• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Emri im nuk është Marjuana!

February 4, 2023 by s p

Marjana Bulku

Nju Jork/

Emigrantet mund të konsiderohen si një barometër tranzicionesh dhe krizash rajonale e që pavarësisht kësaj transportojnë ngado me vete kulturën e vendit nga vijnë që me edukim e kultivim , festa e promocion e mbajnë gjallë sa munden .

Edukimi në vendet pritëse shndrrohet në një mundësi më shumë në pafundësinë e sfidave ku ruajtja e indentitetit çmohet dhe vlerësohet pasi pa asnjë dyshim kultura mbetet aseti i patundshëm dhe një pasuri shpirtërore e pazëvëndësueshme.

Po çfarë po ndodh me këtë trashëgimni prej gjuhe e normash, kodesh nderi e bese , mikpritje e vyrtytesh që ishin amanet brezash në botën globale që vrapon?!

Sa vlejnë këto të fundit kur shtetet amë përfshihen në amoralitet e korrupsion , shthurje e skandale qeveritare a thua se ky është misioni i tyre që t’ua nxijnë jetën dhe emrin qytetarëve të vet!

Po mbushen pothuaj 11 -vjet që edhe unë iu turra Amerikës si shumë të tjerë dhe si çdokush që kthen kokën pas, zikzakeve të emigrimit gjen aty dilemat ekzistenciale të qënies .

Qysh në ditët e para kur vendosëm të jemi rezident këtu u desh të përballemi me mjaft vështirësi ku sidomos ato natyrore të tmerrojnë edhe ti mendosh e le më pastaj ti përjetosh.

Është e frikshme të ndjekësh se si reagon një popullsi kaq e madhe kur ndeshet me ciklone të ftohti, përmbytje, tërmete, pandemi… mjafton të kujtosh marketet e boshatisur dhe lakminë e pangopshme të popullatës për ushqim dhe nevoja të tjera po kaq utilitare.

Krizat sistematike globale duket se i kanë shnderruar popullatat në robêr të fatkeqsive ku autor është jo vetëm natyra por edhe qeveritë përkatëse.

Emigrimet masive janë një tjetër fatkeqsi po aq sa ato natyrore sepse vendet amë po zbrazen nga vullnete , projekte energji e ndërkohë qeverisjet e padrejta majmen kur popujt tkurren , robërohen , nënshtrohen .

-Mos ikni!

-Thoja gjithmonë kur kthehesha në atdhe, atje ku tokat e begata dergjeshin djerr nga dembelizmi, pavullneti, paimagjinata,etj etj .

Ishte një thirrje e sinqertë që buronte nga shpirti që patriotizmin dhe atdhedashurinë e ndjen edhe më fort kur është larg vendit amë.

Kinezët që nuk lejnë kanaçe e pëllëmbë dheu pa mbjellë me barishte e gjeth më bënin të kuptoj se një krizë e fortē po vjen , do vijë , është në proçes ardhjeje…

Filipinasit aq fort të lidhur me njëri-tjetrin ndajnë edhe kafshatën e fundit mes tyre.

Haitianët të egër nê fytyrë e të pangopur me të drejtën e me gjithçka dhe që aq pak dijnë të jenë të drejtë me veten dhe me të tjerët.

Ukraninasit dhe vargu i gjatë i paradokseve që prodhon lufta e superfuqive që forcën e mat me të dobtin duke ia venitur çdo lloj mundësie deri në mohim ekzistencën atyre nga etja e vet e pa fre për fuqi.

Lutje sirianësh, zvarritje meksikanësh … kjo tablo metropolitane që flet pak e nënkupton shumê.

Por kjo është vetëm paksa nga ajo tërësi kulturash që emigrantët mbartin sepse kultura deri diku është aset i qëndrueshëm i asaj çka ata marrin me vete ndërsa problematikat e jetës së tyre janë një tjetër mbivendosje që e bëjnë shumëdimensionale problematikën që mbëshjell jetët njerëzore në kontinentin e ri ku turren të rinisin një jetë të re me plagë të vjetra.

Kultura bëhet kêshtu identiteti pêrmes të cilës përshfaqet individi në mjedisin fluid amerikan.

Kur përmendet Shqipëria shumëkujt i vjen në mendje besa, mikpritja, trimëria , dikujt tjetër diktatori Hoxha,demokracia e brishtë , pastaj mafia, droga dhe gjëra si këto metastaza të së keqes.

Kohët e fundit sapo përmend se je shqiptar hapen biseda të pakëndëshme për drogë e marjuanë edhe pse stendave të metropolit më të madh të botës ndriçon një shqiptare brilante si Ermonela Jaho por mesa duket muzika është luksi i fundit që i nevojitet shpirtit njerëzor fatkeqsisht.

Êshtë e pamundur të kuptosh apo paragjykosh universin njerëzor brenda konglomeratit që prodhon droga brenda dhe jasht qënies që i nënshtrohet këtij fenomeni që vret jetën pak e nga pak , duke i vrarë vullnetin për punë dhe duke i injektuar pangopshmërinë për pasurimin e rrufeshëm. Por është një gjë që dihet me siguri ;fatkeqsia se ky fenomen stigmatizon edhe individin e ndershëm , të shkolluar dhe kultivuar përmes dijes dhe punës së ndershme ndaj dhe irritimi i kësaj shtrese që besoj është mazhoritare në arenën shqiptare duhet të jetë edhe kurimi i dramës së shekullit të ri ku puna e ndershme zhvleftësohet, shkollimi nënvleftësohet dhe paraja e ndotur ndot një shoqêri të të tërë , këtë fajtore të pafaj.

Kaq shumë lakohet droga, mafia, korrupsioni kur përmenden shqiptarët sa pothuaj është harruar Besa, bujaria, mikpritja , tipare këto qé i dallonin shqiptarët një dekadë më parë dhe që ishin burim legjitim i krenarisë tonë etnike.

Irritohuni qytetarë sa herë që ua përçudnojnë nderin , krenarinë , truallin dhe pasurinë, atë shpirtrore dhe materiale .

Irritohuni sa herë që ju stigmatizojnë për turpe që ideohen dhe fabrikohen zyrave, skutave, errësirave duke hedhur hije faji mbi gjithkënd .

Irritohuni kur jua mbysin fjalën dhe lirinë .

Irritohuni kur ju thonë se nuk jetohet me punë të ndershme.

Irritohuni sa herë që kultivohet droga në vend të besës, vyrtyteve, dijes.

Irritohuni sa herë që ua nxijnë jetën dhe emrin.

Irritohem kur më thirrin Marjuana.

Emri in nuk është Marjuanë.

-Më duhet ta përsëris shpesh kur me shaka ose jo thirrem ndoshta sepse lajmet për shqiptaret lidhen kaq shumë me drogë e marjuanë , vrasje e korrupsion.

Edhe pse janë shkruar aq shumë histori shqiptare ku e mira prevalon mbi të keqen lajmi i ditës êshtë kronika e ikjes , e dhunës , ajo e nënshtrimit të së drejtës , kaosit politik, korrupsionit qeveritar, eleminimit të pluralizmit, mohimit të lirive esenciale.

Vargu i pafund i ikjeve êshtë varg zhgënjimesh dhe dështimesh politikanêsh që luajnë pimpong me ëndrrat e pashpresa të shqiptarëve.

E megjithëse ikin stigma nuk ju ndahet , i ndjek dhe i përndjek si mallkim i stërlashtë .

Nuk e shaj dot Amerikën , atdheun e bijve që atdheu i vet i la pa atdhe , as nuk e lavdëroj dot sepse e dua por ndjej se sa e pafuqishme është ajo për të zgjidhur hallet e globit që mbart brenda territoreve të veta duke i bërë qytetarë të saj me të drejta e liri që përtej oqeanesh , nëpër kontinentet e vjetër ku rigjenerojnë sërish ëndrrat e vjetra e dhunohen qytetarë e ku e drejta e të drejtëve as që mendohet të jetëzohet ende edhe pse prej shekujsh ëndërrohet.

Filed Under: Komente Tagged With: Marjana Bulku

Lulëzon në çdo stinë

January 11, 2023 by s p

Skicë përmbi pikturë

Ndodh që një fotografi të ushqejë pikturën . Jetojmë në kohet kur e bukura kultivohet me çdo mjet dhe mënyrë .

Por e bukur është gjithmonë ajo që vlen , ajo që rrëfen dhe shpalos një të vêrtetë universale.

Jo pak herë mundet që përpara një fotografie të ndalosh për më shumë se një çast duke soditur atë subjektiven e bukur që herë pas here provokon qëndrime , arsyetime , ndjenja e krijimtari.

Pasi e titullova “ Tek oborri i gjyshes me veshje stërgjyshesh” në murin tashmë. aq shumë të njohur Facebook apo “ Ky kostum i stërlashtë më sjell lule në çdo stinë” pêrtej retorikës fotografia me veshën e Zerqanit ;Qashën më duket se përcjell një demostrim autenticiteti etniko-kulturor nga ku rrjedh një botëz e pathënë poetike me elemente gjeografike e historike dhe pa dyshim lidhet thellësisht me histori familjare.

Qasha më sjell në vëmendje narracionet etnografike të Mësuesit model i vlerësuar si Mêsues i Popullit , zotit Selim Alliu i cili e vizatoi me fjalë veshjen shekullore të grave të Grykës së Madhe ; qashën . Dorëshkrimet e tij pata rastin ti shfletoj rastësisht në bibliotekën e qytetit Peshkopi dhe u bënë nxitje për të ideuar një kënd antikuaresh ku materiale të tilla do të kishin dritën e duhur të vëmendjes.Ai shkroi për Qashën atêherë kur gratë e asaj zone e kishin veshje të përditëshme atë kostum të endur aq mjeshtërisht me vegjë . Askush nuk e mendonte atëherë se pak vite më vonë ajo nuk do të ishte zgjedhja e vetme e veshjes së atyre grave , por ai si pak kush e shndërroi në memorie muzeale Qashën duke ia renditur ; cilësinë e punimit , radhën e veshjes ,ngjyrat, aksesorët, zhurmat që e bëjnë kostumin të duket dhe të dëgjohet me taf -tafet e sermave të pafteve mbi jelekët më unikë dhe autentikë në botë.

Unë e kisha parë me qindra herë atë veshje ;në trupin e gjyshes sime, në fotografi të motçme stërgjyshesh, në darka dasmash e gëzimesh familjare ku kostumet e Zerqanit derdheshin me ngjyra e kor këndues sermash që tingëllonin pas çdo hapi e vargvallesh.

Askush nuk e mendonte se braktisjet sistematike të territoreve shqiptare nga shqiptarët do ta kthenin në relike çdo copëz identitare ku pa dyshim veshje të tilla janë trashëgimnia jonë që nuk vdes kurrë.

Kur braktiset shtëpia, mëhalla, atdheu, kujtesa është relikja më brilante që mban gjallë pasuritë tona në rrezik zhdukjeje.

Ndaj kur rikthehesh tek shtëpia, mëhalla , atdheu ,ndjen se graviteti i objekteve të tilla të lëna atje tërheq me tërë fuqinë e vet duke u bërë epiqendra që thërret për mbrojtje e mbijetesë.

E vesha at fundvjeshte atë kostum të punuar me duar stërgjyshesh me shpejtësinë që kushtëzonte koha e limituar dhe me dashurinë pa limit dhe m’u duk se ritakova sërish gra të moçme, narracionet etnografike të Selim Alliut , dhe vendosa ti marr me vete nëpërmjet një fotografie siç bëj çdo herë me gjërat që i dua.

Nuk më mjaftoi ajo foto për ti pohuar vetes se aty në oborrin e gjyshes brenda shtëpisë së gurtë kjo vlerë trashëgimnie mundet të jetojë më shumë se ne.

E vendosa në kornizë që tja tregoj jo vetëm vetes atë moment që ka aq shumë botë brenda , por përsëri m’u duk se janë ca si ngushtë aty.

Ndoshta një pikturë do dijë ti mbajë më bukur brenda edhe momentin fotografik edhe objektet e saj .

Nuk janë objekte, por relike aq shumë ë dashura ku çdo gur avllije, degëz peme, bari i njomë që vesh oborrin e gjyshes ku vendoset Marjana , më saktë gruaja me qashë pasi në këtë rast Marjana nuk ka asnjë rëndësi mbi telajon ku e tërë kjo histori u derdh aq bukur në vaj e karnavac prej duarve të piktorit Hysni Loka. Bota e Marjanës mbeti përjetësisht mbi atë pikturë për të cilën më bukur se fjala flasin ngjyrat e derdhira plot mjeshtëri.

Por duhet thënë që piktori i qëndroi plotësisht besnik fotografisë duke e sjellë atë copëz realiteti të gjallë të sotmes dhe të nesërmes.

Piktura udhëtoi me mua në nëntor të vitit 2022 nga Tirana në Nju Jork dhe i gëzoi aq shumë prindërit e mi, ndërsa rri varur shumë pranë qoshes së tyre duke ju sjellë kështu në Nju Jorkun e largët ; ajrin që veç vendi yt ta sjell,Zerqanin,, oborrin ,ku “lulëzon” në çdo stinë ky kostum i stërlashtë plot ngjyra e art .

Ndodh që piktura tê jetê frymëzuar nga një fotografi por që ajo ti rezistojë kohës duhet të mbartë një histori apo minimalisht ti kontribojë sadopak asaj .

Marjana Bulku

“Tek oborri i gjyshes me veshje stërgjyshesh”

Filed Under: Politike Tagged With: Marjana Bulku

Kongresi i Manastirit , roli dhe kontributi historiko- kulturor në ruajtjen dhe konsolidimin e unitetit dhe identitetit kombëtar

November 27, 2022 by s p

Marjana Bulku/

Akti i pavarësisë së Shqipërisë padyshim ishte kulminacioni i një serie veprimtarish të cilat nxitën dhe motivuan atë moment historik që na bën të përulemi me nderim edhe sot 110- vite më pas .

Pas dy Pavarsive ( Kosovë e Shqipëri) historianët mendojnë se ekziston një akt tjetër shumë i rëndësishëm , ndoshta nga më elitarët në historinë tonë ; Kongresi i Manastirit i mbajtur në datat 14 -22 Nëntor të vitit 1908.Kjo ngjarje është konsideruar si një ndërlidhëse e fortë mes Lidhjes së Prizrenit dhe Pavarësisë së Shqpërisë. Unë mendoj së në këtë nyjëlidhje historike hyn pa dyshim edhe Rilindja Kombëtare e cila inkurajoi disa zhvillime e dinamizëm kulturor , historik dhe pa dyshim edhe politik duke ia shtruar udhën procesit të Pavarësisë me vepra dhe individuatete , mendimtarë aktivë , njerëz të zotë që mund ti dilnin kombit për zot.

Pavarësia dhe vetndërgjegjësimi për pavarësi po ecnin paralelisht përmes akteve që po dëshmonin se Shqiptarët mundeshin të ishin zot i fateve të veta pasi atyre nuk iu mungonin dijetarët, shkrimtarët , patriotët dhe mendimtarët që do tju prinin proçeseve shtetformuese.Asgjë nuk po ndodhte rastësisht, ishin momente që kërkonin angazhimin e mendjeve e që shkrimi apo këndimi nuk mjaftonte , duhej aksion i vërtetë aktiv dhe ndërveprues dhe një bashkëpunim i gjërë mes dijetarëve e patriotëve që në qendër të ëndrrave të tyre kishin ato për liri e pavarësi kombëtare.

Të analizosh hallkat e atij zinxhiri historik do të thotë të udhëtosh mbi vende, kohë takime , tryeza , bisedime , individualitete e vendime të rëndësishme nga ku unë kam nderin të ndaloj historikisht tek guri më i çmuar i atij gjerdani shtegtimesh misionare , i konsideruar si themel i murit të lartë të Pavarësisë ; Kongresi i Manastirit i cili na lidh me Individualitete akademike, gjuhtarë e publicistë , lëvruesit më brilantë që ka pasur shqipja e shkruar ndonjëherë që i shërbyen me pushkë e me pendë Pavarësisë së Shqipërisë.

Pesë shtyllat e Kongresit të Manastirit mund të konsiderohen pa asnjë dyshim si bazat e terrenit nga ku do të hidhte shtat Pavarësia e Shqipërisë.

1.Vendi

2. Koha

3.Protagonistët

4.Vendimet

5.Rëndësia

Vendi : Manastir ,dikur kryeqendër e Vilajetit të Manastirit, me sipërfaqe prej 22.000 km katorë e ku bënin pjesë tokat shqiptare të Iliridës deri në Elbasan,njihet si një qytet i hershëm mesjetar me popullsi arbërore.Ai konsiderohet si një nga qytetet më të rëndësishme të Ballkanit Jugor dhe në veçanti të Shqipërisë, është pushtuar herëpashere nga pushtues të ndryshëm të huaj: Ai është qyteti i dytë për nga madhësia në Republikën e Maqedonisë. Shtrihet në pjesën jugpërëndimore të këtij vendi.Në Manastir gjendet potenciali më i madh ekonomik pas Shkupit.Si ilustrim po sjell një moment që e sjell të gjallë vendin është një tablo e Lasgush Poradecit ”Poeti i mirenjohur Lasgush Poradeci, atëherë nxënës në vitin e parë të kolegjit rumun në Manastir, në një skicë të tijën (që mund të jetë krijimi i tij i parë ), ja se si e pershkroi ai këtë moment: *Ishte një i ftohtë i madh me dëborë dhe ne prisnim në të dyja anet e lumit Draguar që nanuriste me qetesi perendie. Pas pak çastesh filluan të vijnë delegatet. Vijne me radhë llandonet me nga katër kuaj secili, të zbukuruar me flamuj kombetare dhe kuajve iu kishin lidhur fjongo kuqezi nëpër këmbë. Sipër mbi një karrocë fluturonte një korb. Ndalon karroca dhe prej saj del Cerciz Topulli. Më pas ai mori në shenjë korbin, duke sharë ashtu sic shajnë burrat kur korbi ra para kembeve te Mihal Gramenos. *Te lumte Cerciz, – i thote Mihali. – Kongresi i ABC-se do të na veje mbare”

Dhe në fakt çdo udhë pavarësie nga çdo e keqe duhet të shoqërohet edhe nga dija por edhe nga forca e drejtësisë dhe akteve që derivojnë prej saj .

2.Koha : 22 nëntori njihet si dita e Alfabetit sepse përkon me datën finale të punimeve të Kongresit tē Manastirit , por siç dihet në histori koha është sa reale po aq edhe plurale duke patur parasysh proçeset historike që lidheshin ngushtësisht me shkonjat e alfabetit, gjuhën shqipe, shkrimin dhe konsolidimin e saj në funksion të të vërtetave dhe historisë shqiptare brenda nesh dhe përtej nesh.

Akte të tilla me rëndësi kombëtare vijnë si pasojë e akteve sistematike me frymë patriotike e intelektuale, politike dhe historike që i rezistojnë të gjitha kohërave ndaj dhe data mbetet përkujtim përkundrejt atij proçesi që donte më shumë sesa një ditë për të mbërritur pikërisht tek ajo ditë siç është dhe 28 Nëntori i Pavarësisë.

22 Nëntori mbetet një datë me vlera universale për gjuhën shqipe dhe sot ajo merr mbivlera në kushtet e rrezikut të asimilimit kur ⅓ e ahqiptarëve e kanë lënë vendin amë .

Kjo datë i çeli udhë hapjes së shkollave shqipe, shtypshkronjave shqipe, literaturës shqipe, iluminimit përmes gjuhës shqipe, ky kongres sikur e paramendoi se koha do të na e bënte edhe më të paharruar atë akt që nuk venitet kurrë e që gjuhën shqipe e cilësoi si mjet i unitetit kombëtar prej nga ku mendimtarët rilindës do ju bënin thirrje gjithë shoqërive gjuhësore dhe ‘shkronjësve’ të gazetave shqipe, që të ‘arrinin një marrëveshje e ta pranonin

Kongresin e Manastirit duke u bashkuar me zërin e Sami Frashërit i cili theksonte se mospërdorimi i gjuhës shqipe, sjell asimilimin.Ai e kishte parë shumë drejt aspektin e lidhjes së pandarë të gjuhës me shoqërinë si një aspekt thelbësor social dhe linguistik . “Të moslëvruarit e gjuhës amtare, sigurisht, e ka favorizuar procesin e asimilimit të një pjese të shqiptarëve…” shkruan ai. Samiu mbronte tezën e drejtë që alfabeti i shqipes të kishte bazën në alfabetin latin për të theksuar se Shqipëria është “vend evropian dhe populli shqiptar është një popull evropian” .

Edhe Kostandin Kristoforidhi, në vitin 1888, shkruante: “Ndë mos u shkroftë gjuha shqipe edhe sot mbë këtë ditë nuk do të shkojnë shumë vjet dhe nuk do të ketë më Shqipëri ndë faqe të dheut…”

3. Protagonistët Unë do ti shihja në tri dimensione ;

-Ideatorët

-Autorët e alfabeteve, rilindasit) të cilët pavarësisht kundërshtimeve ( kam parasysh këtu polemikat e Konicëd kundrejt Alfabetit të Stambollit dhe frashëllinjve ) u arrit në një ide të përbashkët e cila i bëri edhe kundërshtarët protagonistë të këtij akti madhor.

-Organizatorët ; Këtu natyrshëm nuk duhet harruar emrat që i dhanë jetë kësaj ngjarjeje duke filluar nga Feim Zalavani tek shtëpia e të cilit u mblodh kongresi , Kryetar i Kongresit u zgjodh Mithat Frashëri, ndërsa nënkryetarë Luigj Gurakuqi e Gjergj Qiriazi.

Te gjithë së bashku strukturuan atë që e bën të mundur udhën e pavarësisë ; bashkëpunimin e intelektualëve në një vendimmarrje pavarësisht kundërshtive:

Gjergj Fishta Kryetar i Komisionit

Mithat Frashëri Kryetar i Kongresit; Sekretar i komisionit

Ndre Mjeda Anëtar i Komisionit

Parashqevi Qiriazi Sekretare e Komisionit për abcenë

Grigor Cilka Nënkryetar

Luigj Gurakuqi Nënkryetar i Kongresit

Hilë Mosi Sekretar i Kongresit për shqipen

Thoma Avrami Sekretar i Kongresit për shqipen

Fehim Zavalani Fjala Hyrse (kryetari i klubit “Bashkimi” të Manastirit

Nyzhet Vrioni Sekretar i Kongresit për turqishten

Phineas Kennedy Vëzhgues i Kongresit

Bajo Topulli Anëtar i Komisionit

Sotir Peci Anëtar i Komisionit

Gjergj Qiriazi Nënkryetar i Kongresit; Anëtar i Komisionit

Shahin Kolonja Anëtar i Komisionit

Dhimitër Buda

Mihal Grameno Përfaqsues nga Klubi i Korçës

Grigor Cilka Përfaqsues nga Klubi i Korçës[

Sami Pojani Përfaqsues nga Klubi i Korçës

Thoma Avrami Përfaqsues nga Klubi i Korçës

Fillomena A. Bonati shoqëruese e përfaqsuesve nga Klubi i Korçës

4.Vendimet ; Nuk e dij në është një kapitull që duhet ta mbyllim apo ta hapim ne por le të hipotezojmë se vendimmarrja pra ulja në një tryezë të përbashkët e disa tezave , mendimeve apo ideve të ndryshme pse jo edhe të kundërta duket se çeli një shteg përmes kësaj ngjarjeje . Ky Kongres uli bashkë disa alternativa , madje edhe kundërshti

Në kushtet e aktiviteteve shumëplanëshe të rreth 14 shoqatave atdhetare që vepronin në atë kohë vendimmarrja po bëhej një proçes jo i lehtë.

-Përçarjet krahinore ishin një tjetër barrierë,

-qarqet antishqiptare dhe propaganda e tyre penguese mediale e disa shteteve me politikë antishqiptare shkaktoi jo pak reagime e kundërshtime ndërkombëtare duke shfaqur pretendime se Kongresi po ftohej për të shqyrtuar shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë; jo pak herë qëllimisht shkruhej se “shqiptarët janë barbarë”, “të paqytetrueshëm”, se ata “janë për t’u shpërndarë” etj. Me gjithë shkrimet tendencioze, Kongresi filloi punën me një vizion të qartë përbashkimin drejt pavarësimit nga keqdashësit. Në të morën pjesë tridhjetë e dy delegatë me të drejtë vote që “përfaqësonin njëzet e gjashtë qytete e shoqëri brenda e jashtë Shqipërisë”.

Drejt këtij vizioni u përcaktuan dy synime kombëtare që ishin ;shkollat dhe alfabeti, si përbërës themeltarë të identitetit kombëtar,e që morën shtrirje të gjerë në të gjitha krahinat shqiptare dhe në të gjitha shtresat shoqërore .Gjuha shqipe do të si mjet i zhvillimit shoqëror në të gjitha fushat e veprimtarisë si shteg zhvillimi emancipimi dhe shteg i sigurt shtetformimi.

5 .Rëndësia e Kongresit të Manastirit është sa historike po aq edhe teknike pasi ajo përcaktoi hallkat që duhen ndjekur në rrugëtimin drejt Pavarësisë . Njgarjet madhore duhen ndjekur jo vetëm me sy , emocion, pathos, por edhe me penë dhe program të qaerë në mënyrë që shkrimi ti përjetësojë aktet dhe faktet të cilat kërkojnë strategji të mirëmenduara .E nga kjo pikpamje Kongresi i Manastirit ishte një

-akt civilizimi i shoqërisë shqiptare.

Ajo pati një

-shtrirje të gjerë demografike e për rrjedhojë gëzoi -njohje ndërkombëtare.

Ulja në një tryezë

-vendimmarrje mendimesh të ndryshme ishte tipar demokratik i kësaj ngjarjeje e cila prej nga ajo kohë se kundêrshtimet e ideve mund të lexohen si përpjekje nga këndvêshtrime të ndryshme . Kongresi i Manastirit sikurse edhe Rilindja Kombëtare

-nxiti iluminimin përmes hapjes së shkollave shqipe. Ajo

-intensifikoi hapjen te shtypshkronjave si mjet materializues i mendjeve që do duhej ti prinin momenteve kyçe me të cilat po pêrballej kombi.

Ai vendosi njëzëri t’i përshtaste dy alfabete ato të Bashkimit të Shkodrës dhe të Stambollit, të ngjashëm me njëri-tjetrin dhe poashtu të dy, alfabete të mbështetura në alfabetin latin. Kështu numri i alfabeteve tani u reduktua çka do ta lehtësonte shkrimin. Kjo arritje shuajti ndasitë e deriatëhershme të shqiptarëve rreth alfabetit.

Kështu gjuhëtarët dhe lëvruesit e shkrimit do të ndihmonin më mirë historinë pasi siç dihet për dhjetra arsye shoqëria shqiptare vuan më shumë nga të pathënat e saj edhe pse mbi truallin tonë historikisht ndodhin e ndodhin ngjarje, ato pak ruhen dhe shkruhen.

Kongresi shënoi gjithashtu

-bashkëpunimin mes shoqatave shqiptare duke theksuar synimin dhe bashkërendimin e energjive drejt proçesit të pavarësisë.

E nëse do pyesnim përse u bë ky Kongres do të vinim tek pika më e rëndesishme e kësaj ngjarjeje gjuhsore dhe historike tek nevoja dhe dëshira e shqiptarëve për të pasur një alfabet të përbashkët që do të bënte të mundur identifikimin e tyre gjuhsor në terrenin që gëlonte nga thika intrigash që synonin asimilimin e vëndit tonë duke e konsideruar si të vogël por që për fat të mirë nuk i kanë munguar mendjet e mëdha sidomos në momente kritike.

Por ajo që mbetet më e rëndësishmja e datave të tilla është reflektimi ynë mbi ta, mundësia që e kaluara të na iluminojë të ardhmen dhe po data të tilla kanë aq shumë dritë nga ku ne mundemi edhe të kujtojmë e nderojmē por edhe të projektojmë vizione të reja , së bashku .

Filed Under: ESSE Tagged With: Marjana Bulku

Audiobooks.Al një Platformë që bashkoi Vatranët me Children of the eagle

November 13, 2022 by s p

Ky prag pavarësie i bashkoi dhjetra shqiptaro -amerikanë në qendrën Iliria , Nju York në një veprimtari me vlera të shumta kulturore, gjuhësore dhe edukative.

Me iniciativën e ish -Ambasadorit shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar Zotit Mal Berisha, në bashkëpunim me Shkollën shqipe “ Children of the Eagle” , Federatën Panshqiptare Vatra, përreth dy orë u shpalosën detaje rreth Platformës Audiobooks.Al, platformë kjo që u lançua disa vite më parë nga gjigandi i tregut shqiptar në fushën e sigurimeve Sigal Uniqua Group nën kujdesin e Presidentit të saj zotit Avni Ponari i cili u kujdes specifikisht që shpalosja e këtij aplikacioni të bëhej me kampionët e atdhedashurisë Vatrën dhe vatranët.

Përkrah veprimtarisë financiare dhe ekonomike, Sigal Uniqa group ndihmon edhe në edukimin e bashkëatdhetarëve tanë me ndjenja patriotike nëpërmjet veprimtarisë kulturore dhe artistike.

Të pranishmit ndoqën edhe një material filmik nga orkestra më unike në Shqipëri që Sigali suporton nga një koncert në Valbonë mes bukurive të alpeve shqiptare.

Ky kujdes ndaj elementeve qënësore të jetës : shëndet, siguri, art dhe kulturë materializohet edhe në platformën Audiobooks.Al, ku përmes një aplikacioni të thjeshtë çdokush mundet të ndjekë autorët që dëshiron mes veprave të lexuara nga aktorë të njohur shqiptarë.

Shpjegimet e hollësishme të zotit Mal Berisha , anëtar Nderi i Vatrës i cili në mënyrë sistematike e fton komunitetin shqiptar të Nju Yorkut në mediume me në qendër librin , u ndoqën me mjaft interes nga të pranishmit ku nuk mungonin autorë të shoqatës së shkrimtarëve shqiptaro-amerikanë, mësues, prindër , nxënës , të pranishëm brenda dhe jasht auditoriumit pasi të gjithë i bashkon gjuha shqipe,simboli ynë përbashkues.

Kjo veprimtari u mbulua nga televizioni Albanian Culture, me drejtues Adem Belliu, i cili ka një aktivitet 25 -vjeçar në komunitet, gjithashtu gazeta më e vjetër në median e shkruar shqip , gazeta Dielli me editorin e saj Sokol Paja u bë lajmi i parë i kronikës së kësaj ngjarjeje ku ndërthureshin natyrshëm platforma, organizata dhe qëllime me synim të përbashkët ; ruajtjen dhe lëvvrimin madje edhe informimin përmes gjuhës shqipe.

Takimi u përshëndet nga Presidenti i Nderit të Federatës Vatra, zoti Agim Rexha i cili kujtoi duke falenderuar kujdesin sistematik të zotit Avni Ponari ndaj Vatrës.

Drejtuesja e shkollës Shqipe Children of the Eagle zonja Drita Gjongecaj bëri një prezantim të detajuar të punës së saj dhe të stafit të saj, prindërve dhe nxënësve në këtë proçes plot sfida ku roli i platformave të tilla ka impakte në kushtet e ritmeve dinamike të kohëve që jetojmë.

Në përmbyllje të kêsaj veprimtarie në skenë u ngjitën nxënësit e shkollës shqipe Children of the eagle të cilët interpretuan në gjuhën shqipe dhe kërcyen vallet tradicionale shqiptare veshur me kostumet e mrekullueshme kombëtare .

Duartrokitjet e sallës plot, ishin efekti më i mirë i këtij eventi i cili u përmbyll me një kokteil nga Sigal Uniqua group dhe shpërndarjen e stilolapsave që kjo kompani ia bëri dhuratë të pranishmëve mbi të cilat dalloheshin simbolet e Vatrës, Children of the eagle, Audiobooks. Al dhe Sigal Uniqua Group , si kujtesë e bukur e këtij nëntori që i bashkoi shqiptarët mes një platforme që flet shqip në zemër të Nju Yorkut .

Marjana Bulku

Filed Under: Kronike Tagged With: Marjana Bulku

Opozitarizmi si kulturë e munguar

September 5, 2022 by s p

Opozitarizmi është kulturë e munguar në Shqipëri , dhe jo vetëm në Shqipëri  ,e ndofta prandaj  është kaq e vështirë ekzistenca dhe  mbijetesa e tij edhe pse është një nevojë  kaq jetike e munguar dhe  e domosdoshme.

Në vënde si Shqipëria ku mungojnë rregullat dhe standartet e ku lehtësisht liria ka si derivat ose kaosin ,ose frikën ,fenomeni i mungesës së opozitarizmit bëhet shqetësues pasi e shpie vendin dhe të drejtat në lakun e krizave  të thella shoqërore, morale madje edhe ekzistenciale.

Kur hedh sytë nëpër histori të afërta dhe të largëta sheh se sa i vetmuar , mohuar dhe dhunuar është “ zëri që kundërshton “, ai që nuk dakortësohet me të gjithë dhe me gjithçka por mbetet si një tentativë e vazhdueshme  për dëgjim dhe respektim të principeve apo parimeve  individualiste prej të cilave lind evoluimi.

Pikërisht këtu zë fill e nis logjika që i jep frymë opozitarizmit.

Si një instrument që nuk i nënshtrohet grupit i cili jo gjithmonë ka të drejtë opozitarizmi bëhet embrion i një të drejte që hesht, i një të drejte që nuk duhet të dhunohet, i një të drejte që duhet të mbrohet.

E keqja jo rrallë herë “ përqafohet” nga turma, madje e kundërta është e vërtetë ajo vetëm sa e nënshtron atë pêr shkak të dy elementëve fatkeqë që mbisundojnë sjelljet njerëzore ; servilizmi dhe të qenit sipërfaqsor.

Edhe kur turma thërret dhe duartroket për dikë ( mungesë thellimi dhe të menduari) , kjo jo gjithmonë është për tju gëzuar .

Si ta ndihmosh opozitarizmin ?! 

Kjo nënkupton të jesh objektiv në perceptimin e realitetit, të njohësh problemet jetike që prekin dhe përndjekin jetët, të dallosh të keqen , të ndihmosh fatkeqin, të jesh i vërtetë dhe realist, të dëgjosh “ zërin që s’ flet dot “ të jesh me të drejtat e të drejtëve në një botë ku jo çdo e drejtë e fituar / dhuruar është realisht e drejtë.

Mund edhe të duket teorike renditja ;1, 2, 3 por opozitarizmi është edhe logjikë .

Opozitarizmi dhe e vërteta jane gjithmonë bashkë dhe e vêrtetë do të thotë fakt, ngjarje, përjetim, rrëfim, përllogaritje  e të gjithave dhe dëshmi me çdo mjet e tyre .

Opozitarizmi dhe mos heshtja ecin paralel , nuk ka armik më të madh të opozitarizmit se heshtja . 

A nuk heshtën të drejtat e shqiptarëve për infinit vjet ?!

Dhe rezultati ishte nënshtrimi i tyre ndaj dhunës fizike dhe ekonomike  për pa limit  vjet .

 Opozitarizmi ka partner ndershmërinë dhe principet ;ato në  familje , miqësi , shoqëri, organizatë ,etj. Duket teori por janë të drejtët ata që dhunohen më shumë në shoqëritë kur rolin e mbrojtësit të të drejtave e bëjnë jo pak herë pikërisht dhunuesit e tyre.

Opozitarizmi dhe besueshmëria janë dy koncepte që kanë si bazë objektivizmin . Pra për sa kohë ekziston e vërteta : si fakt , si dokument , si dëshmi, si akt ,si zë që ngre krye dhe ZË ,opozitarizmi merr shtigjet  e lirisë që vazhdimisht  cungohet nga errësira përballë ; ajo e iluminimit të rremë, dhunës , mohimit dhe denigrimit .

Ndaj duhen dëgjuar viktimat e dhunës , ata që nuk flasin, flaken, denigrohen ,ata sistemi i gjatë i pa lirisë i la të pa zë, të pa shkollë, të pa shpresë , të pa krahë .

Dhe vonë nuk është kurrë të fillohet nga ata  sepse e drejta flen mbi plagë të vjetra dhe të reja .

Kurrë nuk është vonë për t’u kthyer aty ku zinxhirët e fajeve kanë zënë ndryshk prej lotëve të neglizhencës edhe të harrimit .

Opozitarizmi është filiz lirie!

Marjana Bulku 

Filed Under: Komente Tagged With: Marjana Bulku

  • 1
  • 2
  • 3
  • …
  • 24
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • 23 MARS 1935…Vdekja a aktorit te madh dhe “Unaza e Iffland-it”…
  • VATRA I PËRGJIGJET ADI KRASTËS
  • Në st. Gallen të Zvicrrës u promovua libri që i kushtohet 1432 fëmijëve shqiptarë – viktima të gjenocidit shtetëror të Serbisë gjakatare!
  • SCIENTIFIC AMERICAN (1942) / GJON MILI DHE METODA E BLICIT TË SHUMËFISHTË STROBOSKOPIK
  • VATRA URON BESIMTARËT BEKTASHIANË: GËZUAR SULLTAN NOVRUZIN
  • “Gjergj Kastrioti Skenderbeu Way Honors the Old and New Generation of Albanians,” Petitioners and Worcester Councilors Say
  • Dorëheqja si proces vetëdijësimi
  • Ndërthurrje mitesh
  • “Çfarë populli mendojnë ata se jemi ne…” Winston Churchill
  • ZERI I AMERIKES: DASH: Mangësitë në pavarësinë e gjyqësorit, mungesa e pavarësisë në media dhe korrupsioni, problemet kryesore në Shqipëri
  • FAQE ARKIVI: Reportazhi nga kufiri Kosovë-Shqipëri “Muri ndërshqiptar si ‘fundi i botës’”- Mars 1996
  • Tri objektiva të rëndësishme që duhet t’i arrijë Kosova
  • RRËFIME TË VEPRIMTARISË KOMBËTARE TË EKREM BARDHA
  • DOJA TË ISHA DHE UNË…
  • DASH godet ashpër Serbinë për diskriminimin e vazhdueshëm shtetnor e institucional ndaj shqiptarëve të Luginës së Preshevës

Kategoritë

Arkiv

Tags

alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Hazir Mehmeti Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT