Ekonomi – Dielli

Komuniteti i biznesit takon të dërguarin e BE-së për dialogun Kosovë – Serbi z. Miroslav Lajçak

September 17, 2021 by s p

Prishtinë, 17 shtator 2021

Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Berat Rukiqi, bashkë me përfaqësues nga komuniteti i biznesit ka pritur në takim të dërguarin e Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi z.Miroslav Lajçak.

Në këtë takim shumë konstruktiv u diskutua për rëndësinë e bashkëpunimit ekonomik rajonal dhe për zgjidhje praktike të problemeve të cilat po e ngadalësojnë këtë proces. Përfaqësues nga komuniteti i biznesit gjatë takimit adresuan të gjitha barrierat jo-tarifore për produktet kosovare, të vendosura nga Serbia.

I dërguari special i BE-së z. Lajçak dhe përfaqësues të komunitetit biznesor të Kosovës, në takimin e parë mes tyre, mes tjerash diskutuan dhe u dakorduan për rëndësinë që normalizimi i marrëdhënieve Kosovë – Serbi ka në funksion të zhvillimit ekonomik të Kosovës dhe rajonit.

NË 30-VJETORIN E MARRËDHËNIEVE DIPLOMATIKE, PREJ 8 VITESH, SHQIPËRIA PA AMBASADOR NË VATIKAN – PSE?

September 12, 2021 by s p

Nga Frank Shkreli

Javën që kaloi, u shënua 30-vjetori rivendosjes së marrëdhënieve diplomatike midis Republikës së Shqipërisë dhe Vatikanit, me 7 shtator, 1991. Njëkohësisht, ky vit shënoi gjithashtu edhe 300-vjetorin e vdekjes së Papës Klementit XI me origjinë shqiptare, nga ana e babait, i njohur ndryshe si Gjon Françesk Albani (Giovanni Francesco Albani). Në Korrik janë mbajtur seminare në Romë dhe në Tiranë, për të kujtuar këto dy përvjetore me rëndësi. Për më shumë hollësi mund të lexoni: Frank Shkreli: Papa Klementi i XI me origjinë shqiptare – mbrojtës i identitetit kombëtar të shqiptarëve | Gazeta Telegraf

Por, ndërkaq, me datën 7 shtator, 2021, që është dita zyrtare e rivendosjes së marrëdhënieve Shqipëri-Vatikan, në portalin e Ambasadës së Shqipërisë pranë Vatikanit shënohet kjo datë se, “Vendosja e marrëdhënieve diplomatike me Selinë e Shenjtë, 7 shtator 1991, përfaqësonte një stacion shumë të rëndësishëm në të cilin po hynte diplomacia shqiptare në rrugëtimin e saj të ri në marrëdhëniet me jashtë pas rënies së Murit të Berlinit dhe vendosjes së pluralizmit në vend.”

“Në të vërtetë marrëdhëniet diplomatike midis Vatikanit e Shqipërisë kanë një histori më të hershme që përpara sistemit të diktaturës komuniste, por që qeveria komuniste i ndërpreu marrëdhëniet me Vatikanin, me dëbimin e legatit apostolik Imzot Leone Nigris, si person të “padëshirueshëm”, më datë 24 maj 1945”, thuhet në portalin e ambasadës shqiptare në Vatikan — që në mungesë të një ambasadori fuqiplotë — kryesohet nga e Ngarkuara me Punë, Majlinda Doda. Deklarata e përbashkët për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike midis Shqipërisë dhe Vatikanit, thuhet mëtej në portalin e ambasadës shqiptare, u mendua të bëhej publike nga të dy palët, më 7 shtator 1991, ku ndër të tjera shkruhet: “Selia e Shenjtë beson që marrëdhëniet zyrtare të vendosura me Shqipërinë do të jenë një avantazh për të dy palët, do t’i shërbejnë forcimit të lidhjeve dhe miqësisë midis tyre, në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar…”, thekson portali zyrtar o përfaqësisë diplomatike të Shqipërisë në Vatikan.

Ndonëse marrëdhëniet diplomatike mes Vatikanit e Shqipërisë kanë një histori më të hershme shekullore — që para periudhës së diktaturës komuniste — ishte pikërisht qeveria komuniste e Tiranës ajo që ndërpreu marrëdhëniet me Vatikanin, me dëbimin e legatit apostolik, imzot Leone Nigris, si person të “padëshirueshëm”, më 24 maj të vitit 1945 – kur edhe filloi martirizimi i Kishës Katolike shqiptare due persekutimi i klerikëve të saj nga regjimi barbar komunist i Enver Hoxhës.

Ndërkaq, javën që kaloi, në 30 vjetorin e marrëdhënieve diplomatike ndёrmjet Selisë së Shenjtë e Shqipërisë, në emër të Kishës Katolike të Shqipërisë, u shpreh Imzot Gjergj Meta, Sekretar i Konferencës Ipeshkvnore të Shqipërisë dhe ipeshkëv i Rrëshenit, me një deklaratë për Radio Vatikanin, në të cilën nënvijoi hapat drejt forcimit të vazhdueshëm të marrëdhënieve Shqipëri-Vatikan — përfshir vizitat e dy papëve në Shqipëri, Gjon Palit të II më 1993 dhe Papa Françeskut më 2014 — por ai nuk anashkaloi as problemet që duhen zgjidhur në marrëdhëniet midis dy vendeve në këtë 30-vjetor, përfshir edhe mungesën e një ambasadori fuqiplotë të Shqipërisë në Vatikan, bosh ç’prej vitit 2013.

Me këtë rast, Imzot Gjergj Meta foli pozitivisht, por edhe realisht për ecurinë e marrëdhënieve këto 30-vjetë post-komunizëm midis Tiranës zyrtare dhe Vatikanit.

“Shqipëria dhe Vatikani kanë pasur gjithmonë një raport të mirë, një raport strategjik me njëri tjetrin. Dhe kjo qysh nga lashtësia, qysh nga kohët e hershme”, tha ai, për Radio Vatikanin. Imzot Gjergj Meta u shpreh se gjatë historisë ka pasur shumë momente dhe ngjarje historike të marrëdhënjeve Shqipëri-Vatikan, por klima që ekziston, marrëveshjet që janë arritur, përfshir ato juridike dhe ndërkombëtare, por edhe ato të brendshme, theksoi Imzot Meta, kanë qenë të një niveli shumë të mirë dhe të rëndësishme për Shqipërinë dhe për Kishën Katolike. “Dihet se shteti dhe populli shqiptar kanë tek Vatikani një partner të vazhdueshëm, një aleat të vazhdueshëm, edhe për aspiratën e tij për integrimin evropian, për zbatimin e të drejtave të njeriut, e kështu me rradhë. Mund të themi se në këto vite shkëmbimet e ndryshme që kanë ndodhur, e kanë pasuruar marrëdhënien midis dy vendeve”, vlerësoi ai.

Ndër çeshtjet problematike që mbeten midis dy palëve, i përndershmi Gjergj Meta përmendi mos pasjen e vazhdueshme prej 8 vitesh të një ambasadori fuqiplotë të Shqipërisë në Vatikan: “Sigurisht se duhet thënë se mungesa e një ambasadori të Shqipërisë në Vatikan qysh prej vitit 2013 nuk është një gjë që na bën fort nder ne si shtet, duke qenë se Vatikani, vazhdimisht, ka sjellë ambasadorë në Shqipëri dhe ne prej disa vitesh pra nuk kemi ambasador në (Vatikan). Jam i sigurt se po të kërkohet dhe po të kihet vullneti i mirë, mendoj se mund të gjëndet një zgjidhje e kënaqshme për të dy shtetet, por që është edhe përfaqsuese e denjë për shtetin tonë, një zgjidhje e kënaqshme për të gjithë ne”, ka theksuar përfaqsuesi i lartë i Kishës Katolike Shqiptare.

Një çeshtje tjetër, që sipas Imzot Gjergj Metës, shqetëson Kishën Katolike Shqiptare (por besoj edhe komunitetet e tjera fetare në Shqipëri – shënim i autorit), është çështja e pronave të tyre të konfiskuara nga regjimi komunist i Enver Hoxhës. Ky, “mbetet ende një problem i pazgjidhur — çeshtja e këthimit të pronave Kishës Katolike, prona të konfiskuara gjatë regjimit komunist. Gjatë këtyre 30-viteve ka munguar vullneti për të gjetur në zgjidhje edhe për ato prona që ka pasur Kisha”, është ankuar Imzot Gjergj Meta. Ai shtoi se këto janë prona që nuk janë një qëllim në vetvete, se sa një mundësi që do t’i lejonin Kishës Katolike të kishte një autonomi të veten për të kryer ato veprimtari që janë në të mirë të popullësisë, në të mirë të vendit, qoftë veprat e bamirësisë, qoftë shkollat që ka në administrim, universiteti katolik e tjerë.

Megjithë këto çeshtje të pazgjidhura, Imzot Gjergj Meta u shpreh optimist për zgjidhjen e tyre, duke thënë se, “Mendoj se edhe këtu, nepërmjet atyre zgjidhjeve ligjore që ofron edhe vet marrëveshja Vatikan-Shqipëri, si për shembull krijimi i komisioneve ad hoc për çeshtje të veçanta. Do të ndihmonte shumë për zgjidhjen e këtyre ngërçeve, të cilat nganjiherë duket se i bejnë hije marrëdhënieve të mira Vatikan-Shqipëri”.

Më në fund, Sekretari i Konferencës Ipeshkvnore të Shqipërisë dhe ipeshkëv i Rrëshenit, i vlerësoi marrëdhëniet midis Shqipërisë dhe Vatikanit në programin e Radio Vatikanin në gjuhën shqipe: “E them me bindje se këto marrëdhënie janë në nivelin më të mirë të përzemërsisë dhe të ndihmës reciproke të dy shteteve, me njëri tjetrin. Sigurisht, se duhet thënë se marrëdhëniet Vatikan – Shqipëri kanë shprehjen e vet më të mirë në angazhimin e katolikëve në jetën e shoqërisë shqiptare. Katolikët si pjesë themeltare e historisë së Shqipërisë, e shtetit shqiptar, e institucioneve shqiptare, e jetës shoqërore të përditëshme, mund të luajnë një rol të rëndësishëm në trasnformimin e shoqërisë, të frymëzuar nga ato parime që vijnë nga jeta shpirtërore, nga ato parime që vijnë nga tradita e krishterë e cila ka elementë, ka shumë gjëra për të thenë e për të kontribuar në arritjen e mëtejshme të demokratizmit të vendit, në rritjen e mëtejshme të cilësisë së jetesës dhe të një shoqërie ku ka vend për të gjithë. Katolikët në Shqipëri kanë qenë mjaft aktivë në dialogun ndërfetar, në punë të ndryshme, në ndihmat dhënë familjeve në nevojë, qoftë në kohën e pandemisë, qoftë në kohë edhe më të vështira”, ka thenë Imzot Gjergj Meta në deklaratën e tij për Radio Vatikanin, duke uruar, njëkohësisht, në këtë 30-vjetor të marrëdhënieve Shqipëri-Vatikan, që këto, ”marrëdhënie të vazhdojnë të jenë të mira, të vazhdojnë të jenë të shkëlqyeshme midis shtetit shqiptar dhe Vatikanit, sigurisht në të mirë të gjithë njerëzve, në të mirë të komunitetit katolik, në të mirë të shtetit shqiptar por edhe në të mirë të Selisë së Shenjtë”, ka përfunduar deklaratën e tij Imzot Gjergj Meta me rastin e 30-vjetorit të lidhjeve diplomatike midis Republikës së Shqipërisë dhe Vatikanit.

Zakonisht, mungesa e një ambasadori fuqiplotë në një vend, sidomos për një periudhë kaq të gjatë si në këtë rast – prej 8 vitesh – tregon se shteti që nuk ka një ambasador fuqiplot në një shtet të caktuar – siç është rasti i Shqipërisë me Vatikanin – duhet të jetë i pakënaqur për diçka me vendin pritës, me politikat e tija, me sjelljet ose diçka tjetër. Ndërkohë, Ambasada e Shqipërisë pranë Vatikanit është e hapur dhe vazhdon veprimtarinë – por nuk është njësoj pa ambasador — ndërsa drejtohet nga një e ngarkuar me punë, në këtë 30-vjetor të marrëdhënieve Shqipëri-Vatikan.

Atëherë, ku qëndron problemi? Kush e pengon dhe PSE emërimin e një ambasadori të jashtëzakonshëm dhe fuqiplotë të Shqipërisë në Vatikan? Nëqoftse marrëdhëniet midis Shqipërisë dhe Vatikanit vazhdojnë të jenë, jo vetëm të mira, por të “shkëlqyeshme”, sipas Imzot Gjergj Metës, PSE vazhdon të jetë bosh karriga e Ambasadorit fuqiplotë të Shqipërisë në Vatikan – për 8 vjet tani?! Dikush në qarqet e politikës shtetërore, qeveritare e diplomatike në Tiranë duhet ta dijë se PSE mungon ambasadori fuqiplot i Shqipërisë në Vatikan – dhe kush e pengon emërimin e një ambasadori atje. Një pyetje që kërkon përgjigje nga autoritetet shqiptare në këtë 30-vjetor të vendosjes së marrëdhënieve midis Republikës së Shqipërisë dhe Vatikanit.

Frank Shkreli

30-vjetori i marrëdhënieve Seli e Shenjtë - Shqipëri

A person holding a flag

Description automatically generated with medium confidence

“Nënë Tereza është bijë e madhe e këtyre trojeve. Paqe në shtëpitë tuaja”, kështu është lutur Papa Françesku gjatë vizitës së tij në Shqipëri në vitin 2014 – vizita e parë e tij si udhëheqës i Kishës Katolike në një vend të Evropës. Me atë rast, nga sheshi Nënë Tereza në Tiranë, mes tjerash, Papa u është drejtuar shqiptarëve me fjalët: “Erdha për t’iu inkurajuar që të rritet shpresa brenda dhe mes jush. Uroj që shqiponja që keni në flamurin tuaj, të mbajë gjithmonë shpresën te Zoti që nuk zhgënjen, e qëndron pranë në momente të vështira”.

Bandiera albanese e bandiera città del Vaticano

REVOLTAT QË SOLLËN PËRMBYSJEN E KOMUNIZMIT NË EUROPË

August 19, 2021 by s p

‘’Ne fotografët kemi të bëjmë me momente që janë vazhdimisht duke u zhdukur, dhe kur ato zhduken nuk ka shpikje në botë t’i bëj ato të kthehen përsëri. Ne nuk mund të zhvillojmë apo printojmë një memorie.’’

Henri Cartier – Bresson

Nga Qemal Agaj

Në vështrim të përgjithshëm, ka fotografi që i vlerësojmë për bukurinë e tyre artistike, në mënyrë të veçantë imazhet nga natyra, dhe ka fotografi që na tronditin, ngjallin emocione dhe ngelen në memorien tonë përgjithmonë, ( Fotografia. KOSOVO PIETA,1991 e fotografit Georges Merillon –Dielli, Janar, 2019.)

Disa imazhe jo vetëm tërheqin vëmendjen e publikut në një kohë të caktuar, por vazhdojnë të kenë impakt deri në ditët tona. Forca shprehëse e tyre sjell ndryshime sociale dhe shpesh herë influencon në mënyrën si jetojmë dhe mendojmë. Disa fotografi kapin momente kyçe kthesash historike të veçanta për rajone, shtete dhe nganjëherë për gjithë botën: ( Falling Soldier, 1936, nga lufta e Spanjës – Dielli, Shtator, 2018 dhe D-Day, 1944 – Dielli – Maj, 2019 ).

Thuhet se historia është shkruar nga fituesit. Kombet dhe palët e mundura gjatë betejave, ngelen në errësirë, derisa u sigurohet një provë vizuale brezave të ardhshëm për padrejtësitë dhe brutalitetin. Por edhe kjo shpesh herë është e pamundur. Në diktatura fotogazetaria ka qenë dhe është në kontroll të shtetit.

Shkrimi i mëposhtëm është bazuar pikërisht në imazhet e botuara në albume dhe botime për fotografinë, që përshfaqin ngjarjen më të shënuar në historinë e gjysmës së dytë të shekullit të kaluar, përmbysjen e komunizmit.

_______ B U D A P E S T, 2 3 T E T O R, 1 9 5 6. _______

‘’Tirania luftohet me dije, gatishmëri ndaj vuajtjes, intelektualizëm dhe objektivizëm ndaj realitetit pa pasur frikë. Kur padrejtësia e përgjithshme bëhet rrugë, rezistenca është detyrë.’’

A t j o n Z h i t i

Revolta më e ashpër kundër regjimit komunist në Europën Lindore, filloi në 23 Tetor, 1956, në Budapest. Ajo që filloi si një demostrim paqësor nga studentët e Universitetit të Budapestit në atë ditë, shpejt u kthye në një revoltë që përfshiu gjithë Hungarinë kur policia hapi zjarr kundër demostruesve.

Revolta në Budapest erdhi si rrjedhim i një fjalimi të Sekretarit të Partisë Komuniste të B.S., Nikita Hrushov, në të cilin ai kritikoi Stalinin. Të inkurajuar nga liria e re e debatit dhe e kriticizmit, demostrimi i kapi krerët e Kremlinit në befasi. Demostruesit me mijëra kërkuan një sistem me më shumë liri demokratike dhe shkëputje nga shtypja e B.S. Ata rrëzuan statujën e Stalinit, simbolin e kontrollit sovjetik në Hungari, dhe e hoqën zvarrë në sheshin kryesor të qytetit. Flamuri sovjetik u hoq nga godinat qeveritare dhe dyqanet ruse u vandalizuan me thirrje, ‘’ Rus, shkoni në shtëpi. Ngrihuni Hungarezë. Atdheu ju thërret. Koha është këtu, o tani o kurrë. Ne nuk do të jemi më skllevër.’’

Në mbështetje të kërkesave të demostruesve, zyrtarët e lartë të Partisë Komuniste rikthyen në krye të Partisë Imre Nagi, që ishte hequr nga kryetar i partisë, për qëndrimin i tij kritik ndaj ligjeve Staliniste.

Imre Nagi premtoi të stabilizonte një sistem shumë partiak, heqjen e censurës së shtypit, ngadalësimin e kolektivizimit të bujqësisë, dhe në 1 Nëntor, 1956, e shpalli Hungarinë një shtet neutral dhe do të tërhiqej nga Pakti i Varshavës. Ai kërkoi nga Kombet e Bashkuara mbështetje, por Fuqitë Perëndimore ishin të papërgatitura për të rrezikuar një konfrontim global, sidomos gjatë krizës së kanalit të Suezit po atë vit.

Shpresat e popullit Hungares nuk zgjatën shumë. Ushtria Sovjetike u vu në lëvizje dhe në 4 Nëntor, 1956, tanket sovjetike u dukën në Budapest për të shtypur Revolucionin dhe brenda dy javësh 150.000 trupa të Paktit të Varshavës pushtuan Hungarinë. Rezistenca vazhdoi me sulme sporadike, po ashtu dhe arrestimet, dhe mendohet se 2500 Hungares u vranë gjatë përpjekjev dhe 200. 000 u larguan nga vendi. Imre Nagi u arrestua dhe dy vjet më vonë u ekzekutua fshehtas për tradhëti. Ish kolegu u i tij, Janosh Kadar, me mbështetjen e Sovjetikëve zuri vëndin në krye të Partisë dhe pas kësaj, Hungaria jetoi ndën shtypjen e një regjimi komunist për më shumë se 30 vjet. Revolucioni Hungares qëndron në histori si një akt heroizmi. Asnjë ngjarje tjetër në vitet e mëpasshme nuk ishte aq dramatike në përpjekjet për t’u shkëputur nga zgjedha komuniste. Për herë të parë, komunizmi mori një goditje që u pasua nga të tjera revolta deri në shpërbërjen e tij. Koha tregoi se komunizmi si regjim politik dhe ekonomik ishte i padëshëruar, i dështuar.

__________ P R A G Ë, 2 1 G U S H T, 1 9 6 8. _________

Muaji i parë i vitit 1968, solli një rilindje në jetën politike dhe kulturale, në atë që ishte në atë kohë Çekosllovakia. E ashtuquajtura, ‘’Pranvera e Pragës’’( The Prague Spring), filloi në 5 Janar, 1968, kur Aleksandër Dubçek u zgjodh Sekretar i Parë i P.K. në Çekosllovaki.

Menjëherë pas zgjedhjes në krye të Partisë, Dubçek deklaroi se do të liberalizonte jetën në Çekosllovaki që inkludonte, lirinë e shtypit dhe besimit fetar, t’i jap fund kufizimeve të qarkullimit dhe kontrollit mbi jetën e shtetasve dhe reforma në industri dhe bujqësi.

Gjatë Prillit qeveria publikoi një, ‘’Akt Program’’ ku përshkruhej plani i Dubçekut për të stabilizuar një ‘’Socializëm me pamje njerëzore.’’ Plani siguronte një demokratizim gradual të jetës politike, liberalizim të ekonomisë dhe i bëri thirrje Partisë Komuniste të konkuronte me të tjera parti në zgjedhjet e ardhshme.

Të alarmuar nga këto reforma, që dukej se do të sillnin fillimin e fundit të komunizmit në Çekosllovaki, disa nga antarët e Paktit të Varshavës, shprehën kundërshtimin e tyre duke thënë se: ‘’ Programi i reformave në Çekosllovaki, rrezikon interesat jetësore të vendeve të tjera komuniste.’’

Pas disa bisedave me Brezhnjevin, Dubçek e mbrojti lëvizjen e tij drejt reformave, duke siguruar Kremlinin se reformat e tij nuk do të rrezikonin komunizmin në Çeki. Por udhëheqësit Sovjetik nuk ishin të bindur dhe i pakënaqur Kremlini vendosi të ndërhyj ushtarakisht. Pas mesnatës të 20 Gushtit, 1968, i ashtuquajturi, ‘’Operacioni Danubi’’ , operacioni më i gjerë ushtarak pas Luftës së Dytë Botërore me 250.000 trupa të ushtrisë Sovjetike dhe Paktit të Varshavës, invaduan Çekinë për t’u dhënë fund inisiativave për reforma.

Menjëherë Dubçek dhe të tjerë që mbështetnin reformat u arrestuan dhe u dërguan në Moskë. Një ditë më vonë, në mesditë 21 Gusht, udhëheqja e re e Komitetit Qëndror të Partisë Komuniste, me një deklaratë i bëri thirrje popullit të mos rezistonte, të ruanin paqen se, traditat , prosperiteti dhe toleranca do të riktheheshin. Ushtria për të mos u angazhuar në ndonjë konfrontim, u bllokua në gazerma.

Por qytetarët e thjeshtë, në shenjë rezistence vërshuan në rrugë duke konfrontuar ushtarët direkt, dhe rrrethuan tanket në Pragë dhe qytete të tjera. Studentë dhe qytetarë u mblodhën në qendër të kryeqytetit në mbështetje të Dubçekut dhe Qeverisë me pllakate dhe thirrje, ‘’Dubcek, Svoboda’’ ( Dubçek, Liri ). Gjatë revoltës u vran 137 dhe u plagosn 350 demostrues.

Pas kthimit nga Moska, Dubçek u detyrua të jap dorëheqjen si Sekretar i Parë dhe me një fjalim emocional njoftoi se jo të gjitha reformat do të plotësoheshin dhe bëri thirrje për bashkëpunim. Kështu me Qeverinë e re u rikthye kontrolli i Kremlinit mbi jetën politike dhe ekonomike të Çekosllovakisë dhe shumë nga reformat e ’’Pranverës së Pragës’’ u abandonuan.

Për dy dekadat në vazhdim Dubçek u tërhoq nga jeta politike dhe punoi si nëpunës në një fabrikë druri në Sllovaki. Ai u kthye përsëri në politikë si kryetar i Parlamentit të Ri, që unanimisht zgjodhi shkrimtarin desident, Vasllav Havel si Krysministrin e parë pas rënies së komunizmit në Çeki.

Dubçek ndrroi jetë në 1992, i lumtur që jetoi zbatimin e reformave që ai vetë inicioi 20 vjet më parë, rënien e komunizmit dhe ndryshimet në Europën Lindore.

Fotografia e djaloshit mbi tank dhe shumë të tjera u morën fshehuras nga një fotograf teatri, që nuk kishte eksperiencë në fotogazetari. Imazhet e fotografit të ri, Josef Koudelka, që kishin një vlerë të jashtëzakonshme force dokumentuese, fshehuras u bën pronë e shoqërisë, ‘’Magnum Photos’’ e cila i botoi ato një vit më vonë në gazetën Londineze, ‘’The Sunday Times.’’ me autorsi, ‘’Prague Photographer.’’ Fotografimi dhe publikimi i këtyre ngjarjeve ishte i dënueshëm në regjimet komuniste. Imazhet e fotografit Koudelka u bën një nga prezantimet më të fuqishme për shtypjen e revoltës në Pragë në 1968. Ndërkohë shoqëria Magnum ndërhyri në autoritetet Britanike dhe në 1970 i siguruan fotografit, azil politik.

Në 2008 pas një ekspozite, imazhet u botuan në librin, ‘’Invasion, 68. PRAGUE.’’

______ B E R L I N, 1 2 Q E R S H O R, 1 9 8 7. ______

Vizita e Presidentit Regan me rastin e 750 vjetorit të qytetit të Berlinit dhe fjalimi i tij drejtuar popullit Berlinez, shënoi fillimin e fundit të komunizmit në Europë.

Shkruesi i fjalimit të Presidentit, Peter Robinson shkruan në kujtimet e tij: ‘’…Pasi përgatita fjalimin, në takim me Presidentin i thashë; Zoti President, dëgjova se fjalimi juaj do të trasmentohet në Berlinin Lindor. Keni ndonjë gjë pët të shtuar për popullin nga ana tjetër e Murit? Presidenti me një lëvizje kuptimplote të kokës shtoi. ‘Ky Mur duhet të shëmbet, ja çfarë dua të them për Berlinezët Lindor.’ Kështu lindi fraza, ‘ Mr. GORBAÇOV , TEAR DOWN THIS WALL!’’

Historia e rënies së Murit të Berlinit dhe fjalimi i Presidentit Regan, janë botuar në Dielli, Tetor, 2019. Pres. Regan, pasi falënderon Kancellarin Kohl dhe Guvernatorin e Berlinit Perëndimor për ftesën, midis të tjerash shton:

‘’Mitingu jonë sot po transmetohet në Europën Perëndimore dhe në Amerikën e Veriut. Unë e kuptoj se do të dëgjohet edhe në anën Lindore. Popullit të Gjermanisë Lindore një fjalë të veçantë, edhe pse nuk jam pranë jush unë ju adresoj fjalët e mia njësoj si këtyre që qëndrojnë këtu përballë meje. Unë bashkohem me ju, ashtu si bashkohem me bashkëqytetarët tuaj në Perëndim në një besim të patundur dhe të patolerueshëm: Ka vetëm një Berlin.

Presidenti Von Weizsacker ka thënë: ‘Çështja Gjermane është e hapur sa kohë që BRANDERBURG GATE është i mbyllur.’ Sot unë them: Sa kohë që BRANDERBURG GATE është i mbyllur, sa kohë që ky mur është i lejuar të qëndroj, nuk është vetëm një çështje gjermane që qëndron e hapur, por çështja e lirisë për gjithë njerëzimin…

Sekretar i përgjithshëm Gorbaçov, nëqoftëse ju kërkoni paqe, nëqoftëse ju kërkoni prosperitet për Bashkimin Sovjetik dhe Europën Lindore, nëqoftëse kërkoni liberalizim, hajde këtu. Mr. Gobaçov, TEAR DOWN THIS WALL!’’

Fjalimi i Pres. Regan dhe tirrja e tij, ‘’Mr. Gorbaçov, tear down this wall’’, prezantuan një epokë të re, një kthesë në histori për bashkimin e një bote tejetë të ndarë. Me këtë fjalim Pres. Regan tregoi se, thjeshtësia e një fjalimi dhe guximi për të shprehur me pak fjalë thelbin e çështjes, është më efektive se një fjalim i stërholluar. Dhe nëse fjalët e urta të Shenjtërisë së tij Papa John Paul i II-të në 3 Qershor, 1979, para popullit të Varshavës se, ‘’Paqja dhe barazia e popullit mund të arrihen vetëm me respektimin e të drejtave të tij, e drejta e egzistencës dhe lirisë,’’ prekën dhe hynë thellë në shpirtin e popullit Polak, toni burrëror i fjalimit të Pres. Regan, tingëlloi si një ultimatum dhe shkundi popullin Gjerman dhe gjithë botën komuniste.

Këtu zë fill ajo ditë historike, që shënoi përfundimisht rënien e komunizmit dhe hapi rrugën për bashkimin e Europës.

Në 9 Nëntor, 1989, gjatë një konference shtypi, Ricardo Ehram, korespondent i ANSA, pyeti Ministrin e Propagandës të Republikës Demokratike të Gjermanisë Lindore, Gunter Skabovski, kur do të lejohet kalimi nga Gjermania Lindore në atë Perëndimore, përgjigja ishte, ‘’Menjëherë, pa vonesë.’’ Përgjigja surprizë e Ministrit krijoi sensacion dhe mijëra Berlines Lindor të nxitur nga lajmet në radio dhe televizion vërshuan nëpër rrugë dhe u grumbulluan gjatë natës dhe të nesërmen përgjatë Murit. Nuk kishte forcë që të ndalonte popullin që vërshoi si stuhi. Çdonjëri e dinte se po jetonte një nga momentet historike të shekullit. Grupe njerëzish të ‘’armatosur’’ me vare, qysqi dhe kazma nxorën inatin e grumbulluar te muri, në atë barier të imponuar që nga viti 1961. Ata janë kujtuar thjesht, ‘’Kazmat e Murit.’’

Në imazhin e fotografes amerikane, Aleksandra Avakian, korespondente e LIFE në Berlinin Lindor, një burrë duket të jetë plotësisht në një betejë personale kundër murit të betonit. I gjithë trupi i tij është në lëvizje duke filluar nga vështrimi me ngulm. Në anën tjetër ushtarët e Gjermanisë Lindore nuk guxuan të përdorin armët. Ata u munduan të dekurajonin atë me ujë me presion nga e çara e Murit. Mbrapa tij shokët e inkurajonin të mos ndalej.

Në 22 Dhjetor, 1989, ‘’The Branderbourgh Gate’’ u hap për trafikun. Muri me ato grafika shumë-ngjyrëshe u rrëzua. Mbeturinat u varrosën dhe pjesë të tij u shitën si relike. Në një kohë të shkurtër, çështje javësh, ‘’The Branderbourgh Gate ‘’ fitoi pozicionin e saj në qendër të Berlinit dhe u kthye në simbol të një kohe të re.

__________ D U R R Ë S, 7 G U S H T, 1 9 9 1. __________

E K S O D I I S H Q I P T A R Ë V E D R E J T I T A L I S Ë.

3 0 V J E T M Ë P A R Ë

‘’ Fotografia në një fraksion të sekondës na jep njohjen e menjëhershme, rëndësinë e një ngjarje dhe një organizim të saktë të formave, që i jep ngjarjes përshtypjen e vërtetë.’’

Kështu shkruhet në introduksionin e albumit fotografik, ‘’PHOTOS THAT CHANGED THË WORLD.’’ Botim i Prestel, 2000.

Në Shqipëri, mënyra staliniste e qeverisjes, izolimi dhe mbajtja e pushtetit me dhunë, provuan të ishin një kombinim fatal, një ecje në kah të kundërt të historisë, në kah të kundërt me progresin, lirinë dhe mirëqënien e popullit. Në 1990, e ashtuquajtura Kështjellë e pamposhtur e komunizmit përfundimisht u shpartallua dhe Shqipëria u gjend në mizerje universale, me një ekonomi si vendet e Botës së Tretë.

Në 7 Gusht, 1991 anija Vlora sapo kishte mbërritur në portin e Durrësit me një ngarkesë sheqeri nga Kuba komuniste. Pa mbaruar akoma shkarkimi, me mijëra njerës të moshave të ndryshme të dëshpëruar për t’u larguar nga Shqipëria prej 45 vjetësh ndën komunizmin Stalinist, invaduan anijen.

Por ky nuk ishte rendja e parë e Shqiptarëve drejt Perëndimit. Në ditët e para të Korrikut, 1990, me mijëra kërkuan strehim në ambasadat e huaja në Tiranë dhe me mijëra të tjerë kaluan kufirin për në Greqi. Sidoqoftë, eksodi drejt brigjeve të Italisë, ishte më i madhi eksod në një ditë të vetme në histori.

Albumi Fotografik, ‘’ PHOTOS THAT CHANGED THE WORLD’’, boton një imazh të fotografit Italian, Luca Turi, me përshkrimin si më poshtë:

A L B A N I A N R E F U G E E S. A u g u s t 8, 1 9 9 1 B a r i, I t a l y : P h o to g r a p h e r: L u c a T u r i.

‘’Sapo Shqipëria u përfshi në një anarki të armatosur në 1991, refugjatë Shqiptar vërshuan në Jug të Italisë, inkluduar këta njerës që arritën në Bari me një anije të rrëmbyer në portin e Durrësit, anija e vjetër tregtare VLORA, ngjeshur me mijra njerës mbulon horizontin. Ajo është gati të ankorohet në portin e Barit. Kapiten është Halim Maliqi dhe ngarkesa që ai ka është çmënduri, dhe e papritur. Një anije e vogël e karabinierisë, që i afrohet këtij masivi, duket plotësisht e pafuqishme nga dallgëzimet e këtij gjigandi. Pushtuesit që janë ngjitur deri lart në direkët dhe mbajtësja e flamurit, janë burra dhe djem të rinj. Ata sulmuan anijen në portin e Durrësit dhe erdhën në bord pa plan dhe pa bagazhe. Ata janë të gjithë Shqiptarë por flasin Italisht, mësuar kjo nga nga programet e RAI. Janë veshur sikur të jenë akoma në vitet 1970, megjithëse është 8 Gusht, 1991.

Dielli i Pulias përvëlon dhe humiditeti i Gushtit është i padurueshëm. Autoritetet lokale janë me pushime dhe plazhet janë mbushur me turistë, në kohë që një valë – pothuajse 20.000 njerës, inondojnë portin. Disa hidhen në det, kur të tjerë rrëshqasin përgjatë litarëve.

Ikja nga Shqipëria për t’a ishte më e lehtë se të rindërtonin atë. Rrëzimi i statujës së diktatorit Enver Hoxha, në Shkurt të po atij viti, sinjalizoi përmbysjen e regjimit komunist. Ngjarje të ngjashme politike dhe transformime kulturale filluan me rënien e Murit të Berlinit në 1989 dhe vazhduan në shumë vende të Europës Lindore. Italia dhe Shqipëria janë vetëm 50 milje detare larg njëra tjetrës dhe ‘Vendi i Shqipeve’ e pa atëherë Italinë si ’Toka e Premtuar’. Bari është i pa përgatitur, po tregoi solidaritet në çdo mënyrë. Qeveria megjithatë planifikon rikthimin e menjëhershëm sipas ligjit, pasi nuk kanë të drejtë për azil politik. Ata i drejtuan në, ‘’STADIO delle VITTORIE’’, që u kthye në një vend burgimi dhe lufte guerilie. Një linjë ajrore është organizuar t’i kthej ata në Shqipëri, por eksodi sapo ka filluar.’’

R e f e r e n cë:

Photos that changet the World. Prestel – Munich, London, New York, 2000.
100 Photographs – The most influential images of all times , TIME, 2015.
CENTURY , 100 years in Photography, Phaidon 2000

Ballkan i Hapur, arritje apo dështim?

August 7, 2021 by s p

Zenel Çeliku

TIR-FAX News Agency

Ideja e Minishengeneit Ballkanik ka startuar më 1998 që kur në qeverisje ishte Fatos Nano. Realisht ishte Ai (Nano) që e artikuloi këtë ide dhe sot mbas 23 vitesh, ky projek-ide ka marrë jetë. Mendoj se projekti i “Minishengenit Ballkanik” I cili është projekt i vjetër i lënë në sirtaret e kryeministrisë nga ish Kryeministri Nano, nuk u realizuar për shumë arësye, por rikthimi tek ky proket-ide do të thotë se tashmë është koha që të bëhët realitet, pa dyshim kjo është sukses rajonal. Përrallat se “Ballkan i Hapur” apo “Minishengenit Ballkanik” do te formoi sërisht një Jugosllavi të re, të bëjnë të qeshësh por edhe të qash për nivelin, ironinë dhe cinizmin që tregojnë ata që e kontestojnë. Shengeni i BE-së dhe as Shengeni i Ballkanit Perëndimor nuk presupozon se do bëhet një shtet që me budallallëk e me hipokrizi e quajnë si Jugosllavi të re dhe hapësirë për investimet kineze apo edhe ato ruse. Shengeni i BE-së nuk e ka cënuar aspak sovranitetin e shteteve brenda BE, kështu do të ndodh më 1 Janar 2022 edhe me “Ballkan i Hapur”, ku sejcili shtet që bën pjesë në këtë projekt, nuk do të ketë asnjë ngacmim apo cënim të sovranitetit të tij. Rrugëtimi i Minishengenit Ballkanik tashmë të quajtur “Ballkan i Hapur”, një sukse i pa mohuar, ka startuar dhe po formësohet njësoj si Shengeni i Bashkimit Europian i cili hoqi të gjitha barrierat dhe kufijt që lëvizja e lirë e njerëzve, e mallrave, e kapitaleve dhe shërbimeve të mos pengohet në asnjë pikë kufitare të vëndeve të BE. Kjo solli një frymë të re optimiste në marëdhëniet e qytetareve, solli një frymë të re në tregëti dhe tek investitorët të të gjithë vëndeve që preku Shengeni I Bashkimit Europian. Meqënëse vëndet e Ballkanit Perëndimor po zhgënjehen nga BE-ja vit pas viti për t’u bërë pjesë e BE, me një vendim të guximshëm vëndet e para që kurorëzuan Ballkanin e Hapur-Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Serbia, kanë marë parasyshë për të anashkaluar të gjitha pengesat dhe sulmet me qëllimin e vetëm për t’a penguar këtë ide të hershme e cila pa asnjë dyshim do të sjell shumë të mira për shtetasit e këtij rajoni të lënë pas dore nga BE-ja. Ka ardhur koha që Ballkani të mos quhet si fuci baruti, por më shumë besim të themi se “Ballkan I Hapur” ka qëllim që qytetarët e Ballkanit Perëndimor të gëzojnë katër liritë njerëzore siç jane ; lëvizja e lirë e njerëzve, e mallrave, e kapitaleve dhe shërbimeve të çdo lloji. Kjo do të thotë, të gjithë shtetasit e vëndeve të Ballkanit Perëndimor të ndjehen të lirë gjithashtu edhe sipërmarrësit të ndjehen me dinjitet ashtu si ata të BE-së. “Ballkan I Hapur” ka ftuar edhe Kosoven, Malin e Zi dhe Bonjen që të bëhen pjesë e këtij qëllimi madhor. Tani për tani pjesë e këtij projekti është të përfunduar janë Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Serbia, kjo marveshje përfundimisht është firmosur nga lideret e tre vëndeve të lartpërmendur, marëveshje e cila starton më 1 Janar 2022. Pas shumë zvaritje nga BE-ja për të bërë pjesë të saj edhe vëndet e Ballkanit Perëndimor, ashtu si shumë tjerë publicistë, edhe unë mendoj e gjykoj se kjo arritje-“Ballkan I Hapur”, ka marë pagëzimin edhe përtej oqeanit. Partnerët strategjik (SHBA-të) I kanë bërë thirje disa herë BE-së që të mos e zgjasë hapjen e negociatave për Shqipërinë dhe Maqëdoninë e Veriut, ndërsa Serbisë ai ka bërë të qartë, të njoh pavarësinë e Kosovës. Shenjat e para janë se edhe Mali I Zi sëshpejti do të bëhet pjesë e “Ballkanit të Hapur”. Ndërkohë që kjo marëveshje tashmë ka filluar të marrë frymë, që vërtetë është pritur dhe vlerësuar me nota mjaft të mira nga politikanë objektiv dhe publicist profesionist, çfar po ndodh dhe kush ulëret më shumë me nota mjaft negative ?!!! Për “Ballkanin e Hapur” rezerva kanë shprehur edhe Mali I Zi, edhe Bonja të cilat sot nuk janë pjesë e këtij projekti, por për fat të keq më shumë ulërin me të madhe Kryeministri I Kosovës-Albin Kurti. Ai është shprehur me nota shumë negative, duke e quajtur “Ballkanin e Hapur” si qëndër të korrupsionit, autokracisë, kriminelitet, se po krijohet një Jugosllavi e re, se Ballkani po hap dyert nga Lindja, apo për ndikime kineze dhe ruse. Qëndrimet e Kurtit janë se Ai ka zbuluar konspiracionet e “tradhetarëve” që e kanë firmosuar përfundimisht “Ballkanin e Hapur”. Kurti po bën konspiracionistin më të madh me qëndrimet e tij, pa menduat se këtu dëmtohet Kosova, Ai (Kurti) edhe pse është I vogël fare, ka filluar të flas si udhëheqës I madh I Ballkanit e më tej. Kryeministri Kurti kategorikisht ka qënë dhe është kundra “Ballkanit të Hapur” duke paraqitur argument që nuk egzistojnë, por në këtë mes ka vetëm ambicie politike drejtpërdrejt me Kryeministrin Rama. Albin Kurti mendoj se Rama do të marrë flamurin si figura qëndrore në Ballkanin Perëndimor, por pikërisht këtu ai gabon rëndë sepse penalizon Kosovën për të mos përfituat katër liritë themelore-lëvizja e lirë e njerëzve, e mallrave, e kapitaleve dhe shërbimev. Kurti duhet të tregohet miqësor e bashkëpunues me Kryeministrin Rama dhe me Shqipërinë, Kurti nuk duhet të ketë xhelozi dhe cmirë nëse Rama bën hapa pozitive për të mirën e Shqipërisë dhe të shqiptarëve, përkundrazi Kurti duhet ti bashkohet çdo hap pozitiv që merr Shqipëria e cila gjithmonë ka menduar e ka lobuar për Kosovën. Kurti ka një të drejtë të madhe kur kërkon që Serbia të kërkoi ndjesë publike për trë gjenocidet që ka kryer ndaj shqiptarëve të Kosovës, por kjo nuk e legjitimiton Kurtin që të pengoi projektin në fjalë për të cilin kosova ka shume nevojë. Gjykoj, Kurti me Ramën duhet të flasin me njëri-tjetrin për të gjetur një gjuhë të përbashkët dhe jo përçarëse përballë opinionit në Shqiperi, në Kosovë dhe jashtë vëndeve të tyre. Z. Albin Kurti duhet të kuptoi se, pjesëmarrja e Kosovës në “Ballkanin e Hapur”, ku lideri i saj të ulet në tavolinën e bisedimeve dhe të vendimeve që merren, krejt i barabartë me Vuçiç, i barabartë e me dinjitet më liderët e vëndeve të tjera të këtij projekti jetësor rajonal. Kjo do të thotë se Kosova ska asngjë të përbashkët me Serbinë, por vetëm fqinjësi reciproke. Liderët e Kosovës për momentin si armën më të fortë ndaj Serbisë, kanë marrëveshjen e Uashingtonit, nëse Osmani dhe Kurti janë distancuar dhe nuk e kanë në konsideratë këtë marëveshje, ata bëjnë gabim të madh. Marrëveshjet ndërkombëtare për vënde të vogla dhe në nevojë si Kosova, kanë shumë rëndësi, pa patur parasyshë se kush shkon e kush vjen në pushtet. Me bindje gjykoj se Shqipëria dhe Kosova duhet të bëhen bashkë në çdo iniciativë, duke përfshirë edhe ‘’Ballkanin e Hapur’’, kështu dhe vetëm kështu mund të kufizohen lëvizjet e Serbisë.

Presidenti Meta priti Ambasadorin Richard Grenell

August 2, 2021 by s p

Presidenti i Republikës së Shqipërisë z.Ilir Meta ka zhvilluar në Presidencë një takim me ish-të dërguarin special të Shtëpisë së Bardhë për dialogun Kosovë-Serbi, Richard Grenell. Kreu i shtetit shqiptar në mesazhin e shpërndarë për publikun me rastin e këtij takimi është shprehur se Ambasador Grenell ka promovuar investimet amerikane dhe bashkëpunimin ekonomik në rajon. “Albania from the Air” ishte libri panoramik që Presidenti Ilir Meta i dhuroi Ambasadorit Richard Grenell me qëllim që ky i fundit të njohë bukuritë dhe magjinë e turizmit shqiptar.

MESAZHI I PRESIDENTIT META
Ishte kënaqësi të takoja këtë mëngjes Ambasadorin Grenell. Mbështes përpjekjet e tij të vazhdueshme për të promovuar investimet amerikane dhe bashkëpunimin ekonomik në rajon, si e vetmja mënyrë për të garantuar mirëqenie për të gjithë qytetarët tanë dhe veçanërisht brezin e ri.
Përpara vizitës të tij në Jug të vendit i dhurova librin “Albania from the Air”, një botim i veçantë mbi mrekullitë natyrore shqiptare, pasi jam i sigurt se herën tjetër ai do të shpenzojë më shumë kohë për të eksploruar Shqipërinë tonë të bukur. (DIELLI)