-Këtë gjuhë hyjnore, të bekuar nga vet zoti mos ua ndalni fëmijëve, se ata janë engjëj dhe të pafajshëm. Andaj shtojuani dashurin për gjuhën amtare, shqipen e bukur!–

Shkruan: Mustafë Krasniqi

Më 10 korrik 2022 në Rosenheim, në prani të përfaqësuesve diplomatik të dy konsullatave  tonë shqiptare në Munih, të Konsullit të Përgjithshëm të Republikës së Shqipërisë, Arten Hanku dhe Konsullit të Përgjithshëm  të Republikës së Kosovës Afrim Nura, përfaqësuesit të Fondacionit “Besa” Rexhep Nikçi, të prindërve dhe bashkëkombësve pjesëmarrës, në mënyrë ceremoniale ju ndanë dëftesat, për vitin shkollor 2021-2022, nxënësve të cilët ndoqën mësimin shqip në Rosenheim dhe Kolbermoor.

Ky eveniment u përcoll me recitime dhe me pjesën teatrale, “Atdheu është Flori”, të luajtur nga grupi i nxënësve, të udhëhequr nga dy mësimdhënëset e mësimit plotësues të gjuhën shqipe, Valbona Roqi dhe  Drenusha Istogu, në bashkëpunim me prindërit dhe Shoqatën “Shqiponja”.

Në këtë eveniment përmbyllës ishte një atmosferë e hareshme, që skena shkëlqente nga nxënësit, sidomos atëherë në mes rreshtave kur shpërthente zëri i ëmbël i tyre dhe buronte thirrja: „Ejani në shkollën shqipe“, për shokët të cilët nuk janë në mesin e tyre pa fajin e tyre, që edhe ata t’i bashkohen rrugës së dritës, ruajtjes së gjuhës amtare, shqipen e bukur!

Krejt në fund porosia ishte: Shkolla shqipe i pret të gjithë ata nxënët të cilët sado pak ndien dashuri për gjuhën e mëmës, t’i bashkohen shokëve të tyre, për ta vijuar mësimin plotësues në gjuhën shqipe.

Prindër, bashkëkombës, që jetoni dhe veproni në Rosenheim me rrethinë, këtë gjuhë hyjnore, të bekuar nga vet zoti mos ua ndalni fëmijëve, se ata janë engjëj dhe të pafajshëm, e nesër përgjegjësia bie mbi ju, kura ata e belbëzojnë apo fare nuk e flasin gjuhën amtare!

Shkolla shqipe ju mirëpret në shtator, të dashur fëmijë!

TURNIR HUMANITAR NË BAD URACH

 Të dielën, 10.07.2022, në Bad Urach të Baden-Württemberg -ut u mbajt turniri humanitar në futbollin e  vogël, ku morën pjesë 22 ekipe konkuruese, të përkrahur nga bashkëkombësit e këtij qyteti me rrethinë. në këtë eveniment të pranishëm ishin edhe përfaqësuesit diplomatik të konsullatës së Republikës së Kosovës, konsulli Besnik Miftaraj dh Zv.Konsullin Gramoz Berisha, ndërsa mysafir special ishte poeti, publicisti, koordinatorin i shkollës shqipe në Bavari (LAPSH), nënkryetari i Këshillit Koordinues të Arsimtarëve në Diasporë (KKAD) prof. Mustafë Krasniqi. Këtë eveniment e ndoqi, me syrin e kamerës së RTK-së edhe Ahmet Konjusha.

    Ky aksion humanitar u shoqërua me vallen e fëmijëve mërgimtarë, të shoqatës “Nënë Tereza” nga Göppingeni dhe për të vazhduar me muzikantin Lul Uskana dhe këngëtarin e mirënjohur të këtij qateti , Arton Preniqin. Programi u përcoll me duartrokitje të qindra bashkatdhetarëve, të cilët me pranin e tyre kontribuan në aksionin humanitar përmes blerjes së pijeve freskuese dhe ushqimit të përgaditur në skarë. Përpos kontributsdhënësve, të cilët kishin  ardhur për të shikuar lojën dhe dëgjuar muzikën, kontribut të veçantë dhanë bisneset: Euro 2009- Bahri Qyqalla;, H. H.M Idrizaj; Elezaj Baudienstleistungen-Bekim Elezaj; GS Dienstleistungen- Valon Sadiku; MN Stuckateur – Xhevat Llumnica; Plankenhorn– Xhafer Aliu; Trimi Market; Arian Zeka; Arton Preniqi; Gazmend Salihu; Mehdi Dervisholli; Valon Sadiku.

   Në përfundim të lojes, nga 22 ekipe që ishin pjesëmarrëse në këtë lojë futbolli, tri ekipe nga to zuan tri vendet e para: Vendin e parë e zuri ekipi “Nexhat Llumnica”; Vendin e dytë “Elezi” dhe  vendin e tretë ekipi “Llapi”. Kurse për ekipet që treguan lojë të mirë, organizatorët ju dhanë medalione dhe librin e autorit, Mustafë Krasniqi “Atdhetari i shtigjeve të Lirisë-Xhavit Haziri”.

Në fund organizatorët e këtij turniri: Gazmend Salihu, Bahri Qyqalla, Xhevat Llumnica Artan Preniqi i falënderuan mysafirët, bashkëkobësit pjesëmarrësit dhe bizneset, që në shenjë respekti ju ndan mirënjohje për kontributin e tyre.  Sipas Këshillit Organizativ në këtë eveniment janë grubulluar 8703,32 euro dhe këto mjete i transferuar në fondin e Shoqatës “Bëmirëse Jetimat e Ballkanit” të udhëhequr nga humanisti Halil Kastrati.

Turnir Humanitar në Bad Urach

Jusuf Buxhovi/

Deklarata e Paravësisë e 2 korrikut 1990 paraqet ngjarjen më të rënëdsishme në historinë e shtetndërtimit të Kosovës. Delegatët e Kuvendit të Kosovës, me shpalljen e kësaj Deklarate, Kosovën e shkëputën nga pushtimi serb. Kjo legjitimoi Kosovën njësi të barabartë të federatës jugosllave me të drejtën e shkëputjes. Deklerata Kushtetuese si e tillë, i hapi rrugën Republikës së Kosovës, e cila u shpall në Kuvendin e Kaçanikut më 7 shtator të atij viti. Këto dy vendime madhore të përcjella nga Referendumi për Pavarësi i mbajtur më 26 shtatorit 1991, zgjedhjet Presidenciale dhe Parlamentare të 24 maj 1992 si dhe krijimim e qeverisë së Kosovës në fund të atij viti, që mori përsipër rezistencën institucionale, Kosovën e vunë në binarët e pandalshëm historik të shtetndërtimit, që do të konfirmohet ndërkombëtarisht, më 17 shkurt 2008.

TEKSTI I PLOTË I DEKLARATËS KUSHTETUESE, I BOTUAR NË “FLETORËN ZYRTARE” TË KSAK, nr 21, MË 3 KORRIK 1990

1. Me këtë deklaratë shprehet dhe shpallet qëndrimi burimor kushtetues i popullsisë së Kosovës dhe i këtij Kuvendi si akt i vetëvendosjes politike në kuadër të Jugosllavisë.

2. Ky kuvend duke e shpallur nga ana e tij dhe në nivel të tij Kosovën si njësi të barabartë në Jugosllavi, në bazë të principeve të demokracisë autentike mbi respektimin e vullnetit të njerëzve dhe të kolektiviteteve njerëzore dhe kombëtare, pret konfirmimin e këtij akti konstitutiv të tij në Kushtetutën e Jugosllavisë me mbështetje të plotë të opinionit demokratik në Jugosllavi dhe të opinionit ndërkombëtar.

3. Ky kuvend Kosovën dhe pozitën e re kushtetuese të saj e konfirmon si bashkësi politiko-kushtetuese dhe pozitë politiko-kushtetuese të përbashkët të qytetarëve dhe nacionaliteteve të barabarta të Kosovës, ku shqiptarët si shumicë e popullsisë së Kosovës dhe një ndër popujt më numerikë në Jugosllavi, si dhe serbët dhe të tjerët në Kosovë konsiderohen popull-komb dhe jo kombësi (pakicë kombëtare).

4. Në ndërkohë, deri në aplikimin definitiv juridik të kësaj Deklarate Kushtetuese, Kuvendi dhe organet e pushtetit të Kosovës marrëdhëniet e tyre në rendin kushtetues të Jugosllavisë i mbështesin në Kushtetutën në fuqi të Jugosllavisë dhe jo në amendamentet e Kushtetutës së RS të Serbisë të vitit 1989, me ç’rast bëhet edhe anulimi i vendimit të Kuvendit të Kosovës i datës 23 mars 1989 mbi dhënien e pëlqimit në këto amendamente.

5. Kuvendi i Kosovës deri në nxjerrjen e Kushtetutës së re të Kosovës tash e tutje do të komunikojë publikisht me këtë emërtim, duke e emërtuar njëkohësisht bashkësinë shoqërore-politike organ i së cilës është, vetëm si Kosovë.

Prishtinë, më 2 korrik 1990. Delegatët nënshkrues të Deklaratës:”

(Pasojnë nënshkrimet e 114 delegatëve shqiptarë, boshnjakë e turq. Të nesërmen, më 3 korrik, Deklaratën e ka nënshkruar edhe një delegat).

Bujar  Çela Filadelfia,

Më 22 Maj 2022

Me këtë rast vogëlushja Sara Çela, prof. Bexhet Asanit i dhuron një buqetë me lule, gjë që e befasoi dhe e preku emocionalisht. Ndërkohë z. Bujar Gjoka në emër të Shoqatës “Bijtë e Shqipes” autorin e librit Bexhet Asanin e nderon me certifikatën “Mik i Shoqatës” me këtë motivacion: 

        “Për punën e tij të palodhur si mësues i Gjuhës dhe i Letërsisë Shqipe në atdhe e në Nju Xherzi – SHBA, si atdhetar, studiues, publicist në ruajtjen e kulturës, traditës, historisë dhevlerave kombëtare të popullit tonë. Për mbështetjen e vazhdueshme që i ka dhënë veprimtarive të shkollës shqipe “Gjuha jonë” e Shoqatës Shqiptare – Amerikane “Bijtë e shqipes” në Filadelfia”.

Më 20 maj 2022                  Sekretari Ali Sopi,                                    Kryetari Bujar Gjoka   

            Ndërsa poetesha Iliriana Sulkuqi, e cila vinte nga Nju Jorku enkas për promovimin e librit “Zjarri arbëror i pashuar” të Bexhet Asanit, autorit në mënyrë simbolike i dhuroi një penë. Gjë që i kujtoi vitet e shkollës fillore, kur shkruante me penën me ngjyrë. Një dhuratë e çmuar që do të zërë vend të çmuar në arkivin e autorit. Pasi falënderoi përzemërsisht poeteshën Iliriana Sulkuqi, ai falënderoi edhe kryetarin e Shoqatës z. Bujar gjoka. “Të nderuar motra e vëllezër! Faleminderit që keni ardhur sot, këtu në përurimin e librit tim “Zjarri arbëror i pashuar”, e ky flakadan le të jetë i pashuar edhe për ato nëna që kanë ardhur me fëmijët e tyre në këtë vapë pothuaj të padurueshme, për t’ ia mësuar gjuhën shqipe, këtë gjuhë hyjnore fëmijëve të tyre të dashur. Vetëm nëpërmjet gjuhës, flamurit kuqezi me shqiponjën dykrenare, do të ruajnë fëmijët tuaj identitetin kombëtar shqiptar. Kur jam këtu në mesin tuaj, te Shoqata “Bijtë e shqipes” më duket vetja si në shtëpinë time, këtu jam më shumë mësues, më shumë kombëtar, më shumë shqiptar sepse jam biri i “Bijve të shqipes”.

               Zotëri  Sadik Elshani për këtë përurim dhe për ta bërë atmosferën sa më ngazëllyese iu drejtua të pranishmëve: 

“Mirë se na erdhët motra e vellezer poetë, shkrimtarë

Ballëhapur e faqebardhë,

Derën mbyllur kurrë s’do ta gjeni.

Se ketu, neve na keni,

Në shtëpinë e shqiptarit,

E traditave të të parit.

Ju sillni vargje, poezi,

Miqesi e miresi,

 Mirë ardhshi përsëri!

              Më pas e mori fjalën prof. Llazar Vero, njëri nga veteranët e Shoqatës “Bijtë e shqipes”, ai vuri në dukje se: “Libri i prof. Bexhetit është një dokument i historisë sonë të mërgimit 600 vjeçar, që nga koha e Skënderbeut, emigrimi ka qenë pjesë e jetës, me këtë vepër prof. Bexheti ka bërë një punë tjetër të kujtesës, të dhimbjes, edhe ne që jemi këtu jemi emigrantë jemi pjesë e asaj dhimbjeje që shkruhet në librin e Bexhetit, ne kemi një dhimbje akoma më të madhe, në qoftë se arbëreshët e Italisë apo të Greqisë, e sollën  shqipen deri në ditët tona,

             Unë kam frikë se në shtëpitë tona ne nuk flasim shqip, ne duam të mësojmë anglisht nga fëmijët por jo fëmijët të mësojnë shqip nga ne, kjo është e dhimbshme dhe prandaj ky libër është një goditje, si një thirrje si një është dashuri, është një amalgam i jetës shqiptare i guximit, i kulturës, për këtë e falënderoj profesor Bexhetin sepse këto vepra lënë gjurmë në kulturën shqiptare, edhe si mësues i Gjuhës dhe Letërsisë, ndjehem afër shqetësimit si autori, më falni i bëj thirrje gjithë nënave të reja, gjithë prindërve të rinj, gjithë brezit të ri, ta ruajnë gjuhën shqipe, si një margaritar, është e pazëvendësueshme, është histori, është jetë, ruani identitetin , ruani emrin shqiptar, nderojeni atë, faleminderit!

             Vlashi Fili veteran i Shoqatës “Bijtë e shqipes” një nga themeluesit e saj tha: “Përgëzoj prof. Bexhet Asanin për këtë libër me vlera shkencore e letrare, përgëzoj autorin edhe për këtë që na mblodhi këtu pas kaq vitesh, me të vërtetë na kishte marrë malli për t’ u takuar me njëri-tjetrin. Suksese të mëtejme!”

            Profesor Mëhill Velaj foli për librin dhe për veprimtarinë e Bexhet Asanit duke e parë nga një këndvështrim tjetër me syrin e një pedagogu:

 QËMTIM I ARBËRORËVE TË SHKAPËRDERDHUR NËPËR BOTË

            Që në fillim të recensionit tim të titulluar “Qëmtimi i arbërorëve të shkapërderdhur nëpër botë”, për librin e profesor Bexhet Asanit “Zjarri arbëror i pashuar” dua të theksoj dhe të pyes: ku e gjen ky njeri durimin, kohën, përkushtimin, punën titanike që ka bërë, dashurinë për arbërorët e lashtë, dëshirën, për ta shkruar e botuar librin studimor, kushtuar gjakut tonë të shprishur, arbërorëve në mbarë rruzullin tokësor?!

              Bexhet Asani është duke e përgatitur librin “Zjarri arbëror i pashuar II”, nuk e besoj se kam nxjerrë pa dashje ndonjë sekret të tij?! Ai punon pa u ndal, ne këtë po e shikojmë pothuaj çdo ditë. Veç këtij libri, studiuesi Bexhet Asni ka edhe libra të tjerë në dorëshkrim, mbase disa prej tyre, do ta shikojnë dritën e botimit këtë vit (2022).

                Puna dhe veprimtaria letrare e shkencore e Bexhet Asanit, gjatë karrierës së tij është:

Puna në arsim.

      Ligjërues i Gjuhës dhe letërsisë shqipe për disa dekada në shkollat e mesme dhe në Universitetin FON në Shkup e në Strugë. Gjatë punës së  tij si pedagog, u shqua edhe në punën e tij artistike në Strugë. Në gjimnazin privat “Hajdar Dushi” në Ladorisht të Strugës, themeloi grupin letrar “Gjerasim Qiriazi”. Në kuadër të grupit letrar “Gjerasim Qiriazi” botoi përmbledhjen poetike “Baladë për numrin e” 1993, me tirazh prej 1000 kopjesh. Në këtë vëllim përfshihen poezitë e anëtarëve të grupit letrar Gjerasim Qiriazi. Po në kuadër të këtij grupi letrar botoi përmbledhjen me tregime “Nuse përtejdetit” 1994, me tirazh prej 1500 kopjesh. Gjimnazi funksionoi 5 vjet. Vitin e pestë e mbyll policia. Me këtë rast ndërpritet çdo aktivitet kulturor në atë shkollë. 

         Pas dy vitesh pranohet në gjimnazin e Strugës. Aty gjen revistën “Gjimnazisti” pa leje për botim nga Ministia e Kulturës. Nxënësit entuziastë e shpërndanin fshehurati drejtorisë. I mori në zyrë nxënësit të cilët merreshin me revistën “Gjimnazisti”, me ta mban një mbledhje duke i thënë shkurt se kështu nuk shkon më! E shikoni se kolegët nuk iu lejojnë ta shpërndani revistën sepse kanë frikë nga drejtori. Drejtori po ju ndjek korridoreve të shkollës. Kjo punë nuk do të shkojë më kështu “ilegalisht”. Unë do ta bëjë kërkesën për të kërkuar leje për botim nga Ministria e Kulturës. Nxënësit u pajtuan njëzëri. Kërkesa u bë. Leja erdhi për një kohë relativisht të shkurtër. Nxënësit e drejtori nuk ndiqeshin më korridoreve të shkollës si macja me miun?! Gjimnazisti për disa vjet me radhë, dilte 8-9 numra në vit. U botuan mbi 30 numra. “Gjimnazisti” mori fizionominë e një reviste të vërtetë letrare e shkencore. Prof. Bexheti gjatë shëtitjeve njëditor, bashkë me nxënësit mbante orë letrare qoftë në natyrë apo në sallat e hoteleve në Kalisht të Strugës.

          Bashkë me nxënësit për festat kombëtare “22 Nëntori”, “28 Nëntori”, “7 Marsi” etj., organizonte shfaqje kulturore, me këngë e recitime te Shtëpia e Kulturës në Strugë dhe te salla e fiskulturës në gjimnaz. Gjersa punoi si pedagog arriti që për çdo vit t’ i dërgonte nxënësit te shkolla e parë në Korçë dhe te Shtëpia e Kongresit të Alfabetit në Manastir. Këto dy qytete i bëri Qendra Pelegrinazhi për nxënësit dhe pedagogët si dhe shumë aktivitete tjera kulturore.  

               Profesor Bexheti që në rininë e tij të hershme u mor me letërsi. Shkroi me sukses poezinë për fëmijë e për të rritur, tregimin, skicën, reportazhin etj. Tregimet, skicat, reportazhet, shlrimet publicistike dhe poezitë e tij u botuan vitet tetëdhjetë në gazetën “Rilindja”, në revistën “Kosovarja” në Prishtinë, “Flaka e vëllazërimit” në Shkup etj. Më 1994 arriti t’ i grumbullojë tregimet dhe i botoi me titullin simpatik “Nuse përtejdetit”. Mësuesit Kimete dhe Adnan Agai nga Shkupi, me të lexuar përmbledhjen me tregime “Nuse përtejdetit”, u entuziazmuan shumë dhe me këtë rast autorin e librit Bexhet Asanin e quajtën “Mitrush Kuteli i Strugës”. 

             Ndërsa prof. dr. Nuhi Vinca pasi e lexon përmbledhjen me tregime “Nuse përtejdetit” të Bexhet Asanit, midis tjerash shkruan: “… Dhe na qaset e flet me një gjuhë të gjallë, me një gjuhë të pastër, me një fjalor të rrallë, për aspekt leksikor; ajo rri në duart tona, në bibliotekat tona dhe tregon për jetën e kurbetit përtejdetit, përtejoqeaneve, në një botë ku nuk flitet gjuha e vendlindjes në një botë ku lumturia shumë ëndërrohet por pak përjetohet, në një botë e cila që në zanafillë na thotë plot gojën : Ha, merr, ik, se, po nuk ike, kthehem e të ha unë ty. Dhe ja kjo botë na del tani e pikturuar me ngjyra reale nga pena e shkrimtarit Bexhet Asani… Le ta pranojmë dhe ta interpretojmë me dhimbje këtë temë, le ta lexojmë me lot këtë tragjikë, këto ndarje e shpërndarje nëpër botë, por le të gëzohemi dhe le ta urojmë lindjen e veprës me tregime “Nuse përtejdetit” me shpresë se kjo do të hyjë në Panteonin e letërsisë sonë duke mbetur një dokument i një kohe, monument artistik me vlerë, apo një testament – me porosinë e madhe të jetës sonë për brezat që po vijnë: të luftojmë pa u lodhur për ta gjetur fatin dhe lumturinë në vendlindje e jo meridianeve të botës”. 

             Profesor Bexhet Asani si studiues zë një vend të merituar në shkencat albanologjike. Ka bërë emër në fushën e folklorit, në fushën e etnografisë, në historikun e letërsisë sonë të Rilindjes, në kritikën e sotme letrare, është redaktor e recensent i qindra veprave letrare dhe shkencore. Me vite të tëra është motivues i talenteve të reja etj. Nuk kam ndërmend të përmend mbi 15 veprat e tij shkencore, por do të përmend dy veprat e tij “Zjarri arbëror i pashuar” që po e përurojmë sot këtu në Filadelfia dhe “Zjarri arbëror i pashuar II” të cilin libër e ka gati për botim. Pse i përmenda këto dy vepra “Zjarri arbëror i pashuar I – II” ?! I përmenda këto dy vepra sepse prof. Bexhet Asani për herë të parë evidenton arbërorët që nga Zara në Kroaci, Kalabri, Sicili, Greqi, Turqi, Ukrainë, SHBA, e deri në Argjentinën e largët. Ai pohon se arbërorë mbase të asimiluar gjenden edhe më larg se Argjentina, në Uruguai të Amerikës Latine. Këto dy vepra studimore e letrare do të zënë një vend të rëndësishëm në shkenca albanologjike.

              Profesor Bexhet Asani është në vlugun e krijimtarisë së tij letrare dhe shkencore. S’ më mbetet gjë tjetër përveçse autorit t’ i uroj shëndet, jetë të gjatë e sa më shumë krijimtari!

Stamford -SHBA,

më 20 maj 2022

                                                                                                        Me nderime

                                                                                                         Mëhill Velaj

Pastaj e mori fjalën profesor Prend Çetta, i cili midis tjerash tha:

           “Unë dëshiroja që këtë promovim ta analizoja edhe nga aspekti politik, përshkak të rëndësisë që ka, në këtë drejtim. Veprën e Bexhet Asanit “Zjarri arbëror i pashuar” mund ta konsiderojmë si një vepër kolosale sepse në të  pasqyrohet jeta e arbëreshëve të shpërngulur kudo nëpër botë. Për ta kuptuar më mirë shpërnguljen e pjesëtarëve të kombit tonë, unë po përpiqem që përmes disa krahasimeve ta përafroj në ditët e sotme, ku ne jemi dëshmitarë të asaj që po ndodh tani, në luftën e Ukrainës, atje njerëzit po vriten nga një makineri shumë e sofistikuar e armëve, ku përpos qindra e mijërave të vrarë  pas tre muajve luftë edhe më  shumë se një e treta e popullsisë, i është nënshtruar një egzodi të pa paparë, të dëbuar nga trojet e tyre. Andaj Bexhet Asani i cili eshte edhe doktor shkencash, në këtë punim na ka sjell shumë shënime dhe informata burimore shkencore që ne sot t’ i rikujtojmë kështu të bashkuar shumë nga padrejtësitë që i janë bërë popullit tonë gjatë shekujve, gjë që e përgëzojmë nga zemra për këtë punë voluminoze që ka bërë jo vetëm në sasi por më së shumti në cilësi, duke i uruar suksese dhe gjithë të mirat edhe në të ardhmen! 

         Jam thellësisht i bindur se sikurse ky promovim i sotëm i veprës së dr. Bexhet Asanit “Zjarri abëror i pashuar” na ka bashkuar, ne të gjithve, sot këtu, po ashtu do ketë ndikim në bashkimin e gjithë shqiptarëve kudo që ata ndodhen, për dënimin e kësaj të keqeje qe u ka ndodhur shqiptarëve gjatë shekujve!” – përfundoi prof. Prend Çetta.

          Moderatorët Mëhill Velaj dhe Bujar Gjoka udhëhoqën me sukses këtë promovim të librit “Zjarri arbëror i pashuar” edhe pse përurimi pothuaj mbahej në kushte të jashtëzakonshme (pa ftohje) në një vapë të paparë, temperatura arriti deri në 34 gradë celzius, asnjë nuk e lëshoi sallën. Fjalën kryesore e kishte profesor Besim Muhadri ligjërues në Universitetin e Gjakovës. Ai lexoi recensionin me titull:

 “ZJARRI ARBËROR I PASHUAR”- LIBËR GJITHËPËRFSHIRËS DHE SHPRUSHJE NË SHPIRTIN ARBËRESH

 Dr. BEXHET ASANI: “Zjarri arbëror i pashuar” (Profile, studime, skica letrare), Tiranë 2021

          Në vitin 2021, studiuesi i palodhshëm Dr. Bexhet Asani, ka botuar në Tiranë librin monografik, ”Zjarri arbëror i pashuar”, një titull sa simbolik, aq edhe domethënës dhe përmbajtësor. Brenda këtij libri lexuesit dhe studiuesit mund të gjejnë materiale interesante dhe të rëndësishme për gjuhësinë dhe etnografinë, që ndërlidhet me arbëreshët kudo që ndodhen ata, qoftë në Itali, përkatësisht në Kalabri e Sicili, apo qoftë edhe në vende të tjera të Europës dhe të botës, si në në Argjentinë, në Greqi, në Turqi, në Ukrainë, në Kroaci, në Bullgari etj. Subjekte të librit të profesor Asanit janë personalitete të rëndësishme arbëreshe, shkrimtarë, muzicientë, regjisorë, punëtorë të palodhshëm të kulturës, arsimit, priftërinjë, aktivistë shoqatash arbëreshe, por edhe njerëz të thjeshtë të këtij komuniteti, të cilët tash e sa shekuj, ndonëse me vështirësi, mundohen të ruajnë gjuhën dhe kulturën e lashtë arbërore, të trashëguar nëpër shekuj si një shenjë e mrekullueshme e identitetit të tyre arbëror, përkatësisht shqiptar.

 Gjuha arvanitase – një shqipe arkaike, e ngjashme me të folmen arbëreshe

          Në librin e profesor Bexhet Asanit, përveç gjuhës dhe traditave të lashta arbërore, me shumë kujdes janë prezantuar edhe veshjet popullore, qoftë ato të grave, qoftë ato të burrave, por edhe aspekte të tjera që karakterizojnë jetën e arbereshëve të cilët jetojnë jashtë trungut arbëror tash e gjashtëqind vjet. Libri hapet me një parathënie të autorit, e shoqëruar nga një fjalë e thukët e mikut të tij dhe punëtorit të palodhur të kulturës shqiptare, profesor Kristaq Shabani, për të vazhduar me kapitullin e parë me shkrimin me titull “Hershmëria e identitetit dhe gjuhës”, me nëntitullin “Gjuha e Skënderbeut apo arbërishtja një raritet kulturor”.

            Në këtë shkrim studiuesi dhe  profesori Bexhet Asani ngre problemin e ruajtjes së gjuhës apo dialektit arvanitas, por edhe shqetësimet për moskujdesin e duhur të studiuesve tanë ndaj kësaj gjuhe, të cilët, në të kaluarën, siç shprehet ai “ me vetëdije apo pa vetëdije, asnjëherë nuk e kanë përmendur”. ProfesorAsani është i mendimit (natyrisht i mbështetur edhe në studime), se gjuha arvanitase është një shqipe arkaike e ngjashme pak a shumë me të folmen e arbëreshëve, përkatësisht me gjuhën e Skënderbeut. Madje Asani shkon edhe më tutje duke e shpier atë edhe përtej kohës së Skënderbeut, përkatësisht deri në epokën e lashtë pellazgo- ilire.

            Duke shtruar pyetjen se si qëndron puna sot me dialektin e arbërishtes, në kohën kur atë e flasin një numër shumë i vogël i banorëve arbëreshë, ai njëkohësisht vjen në një përfundim mjaft skepitik për “mbijetesën e tij”. “Fatkeqësisht, arbërishtja nuk mund të quhet më dialekt i shqipes, por ajo mbetet edhe më tej e folme e shqipes”, thotë Asani, sipas të cilët për këtë kanë ndikuar një sërë faktorësh, ndër të cilët shpërngulja e arbëreshëve nga krahinat jo të industrializuara të Kalabrisë dhe të Sicilisë, për në Veri të Italisë dhe në vendet e tjera të botës, pastaj moshapja e shkollave në gjuhën arbërishte nga shteti italian etj.

         Nga shpërnguljet e mëdha, me përmasa të dhimbshme, ka bërë që aty të mbeten vetëm pleq e plaka që e flasin arbërishten, në ndërkohë që, sipas studiuesit të historisë dhe kulturës arbëreshe Franco Marchiano, në shumë fshatra, kjo gjuhë, pra arbërishtja, është zhdukur prej shumë shekujsh dhe në disa të tjerë zhduken dalëngadalë nga ulja demografike për mungesë sensibiliteti dhe kulture të familjeve dhe për shumicën e familjeve që nuk janë të huaj. “Nga e gjithë ajo që ka mbetur është ruajtja e disa zakoneve dhe adeteve, veshja dhe busti e kujtimet për Skënderbeun si dhe origjinën e tyre matanë detit!”, thotë studiesi Françesko Markjano, i cituar nga studiuesi Asani.

       Duke pasur parasysh këto elemente, Asani vjen në përfundim se “arbërishtja, gjuha e Skënderbeut, në mos tani, së shpejti, do të mbetet vetëm një raritet kulturor, nëse të dy shtetet, ai shqiptar dhe ai Italian, nuk marrin masat e nevojshme për ta ruajtur këtë të folme arkaike të shqipes, me vlera historike, gjuhësore e kulturore…”

Këngët popullore të Mbuzatit-të ngjashme me këngët popullore shqiptare përtejdetit

             Shkrimi në vijim i librit të Asanit është ai i prof. Kristaq Shabanit për veprën e Aristidh Kolës “Gjuha pellazge -gjuha e perëndive”, ndëkaq, kapitulli i dytë nis me shkrimin: “Studimiologjia arbëreshe dhe disa nga përfaqësuesit tipikë të saj”. Një nga shkrimet interesante dhe me shumë vlerë është ai në të cilin autori flet për katundin Qefti (Chieutit ) dhe të folmen e tij, parë përmes analizës së veprës së prof. Mario Massaro “Qefti dhe e folmja e tij”, që, sipas Asanit “është një libër, sa historik, sa gjuhësor, po aq etnografik dhe me vlera të çmuara për shkencat albanologjike; Apo edhe një vepër monumentale jo vetëm për Qeftin, por edhe për kulturën arbërore – shqiptare, në përgjithësi.

          Një shkrim tepër i rëndësishëm është edhe ai me titull “Gjaku ynë i shprishur”, një libër me vlera nga Mbuzati”, që flet për librin “Gjurma e një moti ç’shkoi”, në të cilin janë përfshirë një numër këngësh popullore arbëreshe nga katundi Mbuzat. Libri në fjalë është një libër dygjuhësh, arbërisht dhe italisht, ndërsa këngët arbërishte, dhe gjithçka që përmban libri, janë përkthyer edhe në gjuhën italiane, përkthim ky i qëllimshëm, pasi pjesa dërrmuese e popullsisë arbëreshe nuk e njeh arbërishten, të cilën siç e thotë autori, “e flasin më shumë plakat dhe pleqtë”.

           Në vështrimin e Asanit, më tutje shohim edhe strukturën e këtij libri, ku këngët popullore janë ndarë në tre kapituj në: “Vjersha malli” (Në italisht është përkthyer si: “Këngët e dashurisë”), “Vjersha kulltime” (Në italisht është përkthyer si: “Këngët e keqardhjes”), kurse në kapitullin e tretë janë përfshirë “Kënka nusje” në shqip “Këngët e nuses” (Në italisht është përkthyer si: “Këngët e dasmës”). Kënka nusja, siç i quajnë arbëreshët në folkloristikën shqiptare dhe atë të huaj, njihen me termin “Këngët e dasmës” dhe jo me termin “Këngët e nuses”.

Asani konstaton se prof. Françesko Markjano, një nga studiuesit e njohur të historisë së arbëreshëve, ka plotësisht të drejtë kur thotë se arbërishtja ka shumë fjalë nga gjuha italiane dhe kalabreze. Asani, tregon se për shkak të futjes së fjalëve të shumta të huaja në gjuhën arbëreshe ka hasur vështirësi në punën e tij në vlerësimin dhe studimin e mirëfilltë të këngëve arbëreshe të prezantura në këtë libër. Megjithatë, ai vlerëson se këngët popullore të katundit Mbuzat, janë të ngjashme me këngët popullore shqiptare përtejdetit, disa vargje të të cilave, pa kurrëfarë ndryshimi, i gjejmë edhe në folklorin shqiptar.

         Te “Rilindësi i fundit i Kieutit”, B. Asani na sjell portretin e studiuesit arbëresh, Mario Massaros, duke na njohur me kontributet e tij në ruajtjen e gjuhës, traditave dhe të historisë së arbëreshëve të katundit Kieuti, apo Qefti”, kurse  te “Atë Antonio Belushi, Jeronim de Rada i ditëve tona”, përmes një bisede gjatë një takimi rasti në aeroplan me Atë Antonio Belushin, ai arrin të mësojë shumë për kontributet e këtij prifti arbëresh të ritit katolik-bizantin, por edhe për ruajtjen e gjuhës shqipe dhe kultivimin e saj edhe tek të rinjtë arbëreshë.

           “Atë Antonio Belushi dhe shumë priftërinj të tjerë nga Kalabria dhe Sicilia janë rilindësit e ditëve tona. Atë që bënë Rilindësit arbëreshë si: Jeronim de Rada, Zef Serembe, Gavril Darët, Anton Santori e shumë e shumë të tjerë, sot e bën Antonio Belushi me shokë”. Në gjakun e tyre të shprishur vëlon dashuria ndaj gjuhës, veshjes, zakoneve, popullit e, mbi të gjitha Shqipërisë, tokës mëmë, epokës së lavdishme të Gjergj Kastriotit Skënderbeut. Vepra e Atë Antonio Belushit duhet të jetë shembull për ne shqiptarët. Ai është një enciklopedi, lum ne që e kemi!”, thotë në mes tjerash në shkrimin e tij studiuesi Bexhet Asani.

           Asani në këtë kapitull të librit të tij, na sjell informcione edhe për një Bellush tjetër. Është fjala për folkloristin, antropologun, teologun, historianin dhe etnologun arbëresh, Kostandin Bellushi, të lindur në fshatin malor të Pllatënit të krahinës së Kozencës së Kalabrisë, në Alto Jonio Kosentino. Pastaj për poetin, profesorin dhe shkencëtarin e njohur arbëresh, Xhuzepe Skiro Di Maxhio (Giuseppe Schirò Di Maggio), i cili zë një vend të merituar në letërsinë arbëreshe në veçanti dhe në letërsinë shqiptare në përgjithësi.

           Shkrim me interes është ai për Prof. Zef Kjaramonte, tek i cili Asani veçon mesazhin e tij se “Punën më të mirë që mund ta bëjnë arbëreshët sot e në të ardhmen është që të mësojnë alfabetin e Kongresit të Manastirit, e me të, të shkruajnë arbërishten e tyre të bukur dhe të mësojnë gjuhën letrare të Kongresit të Tiranës, i cili u mbajt në vitin 1972. Asgjë tjetër nuk iu duhet më shumë!” 

            Në fokus të shkrimit “Bashkëshortët në ruajtjen e gjuhës dhe kulturës arbëreshe”, Asani ka mësuesen dhe poeten Maria Xhovana Rico – Maria Giovanna Rizzo, e cila është e lidhur ngushtë me traditat arbëreshe, me adetet dhe zakonet, me veshjen popullore arbëreshe si dhe përpjekjet për ta kultivuar dhe ruajtuar gjuhën arbëreshe, të cilën siç shprehet ajo: “të parët tanë e ruajtën për më shumë se pesëqind vjet”. Ndërsa te shkrimi “Regjisorja Luçia  Martino dhe shoqata “Vorea” nga Frasnita” shohim kontributin e kësaj shoqate dhe të regjisores Luçia Martino” po ashtu në ruajtjen e gjuhës dhe të kulturës arbëreshe. Shkrime me interes janë edhe shkrimet: “Gjaku arbëresh  (s’)po shkon!..”, “Shqiponjat” arbëreshe të Shën Sofisë së Epirit fluturuan në Amerikë!”, ashtu siç janë edhe shkrimet: ”Një studiues erudit, me përmasa ndërkombëtare”, “Studiues i arkivave dhe dokumenteve arbëreshe” , “Prof. Italo Elmo një etnomuzikolog i shquar në botën arbëreshe dhe atë shqiptare”, “Një punë titanike e profesoreshës dhe piktores Çetina Macei”, etj,

 Arbëreshët e Argjentinës mesha në gjuhën shqipe dhe evokimi i historisë kombëtare

            Te kapitulli i tretë i librit studiuesi Asani na sjell informacione interesante për arbëreshët e Argjentinës, përkatësisht për teologun Aleksandër Greco (Imzot Alejandro Greco) të lindur në Buenos Aires, në të cilin shkrim, përveç që njihemi për numrin e arbëreshëve që i ka nën “juridksionin” e tij, po ashtu njihemi edhe për përpjekjet që zhvillohen në mbrojtjen dhe ruajtjen e identitetit dhe kulturës shqiptare, sado që një gjë e tillë është e vështirë dhe dëshpruese. Kryepeshkop Aleksandri thotë me keqardhje se në Argjentinë gjuha nuk është ruajtur:

        “Këtu në Argjentinë, shqiptarët dhe arbëreshët nuk e flasin gjuhën shqipe, unë jam duke studiuar gjuhën shqipe, pak nga pak, këtu është shumë e vështirë të gjesh dikë që mëson gjuhën shqipe. Brenda kolektivitetit arbëresh këtu, ka të moshuar të mëdhenj që e flasin arbërishten, por shumica e të rinjve jo. Unë mendoj se është shumë e rëndësishme ta mësojnë gjuhën shqipe, ta ruajnë dhe ta transmetojnë traditën dhe vetëm atëherë do ta mësojnë dialektin e arbërishtes”.

          Megjithatë përmes këtij shkrimi mësojmë se në Kishën Ortodokse Shqiptare të Argjentinës mesha mbahet në gjuhën shqipe dhe spanjisht, ndërsa në kishë zhvillohen aktivitete të ndryshme ku kujtohet e kaluara e lavdishme e historisë së popullit shqiptar, duke filluar nga koha e Skënderbeut e deri të lufta e Ushtrisë Çlirimtare e Kosovës.

      Te shkrimi “Mario Kaliva një artist arbëresh që premton” autori na sjell figurën e poetit, dramaturgut dhe fotografit arbëresh që jeteton në Piana degli Albanesi (Horën e Arbëreshëve). Ndërsa shkrime me interes janë ato ku flitet për Papas Pietro Lanza të Kozencës, pastaj për punëtoren e palodhur të kulturës dhe gjuhës, Margarita Shilipa (Scilippa) të lindur në Palermo nga prindër me origjinë nga  Hora e Arbëreshëve të Sicilisë etj. Po ashtu këtu kemi një prezantim të poetes Maria Antonietta Manna, të lindur në Kozencë (Cosenza) më 07.12.1978, dhe e cila jeton në Çifti.

        Në kapitullin e katërt të librit të Asanit kemi shkrimet “Frymëmarrja “shqip” në hapësirë “Biltë e Firmozës” në mbrojtje të trashëgimisë kulturore arbëreshe”, që flet për Shoqërinë Kulturo – Artistike “Biltë e Firmozës” (Bijtë e Firmozës) nga katundi Firmozë i Kozencës së Kalabrisë, të themeluar në vitin 2015, i cili ndonëse si grup është i ri, por që ka lënë gjurmë të thella në kulturën arbëreshe dhe shqiptare.

         Te “Një tematikë në filmin arbëresh tepër e dhimbshme”, flet për filmin “ARBËRIA” në regji të Francesca Oliveri, që është një prodhim arbëresh, një realizim i shkëlqyer, një konflikt real midis prindit dhe fëmijës, tepër i dhimbshëm që siç thotë autori duhet të shihet nga të gjithë shqiptarët.

          Kontributi i studiuesit shqiptar nga Odesa e Ukrainës dhe lidhja me vendlindjen e babait të këngëtarit shqiptar nga Turqia, Serhat Nishli

         Në këtë kapitull të librit gjejmë shkrime edhe për grupin e kërkimeve Etno-muzikore “Shpirti arbëresh”, pastaj për shqiptarët e Ukrainës dhe për historinë e vendojses së tyre në Ukrainë, për ekzistencën e tyre si dhe për përpjekjet e tyre për të ruajtur gjuhën dhe kulturën arbëreshe, përkatësisht shqiptare. Me interes këtu është ajo kur flet edhe për studiuesin Aleksandër Derementli të lindur më 12 tetor 1986 në fshatin Karakurt apo siç e quajnë ukrainasit Zhovtnevoe, rajon i Odesës së Ukrainës, në një familje shqiptare, prindërit e të cilit me xhelozi i ruanin traditat e të parëve të tyre, duke e edukar atë me dashuri në frymën dhe respektin për popullin shqiptar. Derementli është autor i disa monografive dhe i artikujve shkencorë si: “Kohë të vështira shtypjeje” Izmail, 2009, “Shqiptarët në jug të Besarabisë” Lviv, 2011, “Organizimi i veprimtarive në fshatin Karakurt në vitet 1920 të shekullit të XX” Izmail, 2019 etj. Aleksandri është gjithashtu autor i disa artikujve shkencorë mbi historinë e komunitetit shqiptar të Ukrainës.

         Shkrim emocionues dhe me interes është edhe ai për këngëtarin turk me origjinë shqiptare, përkatësisht nga Serbia, Serhat Nishli, prindërit e të clit ishin shpërngulur nga Nishi. Këngëtari, për të cilin flet Asani, ka gjurmuar dhe gjetur gjurmët e të parëve të tij dhe tash është i lidhur me vendlindjen e të parëve të tij, të cilën e vizion shpesh dhe ku ka gjetur të afërmit e tij.

       Te kapitulli i pestë, që e ka titulluar “Të tjera” hasim shkrime me interes për arvanitasit, pastaj për rilindësin Nikolla Naço etj. Libri mbyllet me pasthënien e Kristaq Shabanit, të titulluar “Model përkushtes në botën  studiuese”.

         Si përfudim, mund të themi se libri i studiuesit dhe profesorit Bexhet Asani, është një libër me interes jo vetëm për arbëreshët, të cilët janë në fokus të këtij libri, por edhe për mbarë lexuesin shqiptar kudo që ndodhet. Përmes shkrimeve të shumta, qoftë, studime, përshkrime, reportazhe, portrete, takime rasti, intervista etj., profesor Bexhet Asani na sjell para nesh botën dhe shpirtin e pavdekshëm të arbëreshëve si dhe përpjekjet dhe dashurinë e pashuar për të ruajtur gjuhën, kulturën dhe traditat e lashta arbërore. Natyrisht se në këtë libër, kemi edhe shqetësimet e autorit për gjithçka ndodh në këtë diasporë të lashtë kombëtare, si dhe për zbehjen apo harresën e ngadalshme, por të vazhdueshme të gjuhës arbërore. Autori, pothuajse në çdo shkrim, bën apelin tek institucionet kompetente shtetërore të shtetit amë që të kthejnë kokën dhe vëmendjen te kjo pjesë e dhimbshme e qenies sonë, në mënyrë që të mos mbeten të harruar dhe të mos rrezikohen nga zhdukja.

           Libri i Bexhet Asanit, “Zjarri arbëror i pashuar”, padyshim është një libër me interes edhe për studiuesit të të gjitha lëmive, e jo vetëm të etnokulturës, Prandaj e përgëzojmë autorin për punën e bërë në mbledhjen e materialeve dhe sistemimin e tyre në një libër kaq voluminoz dhe kaq përmbajtësor.

Lutfi Bajrami lexoi recensionin me titull:

MBI LIBRIN E PROF. BEXHET ASANIT “ ZJARRI ARBEROR I PASHUAR “

         Profesor Bexhet Asanin nuk e kam njohur nga afër, por nëpërmjet veprimtarisë së gjërë të tij si autor i profileve, studimeve e skicave letrare përkthyer në anglisht e italisht në librin “Zjarri arbëror i pa shuar “, ku sjell ngjarje dramatike të lënies së Trojeve e hedhjes rrënjë në troje të tjera…e hidhërueshme kjo, e mallueshme për dashurinë e adhurimin për token e dytë, por shumë e dhimbshme. Ikje me kokëkthyer pas – siç thotë profesor Kristaq Shabani. A nuk është kjo një plagë aktuale edhe sot ? ! A jemi ne një nga ata ?!… Njohuritë që jepen në këtë libër, veprat që kanë lënë të parët tanë, traditat, zakonet, ritet nuk plaken.Autori na i bën prezente me pasion e krenari.

          E ka patur ëndër, që në bankat e shkollës së mesme, autori,interesin për fatin e arbëreshëve, të cilat i thelloi në universitetin e Prishtinës dhe nëpërmjet kësaj monografie,tregon punën komplekse, por fisnike të tij.

         Arbërishtja është në realitet një gjuhë e mbyllur në vetvete që në shekullin e pesmbëshjetë. Për shekuj mbeti e pa kultivuar, por merita e nënave arbëreshe e priftërinjëve arbëresh, që predikonin gjuhën e popullit ndikuan në mbajtjen gjallë të saj,ndërsa  sot po vazhdon të rritet bashkpunimi. Janë domethënës aktivitete si:  seminari në Prishtinë i gjuhës e letërsisë shqiptare, Qendra e studimeve dhe publikimeve arbreshe në Tiranë, binjakëzimi i shumë komunave, vizitat dy palëshe Kalabri –  Sicili, që tregojnë se po punohet për ta ruajtur gjuhën që të mos vdesë..

         Në faqet e këtij libri ,autori shfaq profile intelektualësh studimorë, artistë, shoqata arbëreshe, që kontribuojnë për të mbajtur gjallë gjuhën e kulturës arbëreshe shekullore. Lidhjet e autorit nëpërmjet internetit, takimet e drejtpërdrejta me shumë intelektualë, arbëresh ka bërë që në libër të përfshihen të gjitha shtresat shoqërore pa dallim,intelektualë nga italia, Kroacia, Argjentina , Bullgaria  e Amerika.

         Me detaje e përvojë ilustrative jepen në këtë libër informacione dhe biografi të plota të figurave të njerëzve të mëdhenj që kanë punuar e punojnë për gjuhën shqipe si : Aristidh Kola, shkrimtari e  studiuesi Dinos Koubatis, profesor Italo Elma – etnolog, regjisorja Luçia Martino, Antonio Belushi etnolog, diplomuar për filozofi e teologji; Konstandin Bellushi, studiues i letërsisë italiane, mësues i gjuhës shqipe për shkollat e ulëta,me  master të mbrojtur për gjuhën arbëreshe; Prof. Xhuzepe Skiro Di Maxhio, udhëheqës i katedrës se Gjuhës dhe Letërsisë shqipe në universitetin e Palermos; Prof. Zef Kjaramonte e shumë e shumë të tjerë në: Itali, Ukrainë, Kroaci, Bullgari, Amerikë, Argjentinë, Turqi, Greqi etj….

         Përshkrimi i profilit të Aristidh Kolës në librin  “Gjuha e Perëndive “, analiza që i bën profesor Kristaq Shabani, i cili e quan Kryevepër  me karakter studius dhe paraqitje tipike të shkencës kombinative, historike e gjuhësore. “ Pellazgjikja është nëna dhe rrënja  e gjuhëve, që krijoi kurorën e qytetërimit botëror. Populli hipotetik indoevropin nuk erdhi nga India në Evropë, por e kundërta “ – thotë Aristidhi, i cili ishte njeri i ditur, e donte kombin e tij, studiues i vendosur në mbrojtjen e tezave të tij shkencore, studiues i energjive dhe i përfundimeve të mëdha, logjike, krijues me kurajë të lartë shkencore,kontribues në shpjegimin e tezës për identitetin dhe gjuhën mëmë pellazgjish.Sa bukur tingëllojnë vargjet në poezinë e tij :

         Këngë arbëreshe, o këngë e rrall’,

         As Vjosë, as Drin, s’ ta shuan dot mall.

         Si rojte në shekuj, tërë atë dashuri,

         Për tokën e Skënderbeut, për mëmën Arbëri !?

Autori me këtë libër ka grupuar forcat studiuese për të vepruar si një grup i i organizuar. “Është mëkat të biret gluha arbërsh!”- thotë  arbëreshi Antonio Miozzi në facebook : “Një lis pa rrënjë, nëng ishit i fortë. Një lis pa rrënjë, isht dru pë zjarrin”.

         Puna për të mbajtur gjallë gjuhën shqipe edhe këtu në Filadelfia është për t`u përshëndetur. Kontributi i shoqatës “ Bijtë e Shqipes “, i Këshillit drejtues të saj, i mësueseve, nëpërmjet shkollës shqipe “Gjuha jonë “ është për t`u vlerësuar e përgjithësuar per punën me përkushtim e pasion për ta mbajtur gjallë, për ta masivizuar, për të zgjeruar më shumë aktivitetet në komunitet e familje për edukimin e fëmijëve me dashurinë për gjuhën shqipe e kombin tonë.

         Dr.Bexheti nga Zagarçani i Strugës së Maqedonisë, Profesor, studiues, poet, prozator, publicist, gjuhëtar e kritik letrar,magjistër i shkencave filologjike, akademik, Doktor i shkencave filologjike është edhe organizator i disa aktiviteteve letrare, shkencore e kulturore në Nju Xherzi, Nju Jork dhe në Kenerikë . Ai ka gjetur informacionin nëpërmjet faktit, kontakteve reale, me dialogun, me dashuri miqësore me kolegët e studjuesit, me një gjuhë të sigurtë në zbulimin e realitetit e kërkon ta ruajë  dhe  kultivojë  me fanatizëm  kulturën dhe traditën  Arbëreshe, duke i nxitur vëllezërit tanë, kudo në Botë.

         Gjatë leximit të librit  të duket sikur ecën në gjurmët e  arbërishtes, duke përshkruar fshatra e zona, qytetet e  shtetet, ku jetojnë arbëreshët dhe shqiptarët e emigruar, të cilët, Bexhet Asani i përshkruan me pasion e vertetësi, evidenton arbërorët në mbarë botën si në Itali, Kroaci, Bullgari, Greqi, Turqi, Ukrainë, SHBA, Brazil deri në Argjentinën e largët, që thuhet se ka afër një milonë arbëreshë.

         Sa krenar bëhemi, kur mësojmë histori të tilla, ku djali i Carlo Albanese, një marinar arberesh nga jugu i Italise, Anthony Carlo Albaneze, me rrënjë arbëreshe, zgjidhet Kryeministër i një vendi të madh si Australia.Gjaku i arbërit nuk shuhet kurrë, kudo që jeton.

 Ky libër, përveç informacioneve, është i pasuruar me një fjalorth, me tekste këngësh e poezish të vjetra arbëreshe.Shpesh në faqet e librit autori shkruan në formë bashkëbisedimi, shkëmbime letrash, falenderimesh, komente etj. Sa i gëzuar e i emocionuar  ishte prof. Bexheti, kur në duar mori librin “ Qefti dhe e folmja e saj” nga Mario Massaro, ku midis të tjerash shkruan: Sot është vrejtur, po ju ma bëtë ditën diell ! “Një  ndjenjë rrënqethëse që më përshkoi trupin dhe shpirtin, – shprehet ai. –

 Dr.Bexheti, si një udhëtar shkencor hulumton dhe është në kërkim të informacioneve  me vlerë. Iu desh të sakrifikojë kohën  e tij, dhe iu përkushtua gjetjes së këtij realiteti, që rrezaton “shqip”. I mblodhi copëza informacione poezi arbëreshe, biografi të ndryshme, ngjarje, takime, gjurmë, fotografi dhe vepra  të studiuesve të veçantë të profilizuar në të gjithë botën dhe formoi  këtë libër të thjeshtë në dukje, po me vlerë të madhe.Një libër aktual ky, për arbërinë e arbëreshët.

         Sa kuptimplote e aktuale janë fjalët e Prof Agostino Giordanos : “…kur një katund arbëresh s`flet më gjuhën arbëreshe, historia zë e mbëllin librin e saj, zakonet zënë e veshken, kujtimet e shpresat zënë e thahen, gjaku zë e teret. Fjalët nëng përputhen me mendimet, zëmëra  bier udhën e mallit, shit nëng fljën me njëra jetrën, ndë gjitonitë nëng  huhet ( nuk është më e përshtatëshme), ndër rugat nëng këndohen më vjershë “. Te këto fshatra  fëmijtë nuk luajnë më arbërisht, nuk këndojnë më arbërisht, nuk zihen më arbërisht, nuk shajnë më arbërisht ! E dhimbëshme, me të vërtetë e dhimbëshme.

Me 1923 komisioni qe do te caktonte kufijte e Shqiperise se Jugut i kryesuar  nga gjeneral Telini, oficer i Mbreterise Italiane dhe nje major britanik,shoqeruar nga Bajram Fevzi, Shef i Shtabit të Përgjithshëm dhe deputet i Kolonjës, punoi për gati tetë muaj . Ai kishte udhëzim që të vendoste me inisiativë vijën e kufirit me ato fshatra, që duhej të ndaheshin më dysh. Për të mos rënë pre e pretendimeve, komisioni kreu nje test të thjeshtë, që ka të bëjë me gjuhën shqipe. Ata mbushnin një grusht me monedha dhe jua hidhnin fëmijëve të fshatit. Fëmijet gjatë marrjes së tyre fillonin të shanin në gjuhën e tyre të përditshme, e cila ishte në masen më të madhe, shqipja. Keshtu, mjaft fshatra kufitare, iu bashkuan Shqipërisë.

         Faleminderit dr.Bexhet Asani për këtë libër voluminoz plot detaje historie, kujtimesh, figurash e shoqatash Arbërore, që i shton një vlerë më shumë punës e luftës për mbajtjen gjallë  të gjuhës e pasurimin e saj. Shëndet e suksese në krijimtarinë tuaj!

Lutfi BRAMI

Filadelfia,

më 22 maj 2022

                Në vazhdim shkrimtari Hys Hasa përshëndeti të pranishmit i cili midis tjerash tha:

           Një tubim promovues i shkëlqyer te  Shoqata “Bijtë e shqipes” e që unë kam dëshirë ta quaj te “Shtëpia e shqiptarit” në Filadelfia për librin e autorit prof. dr. Bexhet Asanit “Zarri arbëror i pashuar“.

      Sot me datën 22 maj 2022 në mjedisin e shoqatës“Bijtë e Shqipes“(Shtëpia e Shqiptarit) në Filadelfia, u organizua në bashkëpunim me Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikan dhe Këshillin Drejtues të kësaj shoqate, një tubim promovues për librin e autorit struganit të shqiptarisë prof. Bexhet Asanit. Tubimi u organizua në orën 11- 00 në ketë mjedis, ku morën pjesë presidenti dhe kryetari i shoqatës Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikan zotrinjtë Ardian Mehmeti dhe Mëhill Velaj, kryetari i Akademisë së Shkencave Shqiptaro-Amerikane me zonjën e tij prof. dr. Skënder Kdra, disa përfaqësues të Artit e të Kultuës Shqiptare të ardhur nga Nju Jorku, Nju Xherzi, shkrimtarë, biznesmenë dhe antarët e  Këshillit  Drejtues të  shoqatës „Bijtë e shqipes“ si dhe shumë anëtare e anëtar të shoqatës sonë me banim në Filadelfia me në krye z. Bujar Gjoka. Ky aktivitet sipas njoftimit duhet të bëhej te ndërtesa e re e shoqatës por në kushtet e temperaturave të larta u detyruam ta bënim te godina ekzistuese, sepse kishte dhe ambiente freskues.

        Fiks në orën 11:30 aktivitetin e hapi Kryetari i Shoqatës së Shkrimtarëve shqiptaro Amerikan poeti e shkrimtari z. Mëhill Velaj, i cili i njohu pjesëmarrësit me programin e këtij tubimi promovues dhe mbajti fjalën e hapjes, duke bërë një biografi të shkurtër të autorit prof. dr. Bexhet Asanit dhe veçanërisht të veprimtarisë së tij, si autor i disa librave e sidomos librin më të ri me titull “Zjarri arbëror i pashuar“. Në ketë libër autori trajton veprimtarinë e Arbëreshëve duke evidentuar disa nga përsonalitet historike, artistike, shkencore e kulturore të Arbëreshëve të cilët edhe sot pas 550 vitesh kanë ruajtur gjuhën e kulturën, zakonet e traditat e të parëve të tyre. Në ketë tubim përshëndetën edhe shkrimtari e poeti z. Ardian Mehmeti (President i shoqatës shkrimtarëve shqiptaro-Amerikan dhe botues i revistës Tema), profesor dr. Skënder Kodra (Kryetar i Akademisë së Shkencave Shqiptaro-Amerikane).

         Pas moderatorit z. Mëhill  Velaj, përshëndeti dhe foli për rëndësinë e këtij aktiviteti në bashkëpunim me Këshillin Drejtues të Shoqatës“Bijtë e Shqipes“, duke i shërbyer kulturës shqiptare, ku me botimin e këtij libri autori i shërben pasurimit të historiografisë shqiptare për një popull shumë fisnik, siç është populli arbëresh në përgjithësi por në veçanti nga ata të Italisë, duke ruajtur gjuhën e nënës shqipe dhe zakonet e traditat e mira të shqiptarisë.

Moderatori i nderuar z. Mëhill Velaj ia dha fjalën prof. dr. Besim Muhadrit (bashkrahinarit tim hasjanit të Vlahnës shqiptare sepse Kukësi e Hasi kanë qenë në një rreth dhe sot janë në një Qark) për  të diskutuar dhe analizuar librin e ri të Bexhet Asanit „Zjarri arbëror i pashuar“.

          Pas analizës që i bëri në disa plane prof. dr. Besim  Muhadri librit, ai pati kënaqësinë që t’i dorëzojë Bibliotekës “Anastas Dodi“ të shoqatës “Bijtë e Shqipes“ disa libra me autorësinë e tij. E nderuara dhe mike e shquar e shoqtës sonë shkrimtaria e poetja e talentuar zj. Iliriana Sulkuqi foli për veprimtarinë krijuese e botuese të autorit, si dhe dorëzoi disa libra bibliotekës së shoqatës dhe disa përshëndetje nga disa shoqata motra në Greqi, Elbansan e në Tiranë. Ajo dorëzoi edhe disa „PENA“ si simbol respekti për autorin e librit  Bexhet Asanin, për gazetarin veteran (ky dhe nismëtari i krijimit të shoqatës dhe „Kryetari i  Nderit“ z. Llazar Veron, „Kryetarin e Nderit“ z.Tajar Domin, dhe Kryetarin e Shoqatës intelektualin brilant të shkolluar me „Mastër Shkencor“ në Amerikë z. Bujar Gjoka, si dhe një dhuratë për prof. dr. Skënder Kodrën (i cili para disa ditësh kishte ditlindjen e tij). Pastaj rreth librit diskuatuan: gazetari veteran z. Llazar Vero, dr. Sadik Elshani, k/komisari Lutfi Brami (i cili pavarësisht se në diskutim foli me disa shkurtime për efekt kohe, por pastaj në rrjetet sociale e ka shtjelluar më gjerë dhe me shumë profesionalizëm vleratë historike e shkencore të librit). Në përfundim diskutova edhe unë rreth vlerave të këtij libri me vlera historike, artistike e shkencore për të sotmen dhe sidomos për të ardhmen ,duke e kosideruar një pasuri të madhe për lexuesin shqiptar.

         Në një moment aktori i madh Shaban Lajçi këndoi me zërin e tij një këngë për kurbetin dhe recitoi disa vargje  me shumë vlera patriotike  që ngjalli shumë emocion tek auditori prezent në këtë aktivitet, ku u duartrokit me shumë ovacione e dashamirësi. Në mes të këtij entuziasmi Këshilli Drejtues i Shoqatës Atdhetare-Kulturore“Bijtë e shqipes“ nëpërmjet kryetarit të saj z. Bujar Gjoka i dorëzoi prof. Bexhet Asanit një „Cetërfikatë Mirnjohje“ në emër të këshillit drejtues të shoqatës sonë me motivacion: “Për kontributin e dhënë në botimin e disa lIbrave e sidomos në botimin e librit “Zjarri arbëror i pashuar“, ku të gjitha kanë në brendësinë e tyre ruajtjen e gjuhës, zakoneve e traditave të bukura të shqiptarëve dhe shqiptarizmës në komunitet“. Pastaj autori prof. dr. Bxhet Asani, bëri një përmbledhje të punës së bërë në botimin e këtij libri dhe ju përgjigj pyetjeve të pjesëmarrësve. Mbylljen e këtij aktiviteti e bëri z. Mëhill Velaj dhe Kryetari i Shoqatës Z.Bujar Gjoka me dëshirën që edhe në të ardhmen të organizojmë evenimente të tilla, që i shërbejnë e do t’i shërbejnë artit e kulturës dhe ruajtjes së shqiptarizmës në komunitetet  shqiptare në diasporën e Amerikës..

          I  gjithë ky auditor kaloi në sallën tjetër për koktej e organizuar nga i zoti i shtëpisë z.Bujar Gjoka,ku në mes të këtij entuziasmi me shëndete për miqët dhe autoritet përkatëse, që na nderuan në ketë eveniment zj. Ilirjana Sulkuqi i dorëzoi shoqatës sonë një çek prej 100 $ amerikanë për mbarëvajtjen e shkollës shqipe “Gjuha Jonë“ dhe për ndërtimin e godinës së re të shoqatës. Kjo dhuratë bëri që edhe të gjithë miqtë që erdhën nga Nju Jorku dhe nga Nju Xheryi, sejcili dhuruan nga 100 $ për godinën e re dhe disa nga ata dhuruan edhe për shkollën shqipe “Gjuha jonë“. U mbyll ky aktivitet dhe me një vizitë te ndërtesa e re e shoqatës, sidomos për ata që nuk e kishin parë, duke qenë të shoqëruar nga Kryetari z.Bujar Gjoka e n/kryetari i shoqatës z.Dritan Matraku. Zoti e bekoftë autorin e librit prof. dr. Bexhet Asanin dhe drejtuesit e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro – Amerikanë, kryetarin e Akademisë Shkencave Shqiptaro – Amerikane dhe të gjithë pjesëmarrësit, që në nderuan në ketë takim vëllazëror sot te „SHTËPIA E SHQIPTARIT“në  diasporën e Filadelfias.

          Më poshtë unë po jap fjalën time që mbajta në këtë tubim promovues:

* DISA mendime e sugjerime për librin “Zjarri arbëror i pashuar”, i autorit shqiptarë në diasporën e Amerikës dr. Bexhet Asanit.

Të nderuar bashkatdhetarë!

       I nderuar Kryetar i Shoqatës Shkrimtarëve Shqiptaro –Amerikan z.Mëhill Velaj dhe Presidentit të saj z.Ardian Mehmeti.

      I nderuar Kryetar i Akademisë Shkencave Shqiptaro-Amerikane z.prof.dr.Skënder Kodra!

           I nderuar prof.dr.Besim Muhadri!

           I nderuar autor i librit“Zjarri arbëror i pashuar“ prof. Bexhet Asani!

         Unë librin nuk e kam lexuar, vetëm ja kam hedh një sy thjeshtë nga rrjetet sociale,që ma ka dërguar kryetari ynë i nderuari z.Bujar Gjoka, por dola këtu për të falënderuar në radhë të parë, autorin e librit prof. dr. Bexhet Asanin dhe Kryetarin e Presidentin e Shoqatës sonë të nderuarit e  shoqatës së shkrimtarëve shqiptaro-amerikan z. Mëhill Velaj e Adnan Mehmetin dhe Këshillin Drejtues të Shoqatës sonë “Bijtë e shqipes”, që na dhanë mundësinë dhe krijuan kushtet, që ky promovim libri të bëhet në mjedisin e “Shtëpisë së Shqiptarit” në Fladelfia.

        Duke dëgjuar analizën që i bëri prof. dr. Besim Muhadri (ky dhe bashkërahinar i imi, sepse Kukësi e Hasi kanë qenë në një rreth dhe sot janë në Qark) dhe aqë sa unë kam parë shkurtimisht në përmbajtjen e librit, themë se autori prof. dr. Bexhet Asani ka bërë një punë të shkëlqyer në grumbullimin e të dhënave, takimet me përsonalitete të shqiptarëve të origjinës e me rrënjë shqiptare nga Arbëreshët të cilët jo vetëm që kan ruajtur gjuhën, zakonet e traditat e shqiptarisë  edhe pas 550 vitesh, duke qenë një shembull  pozitiv me shumë vlera historike, artistike, shkencore dhe  teknike, për sot e sidomos për të ardhmen e brezave të ardhshëm, prandaj autori meriton përgëzimet e mia shumë të sinqerta, për përgatitjen e këtij libri, ku edhe titulli ka një domethënie të veçantë ”Zjarri arbëror i pashuar”, duke bërë krenar çdo shqiptar, përfshi edhe neve që jemi të pranishëm në ketë sallë.

        Është detyrë e çdo intelektuali e sidomos e shkrimtarëve që të punojmë pareshtur, duke evidentuar historinë dhe shembujtë pozitivë, për t’ i shkruar e përgjithësuar në librat që ne botojmë, me synim që t’u lëmë brezave një thesar vlerash, duke ju treguar se nga vijmë, kush jemi dhe si duhet të jemi, pra për të njohur vetveten, ashtu siç ka bërë autori shumë i respektuar prof. dr. Bexhet Asani. Z. Bexhet urime e suksese për ketë punë që ke bërë e atë që do të bësh në të ardhmen.

     Pozitive është që autori shkruan me shumë respekt për vleratë e përsonaliteteve intelektuale të fushave të ndryshme, duke filluar me hershmërinë e identitetit dhe të gjuhës së arbëreshëve, që nga pellazgët e qytetërimi i tyre, studimi dhe mitologjia arbëreshe dhe për disa përfaqësues tipik të saj, ku kemi të bëjmë me një monografi me shumë vlera për shkencat albanalogjike. Në këtë libër një vend të rëndësishëm zënë “Gjuha pellazgjike – si gjuha e perëndive”, shkruar nga prof. Kristaq Shabani për kryeveprën e të madhit të shqiptarisë, e të paharruarit  Aristidh Kolës.  

    Një vend të rëndësishëm i ka kushtuar aktivitetit etnografik dhe kulturor të Arbëreshëve. Unë ju thashë edhe në fillim se librin nuk e kam lexuar, por aq sa kam parë në sipërfaqe, është një punë shkencore e mirfilltë e autorit, që ka derdhur shumë mund e djersë, për të grumbulluar materjalet, takime me përsonalitete të ndryshme të kulturës arbereshe,me synim  për ta bërë librin sa më të vërtetë për lexuesin dhe një burim shkencor studimi për brezat e së ardhmes. Mënyra dhe gjuha e të shkruarit është e thjeshtë, e qartë, e pastër dhe e freskët si dhe e kuptueshme për çdo lexues.

      Një vend të veçantë në ketë libër zë albumi i fotografive, ku te çdo foto ka një simbol, një përsonalitet, ku lexuesi shikon se sa konkrete është puna e autorit. Duke i hedhur një  shikim thjeshtë sipërfaqësor këtij libri, them se shton hijeshinë e bibliotekave të çdo lexuesi.

      Kur u ngrita për të përgëzuar autorin për ketë pasuri të madhe kombëtare, që i jep lexuesit shqiptar, e sidomos atij në diasporë, desha t’ ju themë se unë kam botuar dy libra për fshatin tim,”Vila pjesë e krenarisë lumjane” promovuar në Tiranë në vitin 2008 dhe  2 vëllime me  1300 faqe me titull ”Gjurmë vlerash jetësore në Vilë”, promovuar në Muzeun Historik Kombëtar në Tiranë me 24 prill 2022, bashkë dhe me 2 vëllime prej 900 faqesh me titull “Autor e vepra nga Pena kuksiane“, si dhe „Vlera intelektuale kuksiane“, vëllimi i 4-të dhe “Gjurmë vlerash kuksiane”