Interviste – Dielli

Nimanbegu: Vështirë se partitë shqiptare do të jenë në Qeverinë e Malit të Zi

August 31, 2020 by dgreca

Nga Valon TELA- Evropa e Lire-

Ish-nënkryetari i Kuvendit të Malit të Zi, Genci Nimanbegu, thotë në një intervistë për Radion Evropa e Lirë se rezultati i zgjedhjeve paralmentare në Mal të Zi, që ka sjellë afër pushtetit partitë opozitare pro-serbe, është pasojë e situatës ekonomike, ndjenjës së padrejtësisë dhe Ligjit për Liritë Fetare.

Nimbanbegu, i cili në zgjedhjet e 30 gushtit ka kryesuar Listën Shqiptare, thotë se shqiptarët vështirë se mund të jenë pjesë e Qeverisë së ardhshme malazeze.

Ai nuk e pranon dhe as mohon mundësinë e koalicionit me opozitën e deritashme pro-serbe, por thotë se në të kaluarën ajo është shprehur me deklarata anti-shqiptare.

Ne kërkojmë përmirësim në statusin tonë identitetar dhe ekonomik, thotë Nimanbegu.

Radio Evropa e Lirë: Zoti Nimanbegu, rezultatet e deritashme të zgjedhjeve parlamentare në Mal të Zi tregojnë se shanset për të fituar pushtetin i kanë partitë opozitare. Ju keni qenë edhe nënkryetar i Parlamentit në katër vjetët e kaluar. Si e komentoni këtë ndryshim të mundshëm të skenës politike, pas gati tri dekadash? A ka qenë i pritshëm?

Genci Nimanbegu: Zgjedhjet e fundit në Mal të Zi treguan për një ndryshim të vullnetit të votuesve. Subjektet që ishin në opozitë në mandatin e kaluar – të gjitha së bashku – fituan 44 mandate, që do të thotë rreth 55 për qind të tyre. [Situata e krijuar] do të thosha se është prodhim i politikave të deritanishme në Mal të Zi, i vendimeve që janë marrë. Mbetet të shihet se si ky realitet do të drejtohet drejt qytetarëve të Malit të Zi, por edhe drejt synimeve euro-atlantike të shtetit.

Radio Evropa e Lirë: Pse mendoni që elektorati, thënë kushtimisht, e ka ndëshkuar partinë e deritashme në pushtet të presidentit Millo Gjukanoviq?

Genci Nimanbegu: Si pjesëmarrës në jetën politike, vlerësoj se kjo ka të bëjë shumë me situatën ekonomike të qytetarëve, ndjenjat e padrejtësisë, por edhe me një ligj që është miratuar në fund të vitit të kaluar në Kuvendin e Malit të Zi, mbi liritë fetare. Pas miratimit të tij, Kisha Ortodokse Serbe dhe strukturat rreth saj kanë bërë shumë presion politik dhe kundërshtime. Dhe, kjo natyrisht ka bërë që koalicioni që është i lidhur me kishën, apo që është pro-serb, të fitojë 35 për qind të votave, ndërsa në të kaluarën ka pasur rreth 30 për qind. Këto 5-6 mandate të humbura nga koalicioni i Gjukanoviqit kanë qenë vendimtare për ndryshimin e pushtetit.

Radio Evropa e Lirë: Partitë opozitare që mund të fitojnë pushtetin i lidh nacionalizmi serb dhe orientimi pro-rus. Çfarë do të thotë kjo për Malin e Zi në përgjithësi dhe komunitetin shqiptar në veçanti?

Genci Nimanbegu: Kjo është një sfidë për ne. Shumë brenda këtyre subjekteve janë shprehur me deklarata anti-shqiptare, anti-Kosovës, kanë thënë se hapi i parë i tyre do të jetë tërheqja e njohjes së Kosovës. Megjithatë, ky nuk pritet të jetë debati në ditët e ardhshme. Deklaratat e para të tyre [pas zgjedhjeve] së paku ishin deklarata qetësuese, që bënin thirrje për bashkëpunim. Madje, një udhëheqës i listës së dytë opozitare, që ka fituar dhjetë mandate – që në Mal të Zi do të thotë mbi 13-15 për qind të votave – ka thënë se do t’i ftojë edhe partitë e pakicave në qeverinë e ardhshme.

Radio Evropa e Lirë: Zoti Nimanbegu, e përmendet edhe ju çështjen e Kosovës. Ish-deputetë të Frontit opozitar Demokratik kanë bërë thirrje më herët për tërheqjen e njohjes së Kosovës. Ata janë tani shumë afër marrjes së pushtetit në Mal të Zi. A mendoni se mund të tërhiqet njohja e Kosovës?

Genci Nimanbegu: Njohja e Kosovës është bërë nga ana e Qeverisë së Malit të Zi, nuk është votuar në Kuvend në vitin 2008. Kjo mund të jetë çështje edhe e qeverisë së ardhshme. Por, dyshoj se partia URA, që ka fituar katër mandate dhe tani për tani do të jetë çelësi i qeverisë së ardhshme, do ta pranojë një sfidë të tillë. Por, në aspektin afatgjatë, nëse URA do të jetë pjesëmarrëse në qeveri dhe do të bëhet një akt i tillë, do të rrezikohen marrëdhëniet rajonale dhe ecuria e bashkëpunimit midis Malit të Zi dhe Kosovës, që, deri më tash, sipas zyrtarëve të dy qeverive, ka qenë shumë e mirë. [V.j. URA udhëhiqet nga shqiptari Dritan Abazoviq].

Radio Evropa e Lirë: Ndalemi pak te çështja e shqiptarëve. Nga rezultatet e deritashme, po ashtu bëhet e ditur se shqiptarët e Mali të Zi do të kenë një përfaqësim më të madh në përbërjen e re parlamentare, krahasuar me katër vjetët e kaluar. Çfarë do të thotë kjo për komunitetin atje?

Genci Nimanbegu: Edhe gjatë këtyre zgjedhjeve janë bërë oferta politike që besoj se populli i ka vlerësuar dhe me votë u ka dhënë besimin. Secili deputet përfaqëson subjektin apo votuesit e tij, por edhe shqiptarët në përgjithësi. Në këto zgjedhje, edhe pse pjesëmarrja ishte shumë e madhe, votat për shqiptarët nuk kanë rezultuar me tre mandate, siç ka qenë pritshmëria, por besoj se edhe këto dy mandate do të jenë më kualitative në mënyrën e përfaqësimit. Por, e shoh shumë të vështirë që shqiptarët, në të ardhmen, mund të jenë [pjesë] në Qeverinë e Malit të Zi. Deri më tani, vërtet kemi pasur shumë konflikte me partitë pro-serbe. Unë isha [anëtar] në Kuvendin e Malit të Zi dhe bashkëpunimi do të duhej të bëhej me reciprocitet dhe duke i pranuar qëndrimet tona politike.

Radio Evropa e Lirë: E përjashtoni koalicionin e mundshëm me opozitën pro-serbe?

Genci Nimanbegu: Jo, është shumë herët të thuhet se përjashtohet ose pranohet, sepse nuk është bërë ndonjë ofertë zyrtare. Andaj, nuk dua të jap deklarata mediatike se jemi për apo kundër qeverisjes së ardhshme. Ne do t’i marrim hapat sipas vlerësimeve tona, çfarë është më mirë për përfaqësimin tonë dhe për ardhmërinë tonë, por gjithmonë duke tentuar të ruajmë identitetin tonë, qëndrimet tona politike. Pra, ne kërkojmë përmirësim në statusin tonë, qoftë identitetar, por edhe ekonomik.

Radio Evropa e Lirë: Nëse opozita [e deritashme] pro-serbe ju bën ofertë zyrtare, nën cilat kushte do ta pranonit koalicionin?

Genci Nimanbegu: Ne i kemi të qarta synimet tona, qëndrimet tona, nuk kemi ndryshuar vite me radhë, as për opozitën pro-serbe ato nuk janë të panjohura. Do të shohim se si do të ecin ditët e ardhshme. Tani, pas zgjedhjeve, dua të shfrytëzoj rastin të falënderoj secilin votues, secilin qytetar për fushatën, e cila ka pasur ndikime të pandershme në vota, posaçërisht nga ana e zyrtarëve lokalë dhe të partisë së Millo Gjukanoviqit, si për shembull me oferta udhëtimesh, që ndikojnë në votën e lirë. Ne duhet ta ngremë zërin që shoqëritë tona të jenë sa më demokratike, që vullneti i votuesve të jetë i lirë dhe kështu do të vazhdojmë.

Radio Evropa e Lirë: Mandatet e dy deputetëve vijnë nga dy koalicione të ndryshme. Si do të ndikojë kjo në vendimmarrje, kur bëhet fjalë për interesat e shqiptarëve?

Genci Nimanbegu: Në hyrjen e parë në parlament do të jenë Nik Gjeloshaj [nga Lista Shqiptare] dhe Fatmir Gjeka [nga koalicioni “Bashkë nji za”]. [V.J. Gjeloshaj, pasi është edhe kryetar i Komunës së Tuzit, nuk mund t’i ushtrojë dy funksione dhe mandatin e deputetit e vazhdon Nimanbegu]. Koalicioni jonë, Lista Shqiptare, do t’i bëjë thirrje edhe koalicionit tjetër që të ulemi dhe t’i dakordojmë qëndrimet tona në masën më të madhe të mundshme.

Radio Evropa e Lirë: E përmendët edhe ju më herët pritshmërinë për tre deputetë shqiptarë. Sikur të bashkoheshit përpara zgjedhjeve, do të ishte më e lehtë arritja e këtij synimi?

Genci Nimanbegu: Me këto vota dhe me këtë dalje, edhe një listë nuk do t’i prodhonte tre deputetë. Për tre deputetë ishin të nevojshme 15,000 vota; ne i kemi marrë 11,000 vota. Shpresojmë që faktori shqiptar të rritet në të ardhmen edhe më tepër. Ne kemi kërkuar disa herë mandate të garantuara dhe shpresojmë të gjejmë bashkëbisedues edhe në qeverisjen e ardhshme. Por, në Kuvendin e Malit të Zi duhen dy të tretat e votave për ndryshimin e Ligjit elektoral dhe kjo çështje do të jetë pjesë e debatit në katër vjetët e ardhshëm.

Radio Evropa e Lirë: Keni besim se do ta arrini këtë qëllim?

Genci Nimanbegu: Ne do të tentojmë, do të kërkojmë dhe shpresojmë në mbështetje edhe të komunitetit ndërkombëtar për këtë kërkesë. Deri tani nuk e kemi pasur. Unë jam posaçërisht i brengosur nga qëndrimi i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë, që shumë herë nuk ka raportuar për qëndrimet tona, për problematikën tonë. Por, shpresojmë të kemi mbështetje edhe nga Shqipëria, edhe nga Kosova, edhe nga faktori ndërkombëtar.

Bipartisan and transatlantic cooperation is needed to resolve the Kosova issue once and for all

August 30, 2020 by dgreca

Interview with David Phillips, Director, Program on Peace-building and Rights (Institute for the Study of Human Rights – Columbia University)-

By Ruben Avxhiu*

–You’ve been involved with Albanian issues for many years, correct?

Yes, I visited Kosova in the late 1980s when Serbia declared martial law and implemented its policy of apartheid. As President of the Congressional Human Rights Foundation, chaired by Congressman Tom Lantos, we raised awareness about Serbia’s human rights abuses on Capitol Hill and with the executive branch.

When I directed the Task Force on the Western Balkans, a project of the Council on Foreign Relations, I met Slobodan Milosevic and proposed a US Information Agency office in Prishtine. When he accepted the proposal, it was a big deal for an American flag to fly in Kosova.

I worked closely with Richard C. Holbrooke to support NATO’s intervention. The decision to go to war did not come of the blue. It was the result of efforts over many years advocating Kosova’s cause with US policy-makers and opinion leaders.

Friends of Kosova, myself included, demanded recognition of Kosova as a sovereign and independent state. I had the good fortune to visit Pristine on February 17, 2009 – independence day – and join the festivities.

Kosova’s independence can never be reversed despite Serbia’s efforts to prevent Kosova from gaining greater global recognition. Mutual recognition can be achieved through more robust engagement by the United States in the Belgrade-Prishtina dialogue. It also requires more effective transatlantic cooperation between the US and the EU, including leading member states such as Germany, France and the UK.

Last week the new foreign minister of Kosova was in the United States. Next week, there will be a meeting of the leaders of Kosova and Serbia in Washington. An attempt to resume an interrupted US-led process of negotiations. Between the two of them, it seems like a good moment to take a look at the relationship between the two countries.

Dialogue is always preferable to conflict. But don’t expect any surprises at the meeting on September 4. Diplomacy is a process not an event. It will take time and more stringent pressure for Serbia to recognize that it lost Kosova as a result of Milosevic’s crimes.

You have been critical of the way the United States has handled this process. What is wrong with the US involvement here?

Nothing is wrong with US involvement. Lack of involvement is the problem. The EU facilitated 33 agreements between Serbia and Kosova. However, Serbia blocked implementation of many agreements. The US has enormous clout and can compel implementation. The US and the EU should conduct an implementation review to assess commitments. Moreover, Washington should focus on the big picture – a full and final agreement on mutual recognition.

Over the last decade, leaders of Kosova, again and again, have asked for a greater US role in the dialogue with Serbia. It is ironic that now that we have the attention of Washington, there is a lot of concern about where this might be going. Shouldn’t we simply trust US officials like we did in Rambouillet for example?

Ambassador Richard Grenell, the US Special Envoy for the Kosova-Serbia dialogue, is a bad actor. He’s no friend of Kosova. He’s also unqualified to serve as Special Envoy. Grenell knows nothing about the region. He wants a deal so that the Trump administration can claim a foreign policy success before the US election.

Has the US taken a balanced approach?

The US has lost its moral compass. We must not forget that the US went to war to rescue Kosova from Serbia’s aggression. The Trump administration is either ignorant about history or practicing moral equivalency. Serbia will remain a pariah state until it recognizes Kosova, pays reparations for stolen or damaged properties, and provides an accounting of 1,700 people still missing from the war. Redress is required. There can be no peace without justice.

Many Albanians have been critical of their leaders about how they handled the Washington-led process, but I try to view it also from their perspective. The support of the United States is crucial to Kosova’s very existence. Even Albin Kurti, who has been the most resistant, suspicious, and even critical of the new initiatives, practiced a careful acceptance of them during his short time in the office. How can a small and new country like Kosova handle this situation?

The US and Kosova have a special relationship. Americans have no better friends than Albanians anywhere in the world. For sure, every Kosova politician knows that the US plays an indispensable role in Kosova’s security and state-building. Support for Kosova is non-partisan. A Democrat, Bill Clinton, launched NATO’s action. A Republican, George W. Bush, helped Kosova’s coordinated declaration of independence. Today, bipartisan and transatlantic cooperation is needed to resolve the Kosova issue once and for all.

In your view what should be the role of US in the efforts to find a long-term – if not conclusive – agreement between Kosova and Serbia?

The US should work through Miroslav Lajcak on the details of an agreement. It should stand with Germany and other allies to mobilize political support for an agreement. No deal can be achieved unless the US counteracts Russia’s insidious support for Serbia. The US can play a pivotal role, enhancing the EU’s character and leadership.

How should a final agreement look like in your view?

First we must define “normalization.” Serbia would recognize Kosova within its current frontiers. The proposal for border adjustment or territorial swaps is dead and would be abandoned. Accountability for missing persons is essential. Serbia should compensate Kosova Albanians for their properties that were seized or destroyed.

A few weeks ago, there was a statement from the Biden campaign which was generally well-received among Albanians. Joe Biden is someone they remember from the 1990s and he has visited Kosova. So, he enjoys a degree of trust. However, while partnership with EU is a must, there is also a lot of frustration with Brussels, after a long decade of unimplemented agreement and broken promises, the starkest of them: the elusive free-visa status. What should be the right balance in this relationship?

As a first step before the resumption of negotiations, it is essential that the EU implement visa free travel for Kosova passport holders. Visa free travel is a confidence building measure that’s long overdue. When negotiations resume, mediators should not focus on technical issues. We spent years negotiating license plates and diplomas. Now it’s time to address the core political issues that divide Kosova and Serbia.

Technical agreements will flow from normalization. Until Serbia recognizes Kosova, EU officials and Member States must reiterate their support for Chapter 35. Serbia cannot advance its prospects for EU membership until it recognizes Kosova and establishes good neighborly relations.

There are supporters of President Trump in our community who say many of the critics of the process led by Ambassador Grenell will never approve of any approach that comes out of this White House. Obviously, we live in an almost unprecedented partisan climate, but do you think this process has been judged based solely on its merits? What is your personal perspective on this?

The community, comprised of loyal and honorable Albanian-Americans (both Democrats and Republicans), supports an agreement that normalizes relations between Kosova and Serbia, leads to recognition of Kosova by the five EU non-recognizers, and results in Kosova’s UN membership. Kosova Albanians distrust the Trump administration because it waffled on partition. Kosovars want their country whole and free. They are motivated by principles, not partisanship.

A group of Albanian-American leaders who endorsed Joe Biden for President recently see him as the best choice not only for America but also for Kosova and Albanians in general. US foreign and security policies in the Balkans have enjoyed a great degree of bipartisan support. How much different from Trump’s would a Biden Administration be when it comes to Kosova or the Balkans?

Joe Biden was active in Yugoslavia throughout the 1990s. As a US Senator, he led the fight to prevent Milosevic’s crimes. Biden always had a realistic approach to resolving differences in ex-Yugoslavia. He was a strong supporter of human rights and democracy.

Today, the US faces multiple crises. The COVID crisis has taken 180,000 lives and nearly 6 million people are infected. Yet, the Trump administration still does not have a COVID response strategy.

The US economy is in freefall with joblessness at an all-time high since the Great Depression. Last week more than one million people filed for unemployment on top of tens of millions who have already lost their jobs. However, Republican senators stonewall legislation to help Americans.

We are a deeply divided society. Divisions are exacerbated by police brutality, which targets Blacks. The Black Lives Matter movement is a response to social injustice. I do not condone violent street protests, but I’m very sympathetic to popular grievances rooted in social inequity.

Global warming represents another crisis. America’s withdrawal from the Paris Climate Agreement exacerbated a serious problem that will affect generations to come. The American people deserve a president with empathy who supports practical solutions to crises afflicting our country.

We have seen Serbia buy new arsenals of weapons from Russia recently. Russia has been also inciting separatists in Srpska Republic in Bosnia, riots if not a coup in Montenegro, anti-Western sentiments in Macedonia etc. To what degree this becomes a security threat for the United States which has troops in the region and has invested immensely for the peace and stability there? How is Washington responding to this threat?

Russia is adversary. Slavic and Orthodox solidarity is a myth. Simply put, Vladimir Putin is motivated by a desire to diminish America and punish America’s friends such as Kosova. Russia is a second-rate power, trying to recapture past glories at the expense of democracies that are friendly to the United States.

Why does Trump ignore Russia’s transgressions? Russia’s Military Intelligence Agency (GRU) actively supported Trump’s bid to become president in 2016, hacking emails and releasing them to discredit Secretary Clinton. The Senate Intelligence Committee, controlled by Republicans, recently concluded that Russia is ramping up its malign disinformation activities aimed at promoting Trump’s reelection in 2020.

Serbia has played Russia against EU for many years in the Balkans now, but recently we see a flagrant effort from Belgrade to become China’s outpost in Europe. How hasn’t this threat seen as a bolder factor by Grenell and others in this administration who often use a tough rhetoric against China in other contexts? What is your view on this?

China’s Belt and Road Initiative coerces countries to borrow money from Beijing and then hire Chinese contractors. Vucic has made a strategic mistake by tilting dramatically to the East and selling Serbia to Sino-interests. Vucic, Xi, and Putin are cut from the same cloth. They are devoid of integrity and lack scruples.

Your long work with the Balkans as a diplomat and a scholar has introduced you to the Albanian-American community as well. What role can this community play in the relationship between the United States and Kosova?

I worked as the liaison between Holbrooke and the Community. We have seen that Albanian-Americans played a critical role helping both Kosova and the US. Albanian-Americans are politically active. They should get out and vote. I’m sure that a vast majority will support Joe Biden. Trump supported partition, giving Albanian lands to Serbia. Albanians love their country and will not accept Trump’s treachery.

*Illyria Newspaper- E dergoi per Gazeten Dielli, David Phillips

Studiuesi : Faik Konica, babai i kritikës dhe eseistikës

August 30, 2020 by dgreca

Behar Gjoka: Kritikat e Konicës për shqipëtarët realiste, portretizoi vendin në sytë e botës, t’i pranohet emri Bej-

Intervistoi: Eneida Jaçaj-

Faik Konica është një personalitet ndërshekullor, me një veprimtari shumë të larmishme në letërsine shqiptare. Ajo që duhet theksuar akoma më shumë është se Konica ishte një aktivist i çështjes kombëtare shqiptare, i cili luftoi me penën e tij për një Shqipëri moderne e demokratike, por edhe loboi në sallonet e huaja për pavarësinë dhe zhvillimin e vendit. Konica, një personalitet me një dimension të gjerë kulturor, gjithashtu me penën e tij, i shkundi shqiptarët nga gjumi apatik, u përpoq t’i çlironte dhe nga mendësia e ngushtë dhe mentaliteti anadollak, duke i ftuar të bëheshin më të përgjegjshëm për çështjen kombëtare dhe të përqafonin kulturën perëndimore. Shkrimtari dhe njëherësh studiues i letërsisë shqipe, Behar Gjoka, në një intervistë ekskluzive për gazetën “Dielli”, sjell në perceptimin e tij figurën e Faik Konicës. Si njohës i mirë i letërsise shqipe, studiuesi Behar Gjoka e vlerëson Konicën si një personalitet shumëplanesh, me një individualitet unik në letërsinë tonë shqipe. Shkrimtari Gjoka vlerëson se Konica është babai i kritikës dhe eseistikës, ndërsa në aspektin artistik, ai futi prozën në shina moderne. Kritikat e Konicës për popullin shqiptar janë shumë të përdorura në veprat e tij, të cilat kanë ngjallur edhe debate mes intelektualëve. Por, në gjykimin e studiuesit Gjoka, këto kritika janë realiste edhe për ditët e sotme, pasi në atë kohë synonin të zgjonin popullin dhe të merrnin në dorë frenat për një Shqipëri të denjë dhe të pavarur. Këto kritika vlerëson Gjoka, ishin me vend sepse populli shqiptar nuk duhej të ishte vegël në dorë të interesave të pushtuesve të huaj, por të hapnin sytë për të luftuar në çlirimin dhe demokratizimin e vendit. Studiuesi Gjoka pohon se Konica e portretizoi Shqipërinë në sytë e botës, pavarësisht kritikave në veprat e tij, që ishin sigurisht me qëllim të mirë. Gjoka i bën një kërkesë qeverisë shqiptare, që t’i pranojë emrin Bej shkrimtarit, ndërsa shtoi se ka ende vepra të tij të pabotuara.

-Faik Konica është një personalitet ndërshekullor, të cilin e njohim jo vetëm si shkrimtar, publicist, kritik letrar, eseist, por edhe si mbrojtës i çeshtjes kombëtare shqiptare. Ju si studiues z.Gjoka, si do ta perkufizonit për lexuesin, figuren e Faik Konices?

Konica është personalitet shumëplanësh dhe një individualitet unik, i historisë dhe letërsisë shqipe, një figurë kontraverse, ku gjallonte njëherit rilindasi dhe moderni, i cili me revistën Albania, sidomos botimin në tre variantet e shqipes, shtroi shinat e lavrimit të saj në bashkëlidhje dhe diversitet.

-Çfarë të reje solli Konica me veprat e tij, në letërsine shqiptare?

“Të rejat” e sugjeruara dikur nga Konica, tashmë janë kthyer në model ligjërimi të visareve të shqipes. Konica, pamëdyshje që çeli hullitë e lavrimit të kritikës dhe eseistikës letrare, si dhe e ndërfuti prozën shqipe në shtratin e shtjellave të lavrimit modern.

– Çfarë vendi zë sot në letërsinë shqiptare Konica, dhe cila do te ishte vepra që do ta dallonte në gjithë krijimtarine e tij?

Të mos harrojmë, ai dikur thirrej Faik Bej Konica, ende në Shqipëri nuk i kemi pranuar emrin bej, ndonëse ka vendin e vetë të merituar, jo se e pranojnë akademikët apo mësimdhënësit, po se lexuesit e kërkojnë për mendimet dhe format e laryshisë shprehëse, në të gjitha lamitë shkrimore. Konica është figurë tërësore dhe komplekse, por në rrafsh subjektiv, pra si parapëlqim imi, në krye qëndron teksti në prozë“Dr. Gjilpëra”

-Krijimtaria e tij letrare është shumë e gjerë. Në cilin zhanër të letërsisë shqipe do ta vendosnit më së shumti Konicën?

Gjerësia, do parë në situatën e larmisë shkrimore, të kreatives dhe metateksteve verifikuese, do të thoja që për nevojat e letërsisë shqipe, do të mbetet si përvijues i linjave të kritikës letrare dhe eseistikës, kurse për fuqinë artistike, proza e tij. Për mua si lëvrues i prozës.

– Konica, si një intelektual i shumëditur, si një enciklopedi, një erudit, i cili luftoi mendësine e ngushtë orientale të prapambetjes dhe përqafoi idetë iluministe të botës moderne europiane, ka një veprimtari të gjerë në letërsi, por edhe tepër aktiv për çeshtjen kombëtare në proceset demokratike të vendit. A ka një urë lidhëse midis letërsise dhe përpjekjeve të tij për çeshtjen kombëtare shqiptare?

Konica është shembulli, ku shkrimtari dhe intelektuali bashkëjetojnë, gjë që ndërkaq është tipike për letërsinë shqipe. Duke qenë njohës i vlerave dhe mungesave të shqiptarëve, si dhe duke qenë “pjesëtar” i salloneve europiane dhe amerikane, si pak të tjerë, ndjeu ritmin e vonuar të kombit dhe shoqërisë shqiptare, dhe prandaj si pak të tjerë, krahas vlerave, vuri në spikamën e penës së tij, përmes ironisë dhe sarkazmës, dobësitë jo të pakta që ende vijojmë me i pasë në shqipotë, madje edhe në shekullin e njëzet e një.

-Në veprat e tij, Konica përdor një gjuhë shumë të ashpër për shqiptarët: Shqiptaret jane kafshe, armiq të vetvetes. Sot e kësaj dite, ne vijojme të shajme njeri-tjetrin (ksenocentrizem), nuk jemi pozitive, ndoshta një kulturë e trashëguar kjo nga e kaluara. Si e shihni gjuhën e Konicës me nota shumë kritike ndaj popullit shqiptar?

Thëniet dhe përcaktimet, e bëra ngahera nga Konica, pavarësisht “vellosë së ashpër”mua më duken më tepër realiste…Ende jemi një popull romantik, ëndrrimtar, që ka vlerë, po kur ujku po të kafshon e ti “ëndërron” se je në ëndërr… Mungesa e sensit kritik, të vetëdijes sonë, trima mbas beteje, e mentar pas kuvendi, ka nxjerrë në pah sensin kritik dhe realist të Konicës, në lidhje me bashkëkombasit, pavarësisht dozave të ngarkuar sarkastike.

-Kritikat e Konicës ndaj popullit shqiptar, nuk janë pritur mirë edhe nga një sërë intelektualë e studiues, duke e cilësuar ate inatcor, egoist, një person që mendon që i di te gjitha, se vendi nuk ka nevojë për inatçorë, por për mesues dhe edukatorë si Fan Noli. Si i shihni kritikat ndaj Konicës?

Konica ka thënë mendimin e vetë, në shumicën e herës të vërtetë, por vazhdimisht e ka trazuar mendimin shqiptar, që shpesh fanitet si një kënetë me lule, që kanë pak aromë. Konicës mundet t’i vësh epitete sa të duash, ndoënse mendimet e tij, prekin plagët e kënetës shqiptare. Mos të harrojmë, Konica ka qenë mësuesi dhe udhërrëfyesi i Nolit, pavarësisht shtigjeve të ndryshme dhe ndarjes së tyre. Kur të çlirohemi nga beteja në mes vegjëlisë, që i përkon Nolit dhe bejlerëve, ku gjellin Konica, do të zbulojmë vatra të tjera, te secili shkrimtar, por në mënyrë të veçantë mendimtarinë polemizuese të Konicës.

– Konica, jetën e tij e kaloi jashtë vendit, nga Franca ku u shkollua, shkon në Angli, e pastaj u instalua ne Amerikë, por nuk i ndërpreu marrëdhëniet me vendin e tij. Çfarë të reje solli ai në mendimin dhe kulturën shqiptare, por edhe anasjelltas, pasi ai ka patur marrëdhënie me personalitete të huaja të asaj kohe. Si e ka prezantuar ai Shqipërinë në sytë e të huajve?

Duke jetuar jashtë, Konica thelloi njohjen me botën dhe në të gjitha rastet e paraqiti Shqipërinë në sytë e tyre si vend i jashtëzakonshëm, madje gati krejt ndryshe nga kritikat e ashpra që hidhte mbi shqiptarët, me jo pak mungesa. Ai në shaqërinë mendjembyllur shqiptare solli të menduarit kritik, që bën të mundur daljen nga shpërgjumja, por pati njohje të shumta dhe bëri vlerësime për kulturën perëndimore. Konica ishte sqimatar në portretizimin e Shqipërisë para të huajve, përgjithësisht e ruajti ekulibrin në komunikim me të huajt, për atë që përfaqësonte atdheu dhe kombi shqiptar.

-A është vlerësuar sa duhet figura e Konicës nga shteti shqiptar?

Edhe Konica kaloi nëpër kalvarin e pohimit, dënimit dhe të rikthimit, dhe për secilën situatë, shteti shqiptar, monarkia e bëri ambasador, diktatura e ndaloi, kurse demokracia, aq e brishtë shqiptare, e riktheu, së paku si emër, ndonëse Konica i përket kulturës, letërsisë, një përmase më përtej përkohësisë së secilës formë shtetërore.

-A ka ende vepra të pabotuara nga krijimtaria e Konicës?

Përgjigje: Fakti që Fotaq Andrea para disa vitesh zbuloi në Francë dy tekste romanesh, në frëngjisht të Konicës, ose letra të autorit në SHBA, tregon se përmasat e Konicës janë shumë më tepër, nga sa njohim, mbase letërkiëmbimi i autorit, mbetet ende në hije.

Agim Aliçkaj: Amerika, shpresa e Kosovës dhe e mbarë kombit shqiptar

August 29, 2020 by dgreca

Nga Lumturije Bekaj-Telegrafi-

Për aktivistin shqiptaro-amerikanin, Agim Aliçkaj, negociatat me Serbinë, janë ndërmarrje e madhe me rëndësi ekzistenciale për të ardhmen e Kosovës, dhe se ato kërkojnë seriozitet, unitet dhe legjitimitet të lartë, për tu realizuar me sukses dhe pranuar nga populli i Kosovës.

Në një intervistë për Telegrafin, z. Alickaj, flet për takimin e 4 Shtatorit në Uashington, takim ky i organizuar me ndërmjetësimin e Ambasadorit Richard Grenell, për rolin e diasporës dhe Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane, dhe se çfarë duhet të bëjnë udhëheqësit e Kosovës sot, për negociatat me Serbinë, marrëdhëniet BE-në dhe SHBA-në.

“Duke patur parasysh gjendjen dhe rrethanat e tanishme në Kosovë, Serbi, Evropë dhe Amerikë, mendoj se nuk është e mundur arritja e një marrëveshje finale, të mirë për Kosovën. Kosova e dobësuar nga korrupsioni dhe dështimet e njëpasnjëshme, e përçarë në mënyrë ekstreme, me qeveri të zgjedhur me manipulime partiake, të varur nga Lista Serbe, pa përkrahjen e popullit shumicë, e nxjerrë në shitje nga presidenti Thaçi, dhe kryeministri i Shqipërisë Rama, është në pozitë inferiore ndaj Serbisë”, tha në një intervistë për Telegrafin, shqiptaro-amerikani Agim Aliçkaj, anëtar i Bordit Ekzekutiv të Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane, dhe i Këshillit të Federatës PanShqiptare të Amerikës “Vatra”.

Po ashtu, ai flet edhe për kërkesën nga pala kosovare për kompensimin e dëmeve të luftës të shkaktuara nga Serbia, gjetjen e të zhdukurve dhe dënimin e të gjithë kriminelëve të luftës për dhunime dhe vrasje mizore të fëmijëve, grave dhe civilëve të pafajshëm

Sa i përket çështjes që shumë shpesh është përmendur, ajo e ndryshimit të kufijve, ai theksoi se vetë fakti se pas 12 vjet pavarësie, diskutohet mundësia e faljes së territorit agresorit serb, për ta pranuar njohjen e pavarësisë, paraqet tragjedi kombëtare dhe është dështim i turpshëm i klasës politike udhëheqëse.

Megjithatë, shqiptaro-amerikanin, Agim Aliçkaj, që erdhi në SHBA, nga Deçani i Kosovës, u bë shumë shpejt një nga aktivistët më të përkushtuar në komunitetin shqiptaro-amerikan. 21 vjet pas luftës në Kosovë, ai flet edhe për kontributin e madhe të lobit shqiptar, dhe nevojën e lobit shqiptar për t’iu rikthyer punës në Uashington.

Telegrafi: Z.Agim Aliçkaj, si e vlerësoni takimin e paralajmëruar të 4 Shtatorit ndërmjet përfaqësuesve të Kosovës dhe të Serbisë në Uashington më ndermjetësimin e z. Grenell ?

Agim Aliçkaj: Problemi mes Kosovës dhe Serbisë, nuk mund të zgjidhet kurrë pa angazhimin serioz të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Duhet një forcë shumë e madhe për ta detyruar Serbinë të pajtohet me realitetin se Kosova për te është e humbur përgjithmonë. Amerika, ka qenë dhe mbetet shpresa e Kosovës dhe e mbarë kombit shqiptar. Çfarëdo, takimi që organizohet nga Amerika, duhet të mirëpritet dhe të respektohet. Por, duhet patur kujdes! Amerika është shtet i krijuar nga gati të gjitha kombet e botës, me interesa të ndryshme, me mundësi të influencave nga të gjitha anët. Gjithmonë, ekziston rreziku i depërtimit të armikut tonë te individ apo pjesë të institucioneve amerikane. Prandaj, ne duhet të punojmë shumë për ta siguruar përkrahjen e përhershme. Ngjarjet e fundit, tregojnë qartë se me propagandë dhe lobim shumë të shtrenjtë, Serbia ka arritur të krijojë simpati te Ambasadori Grenell, dhe disa individ të administratës Trump. Ish-këshilltari për siguri kombëtare John Bolton, dhe më në fund vetë ambasadori Grenell, e pranuan se ka marrëveshje për shkëmbim territorial në mes të Kosovës dhe Serbisë. Grenell nuk kishte arsye të refuzoi planin e shovinistit Vuçiç, të përkrahur nga Thaçi dhe Rama, përfaqësues kryesor të tri shteteve në konflikt. Për më shumë, edhe atij i konvenonte një zgjidhje e lehtë e nji konflikti shekullor për interesa personale dhe të kampanjës zgjedhore presidenciale. Por, ai shkoi shumë larg duke përkrahur politikanët e korruptuar në rrënimin e demokracisë, kundër vullnetit të popullit shumicë të Kosovës, për të realizuar një marrëveshje të keqe. Projektin e ndarjes së Kosovës, dhe faljen e kriminelëve të luftës e ndaloi Gjykata Speciale, duke e bërë të njohur aktakuzën kundër Thaçit, por rreziku ende nuk ka kaluar.

Pas rezistencës së fuqishme në Kosovë, troje tjera etnike dhe diasporë të ndihmuar nga qëndrimi i Gjermanisë me lideren e fortë, kancelaren Merkel dhe i disa qarqeve Evropiane, Grenell deklaroi se bisedimet me ndërmjetësimin e tij do te orientohen në zhvillimin e marrëdhënieve ekonomike. Insistimi i tij për mbajtje të këtij takimi para zgjedhjeve të nëntorit në Amerikë, kontaktet dhe bisedat sekrete si dhe deklarata e fundit e Vuçiç se ekziston mundësia e paraqitjes së presidentit Trump në këtë takim, ngjallin dyshim se prapa “bisedimeve ekonomike”, fshihet mundësia e nënshkrimit të marrëveshjes ekzistuese të njohjes reciproke me “përshtatje” të kufijve në favor të Serbisë.

Evropa, duhet të bëhet pjesë e bisedimeve, sepse çfarëdo marrëveshje që arrihet duhet të realizohet nga ajo, por nuk ka forcë për vendime të prera, sepse përbëhet nga shumë shtete me interesa të ndryshme, me të drejtë vetoje. Influenca e Rusisë dhe Serbisë, tek disa shtete Evropiane, është shumë e madhe. Kjo u pa edhe gjatë dekadës së fundit kur Administrata e Presidentit Obama, ia la kompetencat Evropës dhe nuk u arrit asgjë. Nga bisedimet pas shpalljes së pavarësisë, Kosova pati vetëm humbje ndërsa Serbia, arriti ta avancojë pozitën e vet, me fajin edhe të përfaqësuesve të Kosovës. Asaj iu shtuan shpresat dhe apetitet për grabitje të mëtutjeshme të tokave shqiptare. Se Evropës nuk mund t’i besohet, e tregoi edhe programi tentativë absurd anti-shqiptar, për bisedime i emisarit për negociata Kosovë-Serbi, Miroslav Lajçak, i cili parasheh rikolonizim të Kosovës me 250 mijë ardhacak serb, komuna me kompetenca ekzekutive dhe eksterritorialitete të tjera, në përputhje të plotë me dëshirat dhe qëllimet shoviniste ekspansioniste serbe. Kështu, pala kosovare ka të drejtë të kërkojë kthimin e miliona shqiptarëve në Kosovë dhe Serbi, përfshirë edhe Toplicen, Nishin dhe Sanxhakun, të shpërngulur me dhunë nga Serbia në Turqi, dhe vende tjera. Pastaj, duhet të kërkojë të njëjtat drejta ekzekutive për shqiptarët e Kosovës Lindore dhe kudo që ata jetojnë.

Telegrafi: Çka pritni nga ky takim, a mendoni se do të ketë përafrim të bisedimeve, për një arritje të një marrëveshje përfundimtare mes dy shteteve?

Agim Aliçkaj: Duke patur parasysh gjendjen dhe rrethanat e tanishme në Kosovë, Serbi, Evropë dhe Amerikë, mendoj se nuk është e mundur arritja e një marrëveshje finale, të mirë për Kosovën. Kosova e dobësuar nga korrupsioni dhe dështimet e njëpasnjëshme, e përçarë në mënyrë ekstreme, me qeveri të zgjedhur me manipulime partiake, të varur nga Lista Serbe, pa përkrahjen e popullit shumicë, e nxjerrë në shitje nga presidenti Thaçi, dhe kryeministri i Shqipërisë Rama, është në pozitë inferiore ndaj Serbisë. Serbia, me qeverisje të fortë të dalur nga zgjedhjet e qershorit, e përkrahur nga Rusia, Kina dhe disa shtete Evropiane, me simpati nga Amerika, arrogante si kurrë më parë, është në ofensivë armiqësore ndaj Kosovës. Evropa, si gjithmonë e ngërthyer nga kundërthëniet dhe interesat e shteteve të ndryshme, nuk ka forcë unike të veprimit. Amerika, e futur në fushatë zgjedhore, e ballafaquar me probleme ekonomike të shkaktuara nga Covid-19, e ngarkuar me shumë probleme të tjera botërore, ajo nuk ka interes për ta përdorur gjithë fuqinë e vet, në zgjidhjen e drejtë përfundimtare të konfliktit midis Kosovës dhe Serbisë.

Situata e shkaktuar nga virusi është në favor të politikanëve dhe njerëzve të këqij, sepse ata nuk e kanë problem të veprojnë. Gjëja më e mirë që mund të presim nga ky takim është që të mos nënshkruhet ndonjë marrëveshje e dëmshme për Kosovën. Negociatat për marrëveshje ekonomike janë të pranueshme për t’ja bërë qejfin administratës aktuale. Meqë, qeveria Hoti ia plotësoi të gjitha kërkesat ambasadorit Grenell, duke ia dorëzuar sovranitetin e Kosovës, do të ishte mrekulli e shekullit, që ai të ia kthejë me të mirë dhe ta bindë Serbinë ta njohë pavarësinë e Kosovës në kufijtë ekzistues, sepse zgjidhje tjetër nuk ekziston. Kjo do të mund të ndodhte vetëm nëse te Vuçiç dhe shovinistët tjerë serb, mbizotëron arsyeja mbi urrejtjen për shqiptarët, dhe nëse Serbia e vlerëson realitetin se ky është momenti më i mirë për të, për tu liruar nga problemi i Kosovës duke u bërë mirë me Amerikën. Nëse nuk ndodhë kjo mrekulli, atëherë është në interes të Kosovës, që bisedimet të zhargiten apo shtyhen deri në përfundim të zgjedhjeve në Amerikë, dhe realizimin e zgjedhjeve të reja në Kosovë.

Negociatat me Serbinë, janë ndërmarrje e madhe me rëndësi ekzistenciale për të ardhmen e Kosovës. Ato kërkojnë seriozitet, unitet dhe legjitimitet të lartë për tu realizuar me sukses dhe pranuar nga populli i Kosovës. Zgjedhjet e lira, janë forma më e lartë e zhvillimit të demokracisë, dhe krijimit të legjitimitetit qeverisës. Janë e vetmja mënyrë për ti kontrolluar dhe detyruar politikanët dhe partitë e tyre, të bëjnë ndryshime dhe të punojnë mirë në interes të forcimit të shtetit.

Telegrafi: Shpesh është përmendur ndryshimi i kufijve. Vlerësimi i juaj!?

Agim Aliçkaj: Përgatitja dhe njohja e pavarësisë së Kosovës nga Amerika dhe Evropa në vitin 2008, nuk u bë për t’i plotësuar dëshirat e shqiptarëve, u bë sepse Serbia ushtroi gjenocid mbi popullin shqiptar. Kosova, ishte njësi federale e ish-Jugosllavisë me territor dhe kufij të përcaktuar qartë. U vlerësua si rast i drejt ”sui generis” edhe nga Gjykata e Drejtësisë në Hagë. Pra, nuk mund të aplikohet askund dhe asnjëherë tjetër. Nëse do të lejohej një gjë e tillë, Evropa dhe bota do të bëhej lëmsh. Krijimi i shteteve të pastërta etnike, është në kundërshtim me vlerat dhe politikat evropiane dhe amerikane. Pakica serbe në Kosovë, nuk ka kurrfarë baze legale për të kërkuar bashkim me Serbinë, sepse i gëzon të gjitha të drejtat njerëzore dhe nacionale. Në të vërtetë, ajo është e privilegjuar dhe të njëjtat të drejta dhe privilegje duhet t’i takojnë edhe popullit shqiptar në Serbi.

Kërkesa e Serbisë për ndryshim kufijsh, është përzierje flagrante në punët e brendshme të shtetit të Kosovës. Nuk është dashur kurrë të pranohen negociata për serbët në Kosovë, pa i futur në agjendë shqiptarët në Serbi. Vetë fakti se pas 12 vjet pavarësie diskutohet mundësia e faljes së territorit agresorit serb, për ta pranuar njohjen e pavarësisë, paraqet tragjedi kombëtare dhe është dështim i turpshëm i klasës politike udhëheqëse. Ata nuk dëshirojnë ta kuptojnë se edhe nëse i falet Veriu, Serbia nuk do të kënaqet dhe nuk do të ndalet deri në shkatërrimin e plotë të Kosovës.

Etja e nomadëve serb për grabitje të tokave të tjerëve nuk shuhet lehtë. Atyre ju duhen thyer dhëmbët si në vitin 1999, me të gjitha mundësitë dhe në të gjitha mënyrat. Kombi shqiptar në trojet etnike në Ballkan, me diasporën e fuqishme, me veprim dhe organizim unik, ka forcë të mjaftueshme për ta mundur Serbinë. Ndërmjetësuesve amerikan dhe evropian, me argumente, në mënyrë të urtë dhe diplomatike duhet bërë e qartë. Kosova nuk ka asgjë për t’i dhënë Serbisë më, dhe pikë. Nuk është fundi i botës, nëse Serbia nuk e njeh Kosovën. As Kosova nuk e njeh Serbinë, dhe jeta vazhdon. Vetë presidenti Ahtisaari në intervistë për “Vecernji List” të Zagrebit në vitin 2012, pati deklaruar: “Serbia ta njohë Kosovën ose të shkojë në Rusi”. Cili do politikan dhe pjesëmarrës në negociatat e ardhshme me Serbinë kriminale shoviniste, në Amerikë apo Evropë, që e hapë çështjen e “korrigjimit, ndryshimit apo përshtatjes” së kufirit për të siguruar njohje nga ajo, është pa kurrfarë dyshimi anit-shqiptar, anti-amerikan, anti-evropian dhe anti-njerëzor. Për më shumë, përfaqësuesit e Kosovës, legjitim apo jo, nëse e lejojnë një gjë të tillë, do të regjistrohen në librin e turpit dhe tradhtisë kombëtare.

Telegrafi: A mendoni se në këto bisedime pala kosovare do të kërkoj kompensimin e dëmeve të shkaktuara nga Serbia në Kosovë për të zhdukurit dhe për gratë e dhunuara gjatë luftës?

Agim Aliçkaj: Kërkesa për kompensimin e dëmeve të luftës të shkaktuara nga Serbia, gjetjen e të zhdukurve dhe dënimin e të gjithë kriminelëve të luftës për dhunime dhe vrasje mizore të fëmijëve, grave dhe civilëve të pafajshëm, është e drejtë humane, njerëzore, morale dhe shpirtërore e patjetërsueshme. Serbia, është bombarduar nga NATO, për tu ndjekur nga Kosova por, nuk është dënuar si duhet për krimet dhe tragjeditë e shkaktuara. Ajo është ende e sëmurë nga urrejtja për shqiptarët dhe kombet tjera. Duhet bërë “denazifikimi” i saj. Ky është edhe një dështim tjetër i komunitetit ndërkombëtar dhe zyrtarëve të Kosovës, të cilët për interesa personale dhe servilitet ndaj të huajve, nuk kanë insistuar në një gjë legjitime plotësisht të kuptueshme dhe të pritshme.

Shikoni popullin hebre, ata edhe 75 vjet pas Holokaustit i përkujtojnë viktimat duke shënuar dhe bërë publike datat e rëndësishme. Do të ishte mire, që gazetarët hulumtues, historianët dhe publicistët shqiptarë të bëjnë përmbledhje dokumentare në broshura të shkurtra, të krimeve dhe ngjarjeve në gjuhën angleze, të cilat duhet të shpërndahen kudo dhe të merren nga përfaqësuesit e Kosovës në çdo takim të tyre. Është i pafalshëm lejimi i Serbisë të paraqitet si viktimë. Është i pakuptueshëm dhe i papranueshëm, barazimi në mes të agresorit dhe viktimës.

Telegrafi: Si e vlerësoni, letrën e dërguar nga komuniteti shqiptar në Amerikë, për një konferencë të përbashkët para takimit të 4 shtatorit?

Agim Aliçkaj: Mërgata shqiptare, sidomos në Amerikë, ka luajtur një rol shumë të rëndësishëm në arritjen e pavarësisë së Kosovës dhe avancimin e çështjes kombëtare. Pas çlirimit dhe shpalljes së pavarësisë së Kosovës, ajo është lënë pasdore nga shtetet dhe trojet tona me takime formale, lëvdata dhe mirënjohje të parëndësishme për njerëz lojal të politikanëve në qeverisje. Aktiviteti dhe lobimi është dobësuar, duke menduar dhe shpresuar se qeveritë e vendeve tona do të kryejnë detyrat e tyre si duhet në punët e jashtme. Meqë, po shihet qartë se ekzistenca e shtetit të Kosovës është e rrezikuar, mërgata dëshiron ta jep kontributin e saj për t’i mbrojtur interesat jetike kombëtare.

Çdo aktivitet në këtë drejtim meriton të vlerësohet, edhe pse formati për një konferencë të përbashkët vështirë se mund të realizohet me sukses. Po ashtu, komuniteti shqiptar në Amerikë, është i përbërë nga individ, shoqata dhe organizata të ndryshme me qëndrime të ndryshme, dhe askush nuk mund të pretendoi se e përfaqëson komunitetin. Dëshira për bashkim dhe unifikim të komunitetit ka qenë dhe është prezentë, por kjo mbetet për të ardhmen.

Kohëve të fundit vërehen përpjekje nga ambasadori Grenell, për të gjetur përkrahje në komunitet për qëndrimet dhe veprimet e tij. Pavarësisht nga deklaratat e përgjithësuara dhe të paqarta të disa individëve, diaspora shqiptare, sidomos kjo në Amerikë, është kundër lojës me kufij të shtetit të Kosovës. Mendoj, se veprimi lobist në Uashington për t’i afirmuar interesat kombëtare shqiptare dhe influencuar institucionet e larta është i pazëvendësueshëm. Liga Qytetare Shqiptaro-Amerikane, e udhëhequr nga ish-kongresisti i mirënjohur me prejardhje arbëreshe Joseph J. DioGuardi, dhe Këshilltarja për çështje Ballkanike Shirley Cloyes Dioguardi, është i vetmi lobi i regjistruar zyrtarisht me përvojë dhe aftësi për të vepruar me sukses. Natyrisht, që individ dhe subjekte tjera mund të krijojnë kontaktet e tyre sipas mundësive dhe aftësive të tyre. Me rëndësi është që secili ta kryej punën e vet pa e luftuar njëri-tjetrin.

Meqë, jemi para zgjedhjeve është e domosdoshme që shqiptarët me shtetësi amerikane ,urgjentisht të regjistrohen si votues dhe të organizohen sipas bindjeve të tyre në të dyja kampanjat, atë republikane dhe demokrate, sidomos në shtetet që kanë rëndësi, të quajtura “swing states”. Sukseset tona të mëdha në të kaluarën, janë arritur duke punuar me të dyja partitë politike amerikane. Përpjekjet e Serbisë për ta përvetësuar Uashingtonin do të dështojnë. Amerika ka qenë dhe do të mbetet me popullin shqiptar, sepse çështja e jonë është e drejtë dhe interesat strategjike të kombit amerikan dhe shqiptar përputhen plotësisht.

ARJAN MELONASHI – ZË I MADH I MËRGATËS SHQIPTARE NË BOTË

August 15, 2020 by dgreca

-A keni dëgjuar për Arjan Melonashin?
– A i keni parë dokumentarët e tij për shkollimin shqip të fëmijëve të emigrantëve, për heroikën e punës së krahut dhe asaj mendore në emigracion?
– Një bisedë e zhvilluar dhe filmuar me të shpresoj që ta zgjerojë shikimin tuaj për këtë ambasador të fjalës shqipe në mërgatë…
– Dhe jo vetëm ty si lexues…
Në radhë të parë për ata “lart”…
që nuk kanë qafë ta ulin kokën poshtë…

Ishim ulur në hijen e pemëve të hotelit “Vincenzo” në ishullin e Tinosit në Greqi. Thuajse kishim mbaruar punë. Kishim qenë edhe në Siros, edhe në Mikono, në tërë ishullin e Tinosit, mes fëmijëve që më ngjanin me zogjtë tek cicërijnë me germat e fjalës së bukur shqipe në gojë, mes emigrantëve që djersitnin për bukën e ditës të fëmijëve të tyre…
I kishim fiksuar ndjenjat, pamjet, portretet…
Ai në kujtesën e kamerës televizive e unë në kujtesën fotografike…
Në një moment u gjendëm ai e me kamerën në dorë, unë me aparatin fotografik…
Qetësi…
– A mund të bëjmë një punë? – i them unë.
– Punë?
-Vendose kamerën në stativ dhe drejtoja vetes. Dua të bëjmë një bisedë bashkë. Ashtu, thjesht, një bisedë njohje për vete, por edhe për të tjerët…
Dua të di se kush është Arjan Melonashi…
Dhe jo vetëm unë, por të gjithë ata që të shohin tek lodhesh e djersin duke kërkuar njeriun e punës, mësuesin, punëtorin, intelektualin…
Kështu nisi biseda me Arjan Melonashin, pas filmimit të dokumentarit “VERA-MËSUESE NË DY ISHUJ”, një ditë mes qershori 2014 në ishullin e Tinosit, në hapësirën detare të Egjeut të Greqisë…
Filmi u dha në Seminarin e mësimit plotësues të gjuhës shqipe në diasporë, në Berat, 29 korrik 2014…
Një film që duhej dhënë në hollin e Presidencës, në “Sallën e Hartave” të Kryeministrisë, në sallën e Ministrisë së Arsimit…
Të jepej me zë e me figurë përkushtimi i një mësueseje për gjuhën shqipe në dy ishuj të Greqisë, përkushtim që e gjen në mësues vullnetarë të gjuhës shqipe, Rilindës të kohës sonë, siç i ka cilësuar Dritëro Agolli…
Në tërë Greqinë…
E më gjerë…
E kisha mbyllur në arkiv. Po e zgjoj…

Abdurahim Ashiku, gazetar në Athinë, zë në bisedë…

***

ASHIKU: Arjan Melonashi, jemi takuar për herë të parë bashkë në gusht të vitit 2007 në Durrës. Që atëherë e deri sot, të kam parë gjithnjë me aparat në krah, gjithnjë me filma të rinj, midis mësuesve të mësimit plotësues të gjuhës shqipe në emigracion. Kush është Arjan Melonashi? Është një pyetje që e bëjnë të gjithë.

MELONASHI: Kush është Arjan Melonashi?! Është ky që sheh. Ky që sheh sot, pasi në kohë kanë qenë dy. Një në Shqipëri dhe tjetri në Itali. Në Itali unë jam transformuar pak edhe në sensin profesional, edhe në atë patriotik por jo si patriot flamujsh, parullash, mbledhjesh, këngësh, të pirash, por në kuptimin e mungesës së atdheut, mungesës së njerëzve të tu, që çon në mall. Dhe malli është bazë e patriotizmit, në emigracion e kupton. Kur nuk i ke gjërat e kupton, kur nuk e ke atdheun e kupton se çfarë është atdheu. Kur je larg mungesat të çojnë në zbulime të reja. Dhe unë jam ky. I jam dedikuar kësaj pune, sepse kështu e ndjej, kështu më vjen… Kështu më vjen, siç u vjen edhe ju që shkruani libra.

ASHIKU: Siç më thatë ju keni mbaruar inxhinierinë mekanike…

MELONASHI: Inxhinieri mekanike në vitin 1985-1986.

ASHIKU: Dhe keni punuar ku?

MELONASHI: Kam punuar një vit në Plug të Lushnjës, ndërmarrja bujqësore si quhej atëherë. Plugu i Lushnjës ishte një fermë gjigande me mbi dhjetëmijë hektarë tokë, nga Gradishta, Grabjani deri në Lushnjë, gjithë atë fushë që ka qenë bonifikuar.

ASHIKU: Më thatë se keni hipur në autokombajnë dhe keni korrur sojë…

MELONASHI: Po. Kam korrur sojë sepse isha inxhinier mekanik, punoja në ofiçinën e fermës së Plugut, por nuk është që i drejtoja mjetet. Dhe më vinte turp. Thashë: pa të korr edhe unë njëherë, të merrem me punën në fushë. Dhe kam korrur sojë një ditë të tërë me autokombajnë.

ASHIKU: Prej fushës së Myzeqesë…

MELONASHI: Prej fushës së Myzeqesë në Ministrinë e Bujqësisë. Më thirrën në një grup pune për modernizimin e parkut të makinave dhe traktorëve të sistemit bujqësor në Shqipëri.

ASHIKU: Sa kohë punuat në Ministrinë e Bujqësisë?

MELONASHI: Disa muaj. Ndoshta gjashtë, ndoshta tetë. Nuk më kujtohet sepse ndërkohë u krijua një vend, ose donte të shtohej një vend për një gazetar në televizionin shqiptar. Bëra një konkurs, konkurs të cilin në fund e fitova. Ishim katër vetë, dy vajza dhe dy djem. Nuk ishte konkurs teorik. Shkuam të punojmë. Dhe zgjati një vit. Ky ishte konkursi. E tregova me punë. Në fund, mbas një viti thanë: na pëlqen ky. Dhe ky ishte Arjan Melonashi. Dhe më morën në punë. Nuk ishte e thjeshtë. Unë besoj se e fitova me meritë, sepse nuk është se kisha mik, apo kisha një biografi për atë kohë kush e di se çfarë, përkundrazi.

ASHIKU: Prej televizionit lëvizët prapë në hapësirën shqiptare në Tiranë apo…

MELONASHI: Në ç’kuptim?

ASHIKU: Më thatë që keni punuar edhe tek “Koha jonë”

MELONASHI: Po. Profesionalisht po. Nuk është që lëviza nga Televizioni Shqiptar. Mua më zbuan nga Televizioni Shqiptar.

ASHIKU: Në cilin vit?

MELONASHI:Duhet të ketë qenë nëntëdhjetë e dyshi. Po, në nëntëdhjetë e dyshin u gjend një pretekst, një udhëtim… thonë “i paautorizuar drejt Vjenës”. Nuk është e vërtetë pasi unë mund të shkoja edhe i paautorizuar, por pajisjet e televizionit nuk mund të dilnin pa autorizim institucioni. Ishte një drejtor që jepte urdhër.

Megjithatë ishte një pretekst, kush na donte jashtë, mua, Gazmir Shtinon dhe Arian Negron, kishte forcën, kishte fuqinë që ta bënte. Dhe e bëri. Një odise gjyqesh, shkalla e parë, shkalla e dytë deri në seancë parlamentare. Zgjati dy vite. I fituam të gjitha por nuk fituam asgjë në praktikë. Pas seancës parlamentare ne u kthyem në punë por…

ASHIKU Në një klimë të ftohtë…

MELONASHI Klima nuk ishte e ftohtë. Ne na futën në frigorifer, në frizer, menjëherë. Na dërguan si mua, ashtu dhe Gazmir Shtinon e Arian Negron, në një redaksi që s’kishte lidhje gati me punën tonë, me atë që kishim bërë, me atë shpirt që kishim dhënë. Ne punonim tek lajmet. Nuk kishim të bëjmë me redaksinë artistike apo ekonomike. Shkuam dhe nuk pati asnjë program që mund ta drejtoja unë, nuk kishte një kamera për Gazmir Shtinon që ishte operator. Kështu që rrinim gjithë ditën kafeneve. Është e vërtetë.

ASHIKU: Pas kësaj u larguat?

MELONASHI: Na lanë kështu gjashtë muaj, na paguanin, por nuk na jepnin punë. Dhe mbas gjashtë muajsh na thanë: ju të tre nuk keni bërë asnjë gjë, nuk keni realizuar gjë dhe na nxorrën sërish nga puna. Këto ishin kohërat. Nuk e di, më mirë apo më keq? Mendoj, më mirë.

ASHIKU: Largimi?

MELONASHI: Lajmi i pushimit tonë nga puna bëri bujë, ndaj më kërkuan që të nesërmen tek gazeta “Dita informacion”. Punova për disa muaj atje. Më tej kalova tek “Koha jonë”. Punova edhe atje rreth gjashtë muaj. Por ishin kohë të ashpra, kohë kur unë u ndjeva i kërcënuar edhe fizikisht. Jo unë, por familja mbi të gjitha.

Derisa mbërriti një moment që thashë: “Çfarë po bëj?”.

Unë s’mund të mbaja një bajrak që nuk më çonte askund. Mund të thosha fjalën time, por në fund të fundit do të rrezikoja veten, familjen. Nuk isha unë ai që do të ndryshonte sistemin, mentalitetin. Atë ndryshim ose do ta sillnim të gjithë bashkë, ose do të vinte prej një grupi në komandë. Unë isha vetëm një e nuk komandoja. Unë isha vetëm një zë. I vura në balancë dhe i thashë vetes “Arjan! Gjej një rrugë tjetër!”

ASHIKU: Ku u vendosët?

MELONASHI: U vendosa direkt në Itali.

ASHIKU: A mund të m’i përshkruani pak hapat tuaj të parë dhe vazhdimin në Itali?

MELONASHI: Në Itali unë shkova vetëm. Gruaja mbrriti mbas tetë muajsh. Pas gjashtë muaj të tjerë mbërritën edhe fëmijët. Bashkimi i familjes na mori relativisht pak kohë e nuk vuajtëm shumë, krahasuar me shqiptarët e tjerë. Rreth një vit, një vit e gjysmë pra.

Punë gjeta menjëherë, në një magazinë artikujsh elektrikë. Më pas gjeta një punë në një qytet, afër vendit ku banoja, në Frosinone, në rajonin e Lazios. Atje punova për 5-6 vite, si përgjegjës ofiçine. Punë e natyrës elektromekanike, avolxhim motorrash elektrikë për industritë e mëdha italiane, Marelli, Fiat etj.

ASHIKU: Gati u ktheve në profesionin bazë…

MELONASHI: Po, u ktheva në profesionin bazë. Megjithatë nuk isha i kënaqur.

Z. Ashiku unë, që kur më nxorën, më përzunë nga televizioni, nga pasioni e dashuria ime, një javë po e një javë jo, do të shihja një ëndërr që nuk ishte ëndërr, por një lemeri. Gjithmonë më shfaqej e njëjta: zbimi nga televizioni dhe përpjekja ime që të kthehesha. Dhe gjatë gjithë këtyre viteve, deri në vitin 2006, unë kam jetuar me këtë lloj ankthi të përdyjavshëm: ëndrrën që më përsëritej, makthin që më përsëritej. Kjo, derisa mbërriti një ditë që – për motive pune – u transferova në një qendër tjetër. Shkova të jetoj në Latina, një qytet i themeluar në kohën e Musolinit në vitin 1932, arkitektura e të cilit është shumë e ngjashme me arkitekturën e Tiranës, arkitekturë racionaliste – fashiste. Është një qytet ku kam gjetur atë Tiranë që lashë, jo atë që është sot.

Rasti pastaj, ndihmon atë që kërkon. Ai bëri që të mundur të punoja si kameraman në një televizion të zonës. Ndihesha i gëzuar, i kënaqur, i lumtur. Dhe mbi të gjitha makthi nuk mu përsërit më.

Nuk mu përsërit më.

Nuk e kam parë më atë ëndërr.

I kthehem pyetjes suaj të pakmëparshme: shkoi më mirë, a shkoi më keq? Nuk di. Jam i kënaqur me jetën time ashtu siç rrodhi deri më sot. Nuk ka mbaruar ende. Shpresoj.

ASHIKU: Të shoh shumë të apasionuar pas shkollës shqipe në mërgim. Si dhe pse? Të shoh gjithnjë në veprimtaritë e shkollës shqipe në emigracion…

MELONASHI: Keni të drejtë të pyesni. Unë, edhe pse kam formim inxhinierik, kam gjithashtu edhe një pasion, kam pasur gjithë jetën një pasion për letërsinë. Më ka pëlqyer ajo, poezia, muzika klasike. E kam kultivuar, kam lexuar, vazhdoj të lexoj – me aq sa sytë më lejojnë tani sepse me moshën gjithçka fillon e bije.

Edhe në televizion më çmonin për zgjedhjen e frazës, sepse leximi i shumtë të ndihmon. Unë nuk jam as shkrimtar e as poet, por leximi i shumtë, i shumtë, i shumtë, të bën që të jesh përzgjedhës i fjalës, përzgjedhës i fjalisë, i frazës. E mos harrojmë edhe faktin që inxhinieria të jep një logjikë, të jep racionalitet, të shkarkon nga ujërat e tepërta. Besoj që kam shkruar mirë, në mënyrë korrekte shqipe letrare dhe nuk e kam lejuar, më ka dhënë një bezdi të llahtarëshme të shkruarit keq të gjuhës. Këtë e kam pasur përpara, nuk është se erdhi tani në emigracion. E kam pasur që në televizion dhe më përpara.

Në emigracion pastaj hasëm në një fenomen të çuditshëm. Nuk është një fenomen i ri që më la pa gojë veç mua, por edhe shumë e shumë të tjerë. Ve re, me shumë keqardhje, që gjuhën letrare shqipe e mbajmë ne, emigrantët, ndërkohë që është bastarduar e prishur në Shqipëri. Kjo më dhemb. Se gjërat të dhembin kur të mungojnë, siç thashë, kur je larg, atëherë i vë re. Kjo më ka dhembur shumë. Më dhemb shumë që ka ndryshuar struktura e fjalisë, i është dhënë një strukturë anglosaksone fjalisë.

ASHIKU: Theksit?

MELONASHI Jo theksit, strukturës. Ne nuk kemi nevojë të vendosim detyrimisht përemrat. P.sh: “të them”. Vetëm me kaq kuptohet se unë jam duke të komunikuar diçka ty. Pra nuk është e nevojshme, është e stërngarkuar, madje edhe e shëmtuar të shprehet me “Unë të them ty”. Në Shqipëri kanë filluar të fusin këtë you (ti, ju). Është një majmunëri nga gjuha angleze, dhe më vjen keq.

Më vjen keq për një gjë tjetër, për fjalët e huaja që futen në shqip, ose më mirë: futen në Shqipëri.

Nuk qëndron problemi për koncepte, mekanizma, teknologji të reja, për të cilat nuk ekzistojnë terma në shqip, ata do të huazohen patjetër dhe e pasurojnë gjuhën. E keqja është mania për të zëvendësuar fjalën shqipe me fjalën e huaj, pra për të humbur, për të varfëruar gjuhën shqipe. Kjo më shqetëson.

Morëm në intervistë Muratin në Panormus, këtu në ishullin Tinos. Dikur më tha:

unë nuk e kuptoj pse duhet të thuhet interpelancë?

Ma tha ai, një njeri i thjeshtë. Pyetja ime si kundërpërgjigje ishte:

E si mund ta zëvendësojmë?

Më përgjigjet menjëherë:

Kërkesë. Kemi ftuar për ti kërkuar ministrit një sqarim lidhur me këtë apo atë.

Sqarim. E kuptoni sa bukur e thjesht u përgjigj Murati, një emigrant pa ndonjë shkollë të madhe?

Në Shqipëri përdoret në masë termi aplikim. Nuk e di pse ndodh kjo kur kemi fjalën kërkesë siç e kemi pas një jetë të tërë: kërkesë. Përse aplikim? Çfarë aplikon? Unë kërkoj, nuk aplikoj. Aplikim është një fjalë latine që sipas kontekstit do të thotë afroj, përshtas, jap, detyroj, zbatoj. Nuk është fjala e duhur pra, kur kemi të bëjmë më një kërkesë. Ne kemi fjalën e duhur që e hedhim në shportë, e hedhim në plehra. Këtë bëjmë, hedhim në plehra një fjalë shqipe se na pëlqen të jemi majmunë e të shfaqemi si “majmunë të mësuar, të studiuar”, “majmunë me gramë” si do të thoshte ndonjë gjyshe, nga ato të qëmotëshmet.

ASHIKU: Kemi në Shqipëri një Ministri të Inovacionit. Fjala inovacion – duke kërkuar në fjalorë – gjen se mund të përkthehet lehtësisht si risì. Pse të mos i themi Ministria e Risisë por i themi Ministria e Inovacionit? Pse duhet t’i themi patjetër Lungomare kur është thjeshtë shëtitore bregdetare?

Pse duhet t’i themi pedonale kur i themi këmbësore?

MELONASHI: Këmbësore, po.

ASHIKU: Jemi në Tinos. Erdhe dhe kalove disa mijëra kilometra, nuk e di se sa, që nga Latina, Roma dhe udhëtove me avion, autobus e traget dhe u vendosëm këtu, në ishullin Tinos, në kërkim të një mësueseje që jep mësim shqip në dy ishuj, të Vera Shkurtit. Si e ndjeni veten, pikërisht gjatë këtyre ditëve që i ke jetuar emocionet dhe ke jetuar këtë mjedis që është krijuar, që ka krijuar më mirë të themi kjo mësuese?

MELONASHI: Unë po e bëj me një dëshirë shumë të madhe jo sepse njoh Verën, ose njihja Verën – e kam takuar dy tre ditë në seminarin e vjetshëm në Ulqin – por sepse historia ishte shumë e bukur dhe ishte krejtësisht e ngjashme me atë që ka bërë ime shoqe bashkë me mua gati njëzet vite të shkuar…

ASHIKU: Më shkruanit se do të kishe dashur ta bëje një gjë të tillë për tët shoqe.

MELONASHI: …dhe problemet (referuar emigracionit) janë të gjitha njësoj. Këtë dokumentar e kam me shumë zemër se po e bëj për një vajzë megjithëmend të thjeshtë, por po aq edhe heroinë. Dhe gjëja e mirë është se nuk janë pak këto vajza. Dhe gjëja e keqe është se nuk janë në Shqipëri por në emigracion.

Po e bëj jo vetëm për Verën por e bëj edhe si brerje ndërgjegje. Unë druhesha ta bëja për time shoqe se do të mund të dukej si nepotizëm, unë i ruhem këtyre gjërave pasi i urrej…

ASHIKU:megjithëse nuk ka lidhje fare. Gjëja që njeh më shumë, del më e bukur.

MELONASHI:Epo pikërisht atje ke frikë se mos e tejkalon masën nga dashuria, të vlerësosh më shumë ose t’i heqësh vlerat. Frika më e madhe është kjo, t’i heqësh vlerat sepse i ruhesh nepotizmit.

ASHIKU: Të pashë tek kaloje me pasion të madh rrugicave të Pirgosit dhe më the që t’u kujtua Korça.

MELONASHI: Mu kujtuan fshatrat e Korçës. Unë jam nga Progri, nga Devolli. Dhe është e njëjta kulturë në të mbajturin e shtëpisë, njëlloj. Të njëjtat shkallë, të njëjtat pllaka, e njëjta gëlqere, të njëjtat ngjyra, i njëjti kujdes, të njëjtat lule. Janë të njëjtat lule. Mua më sjellin, më japin nostalgji, më japin mall për vendlindjen e prindërve të mi. Unë kam lindur në Tiranë por çdo verë do të shkoja në fshat. Çdo verë do të gjeja gjyshen me një furçë që fillonte të lyente rreth e rreth pllakat me gëlqere.

ASHIKU: Ndoqëm shqiptarët në tre ishuj. Shkuam në Siros. Këtu jemi në Tinos. Ishim edhe në Mikono. Do më thuash diçka se si e përjetove çastin kur filmoje ato muratorët, njerëzit e thjeshtë, njerëz që takuam.

MELONASHI: Nuk e di se çfarë të them. Më dhimben. Më dhimben sepse punojnë, punojnë sa të vijnë lot kur i sheh. Se si punojnë, si luftojnë me gurin. Si luftojnë me ndershmërinë e tyre, si luftojnë për tu siguruar fëmijëve një të ardhme. Nuk mendojnë për veten. Dhe kjo është shumë e dhimbshme. Jeta është një. Je prind, a je gjysh, njeriu duhet të mendojë për vete. Ata nuk mendojnë për vete, mendojnë vetëm për fëmijët, mendojnë për të konstruktuar, për të bërë atë që me shekuj ne nuk kemi bërë:

Duan të lenë një gjurmë, të ndërtojnë qoftë edhe një shtëpi, si një dëshmi që këta njerëz kanë ndërtuar. Unë nuk gjej gjurmë të historisë në Shqipëri. I kemi shumë të rralla sepse i krahasoj me njëzet vitet në Itali që më kanë bërë të shoh diferencat, të shoh dallimet e mëdha. Ne kemi pasur si kulturë, atë antikulturën e mohimit. Mohojmë. Një regjim që mohon tjetrin. Dhe e mohon tjetrin, dhe e mohon tjetrin dhe asnjeri të ketë dalë dhe të thotë që paraardhësi i tij ka bërë mirë e ai vetë po e çon edhe pakëz më përpara. Jo. Gjithmonë kundër. Kjo frymë pastaj hyn edhe në shpirtin e njerëzve, dhe kjo është shkatërrimtare për shoqërinë.

ASHIKU: Filmove fëmijët. Duke i parë ata, të dashuruar pas gjuhës shqipe edhe në Siros, edhe në Tinos, cili do të ishte mesazhi i një gazetari për Ministrinë e Arsimit dhe për shtetin shqiptar?

MELONASHI: Unë nuk kam ndonjë shpresë të madhe në Ministrinë e Arsimit dhe shtetin shqiptar. Nuk kam asnjë lloj shprese. Më vjen keq që flas kështu. Nuk duhet folur në këtë mënyrë, ndoshta bëjmë një gabim shumë, shumë të madh, por në më se njëzet vite, kemi vetëm zhgënjime, vetëm zhgënjime. Rrallë e tek, kur ka ndonjë arritje, shohim që papritur mbërrin një ambasador, thotë: “Ju lumtë!”, ngre një dolli, ha një drekë dhe ikën. Dhe mbaron puna me aq.

Nuk është kështu. Nuk funksionon kështu. Ne jemi kaq pak dhe po mbetemi gjithmonë edhe më pak në Shqipëri. Gjuhën, themelin e kulturës, po e bastardojnë. Çfarë do të mbetet pas njëqind vitesh?

Dua të di në se ka një politikan që shtron këto pyetje:

Me këto ritme, çfarë do të na mbetet pas njëqind vitesh?

Sa shqiptarë do të ketë këtu?

Sa shqiptarë do të kenë mbetur jashtë?

Sa do të jenë shqiptarë dhe sa do të jenë të asimiluar?

Sa do të mbetemi si komb?

ASHIKU: Sa do jenë me origjinë shqiptare, kur nuk dinë as gjuhën dhe as zakonet…

MELONASHI: I shtrojnë këta pyetje? Politikani është ky: jo të mendojë për sot, të mendojë për njëqind vite, të mendojë për pesëdhjetë vite, qoftë edhe për dhjetë vite… Po jo për xhepin e vet, sot, të gjitha, pa i dhënë gjë ndonjërit, vetëm për vete… Nuk di.

Mesazh? Asnjë mesazh. Tu them “Vini dorën në zemër”? Sadaka për njerëzit? Është e shëmtuar. Njerëzit kanë zgjedhur. Këtu në Tinos dëgjova dikë që tha: ne jemi një gregjë, që barinjtë i kemi pasur gjithmonë të pazotët.

ASHIKU: Barinj që futin ujkun në vathë…

MELONASHI: Barinj që futin ujkun në vathë! Ca më keq.

ASHIKU: Mirë. E mbyllim?

MELONASHI: E mbyllim.

ASHIKU: Të faleminderit! Shpresoj të shihemi e të flasim sërish në dokumentarë të tjerë.
Ishte kënaqësi për mua që jam njohur me ju, tash shtatë vjet. Dhe kënaqësia më e madhe ishte se iu përgjigje dëshirës time për të ardhur në Tinos dhe bëre gjithë këtë rrugë.

MELONASHI: Jam i lumtur. Gjeta një realitet edhe të dhimbshëm, edhe të bukur…

Tinos,Greqi- 16 qershor 2014

*Mes shume foto gjeni ne Facebook Gazeta Dielli