Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Glauk Konjufca, sot në 23 vjetorin e masakrës së fshatit Hallaq të Lipjanit, përkujtoi martirët, duke vendosur kurora lulesh në memorialin e të rënëve të këtij fshati.

Duke çmuar lart sakrificën sublime të të rënëve të kësaj ane, si dhe luftën e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, kryetari Konjufca u shpreh se në përvjetorët e këtyre masakrave, dhimbja dhe pikëllimi i familjarëve vetëm sa shtohet.

Megjithatë, sipas kryetarit Konjufca sakrifica e bërë për liri është akti më i lartë i atdhedashurisë, ndaj edhe krenaria është baras me dhimbjen.

“Dëshmorët dhe martirët i dhanë Kosovës më të shtrenjtën e tyre, jetën, dhe gjaku i tyre është gurthemel i lirisë dhe shtetit tonë të pavarur. Nderimi, respekti dhe kujtimi për të rënët do të jetë i përgjithmonshëm”, tha kryetari Konjufca. 

Në vazhdën e nderimeve të martirëve dhe dëshmorëve, kryeparlamentari Konjufca gjithashtu bëri homazhe para lapidarit të të rënëve në fshatin Makoc të Komunës së Prishtinës. Ai vendosi kurora lulesh duke çmuar sakrificën e secilit që dha jetën për liri.​

Nga DACIA MARAINI/

Lajme të rremë, propagandë, interesa të kundërta, gënjeshtra, pallavra, e të tjera. A mund të provojmë të zgjidhim ndonjë lëmsh, duke u nisur nga faktet? E dijmë të gjithë se faktet ndërpretohen. Por ka fakte të pakundërshtueshme që mund të ndërpretohen , por jo të mohohen. 

Vulgata 1) Lufta është luftë dhe mizoritë janë pjesë e ADN së saj. Me të vërtetë? Pra Marzabotto dhe Shën Anna e Stazzemas janë pjesë e një lufte të zakonëshme. A nuk kemi arritur, mbas shekujsh tmerrësh e lejimesh të përcaktojmë rregulla që zakonisht respektohen, si ajo e mos shtënies mbi qytetarë të paarmatosur, e mos bombardimit të spitaleve, çerdheve dhe civilëve pa armë? Kur kjo ndodh, mbasi sigurisht ndodh, paditen shpërdorimet e kërkohet dënimi.

Vulgata 2) Mizoritë janë kryer gjithmonë, shihni gazin e italianëve n’Afrikë, shihni amerikanët në Vietnam, Shihni Millosheviçin në Sërbi etj. Mirë, por nuk është një arsye e mirë për të pranuar të tjera. Un jam një nga ato që kanë protestuar, edhe duke përballuar ndërhyrjet e policisë, për të protestuar për luftën në Vietnam, dhe kujtoj sheshe të tëra të rinjsh që e bënin me mua. Kujtoj artikuj të flaktë, programe televizive dhe filma guximtarë. Rregulli është: sa herë që një Vënd në luftë del nga rregullat (me vështirësi të vendosura në selitë ndërkombëtare) paditet, qortohet, kritikohet, vihet në qoshe. Kjo është detyra e qytetarëve të qytetëruar.         

Vulgata 3)  Rusia e shkretë është sulmuar, rrethuar, provokuar e nuk ka mundur të kundërveprojë. Më vjen keq për popullin e shkretë rus që i ka dhënë aq shumë botës e nga kultura e të cilit jemi ushqyer të gjithë: do të vajtoja për ata qytetarë që janë nën një regjim të një tirani që i u ka hequr çdo liri (të kujtojmë gazetat e mbyllura, gazetarët e vrarë, kërcënimet për burg kujtdo që shkruan vetëm fjalën luftë). Nuk janë rusët që kanë mësyer Ukrainën, është një regjim i korruptuar dhe tiranik që, përveç shtypjes së lirisë për qytetarët e tij, po kërkon të nënështrojë edhe popujt fqinjë që kanë vendosur të jenë të pavarur dhe autonomë.

Vulgata 4) Ukraina ka qënë gjithmonë ruse, bën pjesë në territorin e lashtë sovjetik. Mirë, edhe se mbas revolucionit sovjetik Ukraina është bërë pjesë e një rrjeti të ndikimit sovjetik, simbas vullnetit të Leninit, duhej t’ishte pjesë e një federate republikash të pavarura e me të njëjtat të drejta. Por mbrapa erdhi Stalini që filloi të shtrihet në dëm të republikave të tjera, duke kërkuar të trupëzojë vetvetësitë e popujve të ndryshëm në një proçes rusifikimi që ka qënë mizor. Në idenë e tij mizore të sovjetizimit të Vëndeve të varur. Stalini ka shkaktuar një uri të stërnjohur, që ka vrarë, në vitet 1932 e 33, më shumë se 3 milion njerëz në Ukrainë. Mbas shëmbjes së Bashkimit Sovjetik, Ukraina fitoi pavarësinë duke zgjedhur demokracinë. Kam dëgjuar me veshët e mij një gazetar rus që thonte se Kievi, Odesa, Leopoli, Mariupoli i përkasin Rusisë prej shekujsh. Do t’ishte sikur Austria nesër të kishte të drejtën të mësyente Lombardinë dhe Veneton, sepse për shekuj ata territore i përkisnin perandorisë austro-hungareze.

Vulgata 5) Rusia po kryen një punë denazifikimi në Vëndin e pushtuar. Përgjigja: sigurisht, n’Ukrainë ka grupe filonaziste, por siç ka në vetë Rusinë e në gjithë Evropën. N’Ukrainë këta të përmalluar përbëjnë vetëm 2% të popullsisë dhe është thellësisht e padrejtë të quhen nazistë, pra racistë  e shpërdorues të detyrës shumë njerëz që rrijnë të terrorizuar nëpër qilarët pa ujë dhe as dritë për të mos u kapur e të mos u vrarë. Kush është më nazist në këtë rast? Të quhen raciste ato mijra nëna që me fëmijët në krahë grumbullohen në kufijtë e mbi të cilat është shtënë paturpësisht, jo vetëm nuk është e vërtetë por është thellësisht e ulët. Ku, si , kur njihet nazizmi i tyre? Gjithshka na vërteton që janë qytetarë paqësorë që jetonin jetën e tyre dhe janë përzënë mizorisht nga shtëpitë e tyre dhe nga toka e tyre. T’i dëgjojmë, të flasim me to por të mos i fshijmë me një etiketë.

Vulgata 6) Bombën e rënë mbi stacionin e Kramatorskut plot qytetarë të zakonshmëm që përpiqeshin të iknin nga qytete të shkatërruara e të djegura, e kanë hedhur  ukrainasit për të fajësuar ushtrinë ruse. Kjo të bën të qeshësh po të mos ishte vaji për të gjithë ata qytetarë të vrarë barbarisht ndërsa vraponin me dengjet e tyre mbasi kishin humbur shtëpitë. Sikur t’isha një komik do të kisha bërë të qeshte gjithë bota me karikaturat e këtyre teorive: pra, ukrainasit nazistë, me në krye një hebre nazist, që kanë mësyer vetëveten, i kanë hedhur bombat vetëvetes, kanë djegur shtëpitë, kanë torturuar, vjedhur, përzënë qytetarët e tyre, shpikur si në teatër skenat e vdekjeve e të grabitjeve për t’u a hedhur fajin rusëve. Por a është e vërtetë se populli rus i beson këtyre dokrrave? Kam marrë vesh nga shumë bij të emigrantëve që janë përpjekur të bindnin prindërit dhe nuk kanë mundur. “Je një kukull e amerikanëve”, ka qënë përgjigjae këtyre etërve të mbetur n’atdhe. Kam lexuar për një infermiere që në Kiev kuronte një ushtar rus të zënë rob, që vazhdonte të thoshte: “Duhet t’u vrasim të gjithë, sepse jeni nazistë dhe nazizmi është armiku i ynë”. E kështu kuptojmë se sa e fuqishme mund të bëhet një propagandë kur një Vëndi i mungon çdo lloj dialektike njoftimesh, kur ka vetëm një zë që gjëmon brënda shtëpive nëpërmjet një televizioni të nënështruar, një radioje të skllavëruar. Një Vënd në të cilin gazetarët helmohen, dhe ku ai që proteston, qoftë edhe vetëm për të kërkuar paqën, hidhet në burg me kërcënimin e pesë viteve burgimi, a mund të quhet një Vënd që tregon të vërtetën?

Vulgata 7) Më së fundi propozimi i madh: por përse në vënd që të luftoni nuk krijoni raste përqasjeje? Përse nuk kërkoni bisedën duke përdorur diplomacinë në vënd të armëve? E drejtë jemi të gjithë të një mëndjeje. Janë bërë e po bëhen qindra përpjekjesh për një marrëveshje. Por, nëse për Putinine e vetmja marrëveshje e mundëshme qëndron në dorëzimin e plotë e në mungesën e çdo lirie, si mund t’arrihet në një marrëveshje? Jemi përballë një autokrati që do të donte të krijonte për rreth Vëndit të tij të tjerë Vënde totalitare, do të donte të mbyllte sovranitetin e Vëndeve sovrane, duke vënë në qeveritë e tyre kukulla, të fshinte çdo dëshirë për lirinë e mendimit e të fjalës.

Vulgata 8) Ushtarët të përkeqësuar nga kundërveprimet e ashpra të banorëve, jepen për t’u hakmarrur mbas përdhunimeve, vrasin me gjakftohtësi cilindo që kalon në rrugë, kryejnë dhunë pa dallim, pa dijeninë e komandantëve të tyre. Por a me të vërtetë mund të besojmë se në një regjim skajshmërisht të ashpër e të shtrënguar në një darë spiunazhi e kontrollesh policore, disa ushtarë të dëshpëruar e të zemëruar, mund të sillen simbas qejfit në qytetet e pushtuara pa lejen e miratimin e eprorëve të tyre? Fatkeqësisht ose ndoshta për fat të mirë, gjithshka na bën të mendojmë se nuk bëhet fjalë për nisma vetiake por për urdhëra eprorë dhe provën na e jep fakti se nuk flitet për raste të veçuara, por për një strategji që përsëritet ditë për ditë edhe në qytete larg njëri tjetrit.

Vulgata 9) Të armatosen ukrainasit do të thotë të shtohet lufta. Por a jemi të sigurtë se duke u a hequr armët e duke i lënë ata pre të më të fuqishmit, lufta e pushtimit do të mbaronte? A ju duket e drejtë që një popull prej 40 milion banorësh duhet të heqë dorë nga liria e tij dhe nga identiteti i tij nga frika, duke pranuar të gjitha mëtimet e një Vëndi sulmues? Nëse Italia nuk do të kishte luftuar betejën e saj për lirinë nën regjimin fashist me një Qëndresë që i ka dhënë dinjitet popullit të saj dhe mbi gjithshka i ka lejuar të dëshmohet e denjë për sado pak besueshmëri mbas luftës, që ndërmjet të tjerash ka prodhuar një klasë politike nga më të ndritëshmet e guximtaret e gjithë historisë kombëtare, nga e cila lindi edhe ajo gjë e jashtzakonëshme që është Kushtetuta e jonë,  a do të kishim qënë më mirë si Vënd?

Vulgata 10) duhet të kemi kujdes sepse Putini do t’i mbyllë rubinetat e gazit dhe ne do të na duhet të bëjmë sakrifica të tmerrshme. Përgjigja: Rusia e Putinit bën afera të arta duke shitur gazin. Nëse do të mbyllë rubinetat nuk do të ketë më t’ardhura. Në fakt nuk i ka mbyllur, pavarësisht nga kërcënimet, sepse ato dollarë janë qenësorë për ekonominë e tij të luftës. Pra jemi ne që duhet të mbyllim rubinetat, të gjejmë shpejt energji alternative. Energji që janë, mjaft që të investohet për një ndërtim të shpejtë të shtyllave të erës, panele diellore, centrale hidroelektrike, që janë të bllokuara  për arsye të turbullta burokratike.

Ngulmohet së thëni se dhënia e armëve Ukrainës do të thotë shpërthim i luftës bërthamore. Un nuk jam një eksperte, por logjika më thotë se mund të ndihmohet shumë mirë me armë të zakonshme një popull guximtar që po mbron Vëndin e tij dhe dinjitetin e tij ( që nga një herë, mund t’a them un që kam qënë në një kamp përqëndrimi për t’i mbajtur besën dinjitetit të një zgjedhjeje, përputhen), duke kërkuar zhdukjen e çfarëdo projekti për zhvillimin e armëve bërthamore. Por çarmatimi është veprim afatgjatë. Ndërkaq të përqëndrohemi në të tashmen, duke ndihmuar atë që po zotohet jo vetëm për të mbrojtur lirinë e tij por edhe t’ardhmen tonë  evropiane në një botë që priret, për zhgënjim apo për thjeshtësi , drejt formave të reja të autoritarizmit.

“Corriere della Sera”, 11 prill 2022   Përktheu Eugjen Merlika    

Jeff Brindley/

As a business owner you are responsible for every decision for your business.  It is easy to be so busy that you do not spend the appropriate time thinking about and planning for your retirement.

When asked, a large number of business owners will say that their retirement plan is to sell the business.  Unfortunately many business owners have used their retirement to start up their business so now they are relying on the sale of their business to provide for their retirement.  Of course there are many issues with this plan.  Even though it is “your” basket it still isn’t a great idea to put all of your eggs there.  Most business owners do not have a strong plan for selling their business and maximizing the sale.  Lastly, market conditions and other issues like health may require you to sell your business before you are ready and for pennies on the dollar.

That’s why I recommend to my business clients that they plan for at least three sources for funding their retirement.  Of course selling their business could and should be one main source to fund their retirement.  Business owners work hard to build their business and making sure they are get the most out of it at retirement is the smart thing to do.  Social security could be another source to supplement retirement as well.  The third leg of the stool that many business owners miss is saving in a strong retirement plan to further support their retirement.  Many business owners are busy putting money into their business but as we have seen selling the business may not bring as much to retirement as the business owner expects.

When thinking about setting up a retirement plan it is important to think about what you are looking for in a retirement plan.  That helps give us as financial advisors the information we need to make the appropriate recommendations.  Just the simple question of “Do you have employees?” helps us to whittle down the plans that would be best for you and your business.  We need to figure out what is important to you as the owner.  

There are many options for retirement plans.  Picking the right plan is essential to achieving your goals for your business, your retirement and your employees’ retirement. The Solo 401(k) is good for maximizing contributions of the owner and a spouse.  The Solo 401(k) is limited to the business owner and the spouse.  It does not allow for other employees on the plan.  You have various options for the structure of your company and the contribution limit went up to   $61,000 in 2022 if you are under the age of 50.  A catch up contribution of $6,500 is available if you are 50 and over.

The SEP IRA is easy to administer, you can have employees, the plan is fully funded by the employer up to 25% of income or $61,000. This is another good plan for sole proprietors to put away a large sum for retirement each year but it can be expensive if you have employees because you have to fund the employees’ accounts using the same percentage.  Also, catch up contributions are not allowed in this plan.

The SIMPLE IRA is limited to fewer than 100 employees.  Employees can contribute up to 100% or $14,000 to their retirement.  Employees 50 or older can also add a $3,000 catch up per year.  The employer is required to contribute between 2-3%.  The employer can contribute up to $61,000 a year with a $6,500 catch up. It is easy to set up and has few administrative burdens.  Each employee can select the advisor that they would like to manage their account.

A simple 401(k) is limited to less than 100 employees.  Employees elect to contribute and the plan can use auto contribution if they want to make sure as many employees enroll as possible.  In that case the employee can opt-out if they would like.  There are many options for the employer contribution including none at all.  The company must file a 5500 but they are not required to do non-discrimination testing.

A Roth IRA can be a good option for sole proprietor owners that are not making a lot of money and want tax free distributions in retirement.  However there are income limits to be able to contribute to a Roth IRA so make sure that you check with your tax preparer before contributing to one of these accounts.

The Cash Balance Plan can be one of the most complicated plans but can also be one of the most beneficial for the owner if they need to play catch up with their retirement.  The plan is technically a defined benefit plan but acts like a defined contribution plan.  It is one of the best plans for owners that need to play catch up.  It is best suited for owners in the 50 to 70 age range.  Employer contributions are mandatory but there is also a high level of tax deductions for the employer.  Check with your tax preparer to understand the tax benefits.  The participant cannot direct the investments in this plan and generally the returns are moderate.  The payout comes at the termination of employment and is NOT paid out monthly like most defined benefit plans.  When this money is paid out it can be rolled over into an IRA and the money can be used to purchase an annuity. Here are the typical prospects for a cash balance plan.  Medical Groups, Law Firms, Professional Firms (CPAs, Engineers, Architects), Family Businesses, Closely-Held Businesses, Companies With Older Owners, Business Owners Who Value Asset Protection, Companies Trying To Attract Staff.

Business owners can use a cash balance plan in conjunction with a 401(k) plan.  This is a great strategy for some business owners because they can put a significant amount (this amount is variable depending on the plan structure and age of the participants) away for retirement.  This type of plan could also be used by a junior member of a firm or a young doctor to buy out the business or medical practice.  A doctor is a good example for this type of plan since much of their income is spent on education and on setting up their office when they begin practicing.  Many doctors end up playing catch up for their retirement later in life.  This is a little more complicated strategy so please contact me if you have an interest in this strategy. 

So to recap, business owners are very busy starting and running their business.  It is important not to forget about planning for retirement.  You need to ease the burden a little and don’t rely only on selling your business.  Having three sources of retirement helps to ease the burden and create peace of mind in retirement.

Jeff Brindley is a financial advisor at RWS Financial Group.  He contributes his financial column Brindley’s Briefs to Gazeta Dielli every month.  You can reach him at 833.797.4636 X137 or via email at Jeff.B@RWSGroup.org.

Securities offered through Registered Representatives of Cambridge Investment Research, Inc. a broker-dealer, Member FINRA/SIPC. Jeffrey Brindley, Investment Advisor Representative, Cambridge Investment Research Advisors, Inc. a Registered Investment Advisor. RWS Financial Group is not affiliated with Cambridge Investment Research.

Dr. Igli Tola

Pedagog, Ekspert Ekonomie

Europa duket se është mbërthyer nga një valë inflacioniste që po del përtej edhe skenarit më pesimist. Në Eurozonë inflacioni nuk  po ndalet, saqë në një prognozë  paraprake për marsin, publikuar pak orë më përpara, kapte nivelin rekord historik +7.5%. ‘Rekord’ i ri, pas ‘rekordit’ të shkurtit +5.9%, norma më e lartë e rregjistruar që nga futja e monedhës së përbashkët Euro. Ndaj, shumë ekspertë po hedhin tezën se inflacioni faktik gjatë 2022 do të jetë me shumë gjasa dyshifor, mes 10-15%.

Çmimet e energjisë, hidrokarbureve dhe jo vetëm po i rrisin në mënyrë të frikshme kostot e jetesës për qytetarët europian.

Këto shifra kalkuluar në nivel europian, nuk bëjnë gjë tjetër veçse përforcojnë analizat e bëra në rang kombëtarë nga shtetet anëtare. Gjermania bëri të ditur se inflacioni arriti në 7.6%, për herë të parë që nga bashkimi i 2 Gjermanive (asaj të Lindjes me Perëndimin). Ndërsa Spanja mban kryesimin për marsin, 9.8%, gjë e padëgjuar në 37 vitet e fundit. ‘Promotorët’ e këtij inflacioni në vlera stratosferike janë së pari çmimi i energjisë që shënon një rritje +44.7% në krahasim me të njëjtën periudhë një vit më parë (gati +13% rritje nga shkurti i këtij viti) ; nafta bruto që vijon të luhatet në $110 për fuçi, pasi OPEC nuk po jep shenja të rritjes së prodhimit për të amortizuar ekspansionin e çmimeve të hidrokarbureve, çmime të pazakonta këtë dekadën e fundit ; gazi natyror që është lënda djegëse dominante për ngrohjen e shtëpive europiane dhe vënien në funksion të industrisë, kuotohet mbi 190 Euro për MËh në bursat kryesore të ‘komoditis’ ; produktet ushqimore të shtrenjtuara mesatarisht me 5%, kryesisht ato me origjinë nga Ukraina e Rusia, etj.

‘Goditja’ e madhe e çmimeve bazë, të cilat ‘filtrojnë’ haluçinacionet e çmimeve të pazakonta të energjisë dhe naftës, , ka rritur ndjeshëm riskun e ‘rrënjosjes strukturore’ të inflacionit të lartë, inflacion që do të na shoqërojë për gjatë, dhe jo vetëm një fenomen i përkohshëm. Një situatë që do të mbarset në ‘efekt orteku’ në vijimësi te kostot e përgjitshme të sipërmarrjeve, shpenzimet e përditshme të konsumatorëve, me rrezik për të nxitur edhe psikozat e ‘stoqeve’ dhe ‘spekullimeve’.

. . . . .

Nga frika e “Stagflacionit”, Banka Qëndrore Europiane po tregohet akoma e rezervuar për të operuar direkt me instrumentin e saj kryesor të politikës monetare, rritja e normës bazë të interesit për monedhën Euro.  Dilema është e madhe: rritja e normave të interesit për të qetësuar inflacionin, apo kjo gjë do të sillte më tej një përballje akoma më të rrezikshme me rrezikun e frenimit të rritjes ekonomike në ekonominë e Eurozonës, që nuk kishte shumë që kishte filluar të jepte sinjale pozitive për rimëkëmbje dhe ekspansion të qëndrueshme pas periudhës së vështirë pandemike. Sa larg duhet të shkohet me lehtësimet sasior, duke mbështetur rritjen ekonomike pa shkaktuar rritje të inflacionit, kjo është pyetja ‘1 milion dollarshe’ që askush nuk po i jep një përgjigje ezauruese ende.

Përkundër këtij hezitimi të BQE, apo edhe ndërhyrjes minimale nga Banka e Anglisë që e çoi normën bazë nga 0.5% në 0.75%, apo FED amerikan që e korrektoi po me 0.25% ; Banka e Shqipërisë vendosi ta dyfishonte normën tonë bazë, nga 0.5 në 1%, pas më shumë se 11 vjetësh.

A ishte ky një veprim i nxituar, apo i rakorduar me partnerët tanë? Kjo mbetet për tu parë.

Duke kuptuar që volumi ynë tregtar me Eurozën kap 75% të totalit të importeve tona, duke u kompletuar nga Rusi-Ukrainë me mbi 2.7%, Serbia etj; këto tregues janë të mjaftueshëm për të kuptuar se ‘importimi’ i inflacionit dhe krizës do të vijojë po aq gjatë sa të stabilizohen tregjet europiane dhe botërore. Në këtë mënyrë ndërhyrja në tregje duhet të ishte bërë më e rakorduar dhe kujdesshëm, pasi shfrytëzimi i pothuaj tërë hapësirës që të lejon norma bazë e interesit që në fillim (kur presim që inflacioni të rritet më tej), na lë pak hapësira në të ardhmen.

Stagflacioni ku kemi hyrë, është një nga spiralet më delikate të ekonomisë. Prodhimi i brendshëm qëndron në stanjacion, ndaj mundësitë e punësimit ulen. Në nivele të larta papunësie, të ardhurat e disponueshme të shoqërisë tkurren dhe ndaj ata kanë më pak para për të shpenzuar e konsumuar në përditshmëri. Ama në të njëjtën kohë inflacioni rritet në mënyrë konstante, duke i bërë mallrat dhe shërbimet shumë më të shtrenjta, dhe paratë që kanë njerëzit nëpër duar të vlejnë në real shumë më pak. Çdokujt ky përkufizim besoj i duket se përshkruan qartë gjendjen e ekonomisë sonë sot. E nqs nuk ndërhyet në kohë, me nisjen e falimentit të një pjese të kompanive vendase, apo ndërprerjen e aktivitetit normal papunësia do të rritet më tej eksponencialisht, dhe stagflacioni do të thellohet.

Stagflacioni është i rrallë, edhe i rrezikshëm, sepse të ardhurat e njerëzve zvogëlohen por në të njëjten kohë rriten kostot e jetesës. Menaxhimi i tij duhet të jetë i ngjashëm me një operacion kirurgjikal kompleks, por pa prekur funksionalitetin e organeve të tjera. Me veprime të kujdesshme dhe të studiuara, jo me ‘goditje të përqëndruar’ e inerci.