Ekonomi – Dielli

Një vit Dhoma e Biznesit të Diasporës Shqiptare

November 19, 2020 by dgreca

Dhoma e Biznesit të Diasporës Shqiptare ka kremtuar sot një vjetorin e themelimit të saj. Ndryshe nga sa do të ishte festuar një ngjarje kaq e madhe në kushte normale, për shkak të situatës së rënduar nga shtimi i rasteve të të prekurve me COVID-19, ky një vjetor më shumë se një festë e madhe për të kremtuar arritjet e Dhomës ishte një takim virtual me pjesëmarrjen e më shumë se 100 miqsh, mbështetësish dhe anëtarësh të Dhomës së Biznesit të Diasporës.

Në fjalën e tij të hapjes kryetari i Dhomë së Biznesit të Diasporës Z.Ardian Lekaj tha se viti 2020 deri tani ka qenë një vit i vështirë, për të gjithë. “Sot jam shumë krenar që më në fund po realizohet një ëndërr. Shumë e më shumë njerëz po e kuptojnë se Diaspora ka vlerën e saj dhe se nëpërmjet Diasporës mund të arrihen suksese të reja. Ne në këto momente nuk jemi gjë tjetër veçse një ajsberg, të cilit i shikohet vetëm pjesa e sipërme dhe pjesën nën ujë do ta shohim më vonë”, – u shpreh Lekaj.

Ndërsa ministri i Shtetit për Diasporën, Z. Pandeli Majko në fjalën e tij përshëndetëse tha: “Dhoma e Biznesit të Diasporës Shqiptare është një nga projektet më ambicioze që ne kemi nxitur në këtë periudhë. Dhe besoj dhe uroj që Dhoma e Biznesit do të jetë vërtet një projekt, i cili do të bashkojë të gjithë shqiptarët. Diaspora Shqiptare nuk është një projekt vetëm i një shteti. Kjo është arsyeja qe Shqipëria ka lidhur marrëveshje edhe me Kosovën, është në proces edhe me Maqedoninë e Veriut si dhe me Malin e Zi . Mendoj që forca e bizneseve shqiptare në Diasporë, por edhe e partnerëve të tjerë , ka shumë rëndësi. Pasi mendoj që ne kemi hedhur hapat dhe strukturat për të krijuar një Dhomë vërtetë ambicioze.

President i Nderit i Dhomës së Biznesit të Diasporës, z. Lazim Destani, duke falenderuar gjithë anëtarët e kryesisë dhe stafin e Dhomës së Biznesit për punën e bërë me përkushtim gjatë gjithë kësaj periudhe, që nga themelimi i Dhomës tha se kjo ka qenë kjo një periudhë shumë e jashtëzakonshme, e nisur me pasojat e tërmetit për të vazhduar pastaj me telashet që shkaktoi pandemia.

“Në këto rrethana tejet të vështira u dëmtuan shumë familje e shumë biznese, si në vendet tona ashtu dhe në Diasporë e kudo në botë. Të ndodhur përballë këtyre vështirësive Dhoma nuk është ndalur, përkundrazi, gjithsecili kemi zhvilluar aktivitete gjatë gjithë kohës. Së bashku edhe me Kryetarin e Dhomës, z. Ardian Lekaj, kemi zhvilluar disa takime virtuale por edhe takime direkte me partnerë të ndryshëm europianë. Kemi zhvilluar gjithashtu takime bashkëpunimi me Rrjetet e Bizneseve në vende të ndryshme të Europës si dhe jemi në kontakte të vazhdueshme me kompani të fuqishme të pjesëtarëve të Diasporës sonë. Jemi me plot shpresa për të bërë punë të mira, për të realizuar investime e për të hapur vende pune të reja. Uroj sa më shpejt ta lëmë prapa pandeminë, në mënyrë që ditët, javët dhe muajt në vijim të jenë gjithnjë e më të favorshëm për mëkëmbjen, zhvillimin dhe funksionimin e bizneseve”, – tha ai.

Duke bërë bilancin e një viti punë kryetari i Dhomës së Biznesit Ardian Lekaj tha: “Filluam ditën e tërmetit, u mblodhëm të gjithë së bashku në zonat ku kishte rënë tërmeti. Pyetja më e madhe në ato momente ishte: Do vazhdojmë, do të bëjmë hapjen apo nuk do të vazhdojm? Ne vendosëm të vazhdojmë të bëjmë hapjen, për arsye se jeta e re fillon në gërmadha. Dhe ditë për ditë nga pak, filluam të zgjerojmë networkun, dhe të krijojmë kontaktet tona. Tani jemi në fazën e mbledhje së informacioneve, pas kësaj faze kemi filluar me aleanca, dhe pas aleancave fillojnë projektet konkrete. Projektet konkrete ecin edhe paralelisht dhe ju do të shikoni dhe shembuj konkret.

Por pavarësisht një viti të vështirë Dhoma e Biznesit të Diasporës ka arritur të realizojë një sërë projektesh dhe bashkëpunimesh, si:

Bashkëpunimi me Dhomën e Tregtisë Shqiptare në Itali;

Marrëveshje dhe Bashkëpunim me Kompaninë Marlotex dhe Organizatën Ëold Vision për shpërndarjen e 20 mijë maskave për nxënësit e shkollave publike 9-vjeçare dhe të mesme;

Organizimin e dhurimit të 5 mijë testeve COVID-19 Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, dhuruara për Shqipërinë nga tre biznesmenë të Diasporës shqiptare Z. Lazim Destani, President Nderi i Dhomës së Biznesit të Diasporës dhe themelues i Kompanisë “Ecolog International”, Nazmi Viqa, përfaqësues i Kompanisë “Abbruch AËR” dhe Remzi Ejupi, përfaqësues i Kompanisë “Eurokoha”;

Marrëveshje Bashkëpunimi me Dhomën Amerikane të Biznesit, si dhe zgjerimi i bashkëpunimit të DHBD me rrjetet ekzistuese të diasporës në Zvicër, Gjermani, Itali, Belgjikë, Luksemburg;

Marrëveshja me Universitetin Jo-Publik “Marin Barleti” për trajnimin e stafit dhe anëtarëve të DHBD.

Organizimin e forumit ekonomik “Albania Gateway to the Balkan” në Roterdam, të cilit iu bashkuan rreth 100 biznesmenë nga Holanda, Belgjika dhe Gjermania;

Organizimin e Samitit të Grave te Biznesit në bashkëpunim me Fondin dhe Ministrinë e Financave, me pjesëmarrjen e profesionisteve të reja, studente, gra akademike dhe eksperte në fushën e biznesit, përfaqësues të institucioneve shtetërore si dhe të organizatave ndërkombëtare, veçanërisht ato me fokus gratë dhe zhvillimin e tyre në fushën e biznesit dhe sipërmarrjes, ku u prezantuan dy platformat elektronike “Rrjeti i profesionistëve” dhe “Si të bësh biznes në Shqipëri”.

Projekti i radhës i Dhomës së Biznesit të Diasporës Shqiptare në bashkëpunim me Cooperazione Italiana dhe IOM, i cili pritet të lancohet më 18 dhjetor është “Connect Albania”. Një projekt ambicioz, i cili do të nxisë ndërmjetësimi e ardhjes së investimeve në Shqipëri nëpërmjet përfaqësuesve të Diasporës.

“Të gjitha këto nuk do të ishin bërë të mundura pa mbështetjen e një personi që ndoshta ka qenë motivatori, inisiatori më i madh në të gjithë vitet e fundit për Diasporën Shqiptare. Ky person ka ndihmuar jo vetëm shqiptarët në Shqiperi, ka mbështetur jo vetëm shqiptarët brenda kufijve të vendit por edhe ata ne Kosovë. Maqedoninë e Veriut apo Malin e Zi. Ndaj në duam të nderojmë me këtë çmim që ne e quajmë “Vizioni Diasporës Shqiptare”, z. Pandeli Majko, – përfundoi Lekaj.

A mundet Biden ta bashkojë Amerikën?

November 9, 2020 by dgreca

Analizë nga Rafael Floqi/

Biden garoi me një premtim për të bashkuar vendin dhe këto zgjedhje treguan përsëri se sa e ndarë është Amerika. Ai bëri fushatë për të rivendosur një ndjenjë qetësie dhe normaliteti në Shtëpinë e Bardhë pas katër viteve të rrëmujshëm të Presidentit Trump. Ai vrapoi duke premtuar të kapërcente pothuajse pikërisht atë që do të trashëgojë tani – një ndarje e thellë mes amerikanëve me një toksicitet të ngarkuar politik.

Pas deklarimit te fitores së Biden, bëra një xhiro si zakonisht në lagjen time, isha kureshtar të shihja se ç’po ndodhte me tifozët më të zjarrtë të Bidenit dhe të Trumpit. Ndërsa komshiu im përballë që mbante një banderolë të madhe të Bidenit deri dje, e kishte hequr atë , dhe i gëzuar kishte vendosur që tani në çati të varura dritat e Krishtlindjes. Ndërsa disa shtëpi më tej ku banonte një mbështetës i republikanëve dhe i Presidentit Trump, ku deri dje ishte mbushur me flamurë dhe banderola pro Presidentit Trump, oborrin e tij ishte vendosur vetëm një parullë e bardhë e vogël ku shkruhej “ Unitet we stand”. “Të bashkuar ne jemi”. Dhe gjykoni ky ishte republikani më i zjarrtë.

Presidenti i zgjedhur Joe Biden mbajti të shtunën në mbrëmje fjalimin e fitores në Uilmington të shtetit Delauer përpara përkrahësve të shumtë. “Njerëzit e këtij vendi folën. Ata na dhanë një fitore të qartë, një fitore bindëse,” tha zoti Biden përpara mbështetësve të mbledhur në një parking dhe që brohorisnin.

“Zotohem të jem një president që nuk kërkon të ndajë, por të bashkojë,” tha ai. “Unë e kërkova këtë post për të rikthyer shpirtin e Amerikës dhe për ta bërë Amerikën të respektuar përsëri në botë”, tha zoti Biden.

Por a mundet ta bëjë këtë ai?

Presidenti i zgjedhur Joe Biden kaloi tre dekada në ndjekje të presidencës, por është e dyshimtë se ai i e ka imagjinuar ndonjëherë sfidat që do të ndeshet. kur të bëjë betimin e detyrës. Ajo që e pret do të kërkojë që ai të përdorë gjithçka që çka mësuar, nëse ka, nga më shumë se katër dekada e më shumë në zyrat publike. Do duhet nga na tjetër edhe mjaft energji që duket për arsye të moshës ai nuk i ka.

Agjenda e problemeve është shkatërruese, nga pandemia e koronavirusit, nga një ekonomi të dobësuar prej saj, nga kërcënimet e paraqitura nga ndryshimi i klimës, në thirrjet për një drejtësi të vonuar mbi racën dhe drejtësinë. Këto janë vetëm cipa e sipërme e kutisë detyrave të presidentit të zgjedhur që së bashku mund të konsumojnë pjesën më të madhe të mandatit të tij fillestar.

Përtej kësaj, kushtet në të cilat ai do të marrë presidencën do të shtojnë ndjeshëm, kërkesat mbi aftësitë e tij udhëheqëse. Biden garoi me një premtim për të bashkuar vendin dhe këto zgjedhje treguan përsëri se sa e ndarë është Amerika. Ai bëri fushatë për të rivendosur një ndjenjë qetësie dhe normaliteti në Shtëpinë e Bardhë pas katër viteve të rrëmujshëm të Presidentit Trump. Ai vrapoi duke premtuar të kapërcente pothuajse pikërisht atë që do të trashëgojë tani – një ndarje e thellë mes amerikanëve me një toksicitet të ngarkuar politik.

Nëse ai dështon në këtë objektiv kryesor, presidenca e tij mund të përfundojë në një zhgënjim dhe ngecje. Nëse ai e mban mirë këtë premtim, presidenca e tij mund të mbahet mend si prestigjoze, ashtu edhe një transformuese.

Biden një figurë kalimtare

Ai ka folur për veten e tij si një figurë kalimtare që do të sillte përpara një brez të ri, por në momentin e tanishëm ambiciet e tij duhet të jenë shumë më tepër se kaq. Madje i pyetur ai madje tha se mund të kërkojë dhe një mandat të dytë, që është pak i besueshëm, duke pasur parasysh moshën ai tha: ”Pse jo?!”. Skeptikët, përfshirë edhe disa nga rivalët e tij për nominimin si kandidati Demokratik, e panë fjalimin e tij për unitet dhe bipartizan si një kërkesë naive e një politikani nga një epokë e kaluar. Për Bidenin, ato ndoshta ishin një shprehje e mirëfilltë, se kush do ai që të jetë dhe, se si dëshiron ai të udhëheqë si president. Por fushata e ashpër dhe fakti që rezultatet e zgjedhjeve shtet pas shteti kanë nënvizuar është se ai do të fillojë presidencën e tij si udhëheqës i dy Amerikave të ndara në kundërshtim të hapur me njëra-tjetrën në mënyrë themelore për të ardhmen e Amerikës.

Biden kishte shpresa si dhe shumë demokratë që zgjedhjet do të rezultonin në mohimin më të gjerë të mundshëm sesa ai aktual, një goditje që do të tregonte se Trump dhe Trumpizmi ishin një devijim, një devijim katër-vjeçar derisa vendi të vinte në vete. Por kjo nuk ishte mënyra se si rezultoi. Trump nuk tërhiqet pa luftë dhe fitorja e Biden u arrit me kufij të ngushtë në një seri shtetesh çka e bën Trumpin të kërkojë rinumërim dhe të hapë gjyqe për parregullsi.

Në fitoren e tij të parashikuar, Biden ishte në gjendje të rindërtonte pjesët kryesore të ashtuquajtur murit blu verior të Demokratëve që Trump kishte shkatërruar në 2016. Biden mbajti Wisconsin, Michiganin dhe çmimin përfundimtar, Pensilvaninë, që e vendosi atë në krye. Më shumë për meritat e tij, ai po udhëheq edhe në dy shtete në Brezin e Diellit, Arizona dhe Xhorxhia. Fitoret në ato dy gara, madje edhe ato më të ngushtat, do të përfaqësonin një evolucion të hartës zgjedhore që ka pasoja të rëndësishme edhe për të ardhmen nëse nuk do të dalw ndryshe pas vendimit të gjykatave.

Biden një zgjedhje konsensusi brenda PD të dëshpëruar për të mundur Trumpin

Kjo mundësi ishte një arsye që ai u bë zgjedhja e konsensusit brenda partisë së tij të dëshpëruar për t’i mohuar Trumpit një mandat të dytë, edhe nëse shumë që e mbështesnin atë tani ishin thjesht butësisht entuziastë për kandidaturën e tij. Asgjë nga ato nuk ia heq suksesin. Ai bëri atë që demokratët dëshironin më shumë, që mund t’i jepte fund presidencës Trump. Por pse ky nxitim për të shpallur fitoren në Pensilvani kur ende vazhdon numërimi. Algore kërkoi për 37 ditë të numëroheshin votat dhe ishte 37 ditë President, në tre qarqe të Floridës pa të jepte pranimin e humbjes? Por tani megjithatë, Biden përballet me një seri pengesash që kërcënojnë aftësinë e tij për të bashkuar vendin dhe për këtë arsye për të qeverisur me sukses. Ato fillojnë me prirjen e njeriut që ai mundi.

Biden mund të ketë qenë i vetmi demokrat midis dy duzinë apo më shumë burrave dhe grave që kërkuan nominimin, i cili ishte i aftë të bënte atë që bëri, e cila ishte të mbante shtetet kryesore në veri, me popullsi të konsiderueshme të punëtorëve të bardhë pa diploma kolegji dhe potencialisht të zgjerohet në Jug dhe Jugperëndim, ku ndryshimet demografike po e ndryshojnë politikën.

Reagimi i Trumpit nuk duhet nënvlerësuar

Biden sot gjithashtu kishte një mesazh për Presidentin Donald Trump, i cili vazhdon të refuzojë të pranojë rezultatin, shkruan DailyMail.

‘Këto zgjedhje kanë mbaruar,’ tha Biden. Është koha të lëmë mënjanë partizanitetin dhe retorikën që është krijuar për të demonizuar njëri-tjetrin.’

Presidenti Trump ka përshëndetur mundësinë e humbjes me kokëfortësi dhe mosbesim, duke ushqyer besnikët e tij me akuzat për të besuar se zgjedhjet janë vjedhur. Betejat ligjore do të vazhdojnë dhe retorika e Trump synon ta bëjë Biden një president jolegjitim në sytë e Trump Nation, madje edhe para se presidenti i zgjedhur të betohet.

Cicërimat dhe komentet publike të Trump këtë javë ofrojnë një aluzion të asaj që mund të vijë. Në qoftë se ai nuk pëson një ndryshim dramatik, për të cilin nuk ka asnjë provë, presidenti i 45-të nuk ka të ngjarë të ndjekë rrugën e presidentëve të tjerë, të cilët me mirësjellje e kanë pranuar humbjen dhe më pas ia kanë dorëzuar skenën pasardhësit. Zërat nga Shtëpia e Bardhë thonë se Trump do të bëjë një kalim paqësor të pushtetit pasi të bindet pas vendimeve të gjykatave nëse nuk ka mundësi tjetër.

Trump dëshiron vëmendjen dhe për gati pesë vjet ka pasur dritat më të ndritshme në botë të përqendruara tek ai. Biden mund të përpiqet të injorojë rivalin e tij të mundur, duke e trajtuar atë si zhurmë në background, por Trump do të flasë ende për një pjesë të mirë të elektoratit që e mbështeti atë për rizgjedhje – një ushtri e fortë prej 71 milionësh. Nga ana tjetër, Trump ka përgjegjësi të mos e mbajë ushtrinë e tij me shpresa të kota nëse nuk ka mundësi fitoreje.

Pse muri blu nuk reflektoi në Kongres

Duke shkuar në Ditën e Zgjedhjeve, Biden dhe shumë Demokratë besuan se shanset ishin të mira se fitorja në garën presidenciale do të ndihmonte rritjen e partisë. Por nuk ndodhi kështu. Disa opinionistë demokratë në media madje dhe komedianë të late night shows madje qanë, që kundërshtari i tyre po merrte kaq vota që gjysma e Amerikës, nuk mendonte si ta.

Vetë kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve, Nancy Pelossi deklaroi:- “Ne humbëm betejat për Kongresin dhe Senatin por ne fituam luftën”. Në vend të kësaj, demokratët humbën në mënyrë tronditëse vendet në Dhomë dhe shpresat e tyre për kontrollin e Senatit, pas një serie humbjesh zhgënjyese, tani qëndrojnë në perspektivën e lëkundur për të fituar një palë të zgjedhjeve të balotazhit të janarit në Georgia. Pritjet e Biden për një Kongres të kontrolluar nga Partia Demokratike në dispozicion për të shpejtuar përparësitë e tij legjislative tani shfaqen në rrezik të konsiderueshëm, i cili do të kërkonte një rikalibrim të strategjisë së tij qeverisëse.

Kjo tregon një gjë se fitorja e madhe e Bidenit e paparë në votimet amerikane, me 74 milionë zgjedhës është më e madhe se ajo për Partinë Demokratike, kjo jo aq për aftësinë e Bidenit, por për faktin e kundërshtimit të Presidentit Trump më tepër nga ‘Big Media, Big Tech and Big Money.

A është Senati i Mitch McConnell një Firewall i Bidenit ?

Fitoret e munguara në të dy zgjedhjet e balotazhit në Georgia Biden do të ketë të bëjë me një Senat të udhëhequr nga Udhëheqësi i Shumicës Mitch McConnell (R-Ky.). Biden shpesh ka theksuar marrëdhënien e tij të gjatë me McConnell si dëshmi se ai mund të gjente gjuhë të përbashkët me republikanët, të paktën shpesh mjaftueshëm për të bërë gjëra të rëndësishme. Eshtë e vërtetë që si nënkryetar i Presidentit Barack Obama, Biden nganjëherë dërgohej në Capitol Hill për të arritur marrëveshjet me McConnell, kur kërkohej, dhe nganjëherë ai ishte i suksesshëm. Por realiteti është se McConnell ishte një kundërshtar i paepur që dikur tha se përparësia e tij më e lartë ishte të parandalonte Obamën të fitonte një mandat të dytë. Qëndrimi që McConnell adopton ndaj Biden, do të bëjë disa mënyra për të përcaktuar nëse presidenti i zgjedhur mund të fillojë të mbajë premtimin e tij për të riparuar një qeveri “të prishur” sipas tij dhe për të treguar një rrugëdalje nga politika e egër e ditës. A do të harrojnë republikanët atë që kanë bërë demokratët gjatë katër viteve të Trumpit?

Por edhe nëse McConnell i jep një dorë më miqësore Biden sesa Obamës, ndikimi i tij do të jetë i kufizuar. McConnell është udhëheqësi i republikanëve dhe shumë të tjerë në partinë e tij – kolegë senatorë dhe aktivistë të niveleve – do të kërkojnë rezistencë dhe kundërshtim të praktikisht çdo iniciative që Biden paraqet. Pastaj është Partia Demokratike. Ata në të majtë dhe në qendër arritën një armëpushim gjatë fushatës në respekt të kauzës së mposhtjes së Trump. Por edhe para se të mbaronin zgjedhjet, ata në krahun liberal ishin duke paralajmëruar për përplasje politike për kujdesin shëndetësor, ndryshimin e klimës dhe çështjet e drejtësisë racore që gjatë zgjedhjeve paraprake.

Rezultatet e kësaj jave në House prodhuan një reagim kundër të majtës, pasi moderatorët e zemëruar u ankuan në një konferencë që agjenda e krahut liberal u kishte lejuar republikanët t’i pikturonin anëtarët e Dhomës së Kongresit në rrethet e lëkundura si ushtarë këmbësorë në një parti të socialistëve që favorizojnë shkurtimet e policisë. Biden dhe Pelosi mund ta gjejnë veten të detyruar të gjykojnë një betejë të brendshme në një moment kur presidenti i zgjedhur do të ketë nevojë për sa më shumë unitet dhe harmoni brenda partisë. Ajo që Biden sjell në zyrën e tij të re është një personazh dhe temperament publik që mund t’i përshtatet kohërave. Ndjeshmëria dhe dhembshuria janë pjesë e përbërjes së tij. Shumë që nuk i ndajnë idetë ose ideologjinë e Bidenit megjithatë e kanë përshkruar atë si një njeri me besim dhe mirësjellje, të përkushtuar ndaj familjes dhe vendit. Këto cilësi u panë në gjurmët e fushatës si në kohën më të mirë ashtu edhe kur kandidatura e tij dukej se ishte varur në fije të perit. Ai devijoi ose injoroi kritikat se i mungonte aftësia për të frymëzuar ose energjia për t’u mobilizuar. Nëse aftësitë e tij për fushatën nuk do të ishin ato të një Obame, ai në vend të kësaj ishte i qëndrueshëm, dhe në atë mënyrë, një tjetër kontrast me banorin aktual të Shtëpisë së Bardhë. Ai vuri bast të ardhmen e tij në idenë që Demokratët do të shihnin tek ai atributet e kërkuara për ta mposhtur Trumpin dhe se si i nominuari i partisë, një elektorat më i gjerë, që dëshironte lehtësim nga kaosi dhe përçarja e presidencës së Trump, do të kërkonte të njëjtën gjë në presidentin e ardhshëm gjatë zgjedhjeve të përgjithshme.

Ketë javë, me Biden më në fund në gjendje të hynte në Zyrën Ovale në Janar si Z. President, 48 vjet pasi u bë senator. Trashëgimia e tij tani do të përfshijë përfundimin e presidencës Trump dhe ndihmën për ta ngritur senatoren Kamala D. Harris (D-Kalif.) si gruan e parë zezake dhe aziatike në nënpresidencë, me aspiratë për presidente në zgjedhjet e ardhme.

Unitet , demagogji apo nënshtrim

Biden tani flet për unitet, dhe ky unitet duket si demagogji kur kongresistja Aleksandra Okazio Cortez apo opinionistja e Wall Street Journal, Jennifer Rubin dhe kërkojnë hartim listash për të gjithë përkrahësit e Trump që të mos mbajnë më vende pune në administratën akademike apo dhe private. Ku po shkojmë kështu? Si në një vend të botës së tretë ?

Biden pasi të ketë arritur çmimin për të cilin ka konsumuar për pjesën më të madhe të jetës së tij, ajo që mund të jetë pjesa më sfiduese e karrierës së tij të gjatë, publike është ende përpara tij.

Kur dëgjon fjalët e ish-zonjës së parë Mishelle Obama që përshëndeste fitoren e Biden-it-in, por duke përbuzur gjysmën e amerikanëve që votoi për Trump, (Biden ka marrë 50.6 përqind të votave të popullit deri më tani, me mbi 74 milion vota, sipas Associated Press).

“Le të kujtojmë se dhjetëra miliona njerëz votuan për status quo-në, edhe kur kjo nënkuptonte mbështetjen e gënjeshtrave, urrejtjes, kaosit dhe ndarjes. Ne kemi shumë punë për të bërë për të kontaktuar me këta njerëz në vitet në vazhdim dhe për t’u lidhur me ta për atë që na bashkon, “shkroi ish-zonja e parë. Si mundet të kërkosh bashkëpunim kur e quan palën tjetër me këto epitete ofenduese “ duke kaluar nga deplorable në despicable”.( Nga të vajtueshëm në të neveritshëm.)

Në fund të fundit kur fitoi Trump e falënderoi z. Clinton , por nuk dëgjuam asnjë fjalë nga Biden për ta falënderuar zotin Trump. Që këtu fillon shërimi. Nga ana tjetër asnjë shtet, nuk i ka shpallur zyrtarisht zgjedhjet e përfunduara dhe, në fakt, është kushtetuta që përcakton fituesin nga vendimet e shteteve, dhe vendimi i Kolegjit Zgjedhor që do të mbahet më 14 Dhjetor, dhe jo nga big media dhe big tech aleatët më të mëdhenj të Baidenit dhe armiqtë e Trumpit.

Dhe besoj se shumica nuk do të jenë si ai komshiu im që kishte vënë tabelën “ United we stand”, nuk grisi ai asnjë flamur, nuk theu ai asnjë xham, si e majta radikale dhe Antifa, vetëm theksoi atë që duan të gjithë amerikanët, edhe ne shqiptaro -amerikanët, të jemi të gjithë ta bashkuar, nuk ka rëndësi kush është presidenti, por kjo, tani për tani, duket më shumë utopi se realitet.

Dr. Ruki KONDAJ: Lidhja me arbëreshët një frymëzim për mua

October 20, 2020 by dgreca

NGA MARJANA BULKU*-

Dr. Ruki Kondaj (Ambasadore Kombi ) është një intelektuale e formular brenda dhe jashtë shqiperise , aktiviste e njohur në mbare Diasporen e jo vetem në Kanada, puna dhe pasioni i saj është promovimi I vlerave më të mira kombetare , ëndrra e saj e madhe mbetet Bashkimi kombetar. Ajo aktualisht është Presidente Nderi e Shoqates Shqiptaro Kanedeze dhe njihet si lobiste e fuqishme e Ligjit të trashegimise Shqiptare në Parlamentin ON, Kanada. Lidhja me arbereshet është nje lidhje shpirterore e vecante e saj e cila ka shtuar veprimtaritë , miqtë dhe aktivistët në mbrojtje të kulturës dhe pasurive tona kombëtare . Ndiqeni intervisten:

Marjana Bulku : Nga e ka zanafillën lidhja juaj me arbëreshët, a mundeni të na sillni një kronologji konçize të kësaj marrdhënieje?

Dr Ruki Kondaj: Lidhja me arbëreshët është më shumë se një dekadë, filloi me arbereshët e Torontos dhe vazhdoi më tej, unë e kujtoj gjithmonë si fillimin ashtu edhe vazhdimin duke parë gjërat tona të përbashkëta, ato qe na lidhin aq shumë, gjaku, gjuha, flamuri, zakonet , traditat, simbolet kombëtare etj. duke e konsideruar si një lidhje shpirtërore, shumë të veçantë dhe tejet frymëzuese jo vetem për mua si person, por edhe një pikënisje për punë e projekte të përbashkëta që kemi pasur në tëre këto vite.

Arbëreshët e parë në Toronto me të cilët kam patur rastin të takohem 10 vjet më parë kanë qenë drejtuesit e Shoqatës Italo-Arbëreshe me Presidentin e saj për shumë vite zoti Frank Figlia dhe sekretarin e kësaj shoqate, aktualisht punonjës në Universitetin Rayerson zotin Salvatore Greco, të cilët kanë mbajtur për vite e vite së bashku komunitetin arbëresh në Toronto me shumë aktivitete jo vetëm për të qenë më afër njeri tjetrit dhe për të mbajtur gjallë komunitetin e tyre arbëresh të cilët nuk kanë qenë pak në Toronto.Dëshirën për t’u lidhur me arbëreshët në Toronto ma plotësoi producenti i televizionit Pasqyra Shqiptare , zoti Ilir Lena i cili më mundēsoi kontaktet me zotin Frank Figlia. Nga bisedat dhe takimet me të u njoha me shumë aktivtete të tyre, vështirësi , sfida dhe arritje me të cilat përballet një shoqatë në perëndimin e zhvilluar ku antarësia e vjetër dhe ajo e re e kanë të domosdoshme, por shumë herë të pamundur bashkëpunimin .Me z.Frank Figlia kam mbajtur kontakte të vazhdueshme,e kam vizituar në shtëpi disa herë vetëm dhe me miq, e kemi ftuar në evente të shoqates sonë , edhe pse fiziku i tij ia ka pamundësuar pjesëmarrjen. Më shumë kontakte kemi pasur me z.Salvatore Greco, sekretarin e shoqatës të cilin e kemi ftuar nëpërmejt shoqatë që nga 100 vjetori I Pavarësisë, për çdo vit në festat e flamurit veçanërisht në festimet e muajit të trashëgimisë shqiptare në Parlamentin e ONTARIOS, I cili jo vetem ka marrë pjesë rregullisht, por ka përshëndetur për çdo herë me shumë emocione në këto festime të bukura të ruajtjes së trashëgimisë shqiptare e institucionalizuar me ligj per komunitetit shqiptar në Ontario Kanada ne 2016, produkt I SHBSHK.

Në 2011 Z.Frank Figlia më besoi dokumentacionin e shoqatës se tyre, në pamundësi për të vazhduar dhe një listë të plotë të antarësisë së tyre si dhe një foto të veçantë të aktivistit të hershëm shqiptar z.Duro Çini ku ai ruante një respekt të veçantë për bashkëpunimin që kishin patur sëbashku, të cilat I kam depozituar në dokumentacionin e shoqates tone, ndërsa foton ja kam dorëzuar motrës së tij, të ndjeres znj.Meshane Çini.

M.Bulku : Në jetën e komunitetit shqiptar në Kanada bie në sy Laura Albaneze dhe marrdhënia juaj e veçantë me të , si lindi ajo?

Ruki Kondaj :Personi më i veçantë nga arbëreshët në Toronto ka qenë njohja me ish Ministren e Emigracionit dhe Shtetësisë së ON dhe deputete në Parlament të ON znj.Laura Albanese.Historia e njohjes me të lidhet me 100 -vjetorin e pavarësisë kur unë kisha dy vjet që drejtoja shoqatën shqiptaro kanadeze të Torontos.Nxitja për t’a ftuar atë në organizimet tona më erdhi nga mbiemri i saj “Albanese” e sigurtë që duhet të ishte arbëreshe.Origjina e saj vjen nga Taranto në Regjionin e Puglias ku kanë emigruar herët shumë arbëreshë dhe shumë nga mbiemrat atje janë Albanese.Në fillim të vitit 2013 e ftuam në zyren e shoqatës për një vizitë dhe ajo erdhi në një takim i cili ishte planifikuar 30 minuta, por në fakt shkoi më shumë se tre orë .Ishte një takim i këndshëm dhe tejet miqësor midis nesh ku na dukej sikur e njihnim me vite dhe ndjehej se do të lindte një miqësi e gjatë me të.Ajo nuk ishte aq e sigurtë për të deklaruar publikisht origjinën arbëreshe duke premtuar se do bëj kërkime, por as nuk e ka mohuar kurrë edhe kur deputeti dr. Shafiq Qaadri I thoshte me zë të lartë në seancat parlamentare të diskutimeve të Ligjit të Trashëgimisë shqiptare “Ministria shqiptare” kjo ishte më shumë se ta pranonte vetë publikisht, vetë mbiemri Albanese flet shumë për të. Fillimi i procedures së festimeve të muajit të trashëgimnisë më nxiti që ta piketojmë Zonjën Albanese për të udhehequr proçesin e njohjes së ligjit në parlament për ta shpallur nëntorin muaj të trashegimisë shqiptare, gjë që ajo e realizoi me shumë sukses.Laura ishte jo vetem një lidere e fuqishme, por edhe shumë bashkëpunuese, e thjeshtë dhe e dashur me njerzit dhe strikte me rregullat.Në sajë të punës së saj si dhe kolegeve të saj të nderuar z. Brad Dugud, z. Yvan Baker, dr.Shafik Qadri me mbështetjen e të gjithë deputeteve të gjithë partive parlamentare dhe punën e palodhur të SHBSHK muaji Nëntor u shpall muaji I trashëgimisë Shqiptare në ONTARIO më 5 Dhjetor 2016, ngjarje kjo që ka lënë gjurmë të thella në gjirin e komunitetit shqiptaro-kanadez. Takimet me të kanë qenë të shumta , nga ky kontribut I madh për Shqiptaret e ON Laura është e njohur tashmë jo vetëm në Kanada, por anë e mbanë shqiptarisë. Më tregoi një rast kur kishte udhëtuar për Ottawa dhe në aeroport kishte diçka metalike që jepte sinjal, kontrolluesja e ktheu dy, tre here dhe kur kishte parë emrin Laura Albanese, ndaloi dhe I kishte thëne kalo për ty s’duhet të të kisha lënë në radhë, ajo grua ishte shqiptare dhe kjo në shenjë respekti e mirënjohje. Tani ajo nuk është më në parlament, por miqësia dhe raportet tona janë edhe me të forta se më parë sepse ajo meriton përhere mirënjohjen dhe respektin tim.

Marjana .Bulku: Po me Arbereshet e Kalabrise a keni artitur të kontaktoni apo ti keni pjesë e festimeve tuaja në kuadrin e muajit të trashëgimnisë kulturore?

Dr. Ruki Kondaj: Kontaktimi dhe njohja me Arbëreshët e Kalabrise ka qenë me të madhin At Antonio Belluscin, prift e studjues i konsideruar De Rada i ditëve të sotme, një shqiptar I madh me të cilin jam njoihur në 100 vjetorin e Vatrës në Amerikë në Prill të 2012 dhe pas këtij takimi ai më ftoi në 100 vjetorin e pavarësisë në Frasnitë të provinzës së Cozencës në Maj të vitit 2013.Të ftuar ishin anë e mbanë shqiptarisë në botë ngaqë ishte një ngjarje me përmasa të mëdha e cila është skalitur përjetësisht në mendjen time.Keta njerëz emigruan pas vdekjes së Skënderbeut dhe për shumë vite kanë jetuar në ato troje duke ruajtur me fanatizem gjuhën, kulturën dhe traditat e tyre. Antonio Bellusci ky personalitet i lartë shqiptar ishte organizatori së bashku me Peshkopin e Eparhisë së Ungres z.Donato Oliverio këtë përvjetor të madh ku për dy ditë me radhë u shpalos flamuri shqiptar,u realizuan referimet shkencore për të kujtuar 100 vjetorin e pavaresise së Shqipërisë dhe rolin e arbëreshëve ndër vite.Ajo që më la mbresa shumë të mëdha ishte jo vetëm në Frasnitë, por dhe në katundet rrotull që jane rreth 15 fshatra ishin rrugët (Udhë) ku shkruhej në dy gjuhët , italisht & arbërisht, busti I Skënderbeut në qendër, vallja e kënguar e fitores së Skënderbeut, polifonia e kënduar nga këngëtari I madh arbëresh I vet quajtur “Princi I Arberise” z.Francesco Frega dhe grupi I tij që më ngjau me polifoninë tonë të jugut, por me një ndryshim se ata nuk kishin kthyes, por vetem marrës dhe iso në grup, gatimet e tyre shumë të veçanta sidomos “Shtriglat” e gatuara nga Lucia Martino, apo pastat dhe pizat e gatuara nga zonja Rina (motra e At Antonios) dhe mbi të gjitha Biblioteka e ngritur mbi gërmadhat e shtëpise së Antonio Belluscit, në cati të së cilës valvitet në çdo festë kombëtare flamuri shqiptar I cili është dhe themeluesi dhe mirëmbajtësi i kësaj bibloteke me mbi 10.000 libra, një pasuri kjo me vlera mbarë kombëtare.Në atë biblotekë në emër të shoqatës dhurova tre punime të artistit tonë të nderuar të komunitet të ndjerit z. Hytbi Tarelli ku janë dhe sot e kësaj dite si një basoreliev të Skënderbeut, Hymnin Kombëtar dhe Kongresin e Manastirit , kongresin e gjuhës shqipe. Nëpërmjet At Antonios kam takuar shume arbëreshë të tjerë midis tyre z.Tomaso Ferrari dhe z.Tomaso Belluschi , bashkë autorë të organizmit të 100 vjetorit. Nuk mund të ndaj nga At Antonio motrën e tij znj.Rina, një grua tipike arbëreshe jo vetëm në mikpritjen e saj, por edhe në zërin e saj të veçante që na këndonte këngët e vjetra arbëreshe në shenjë respekti për vëllezërit shqiptarë.Nga duart e saj jane bërë pëlhura të bukura në tazgjahun e saj karakteristik që ngjajnë deri diku me punimet e Zadrimës, një prej të cilave e kam dhe unë dhuratë në shtëpi.Në ato dy ditë dëgjova shumë shprehje dhe fjalë, disa me theksin tonë të vjeter jugor, p.sh. vajzës së bukur I thonin “kopile”, që unë nuk e kisha hasur më pare më parë, “ne nuk e kemi fjale te mirë” dhe një shprehje “ “kur folje ti mu bene mishtë koqes koqes”e mora me mend si shprehjen tone mu bënë mishtë kokrra, kokrra…

Në këtë takim une njoha një mike shumë të veçantë të cilën e kam mike të ngushtë edhe sot e kesaj dite, znj. Lucia Martino, mjeshtre e madhe, mbrojtëse fanatike e gjuhës , kulturës dhe traditës arbëreshe.Lucia drejton shoqaten Vorea , por edhe Ambasadore e guzhinës arbëreshe, ka një familje të mrekullueshme me bashkëshortin Salvatore Ferrari dhe dy djemtë Pierfrancesco dhe Mimmo Ferrari me gratë dhe 4 femijët e tyre të mrekullueshëm. Ajo ka një grup artistik teatri dhe komedie ku gjithnjë promovojnë kulturën e tyre arbereshe.Jam takuar me ta me shumë se tre herë dhe janë një grup shumë simpatik ku çdo gjë e bëjnë me vullnetarizëm duke vënë shume dashuri në të. Dua të permend emrat e tyre në shenjë respekti e të me falin në se harroj ndonjë, Amato Elena, Cessarini Gemma, Basile Salvatore, Basile Giuzepe, Ferrari Margarita,Ferrari Maria, Belluschi Rosela, Blaiota Emilia, Di Cunto Maria, Pace Salvatore, Scutari Maria Pia, Filo Basilica, De Bartolo Santino, kantautor, Frega Maria Francesco si dhe nje këngëtare kalabreze mike tê Lucias, që këndon aq bukur këngën arbereshe znj.Francesca Prestia .

Vitin e kaluar une isha atje përsëri dhe mora pjesë dhe në çfaqjet e tyre të bukura plot humor ku gjithnjë merrte pjesë dhe kryebashkiaku I tanishëm Angelo Catapano. Ndërmjet Lucias kam njohur shumë arbëreshë si ish kryebashkiakun e vitit 2013 z.Francesco Pellicano, ku të dy me At Antonin më realizuan një takim të te cilit I dhurova po një punim të Skenderbeut, të Hytbi Tarellit, por edhe shumë të tjerë si sipërmarrësi me shumë kontribute në komunitetin arbëresh z. Francesco Pellicori, z.Agostino Giordano, drejtor I revistes Jeta Arbëreshe, ish senatorin arbëresh në Kanada z. Basilio Giordano, sipërmarrësin Mario Brunettin , zj. Flavia D’agostino një njohëse shumë e mirë e gjuhës shqipe, zonjat e komunës së Civitës, të me falin nuk i kujtoj emrat, por I kam në mendje dhe në foto dhe artistin Paolo Cozzolino, drejtor i muzeut në katundin Firmo.

Miqësia me Lucian erdhi kaq natyrshëm sa duket sikur kishim qënë tërë jetën bashkë.Sipas Lucias në ruajtjen e gjuhës arbëreshe dhe traditave rolin kryesor e ka gruaja dhe kisha. Në festimet e muajit të trashëgimnisë në vitin 2016 nëpërmjet SHBSHK e ftuam Lucian dhe studenten Maria Ferrari në parlamentin e Ontarios si protagoniste të një ngjarjeje që do jetojē gjatë në mendjen e shqiptarëve, por edhe të parlamentarëve që mësuan më shumë për Arbëreshët dhe jo vetem për shqiptarët e famshëm, heroin tonë kombëtar, GJ.K. Skëderbeun, besën shqiptare, gjuhen shqipe etj.Vizita e Lucias dhe Marias bëri jo vetëm të shpalosin kulturën arbëreshe, por të njohin arbëreshët në Toronto si arbëreshen e tyre Laura Albanese, Frank Figlian, Salavatore Grecon, por edhe shumë shqiptarë, miq e familjarët tanë.

Marjana Bulku Kur përmendni Luçian ju kujtoni emra, njerëz dhe veprimtari që nuk reshtin …

Ruki Kondaj ; Po , miqësia me Luçian ka prodhuar miq dhe ngjarje të përbashkëta, të bukura, të paharrueshme . Përmes Luçias unē njoha jo vetëm arbëreshët e Kalabrisë, por edhe arbëreshët e NY siç është mësuese Lindia Lucrezia,një grua shumë e kulturuar, Pisarri Cristina (Intrater) që është njëkohësisht edhe bija e Maria Lidia Zappa nga Argjentina, kusherira e Lucias,Cristina një vajzë e shkathët dhe shumë mikpritëse e lindur në Argjentinë dhe banuese në NY,

Takimi me arbereshet e NY nisi me parë me kontaktime me email me prof.Lucrezian, dhe vazhdoi në festimet e Columbus Day në NY në Tetor të vitit të kaluar organizuar nga kalabrezi Luciano Siciliano I cili mirëpriti në shtëpi të tij kalabresë e arbëreshë bashkë sepse ata janë jo vetëm pjesë e një zone gjeografike, por edhe kanë kulturë të përafërta ,sigurisht se arbereshet janë të integruar në Itali sepse kanë mbi 500 vjet në një vend europian si Italia.

Në New york Lucia erdhi me grupin e saj Vorea nga Frasnita e unë ju bashkova duke vajtur atje nga Kanadaja me qëllim suportimin e veprimtarive të tyre , me vete kisha marrë një flamur të madh kuq e zi që sapo e kisha sjellë nga Tirana, ndërkohe kisha kontaktuar me median shqiptare në NY si me Albanian Culture TV, me gazetaren e mirënjohur miken e përbashket time e të Lucias, znj. Marjana Bulku dhe Bota Sot të drejtuar nga gazetari i palodhur z.Beqir Sina.Parakalimi i grupit arbëresh ku dhe unë Marjana e Beqiri ishim pjesë e këtij manifestimi madhështor dhe mbresëlenës ku grupi arbëresh valviste flamurin kuq e zi të Skënderbeut, veshur me kostumet popullore, duke interpretuar këngë e valle arbëreshe, por edhe shume kengë shqiptare nën flamurin kuq e zi që është valvit ndër shekuj e vite, flamurin më të bukur në botë, rrugëve të Manhatenit gjigand.

Kujtime të bukura e të paharruara që I kam gjithnjë në memorjen time më të bukur.Mirënjohje e respekt për Luciano Sicilannon për këtë organizim gjigand dhe Lucias qe asnjëherë nuk më harron ashtu si dhe unë atë.

Njohjet e ndërsjellta kanë qene shumë të veçanta dhe kane prodhuar ngjarje, ndermjet Lucias njoha shume arbëreshë dhe Lucia shumë shqiptarë, ajo është pjesë e miqësisë time, e familjes time dhe perveç ngjarjeve që kemi qenë sëbashku të cilat nuk po I citoj në detaje se jane disa dhe nuk janë subjekt I këtij shkrimi veç për arbëreshët, ne vazhdojmë në komunikim pothuaj ditor me një grup shoqesh të ngushta që e kemi quajtur “Grupi shurupi” ku bëjnë pjesë përveç meje dhe Lucias, artistët e medha Lili Cingu, Myfarete Laze, Alida Hisku si dhe gazetarja Marjana Bulku dhe fale kësaj njohje të dy artistet e medha Myfarete Laze dhe Alida Hisku shkuan dy vjet më parë e dhane një koncert në Frasnitë te ftuara nga Lucia dhe ne respekt për arbëreshët.

Marjana Bulku: Bota arbëreshe duket se nuk ka fund , itali ,Kanada, Nju Jork, ku tjetër she Çfarëmbart tjetër kujtesa juaj aktive?

Ruki Kondaj : po, Arvanitase e Greqise.

Përveç arbëreshëve të Torontos, Kalabrisë , NY, dhe Argjentinës një momenti I veçantë ka qenë në vitin e mbrapshtë të 1997 me arvanitesan Vasilika Kuturiotis, në se e mbaj mend ta shkruaj tamam mbiemrin, ku une kisha shkuar për pak muaj në Athine dhe pata fatin të takoj këtë grua me gjak arbëror, një mesuese e zonja, një grua me shpirt të butë dhe me një mirësi të pashoqe e cila për fat të keq sot nuk jeton më. Ajo u tregua shumë e gatshme të më ndihmonte dhe une nuk dija që ajo ishte një arvanitase, por përmes bisedash të shumta mësova që e ema e saj fliste arberisht një gjuhë që nuk ia trasmetoi fëmijëve të saj të cilët vetëm më vone e kuptuan origjinen e tyre duke pyetur shpesh të emëm se çfarë ishte kjo gjuhë e veçantë .Nga Vasilika, që shkurt e thërrisnim Vaso kam ruajtur një flamur shqiptar të vjeter ,viti nuk dihet -është shumë i vjetër ,-thoshte Vaso mbase më shume se 100 vjet që është ruajtur nga gjyshja e pastaj tek nena e saj dhe në fund tek unë dhe unë ia dhurova shoqatës në mbyllje të mandatit tim te dytë në shkurt 2015 dhe është në zyre të SHBSHK.Për fat të mire kam nje foto me të ku fytyra e saj I tregon gjithë ato miresi që thashe me lart.

Une kam një ndjenjë shumë të veçantë për arbërshët, e kam ndjerë nga afër ate dashuri të madhe edhe të tyre , mikpritjen respektin, dëshirën për të mësuar shumë për Shqipërinë dhe Kosovën.Lucia më ka thënë gjithnjë sa herë e takoj:

të gitthe ikën pas 100 vjetorit nuk e kthyen kokën pas, por ti jo, jo vetem nuk na harrove, por na viziton e na kujton shpesh dhe është plotesiht e vërtetë sepse kjo ishte ndjesia ime që unë kam për ta, ndaj do ti vizitoj sa here të mundem edhe pse distanca është shumë e largët, une atje gjej dashuri vëllazërore dhe shume frymëzim. Faleminderit Marjana që më nxite për të shprehur lidhjen time shpirtërore e të veçantë me arbërshët “gjakun tonë të shprishur “siç thonë ata vetë.

*Me shume fotografi i gjeni ne Facebook Gazeta Dielli

SAMI REPISHTI – JU LUTEMI, MOS LËNDONI PLAGËT TONA TË HAPUNA!

October 15, 2020 by dgreca

Është ndoshta personaliteti më i shquar dhe më i urtë që shqiptarët kanë sot në SHBA. Sami Repishti është ish-i dënuar politik, i arratisur nga Shqipëria në kohën kur komunistët gëzonin pushtetin…..

Veprimtari i njohur nuk e ka kaluar në heshtje deklaratën e Kryeministrit shqiptar, Edi Rama, në mbrojtje të komunistëve dhe babit të vet si pjesë e tyre. Repishti i referohet deklaratës kur Rama mbronte të atin në një debat në Kuvend.

“Im atë, po, ka qenë komunist si shumë të tjerë, dhe kanë qenë në anën e duhur të histories…”, theksonte Kryeministri në debatin me deputetët e opozitës kuvendore.

Në një analizë të gjatë dërguar gazetës, me titullin “Ju lutemi, mos lëndoni plagët tona të hapuna!”, Repishti tregon me fakte se përse komunistët nuk kanë qenë asnjëherë në anën e duhur të historisë.

Në të kundërt, ata kanë qenë pjesa më fatkeqe e vendit, trashëgimtare e krimeve dhe dhunës së pashoqe. Repishti përmend me data ngjarjet e udhëhequra nga komunistët që kanë sjellë regresin shoqëror të Shqipërisë.

Dhe, si finale, i kujton Ramës, si mbrojtës i komunistëve, një ndryshim thelbësor, gati tragjik në pakrahasueshmërinë kulturore, qytetare për ngjarjet e vitit 1990 kur komunizmi u rrëzua: “Për fatin e madh të popullit tonë, rrugët e sheshet e Shqipërisë nuk u mbuluen me gjak, ashtu siç ngjau me 28 nandor 1944… Na nuk kerkuem varjen në litar të Byrosë Politike”.

SHKRUAN: SAMI REPISHTI, PHD-

Ridgefield, CT.-Z. Vëllazën, motra, ju lutemi, mos lëndoni plagët tona të hapuna, sepse me thye zemrën e nji viktime të pafajshme ashtë dështimi ma i madh në jetë! Sot, me deklaratën e KM Rama: “Im atë, po, ka qenë komunist, dhe, si shumë të tjerë, komunistët kanë qenë në anën e duhur të historisë”, ai ka dështue në mënyrë të pareparueshme. Ky ashtë gjykimi i nji zemre të thyeme nga vuejtjet e regjimit komunist 45-vjeçar në Shqipëri që NUK ka qenë “… në anën e duhun të historisë!”. Sot, ju lutem, për shumë arsye; ajo ma kryesorja sepse plagët tona janë ende të hapuna. Akoma rrjedhin gjak, akoma nuk shërohen, sepse në vendin tim e të parëve të mi, qeveri mbas qeverie nuk kanë lejue shërimin e dëshirueshëm, qoftë për mungesën e nevojshme, urgjente dhe humanitare, me kuptue thellësinë e këtyne plagëve, qoftë për frymën e hakmarrjes së ushqyeme me kujdes shkencor të nji sistemi politik kriminel mbështetun në urrejtje, dhunë e mashtrim.

E kam fjalën për tragjedinë e shekullit njizet, komunizmin “ndërkombëtar” të ndertuem në ish-Rusinë cariste e në Bashkimin Sovjetik, e fatkeqësisht edhe në Shqipërinë tonë ma vonë, nji ndërmarrje kriminale që synonte “fitoren finale të pansllavizmit” në botë. Akoma sot më kujtohen fjalët e humanistit Karl Marks, që mbasi vizitoi Rusinë cariste të viteve 1840, si korrespondent londinez i fletores së vjetër “The New York Daily Tribune”, arriti përfundimin e pakundërshtueshëm të aventurës politike ruse të dominimit botënor: “Politika ruse ashtë e pandryshueshme. Metodat, taktikat, manovrimet mund të ndryshojnë; por Ylli Polar i politikës ruse – me sundue mbi të gjithë botën- ashtë nji yll i fiksuem. Ka vetëm nji mënyrë me trajtue nji fuqi të madhe si Rusia, dhe kjo mënyrë ashtë rruga që nuk njeh frikën”. (“Raport mbi politikën e Lindjes”, riprodhue në “The New York Times”, 10 maj 1972, faqe 43).

Komunistët shqiptarë përqafuen politikën ruse, jo në anën e duhur të historisë! Kjo politikë ruse vazhdon edhe sot. “Drejtori i FBI-së, (SHBA), Christopher Wray paralajmëroi ligjvënësit se Rusia nuk heq dorë nga përpjekjet për të ndikuar te rezultati i zgjedhjeve të 3 nëntorit (2020), duke u munduar të dëmtojë shanset e fushatës së kandidatit demokrat, ish-nën-presidentit Joe Biden, një përfundim që duket se nuk po i shkon për shtat Presidentit Donald J. Trump”.(VoA, 18 shtator 2020) Që në fillim të ekzistencës së tij në arenën ndërkombëtare, me revolucionin e vitit 1917 në Rusinë cariste deri me ndryshimet e vitit 1989 e shthurjen e imperatorisë sovjetike me 1991, prania në arenën ndërkombëtare e komunizmit si parti politike dhe instrumenti i saj, “shteti sovjetik”, si “organ-fasadë publike Bashkimi Sovjetik”, jemi dëshmitarë të përpjekjeve të vazhdueshme të Kominternit sovjetik me nenshtrue popujt e tjerë me anë të revolucioneve gjakatare në shumë vende të Europës, model i të cilëve ka qenë revolucioni hungarez i vitit 1918, i kryesuem nga terroristi ndërkombëtar, Bakunin; kryengritjet e Poznanit dhe Berlinit, 1953, ajo hungareze 1956 u shtypën simbas doktrinës Krushçev që nuk lejonte frymëmarrje të lirë; si dhe nji proces, sidomos që nga viti 1980, i nji dezintegrimi të brendshëm- nga 16 ish-republikat “sovjetike” të inkuadrueme me dhunë, trazime që sollën pavarësinë e plotë nga nji “federatë” e imponueme me dhunë, proces që u konkretizue me reformat rranjësore të Presidentit Mikhail Gorbaçev.

Më 26 dhjetor 1991, Sovieti Suprem vendosi shpërndamjen e Bashkimit Sovjetik. Gjatë gjithë kësaj periudhe 74-vjeçare, komunizmi u tregue nji sistem politik policor, i cili në esencë udhëhiqej nga nji program në rritje të vazhdueshme terroriale, qoftë me propagandë mashtruese, qoftë nga presioni ushtarak para, gjatë dhe mbas Luftës 2 Botënore. Ky qëndrim “…nuk ka qenë në anën e duhur të historisë!”. Nënshtroja ideologjike e politikës sovjetike u demaskue plotësisht në gusht 1939 me Traktatin e përfunduem me Gjermaninë hitleriane, që solli ndamjen e shtetit polak (për të katërtën herë në histori nga Rusët!), nji grabitje kriminele e pavarësisë dhe territorit polak. Në përfundim të Luftës 2 Botënore, Polonia u riformue, por Bashkimi Sovjetik refuzoi kthimin e territorit polak. Në vitin 1940, Bashkimi Sovjetik sulmoi Finlandën e vogël që rezistoi heroikisht dhe u detyrue me u dhanë territore të tjera fqiut grabitçar.

Ky akt “…nuk ka qenë në anën e duhur të historisë!” Më 22 qershor 1941, Hitleri sulmoi Bashkimin Sovjetik pa provokim. Ashtu si Napoleon Bonaparti 127 vjet ma parë u gabue tue mos llogaritë vështirësitë e dimnit “gjenerali ma i mirë rus”. Patriotizmi i popujve të Bashkimit Sovjetik rezistoi me heroizëm. Në këte situatë shumë kritike, erdhi ndihma ushtarake e fuqive perëndimore, Anglia dhe SHBA-ja, potenciali industrial e ushtarak i të cilëve ishte i pakrahasueshëm. U krijue kështu boshti i aleancës antihitleriane, loalicioni anglo-sovjeto-amerikan, që përfundoi me fitoren finale të 5 majit 1945! Bashkimi Sovjetik dhe Jugosllavia e Titos kanë qenë dy vende fitimtare që okupuen territore të hueja, si “shpërblim” i sakrificave të luftës, nji metodë e vjetrueme kolonialiste.

Shtetet kufitare të Europës Lindore ranë nën influencën ruse, me ndihmën e partive komuniste vendëse që luejtën rolin e “kalit të Trojës”, sherbëtorë servilë të padronit sovjetik dhe krijuen kampin e shteteve socialiste – nji grup shtetesh satelite të komandueme nga Moska. Jugosllavia fitoi territore nga Italia e Austria. Nji akt i këtillë “…nuk ka qenë në anën e duhur të historisë”. Për afër dyzet e pesë vjet, gjysma e Europës vuente nën kambën ruse, e shkëputun nga bota perëndimore dhe arritjet e saj. Vendet e okupueme të Europës Lindore u quejtën “the captive nations” (kombet e robënueme”). Nji nga ato ka qenë deri në fund edhe Shqipëria e jonë, viktimë e katastrofës kontinentale, si rezultat i veprimtarive klandestine, terroriste dhe pozitës poshtënuese të nënshtrimit të pranuem nga udhëheqsit servilë të ashtu-quejtunës Partia Komuniste Shqiptare, ma vonë Partia e Punës së Shqipërisë.

Nji grup aventurierësh, agjentë të Kominternit Sovietik dhe të Partisë Komuniste Jugosllave që në fillim mori në duer përfaqësimin e Shqipërisë në botën e jashtme, ndërpreu marrëdhanjet tona me SHBA-në dhe Anglinë, nji akt që izoloi vendin tonë nga bota e jashtme. Oferta e ndihmës së Planit Marshall u denoncue nga Moska dy ditë para se të bahej zyrtarisht nga Tirana. Gjatë Konferencës së Parisit, KM Enver Hoxha, KM i Shqipërisë, nuk qëndroi në nji hotel, por në banesën e Ambasadës Jugosllave në Paris, tue inkurajue kështu akuzat e nji nënshtrimi politik të vendit. Andrra e Shqipërisë së pavarun u vra nga komunistët! Në këté vorbull të zhvillimeve ndërkombëtare, Shqipëria hyni nga pozita të dobëta. Mungesa e rezistencës serioze, josimbolike, në plazhet e bregdetit shqiptar më 7 prill 1939 tregoi dobësinë e sistemit monarkist shqiptar dhe paaftësinë e nji elite shqiptare me organizue nji popull emocionalisht i përgatitun me rezistue.

U humb kështu nji rast i veçantë me tregue traditën e trashëgueme gjatë shekujve: me mbrojt lirinë, pavarësinë dhe integritetin tokësor të atdheut shqiptar. Sakrifica e kapterit Mujo Ulqinaku dhe e nji grupi ushtarësh e vullnetarësh nën komandën e Majorit Abas Kupi nuk mjaftuen me krijue përshtypjen e nji rezistence serioze! Kjo e metë rrjedh edhe nga fakti se mbas vitit 1912, Shqipëria nuk u konsolidue si shtet i të gjithë shqiptarëve që jetojnë në nji atdhe të përbashkët, por mbeti nji grumull fisesh e zona nën influencën e “prijësve” lokalë, me pushtet të kufizuem mbrenda territorit ku njihej “autoriteti” i tyre. Mbështetja e popullsisë ndaj “bajraktarit” nuk kalonte kufijtë e provincës së “fisit”.

Kjo mungesë u tregue ma e theksueme ditën e 7 prillit para disorganizimit të ushtrisë invaduese italiane. Lavdia mbeti në duert e Greqisë me qëndresën e saj gjashtëmujore (tetor 1940-prill 1941). Rezistenca greke shkaktoi pezullimin e ofensivës gjermane kundër Rusisë deri më datën 22 qershor 1941. Koha e humbun nga nazistët u ba faktor me randësi në planet ushtarake gjermane me arrijtë Moskën para ardhjes se dimnit të plotë dhe rezultoi në dështimin e parë ushtarak nazist në fushën e betejës europiane. Greqia u ba “the darling” e botës antifashiste dhe siguroi nji pozicion të favorshëm mbas lufte, që përdoroi edhe kundër Shqipërisë. Në Shqipëri, kolaboracioni me pushtuesin u ba nji fakt i ditës dhe shteti shqiptar u transformue në nji administratë pa perspektiva politike. Emnimi i Dr. Omer Nishanit, ish-anëtar i Këshillit Fashist Korporativ në Shqipëri, në vitin 1945, në postin e Presidentit të Shqipërisë komuniste, la vendin e hapun për sulmet greke në Konferencën e Paqes, Paris, 1946. Më 22 qershor 1941, gjendja ndërkombëtare pësoi nji ndryshim radikal. Kominterni në Moskë mobilizoi të gjitha agjenturat e simpatizuesët e Bashkimit Sovjetik dhe filloi luftën e armatosun të udhëhequn nga partitë komuniste vendëse.

Åshtë fakt i pamohueshëm se komunistët shqiptarë kanë mirëpritë traktatin sovjeto-nazist të vitit 1939 si “nji akt historik” që bashkoi “punën kundër kapitalit”, kryesisht Franca, Ånglia e SHBA, prandej nji hap në drejtimin e duhun për proletariatin. Deri më 22 qershor 1941, asnji pushkë nuk ashtë zbrazë kundër fashisto-nazistëve. Mbas vendimit të Kominternit filloi mobilizimi për kryengritje në të gjithë Europën. Deri në atë ditë barra e randë e luftës kundër Gjermanisë mbeti në krahët e Britanisë së Madhe, sidomos mbas kapitullimit të Francës, qershor 1940. Britania e Madhe, e udhëhequn nga KM W. Churchill, meriton mirënjohjen e botës mbar për qëndrimin e saj heroik!

Në Shqipëri, ky qëndrim u muer në nandor 1941 me formimin nga agjentët jugosllavë, M.Popoviq dhe D. Mugosha, të Partisë Komuniste Shqiptare. Në atë kohë, PKSH kishte 108 anëtarë. Konfuzioni në mes të anëtarëve ka qenë i madh. Edhe ardhja e fashizmit në Shqipëri u konsiderue si nji hap përpara në ndërtimin e Shqipërisë komuniste. Fashizmi, u tha atëherë, do të industrializojë Shqipërinë, do të krijojë klasën punëtore, bazë e revolucionit socialist, në nji vend ku nuk ekzistonte. Me nderhymjen e “shokëve” jugosllavë, kryesisht Popoviq e Mugosha, u vendos disiplina e hekurt ushtarake në radhët e PKSH-s, u imponue programi, u ba e detyrueshme bindja e verbët dhe u pranue pa diskutim nevoja absolute për bindje -”pa hezitim, pa kondita, pa rezerva me punue dhe me luftue për Bashkimin Sovjetik dhe shokun Stalin-”.

PKSH u shfaq në fillim si lëvizje Nacionalçlirimtare e Shqipërisë si dhe Fronti Demokratik simbas udhëzimeve jugosllave. U krijue nji front i përbashkët lufte me elementë të “rezistencës”, front që u mbajt deri në gusht 1943, kur PKSH e ndjeu veten të fortë mjaft me imponue me forcën e armëve programin e vet mbi të tjerët. Në këte atmosferë u zhvillue dhe dështoi Mbledhja e Mukajt, gusht 1943, në dam të interesave shqiptare. Nga këtu deri në ditën e “çlirimit”, 28 nandor 1944, PKSH ndërmori nji fushatë gjithëshqiptare për eliminimin e elementit kundërshtar, ose të pakënaqun. Mbasi mori në dorë pushtetin absolut të vendit, shpronësoi latifondistët dhe tregtarët me taksa të jashtëzakonshme, dhe sidomos filloi koordinimin e përbashkët ekonomik të Shqipërisë si aneks i ekonomisë kombëtare jugosllave me rrjedhime katastrofike. Patriotizëm komunist!

PKSH u nënshtrue para Lidhjes Komuniste Jugosllave dhe pranoi programin për bashkimin me Jugosllavinë e Mareshalit Tito. Sekretari i Përgjithshëm i PKSH, Enver Hoxha, pranoi se ky post ishte i Mareshalit Tito, dhe se ai ishte sekretar i parë i republikës, ashtu siç ishin sekretarët e parë të gjashtë republikave socialiste jugosllave. PKSH nuk kishte lidhje direkte me PK të Bashkimit Sovjetik, por nëpërmjet Beogradit, nji nensatelit i satelitit jugosllav. Në këto ditë konfuzioni politik, afër tre mijë rekrutë kosovarë u masakruen në afërsitë e qytetit Tivar, Mal i Zi. Lajmi u mbajt i fshehtë. Ministria e Jashtme shqiptare ruen këte dokument: “Me mijëra kosovarë të pafajshëm janë pushkatue në masë. Ka marrë pjesë Koçi Xoxe, në fillim të vitit 1945, kur me cilësinë e ministrit të Brendshëm i Shqipërisë, ai autorizoi oficerët e UDB-së të pushkatojshin pa gjyq në tokën shqiptare ma shumë se 1.000 kosovarë të pafajshëm (Arkivi i MPJ të Shqipërisë, Dosje 191,1949) (Në të vërtetë, kur UDB-ja bani masakrat e Tivarit, Ministër i Punëve të Brendshme ka qenë “anadollaku” Haxhi Lleshi, jo Koçi Xoxe. I pyetun për këtë, Lleshi u përgjegj: “Të gjithë kanë qenë reaksionarë. Përsëri do të veprojshe nji lloj”). Kjo nuk ishte “…në anën e duhur të historisë”.

Aq e plotë ka qenë varësia e PKSH ndaj LKJ saqë në bashkëbisedimet Roosevelt-Churchill, Yalta 1945, Presidenti amerikan bani pyetje: “Ç’të bajmë me Shqipërinë”? Churchill u përgjegj se Shqipëria ashtë plotësisht e varun te Jugosllavia. Tito do të shqetësohej nëse ndërhyjmë në nji fushë që ai e konsideron si të tijën dhe interesat tona janë për nji miqësi me Titon… Në fakt, Shqipëria filloi përpunimin e planeve të zhvillimit ekonomik si nji aneks i ekonomisë jugosllave. Në fillim, të gjitha rezervat me mallna të kohës së luftës u konfiskuen dhe u derguen në Jugosllavi në shkëmbim të nji sasie misri të dorës së fundit për ushqimin popullor. Planet ekonomike të përbashkëta parashikonin edhe parifikimin e monedhës dy herë ma të fuqishme shqiptare me dinarin jugosllav. Jeta në vend u keqësue aq shumë saqë filluen raste të urisë në popullsi që u përmbajtën nën kamxhikun e Policisë dhe sidomos të Sigurimit të Shtetit. Viktima kryesore e këtij orientimi skllavërues ka qenë Nako Spiru, që paralajmëroi Qeverinë e Tiranës për rrjedhimet shkatërrimtare të kësaj politike.

Me prishjen e marrëdhanjeve sovjeto-jugosllave, qershor 1948, Mareshali Tito siguroi pavarësinë e Jugosllavisë. Shqipëria ra plotësisht në pozitat e shtetit ma të vogël dhe ma të vorfën të kampit socialist. Si rezultat, qindra teknikë dhe jo teknikë sovjetikë mbuluen boshllekun e lanun nga largimi i dhunshëm i elementit jugosllav. Shqipëria u ba anëtare e Traktatit të Varshavës, 1949, dhe pjesë e kampit ushtarak që u formue kundër formimit të NATO-s në Perëndim. Me nji gjest të këtillë varësie të plotë, Shqipëria e izolueme nga bota rrezikoi ekzistencën e vet. Ardhja e instruktorëve ushtarakë sovjetikë, ndërtimi i aeroporteve ushtarake (me fuqi punëtore të burgosunit politikë!) dhe pajisja për nëndetëse e Pashalimanit, Vlorë, u banë objektiva ushtarake dhe sulmi nuklear në rast konflikti në Europë. Botime amerikane nënvizojnë dy objektiva: “Bllokun”, lagjen e udhëheqësve në Tiranë, dhe bazën detare Pashaliman të Vlorës. Kjo nuk ka qenë “… në anën e duhur të historisë!”.

Me “ndihmën sovjetike”, PKSH, -tashti Partia e Punës së Shqipërisë- PPSH, ndërmori nji program të industrializimit të vendit me sakrifica të mëdha. Mospërfillja e bujqësisë, si dega e parë e ekonomisë së vendit, shkaktoi vështirësi në furnizimin me prodhime të jetës së përditshme. Pakënaqësia e popullit u shtyp pa mëshirë nga maqina mishngranëse e Sigurimit kriminel. Burgjet e kampet e internimit u shumëzuen, e Shqipëria u ba nji “burg i vërtetë për të gjithë!”. Parulla e ditës: “Edhe bar do të hajmë, por socializmin nuk e ndryshojmë!”. Kjo, nuk ka qenë “…në anën e duhur të historisë!”. Prishja e marrëdhanjeve “vëllazërore” me Bashkimin Sovjetik pruni përpjekjet e Shqipërisë me gjetë “përkrahje” të re. Ishte momenti kur Kina e Mao-s ishte përqendrue në anëtarësimin në OKB-ku deri tani përfaqësohej nga Formosa/Taiwani) secessionist. Shqipëria e izolueme nga bota përfitoi nga ky eveniment dhe u vue në shërbim të kauzës kineze. Kina e Mao-s u ba anëtare permanente e Këshillit të Sigurimit dhe filloi furnizimin e Shqipërisë me industri të lehtë.Si rezultat i kësaj aventure politike, Shqipëria kaloi nëpër tri faza nënshtrimi politik: nënsatelit jugosllav, satelit sovjetik dhe aleat minor i Kinës komuniste për disa vite me përfundue në izolim dhe vorfëni te përhershme. Kjo nuk ka qenë “…në anën e duhur të historisë!”.

“Në 1990 rrugët nuk u mbushën me gjak, si në 28 nandor ‘44”

Me lëvizjet historike studenteske të Dhjetorit 1990, ndërtesa e kalbun e regjimit kriminal komunist në Shqipëri u thye për arsye të krimeve të panumërta të kryeme nga ai regjim gjakatar që u dorëzue pa asnji pushkë…! Pritej nji valë hakmarrje nga ish-të persekutuemët, që në Shqipëri donte të thoshte i gjithë populli i përndjekun pa mëshirë. Nuk ngjau! Ajo që dëshmuem të gjithë ka qenë mungesa e nji fryme hakmarrëse që rrjedh nga urrejtja. Për fatin e madh të popullit tonë, rrugët e sheshet e Shqipërisë nuk u mbuluen me gjak, ashtu siç ngjau me 28 nandor 1944… Na nuk kerkuem varjen në litar të Byrosë Politike. U derdhën lot, por ishin lot gëzimi që solli çlirimi i vendit nga diktatura e proletariatit, monstruoziteti ma i madh i shekullit njizet. Nuk u vra njeri, nuk u var në litar njeri, nuk u burgos njeri, nuk shkoi në kampe internimi nji familje e vetme dhe jeta filloi ritmin e nji shoqënie të qytetnueme.

U këput zinxhiri i hakmarrjes e kundërhakmarrjes që ndoqi vendin tonë për dekada të gjata. Bota shqiptare filloi me marrë frymë pa frikë dhe me punë të evitojë urinë, pa frikë. Kjo fitore historike ashtë vepra madhore e “Reaksionarëve”…të persekutuem! Për këtë fitore të madhe historike, na, ish-të persekutuemët jemi kryenaltë! Këte shembull historik urojmë ta kthejmë në nji traditë morale dhe patriotike që na nderon para vehtes sonë dhe para botës së qytetnueme. Na jemi sot brumi i shoqënisë së re, pa peshën e krimit të kryem mbi popullsinë e pafaj, dhe pionerë të nji shoqënie të re: të lirë nga frika dhe të lirë nga uria! Kjo ashtë merita e jonë e madhe! Dhe kjo, o ju të mashtruem e të indoktrinuem nga ideologjia komuniste ka qenë dhe do të mbetet në anën e duhun të historisë! Fitorja e jonë ashtë fitorja permanente e shpirtit shqiptar, dhe trashëgimi ma i pasun që do të gëzojnë breznitë ardhme shqiptare…!

1. Kryeministër: Në fillim të këtij shkrimi theksova lutjen tonë të mos lëndohen plagët tona të hapuna dhe në përfundim të këtij shkrimi përsëris lutjen tonë. Mos harroni se nji kalvar i vërtetë 45- vjeçar ashtë përjetue nga nji popullsi disamilionëshe nën tiraninë e murtajës komuniste. Mijëra të pushkatuem pa faj, të arrestuem, të torturuem, të gjykuem e të burgosun pa faj, të shpronësuem pa të drejtë me plotësue dëshirat satanike të udhëheqësve injorantë e maniakë komunistë, ose me plotësue forcën punëtore të nevojitun nga projektet e çmenduna.

Për 45 vjet me radhë u përjetue gjendja ekonomike e padëshirueshme me të meta për nevojat thelbësore, jetike, në heshtje nën kërbaçin e policit të kuq. Në vitin 1991, Shqipëria kishte vetëm shtatë ditë bukë rezervë… mbas nji pune kockëthyese pesëdekadash. E tmerrshme! Sot, në çdo shtëpi, lagje e katund, ka zemra që vajtojnë, të thyeme nga vuejtjet e padurueshme të terrorit qeveritar e politik komunist. Sot, në çdo votër shqiptare kujtohen me dhimbje viktimët e kësaj vuejtjeje që akoma randon mbi kurrizët e tyne. Ajo që pritej, sidomos nga autoritetet e nalta që qeverisin vendin tonë, ashtë të paktën nji fjalë ngushëllimi, nji përkëdhelje për fëmijët pa prindë, për të vejat pa burrë, për prindët pa djalin e pa vajzën të zhdukun në qelitë e errëta mesjetare të Sigurimit kriminel… e kampe përqendrimi.

Kur kjo nuk vjen, dëshpërimi arrin kulmin. Mendoni, ju lutem, si ndihen këto vëllazën e motra tona të së vetmes racë njerëzore, shumë prej tyne akoma të sakatuem mendërisht e fizikishtkur lexojnë gjykimet e Kryeministrit se kriminelët komunistë kanë qenë në anën e duhur të historisë! E na, të gjithë kundërshtarët e regjimit, kemi qenë në anën e gabueme të historisë…… E pabesueshme! Makabre! Zbritje në fundin e ferrit dantesk!

Mijëra të tjerë si unë kemi zemrën e thyeme pa shërim! Babai, viktimë e fashizmit italian; kushërini i parë, viktimë e terrorit nazist; nana, motra e vëllau minorenë, víktima të regjimit komunist të internuem në Berat e Tepelenë …aty ku motra ime 14-vjeçare u detyrue me tërheqë karrocën e bukës për policët në tatëpjetat e rrugës… në vend të kalit dhe unë i arrestuem, torturuem e i burgosun për dhjetë vjet të gjata sepse deklarova besnikërinë time për demokracinë liberale perëndimore; shtëpinë e zanun nga të huejt …… e të tjera! Dëshiroj të veçoj nji rast: ditën e “lirimit” nga burgu, në mbramje, nana plakë, e shqetësueme, më tha: Nuk kemi të holla me ble bukën!… Ishte dita e ime e parë në “liri”…

CORONAVIRUS, JA SI SHËMBET EKONOMIA BOTËRORE E KU KINA FITON

October 10, 2020 by dgreca

Nga Milena Gabanelli dhe Danilo Taino/ Përktheu Eugjen Merlika/Mbas pothuajse tetë muajsh pandemie numërohen dëmet: më shumë se një million të vdekur dhe një rënie ekonomike e përbotëshme. Në gusht World Economic Forum e vlerësonte ndërmjet 8 dhe 15 miliard dollarë, që në fund të vitit bëhen 17,3 simbas Australian National University. Një shifër e paracaktuar të rritet së paku deri sa të dalë vaksina. Shtimi I borxheve publike në Vëndet e përparuara qëndron në rreth 20 % të PPI, me një rritje po aq të rëndësishme në zhytjen në borxhe të qeverive. Ndërkaq në 37 Vendet e OSBE-s papunësia ka kaluar nga 5,3 % në 9,7 %. Në tremujorin e dytë tregëtia globale ka rënë me 18,5 %.

Kina rritet me eksportin e materialeve shëndetësore

Në Kinë gjërat shkojnë më mirë: në fund të vitit PPI do të shënojë 1,9 % më shumë. Para një viti e gjysmë një studim i Brookings Institution , vlerësonte se PPI i saktë ishte 12 % më i ulët se statistikat zyrtare, por të gjinden të dhëna më të besueshme është e pamundur. Eksportimet janë shtuar me 10,4 %, veçanërisht materiale shëndetësore dhe aparatura elektromjekësore, për të cilatbota ka dëshpërimisht nevojë. Me rënien e turizmit kinez në botë në Kinë janë shtuar harxhet e brëndëshme: kinezët blejnë në shtëpinë e tyre ato që më parë i blenin në Japoni dhe n’Evropë, veçanërisht sendet e lluksit. Grupi Kering (Gucci e YSL) ka shitur 40 % më shumë në tremujorin e dytë 2020. People Bank of China ka pakësuar rezervat që duhet të mbajnë bankat dhe ka futur në ekonomi 212 miliard dollarë. Papunësia është 5,6 %, por janë 8,7 milionë studentë të sapo dalë nga universitetet që duhet të gjejnë punë.

Një Vend më i veçuar

Sigurisht Vendi është më i veçuar e quhet më pak i besueshëm. Bota po rishikon marrëdhëniet ekonomike e politike me fuqinë që bart përgjegjësi të mëdha në krizën e përbotëshme nga virusi, e që vazhdon t’a mohojë. Presidenti Xi dhe të gjithë organizmat e Shtetit, të brëndëshme e të jashtëme, prej muajsh pohojnë se sa i jashtzakonshëm e i suksesëshëm ka qënë mbarështimi i Pekinit në vatrën e madhe të infektimit në Wuhan, si dëshmi e epërsisë së shëmbullit të qëndërsuar dhe autoritar kinez në krahasim me atë të demokracive që ende sot e kanë të vështirë të kontrollojnë shtimin e virusit. Ndërsa Kina është praktikisht Covid – free (së paku zyrtarisht). Sigurisht nënvlerësimi i rrezikut nga Brazili, Shtetet e Bashkuara e disa Vende evropiane është për t’u kritikuar por, pa dyshim, një detyrim energjik dhe veprues i lockdown-it, i mundur n’ato kushte vetëm në një Vend me regjim diktatorial, është i papërshtatëshëm në Perëndim, ku është e pamundur të kontrollohet çdo veprim vetiak. Mbrapa këtij tregimi Pekini fsheh së paku dy të vërteta.

Mohimi i përgjegjësive

E para është mungesa e tejpamjes mbi përhapjen e virusit në javët e para të pandemisë në Wuhan dhe mohimi i seriozitetit të gjëndjes, të përfaqësuar nga shtypja e paralajmërimeve të bëra publike nga doktor Li Wenliang: i ndaluar, i qortuar dhe i lënë mënjanë (më pas i vdekur nga shkaku i virusit). E dyta ka të bëjë me “tregjet e njoma” në të cilët shiten e ripen kafshë të gjalla. Këta tregje, të pranishëm në qytetet e mëdha kineze, të zmadhuara pa hesap në dy dhjetëvjeçarët e fundit, e tashmë të paditur për përhapjen e Sars 1 në 2002, duhej të ishin mbyllur. Në të vërtetë autoritetet nuk kanë ndërhyrë kurrë seriozisht. Pra a mund të mbetej kriza e kufizuar gjeografikisht në rajonin e Wuhanit, nëse autoritetet nuk do të ishin ngujuar në një qëndrim mohimi? Ndoshta po, por deri tani Pekini nuk ka pranuar t’i hapë dyert një hulumtimi ndërkombëtar të pavarur mbi origjinën e pandemisë, të kërkuar nga 194 Vende, madje edhe kërcënueshëm. Përgjegjësitë që Pekini vazhdon t’i mohojë me arrogancë kanë një efekt ekonomik e një efekt politik.

Shumëkombëshet: degë ndërmarrjesh të shpërngulura gjetiu

Shumë ndërmarrje, që e kishin bërë Kinën qëndër të zinxhirëve të tyre të furnizimit e të prodhimit, janë duke rishikuar rrezikun e të besuarit të plotë në sistemin kinez dhe janë të prirur të shpërngulin pjesë të industrive të tyre gjetiu. Shumëkombëshmja taivaneze Foxconn, që prodhon smartfona për Apple në Kinë, është duke vlerësuar mundësinë e shpërnguljes së disa prodhimeve në Amerikën e Veriut. Apple, Samsung, Hasbro, Nintendo, GoPro, La – Z – Boy i kanë çvendosur disa degë të ndërmarrjeve, më së shumti në Vietnam, në Taivan, në Meksikë. Nga ana tjetër tregu kinez është shumë i madh për të mbetur jashtë dore: Tesla, Bmw e Honeywell kanë njoftuar hapjen e impianteve të rinj në Kinë. Pasoja politike është që Pekini gjindet sot praktikisht “pa miq”, veçanërisht n’Azi. Ka “klientë” që i mban të lidhur me para e nëpërmjet huave të rrugës së Re të Mëndafshit: Pakistani, Myanmar, Kamboxha. Ka një lidhje të fuqishme me pak të besueshmen Rusi të Vladimir Putin-it. Por sa më pranë gjeografikisht të jetë një Vend ndaj gjigandit aziatik, aq më shumë shkëputet prej tij nga pikëpamja politike. Kundërveprimi i Xi-ut është ai i ashpërsimit të shtypjes së brëndëshme e agresivitetit të jashtëm me shtimin e tensionit në kufijtë me Hindinë dhe shtimin e militarizimit të Detit Kinez të Jugut, me “paralajmërimet” Taivanit dhe me një përdorim të paskrupulltë të diplomacisë.

Udha e Mëndafshit ngadalësohet

Gjëndja në fakt është shqetësuese për Xi Jinping-un: gjithënjë e më shumë qeveri ngurojnë të lidhen mbas Pekinit nëpërmjet projektesh strukturore e huazimi. Simbas shoqërisë së analizave Refinitiv në 2.951 projekte të Belt & Road, deri tani 666 janë kryer, 2.207 janë duke u sendërtuar, 43 janë pezulluar, 29 janë shtyrë e 6 janë fshirë. Investimet kineze jashtë, të shtuara mbas zgjedhjes së Xi-ut në 2013 në krye të Shtetit e të Partisë komuniste, deri në 255 miliardë dollarë më 2017, kanë filluar të ulen dhe në tetor 2020 arrijnë në 28 miliardë. Italia është në një kundërprirje të shkëlqyer dhe po u jep grupeve kineze Weichai e Cosco një pjesë të mirë të portit të Tarantos. Rruga e Re e Mëndafshit, projekti kyç i Xi-ut nëpërmjet të cilit Pekini ka ndërmënd të ndërtojë një rrjet infrastrukturash tokësore e detare që do të mbajnë të lidhur gjithë Eurazinë me qëndrën e Kinës, rrezikon të mbarojë në rërë. Sjelljet e Pekinit në përhapjen e pandemisë shkaktojnë ndruajtje edhe në Vendet që do të kishin nevojë për ndihmën kineze.

Kërkesa për dëmshpërblime

Shumë qeveri (jo vetëm Trump-i) kanë ngritur mundësinë e të kërkuarit të dëmshpërblimeve, por nuk ka institucione ndërkombëtare në fushën shëndetësore, që të mund të ngrihennë rangun e gjykatës në fushën e pandemisë: nuk ka një Gjykatë si ajo e Hagës, nuk ka një trup gjykues të tipit Wto për mosmarrëveshjet tregëtare. Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara, në të cilin Pekini ka të drejtën e vetos, nuk do të lëshojë asnjë dënim kundrejt Kinës. Në çdo rast Pekini ka një histori të mos pranimit të gjykimeve të lëshuara nga gjykata ndërkombëtare për mosmarrëveshjet mes Shteteve: në 2016 Gjykata e Hagës nxori një vendim në dobi të Filipineve në një kundërshti mbi ujrat territoriale, por Kina me qetësi nuk e njohu. Rastet që mund të hapen në gjykata kombëtare kanë më shumë rëndësi politike se sa penale.

Pika e mos kthimit

Çështja e përgjegjësive për katastrofa shëndetësore e e rregullave të përbashkëta në luftën për ndryshimet klimaterike, urdhërojnë si një obiektiv të menjëhershëm krijimin e një institucioni në të cilin të mund të gjykohen praktikat ndërkombëtare, së paku për t’i shtrënguar Vendet të lëvizin me përgjegjësi në belegët që na presin për mbijetesën e gjithë planetit. Ndërkaq çmimi që Kina do të paguajë për krizën e Covid – 19 do të jetë politik dhe ekonomik, nëse shumëkombëshet do të pakësojnë veprimtarinë e tyre në Vend. Janë këto çmimet që ndruan më shumë Xi Jinpin. Nuk është më vetëm Washingtoni që merr distancë nga Pekini: edhe takimi i nivelit të lartë ndërmjet Xi-ut dhe drejtuesve të BE pak javë më parë, që fillimisht do t’i vinte vulën një lidhjeje të thellë, i gjeti evropianët gjithënjë e më të bindur për t’a quajtur Kinën “një rivale strategjike”, me interesa, obiektiva e metoda të ndryshme nga ato të BE. Pandemia ka shënuar një pikë mos kthimi: Evropa, Shtetet e Bashkuara dhe pjesa tjetër e botës gjinden përballë nevojës për të kryer një zerim të marrëdhënieve me Kinën. Tepër e vështirë. Por e pashmangëshme.

“Corriere della Sera”, 4 tetor 2020 Përktheu Eugjen Merlika