Ekonomi – Dielli

TRASHËGIMIA KULTURORE NË PRIZREN

July 7, 2020 by dgreca

TRASHËGIMIA KULTURORE NË PRIZREN/-(PJESA E DYTË)/

TRASHËGIMIA KULTURORE NË PRIZREN - FJALA e LIRË

Shkruan: ARGJIRA (ARI) UKIMERI – MA.SC. PEDAGOGE/

URA E VJETËR NË GRYKËN E LUMBARDHIT/

Prizreni, qyteti mijëvjeçar, që ndër shekuj i ka dhënë vendit tonë një hostori të begatë. Kryeqendër historike, politike dhe kulturore, pasyqron në vete një numër të madh të vlerave të shumta në sfera të ndryshme. Pjesë e këtyre vlerave, janë edhe urat që janë ndërtuar ndër vite, kanë krijuar komunikime me mes komuniteteve. Ndër to është edhe URA E VJETËR NË GRYKËN E LUMBARDHIT. Kjo urë u ndërtua në fund të shek. XV dhe në fillim të shek.XVI. Llogaritet që është ndërtuar në të njëjtën kohë edhe me urën e Gurit në qendër të qytetit. Ura e vjetër në grykën e Lumbardhit, shtrihet në pjesën verilindoretë Prizrenit, gjegjësisht 5 km larg. Në anën e djathtë të saj gjindet rruga Prizren Sredskë Prevallë, gjegjësisht në aksin e rrugës së vjetër që nisej nga Prizreni përgjatë grykës së Lumbardhit, kalon nëpër mallet e Sharrit që dilet në luginën e Vardarit, Në anën e majtë, kufizohet me objektin fetar Manastiri i Kryeengjëve Mihail dhe Gabriel. Poashtu . Përmasat e saj janë: Gjatësia 20 m (e përafërt), gjerësia 3,5 m. Lartësia e harkut 13 m, lartësia e tij 6 m. Skajoret e urës janë nga guri i përpunuar, me këto dimensione: 45x15x70 cm. Ura e Gurit në Grykën e Lumbardhit është urë me përmasa të vogla, njëharkore, e ndërtuar me gurë lumi cilësor, ndërsa harku i saj është me gurë të përpunuar të lidhur ndërmjet vete me llaç gëlqeror. e rrugës dhe ndërtimin e urës së re, më 1955. Ura e grykës së Lumbardhit, është ndër monumentet e rralla origjinale që ka mbërri në ditët tona. Të gjitha karakteristikat që i ka Ura e grykës së Lumbardhit, urë i takon grupit të urave periudhës Osmane të ndërtuara në këtë regjion. Sot, ky monument culture, paraqet gjendjen origjinale deri në ditët e sotme, dhe si të tillë ka vlera të larta arkitektonike dhe shkencore.

PASHA ÇEZMA (PASHA ÇESHME)

Pasha Çeshmja është një krua që gjindet në një kodër afër Kalasë së Prizrenit. Ky krua (çezmë), ka qenë pjesë e burgut në periudhën e Perandorisë Osmane. Poashtu, mendohet se çezma në fjalë ishte burgu për eprorë dhe jeniçerë, që dënoheshin me ferman Nga Perandoria Otomane. Në vendin tonë kjo njihet edhe si Çezma e Pashës. Për këtë çezme ka gojëdhëna dhe të ndyshme si: Ndihmon në zgjidhjen e halleve dhe problemeve të ndryshme, mendime të ndryshme! Në atë kohë, mendohet se Uji Pasha Çeshmes, ishte nxitës për dashuri, dhe shumë nga të burgosurit e pinin atë, dhe binin në dashuri. Një gojëdhënë tjetër shpjegon se ujit i këtij kroi lidhej ngushtë edhe me kultin e zjarrit e kjo kishte të bënte me ripërtëritjen e natyrës dhe bimësisë Një tjetër gojëdhënë mbi Çezmen e Pashës, ishte edhe Lisi i Pashës. Sipas pleqërisë në atë kohë, rridhte ujë porsi qumësht, që shërbente për shërimin e fëmijëve që kishin problem në të pamur, Gratë që nuk lindnin (U ndihmonte që të bëheshin Nënë), mbylljen e plagëve të ndryshme etj. etj. Karakteristikë e këtij Kroi të Pashës, sipas banorëve të Prizrenit, shërben për shërimin e sëmundjes “IBRET”. Të gjitha familjet për të patur suksese në jetën e tyre, familje dhe shoqëri, merrnin enët e tyre me vete për të mbushur ujë në këtë krua. Shumë njerëz në Prizren (Pleqë dhe të rinjë), këtë krua e konsidrojnë të Shenjtë – si dhuratë nga Zoti. Vlen të përmendet se Pasha Çeshme ka luajtur rol të rëndësishëm edhe në kohën kur është ndërtuar Kalaja e Prizrenit dhe Kalaja e Cucave, dhe si e tillë ka shëbryer me pozitivitet. Një histori për këtë krua tregohet kështu: Një udhëheqës i lartë turk (Në Perandorinë Osmane), ishte dënuar me burg. Pasi e kishte përfunduar burgun, ishte liruar dhe dërguar në Turqi, në një detyrë të re. , Por udhëheqësi pas 3 muajsh, kishte dëshirë që të pinte përsëri në këtë krua. Më vonë ai mori Fermanin (Urdhërin), që nuk mund të vizitonte edhe njëherë Prizrenin, ai (udhëheqësi) vrau veten. Pas përfunfimit të Luftës së Dytë botërore, në Pasha Çezmë ka patur një vend-banim. Kryesisht banorët ishin nga Luma e Shqipërisë, për shkak të kulltoavë dhe uji i shëndetshëm që ishte.

KROI I SHATËRVANIT

Prizreni, i njohur për pozitën gjepgrafike, kulturore dhe ekonomike dhe krijimim e klimës positive, tregon edhe njëherë që në vete ngërthen një oqean të mbushur me ojekte culture dhe fetar. Një rol të rëndësishëm e luan edhe Kroi i Shatërvanit. Ky krua u ndërtua në shek. XVII, pas ndërtimit të xhamisë së Sinan Pashës. I ndërtuar formë katrore dhe dhe me gurë të latuarnga mermeri dhe ka ngjyrë të përhimtë. Kroi i Shatërvanit gjindet në zonën historike të qytetit.Baza e kroit është në formë katrore me gur të latuar nga mermeri me ngjyrë të përhimtë. Pjesa e sipërme e Kroit të Shatërvanit, është në formë të tetëkëndëshit, e zbukuruar me ornamente gjeometrike. Poashtu, në të katër anët e Kroit, gjinden pipëzat e ujit me lartësi prej 1 m. Guacat për përcjelljen e ujit janë prej betoni në formë harkore të rrethuar me gurë të latuar. Uji prej guacave rrjedh në kanale. Vlen të përmendet që, në fund të shek. XIX mbi këtë krua, ndodhej vrojtorja e xhandarmerisë turke. Kroi i Shatërvanit ndodhet në qendër të qytetit të Prizrenit (Sheshi Shatërvan). Të gjitha karakteristikat, pozitën e saj, dhe dekorimet që iu bënë ndër shekuj, paraqet një prej simboleve kyçe të Prizrenit në veçanti, dhe të Kosovës në përgjithësi.

KROI I BELEDIJES

Prizreni është i njohur për objektet kukturore në vend. Përveç monumenteve kulturore dhe fetare, një vend të veçantë e zënë edhe krojet (SHatërvanet).Një ndër krojet më të njohura në qytet është edhe Kroi i BELEDIJES. Ky krua emrin e ka marrë emrin nga vetë Beledie. Kroi është i ndërtuar nga gurët gëlqeror të latuar. Gjatë përpunimit, blloqeve të gurëve u është dhënë forma e katrorëve, me madhësi të ndryshme. Në pjesën e sipërme, në të katër anët e tij, ngrihen harqe, e mbi to është vendosur një gur gjysmë sferik. Në pjesën ballore të kroit është një profil i cekët, në formë kornize, ku brenda saj duhej të ishte mbishkrimi me të dhëna elementare për të, por kjo muungon. Kroi ishte ndërtuar në objektin e Beledies në Prizren në shekullin XIX..KROI I BELEDIJES, gjendej ndërmjet objektit të Beledijes dhe Xhamisë së Mustafë Pashës. Nga koha e ndërtimit të këtij objekti, deri në vitin 1962 e kishte kryer funksionin në mënyrë normale. Në atë kohë, lagja e Beledijes pësoi ndryshime të mëdha. Xhamia e Mustafa Pashës u rrënua në vitin 1952. Dhe këto ndyrhsime ishin të parapara. Në anën e djathtë të lumit u ndërtua rruga e lagjës Tabak-hane deri në Marash (Lagja Ralin). Vlen të përmendet që, Kroi si rrjedhojë e ndërtimit të aksit rrugor, kroi më 1963 u dislokua në “Sheshin e Dëshmoreve”, i cili gjendet në pjesën qendrore të qytetit, ndërmjet urës e Xhamisë së Arastës dhe Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Kroi është me një sylinjare., ku ujin e merrte nga ujësjellësi i qytetit. Hapësira e Korit të Beledijes është ndrtuar nga betoni dhe gurët janë katrorë. Në kohën e ndërtimit të kroit në shesh u ndërtua edhe kanali i ujit, i cili gjarpëronte nëpër shesh. Kroi me kanalin plot me ujë paraqiste një lloj atraksioni.

SHKOLLA E MUZIKËS – LORENC ANTONI

Prizreni si qytet multikulturor, në vete çdo herë ka patur një histori të gërshetuar mjeshtërisht nga artistë të ndryshëm. Kinemaja e qytetit, Shkolla e Baletit si dhe ajo e Muzikës, përbëjnë një Trinitet të artit klasik dhe atij modern. Në jetën kulturore në Kosovë, rol të rëndësishëm ka luajtur dhe Muzika klasike. Vlen të prëmendet se para zhvillimeve profesionale në Kosovë, kishte shumë aktivitete amatore, të cilat më vonë do të ishin një parapërgatitje për zhvillimet e mëtejme të Kulturës sonë. Ndër aktivitetet kulturore ishin krijimi i Orkestrës Frymore Bashkimi në Shkup, Orekstrës Frymore e Gjakovës, e udhëhequr nga Palokë Kurti, The Boarding Kosova në Krumë, Banda e Fraëfarëve në Kukës, dhe Kori i Kishës Katolike në Prizren (pjesë e së cilës ishte dhe Nëna Terezë).Në vitin 1945, në qytetin e Prizrenit u hap Radistacioni i parë. Rëndësia e këtij radiostacioni ishte e veçantë, sepse Muzika Klasike ishte e lidhur ngushtë me Institucionet vendore. Fillet e muikës klasike në kosovë u panë në vitin 1940. Kjo ishte vatër e edukimit muzikorë për shumë kompozitorë shqiptarë të Kosovës. Poashtu, kjo ishte koha kur u formua Kori dhe Orkestra Kamertale e shoqërisë kulturore artistike (SHKA) AGIMI në Prizren në vitin 1944. Më 1948, në Prizren u hap Shkolla e parë e Muzikës. Nga kjo shkollë, kanë dalë emra të njohur të muzikës klasike dhe asaj të lehtë. Pas shkollës së prë klasike në Prizren, u hapën dhe shkolla të tjera si në Prishtinë dhe Gjakovë. Veprimtaritë krijuese të muzikës klasike që bëheshin në fillim në këtë shkollë ishin Veprat Korale apo kapela. Zakonisht kishin përpunime të materialeve nga muzika folklorike,

Databaza e Trashëgimisë Kulturore të Kosovës

File:Ura e guurit ne rugove.jpg - Wikimedia Commons

Images of Wiki Loves Monuments 2018 in Kosovo

Ura e vjetër në grykën e Lumbardhit

KROI BELEDIJE

Kroi në Shatërvan, simboli i qytetit të Prizrenit – TV Prizreni

InstaPrizren Instagram posts - Gramho.com

Kroi i Shatërvanit

urbanmemoryscapesproject hashtag on Twitter

Shkolla e muzikës “Loorenc Antoni”

DETET TONA

July 4, 2020 by dgreca

Astrit Lulushi/

Disa civilizime të lashta përdornin shprehjen “shtatë dete” për të përshkruar trupat e ujit të njohur në atë kohë. Romakët e lashtë i quanin lagunat e ndara nga deti afër Venecisë “maria septeme” ose shtatë detet. Burimet sot thonë se “shtatë dete” i referohen Oqeanit Indian, Detit të Zi, Detit Kaspik, Detit të Kuq, Gjirit Persik, Detit Mesdhe dhe Detit Adriatik. Jo të gjithë pajtohen me këtë listë, duke besuar se referenca e shtatë deteve ndryshon në varësi të periudhave kohore.
Origjina e emrit Adriatik lidhet me vendbanimin etrusk Adria, i cili rrjedh nga emri ilir ‘adur’ që do të thotë ujë ose det. Një emër tjetër i përdorur në periudhën ilire ishte deti Dalmat, i aplikuar në ujërat në brigjet e Dalmacisë ose Ilirisë.
Deti Jon, që nuk përmendet mes shtatë deteve, mendohet se është zgjatim i detit Adriatik. Etimologjia e tij cilësohet si e panjohur, megjithëse çdo njohës i shqipes e quan atë shqip – Deti i Jonë. Shkrimtarët e lashtë grekë, veçanërisht Eskili, e lidhin Jonin me mitin e Io-s. Në Greqinë e Lashtë, mbiemri Ionios përdorej si epitet për detin sepse Io e kaloi atë me not. Kjo mund të ketë ndodhur diku midis Vlorës dhe Otrantos, ku distanca mes dy brigjeve është më e vogël. Por meqënëse është mit, Ios mund ta ketë kaluar detin edhe më në jug. Sipas Fjalorit Klasik të Oksfordit, emri mund të rrjedh nga jonasit që lundruan në Perëndim. Sipas një versioni, Ionius ishte bir i Adrias; sipas një tjetri, Ioni ishte bir i Dyrrhachut. Kur Dyrrhachu u sulmua, vëllai i tij, Herkuli, i shkoi në ndihmë, por në luftë heroi vrau gabimisht djalin e vëllait. Trupi u hodh në ujë dhe pas kësaj u quajt Deti Ion ose i Jonë – pse jo të dy detet në një, Deti Adrijon a Detet Tona.

Comparing Data: US vs. 6 Western European Countries

July 1, 2020 by dgreca

by: Dr. Pashko R. Camaj, Doctor of Public Health Sciences**/

As we know, the coronavirus outbreak began to ravage Europe early in March of this year. About two weeks later, it flared up in the United States (US) overwhelming the northeastern states (New York, New Jersey, Connecticut, and Massachusetts). At the peakof the infections, in early April, more than 3,000 people in Italy, Spain and the rest of Western European countries were dying each day – a substantially higher toll than in the US at its height. Over the past two months, however, most of Europe has succeeded in controlling the virus.

In the US, the number of new cases climbed above 30,000 per day over the last weekend, after having leveled off at around 20,000 per day for weeks. The new cases in the United States, are about 10 times higher than the roughly 3,000 new cases per day in the European Union.The growing number of cases in US in part reflects the rapid spread of Covid-19 as some states and territories are amid a community spread. In addition, the increase in the number of cases could be rising partially due to increased laboratory testing. Review of the data and trends, despite the rise in the US numbers, shows encouraging news. The table below compares the contiguous US to a 6-country region of Western Europe (6- WE) with a nearly identical populationsize.

Country/Region	Population size	Number of Tests	Number of Covid-19 Cases	Number of Deaths	Deaths/1 Million People
*Belgium	11.5 Mil	1.6 Mil	61,000	10,000	851
*France	65 Mil	1.3 Mil	163,000	30,000	443
*Germany	83 Mil	5 Mil	200,000	10,000	107
*Italy	60 Mil	5.6 Mil	240,000	35,000	573
*Spain	46 Mil	5.1 Mil	250,000	28,000	606
*UK	67 Mil	8.7 Mil	310,000	43,000	650
*6 Western European Countries	332 Mil	27 Mil	1.2 Mil	156,000	538
USA	333 Mil	31 Mil	2.5 Mil	128,000	379

Country/Region	Case Fatality Rate (CFR)	%Tested by population	% Deaths from total population	% Deaths/1 M people
*6 Western European Countries	13%	8%	0.047%	0.058
USA	5%	9.3%	0.038%	0.038

Describing the table: The numbers on the table compare US, with its 333 million people to the 6-WE countries (Germany, United Kingdom, France, Italy, Spain, and Belgium) with their 332 million people. While the number of Covid-19 cases in US is double the number of cases in the 6-WE, the first difference is that the US has tested approximately 31 million compared to 6-WE 27 million people tested. The data in the US also show that deaths are not rising along with cases, and in fact are continuing to fall, down to an average of about 600 deaths per day, compared to a peak of more than 2,000 deaths per day in mid-April. The starkest difference is in the “case fatality rate” (CFR) which shows the number of deaths per total number of infected populations. In the US, the CFR is at approximately 5 percent whereas in 6-WE it’s more than double, at about 13 percent. Furthermore, percentage of deaths per total population and per 1 million people, is better in US compared to 6-WE (0.038 and 0.378 in US, compared to 0.047 and 0.057 in 6-WE).

The decline in deaths could be telling us two things: first a reflection of significant improvements in medical care, and second, more diagnosed cases are occurring in people with milder symptoms and disease. The younger and healthier patients have significantly lower CFR, so it appears that the elderlyor individualswith underlying conditions are protecting themselves better.

Concluding, these numbers are showing that while we go through the various stages of opening our societies, we need to be vigilantand double down in communicating across the country, and especially where we are seeing the spikes in numbers, that the virus is still a very potent threat. Encouraging people to continue to wear face coverings, stay at a distance when possible, avoid large unprotected gatherings, continue to use hand sanitizer or wash your hands are time-proven things that we know work and can keep us safe and keep the number of infections under control.

**Vice-President of Pan-Albanian Federation of America -VATRA

References for the data and numbers:

1-https://www.statista.com/statistics/1028731/covid19-tests-select-countries-worldwide/

2-https://coronavirus.jhu.edu/data#charts

3-https://coronavirus.jhu.edu/data/mortality

Përkujtesë – 27 Qershor, Dita e Gjenocidit ndaj popullsisë Çame

June 27, 2020 by dgreca

MASAKRAT GREKE NË ÇAMËRI DHE NDERKOMBETARET

-Masakra greke ndaj çamëve është e njohur edhe nga amerikanët: Sipas kreut të Misionit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Shqipëri, Jozef Xhejkobs(Joseph Jacobs) :” në Vjeshtën e vitit 1944 dhe në muajët e parë të vitit 1945, autoritet në Greqinë veriperëndimore, kryen me egërsi dhe brutalitet dëbimin e rreth 25 mijë çamëve nga shtëpitë e tyre…

– Deputeti i Parlamentit anglez z. Hutchinson, kishte denoncuar masakrat greke në Çamëri dhe kishte takuar refugjatët çamë në Shqipëri. Ai kërkoi Komision Ndërkombëtar për mbrojtjen e çamëve.

– Shoqata Çamëria në SHBA i kërkoi Imzot Nolit që t’i përfaqësonte në Londër për të kërkuar bashkimin e Çamërisë me Shqipërinë. Noli ia delegoi Misionin Dervish Dumës-

Nga Dalip GRECA *

Shqipëria vazhdon të fshihet si struci përballë Greqisë për çështjen Çame. Në 30 vite demokraci askush prej ministrave të Jashtëm, askush prej kryeminsitrave, Ministrave, Kryetarët e Partive kryesore, nuk kanë arritur ta artikulojnë qoftë dhe në mënyrë diplomatike kërkesën për të drejtën njerëzore elementare, të pronës, të shtëpisë, të varreve, pa lë që të guxojnë të kërkojnë hapur njohjen e gjenocidit të ushtruar nga Forcat e Lidhjes Kombëtare Greke ndaj popullsisë së pambrojtur. Askush nuk mund ta mbulojë e ta fshëhë një masakër të përgjakur që nën tymin dhe flakën e Luftës së Dytë Botërore, vrau, përdhunoi, përzuri me dhunë mijëra shqiptarë çamë nga trojet e tyre. Fatkeqsisht masakrat e grekëve, sipas studiueses Miranda Vickers , patën edhe e mbështetjen dhe autorizimin e britanikëve ( Miranda Vickers” The Cham Issue- Where to Now”, botuar nga Defence Academy of the United Kingdom, Jannuary, 2007, dhe sjelle ne gjuhen shqipe nga Xhevdet Shehu). Citoj: Kolonel Kris Udhauz (Chris Woodhouse), shef i Misionit Ushatark Britanik në Greqi, njoftonte:”I inkurajuar nga Misioni aleat që kryesoja, Zerva i shpërnguli çamët nga shtëpitë e tyre.”

Masakra më e përgjakur ishte ajo që ndodhi me 27 qershor 1944 në qarkun e Paramithisë, kur forcat e Lidhjes Kombëtare Republikane Greke(EDES) të gjeneral Zervës hynë në qytet dhe vranë rreth 600 shqiptarë çamë, burra gra dhe fëmijë. Të nesërmen një tjetër batalion i forcave zerviste u sul në Pargë dhe vrau 52 shqiptarë të tjerë. Më 23 shtator 1944, një tjetër masakër u bë në Spatar, ku përveç reprezaljeve, grabitjeve e shkatërrimeve, u vranë 157 vetë, gratë e reja dhe vajzat u përdhunuan, bashkë me burrat që ishin gjallë, u syrgjynosën në brigjet e Egjeut. Sipas statistikave, gjatë sulmeve mbi qytete e fshatra në vitet 1944-45, u vranë 2771 shqiptarë çamë dhe u përzunë dhunshëm 28 mijë çamë, që u vendosën në Vlorë, Durrës, Tiranë, Lushnjë etj.

Masakra është e njohur edhe nga amerikanët: Sipas kreut të Misionit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Shqipëri, Jozef Xhejkobs(Joseph Jacobs) :” në Vjeshtën e vitit 1944 dhe në muajët e parë të vitit 1945, autoritet në Greqinë veriperëndimore, kryen me egërsi dhe brutalitet dëbimin e rreth 25 mijë çamëve nga shtëpitë e tyre.Ata u përzunë matanë kufirit pasi u ishin grabitur tokat dhe pronat e tyre.Qindra meshkuj çamë të moshës 15 deri në 70 vjeç, u internuan në ishujt e detit Egje.102 xhami u dogjën.( M.V. F 13).
Me 17 Tetor 1945, komuniteti çam i përzënë barbarisht nga trojet e shtëpitë e veta, kërkonte ndihmën e Shqiptarëve të Amerikës.
Në një letër drejtuar shqiptarëve të Amerikës, firmosur nga Këshilli Antifashist Çam, kryetar Vehip Demi dhe sekretar Dervish Dojaka, pasi denoconin masakrat greke, pasi përshkruanin Shën Bartolomeun e masakrimeve greke për më shumë se 22 mijë shqiptarë, kërkonin: Në emër të foshnjëve të mjeruara, në emër të grave të lebetitura nga tmerri dhe të mbetura pa burra, në emër të një popullate të martirizuar prej shovenëve katilë grekë, ne emër të Zotit, dëgjojeni zërin tonë për një ndihmë të menjëhershme dhe të shpejtë prej jush, vëllezër shqiptarë të Amerikës(Dielli tetor 1945). Me 12 Dhjetor 1945, Dielli botonte në Faqe të parë shkrimin”Çamët masakrohen nga monarko-fashistët grekë. Çamët kërkojën mbrojtje ndërkombëtare.
Bashkëpunëtori i Dielli dhe një nga miqtë e Vatrës, Dervish Duma, raportonte nga Londra se gazeta Daily Mail botonte një shkrim special nga Tirana prej korrespondentit të saj special Alexander Clifford, që shkruante “25 mijë çamë, muhaxhirët europianë në gjendje më mizerabël, kërkojnë përsëri të kthehen në shtëpitë e tyre në Çamëri, në Veri-Perëndim të Greqisë.Ata thonë se nuk guxojnë të kthehen pa mbrojtje ndërkombëtare.Të gjithë këta muhaxhirë janë muhamendanë nga feja, shqiptarë nga gjuha, subjekte (shtetsi) greke.
Korrespondenti shkruante:Në qershorin e vitit të kaluar u sulmuan prej ushtrisë greke monarko-fashiste të Gjeneralit Zerva, një shumicë e madhe u masakruan. Të tmerruar i tërë grupi kapërceu kufirin e Shqipërisë. Disa prej tyre u kthyen në Greqi vjet në Mars, por përsëri u goditën prej grekëve. Shumica e refugjatëve janë gra, fëmijë të vegjël e pleq.Gjendja e tyre këtë Dimër do të jetë shumë e tmerrshme.
***
Shoqëria Çamëria në SHBA, me 26 Shtator 1945, mbajti një mbledhje të posaçme, ku një komision u ngarkua me detyrën që të shkonte në Boston dhe të takonte Imzot Nolin dhe t’i propozonte atij që të përfaqësonte Çamërinë pranë Konferencës së Londrës për t’i kërkuar bashkimin e Çamërisë me shtetin shqiptar.
Me 10 tetor 1945 Komisioni urdhëroi të mbahej një mbledhje tjetër, nën kryesimin e Hysni R.Sejko dhe reporter të takimit R. I. Didani. Kjo mbledhje pati dy qëllime 1- Kryetari z. Hajredin Çeço të jepte hollsitë për udhëtimin e tij dhe të sekretarit pranë Imzot Nolit dhe 2-Zgjidhjen e një komisioni të posaçëm për organizimin e një fushate që synonte të ndihmonte financiarisht refugjatët çamë. Mbledhja vendosi: nëse Imzot Noli për shkak të ngarkesës nuk do ta pranonte Misionin, ishte i lutur që të ngarkonte një person të aftë që mund ta kryente misionin. Dhe kështu ndodhi; Noli propozoi patriotin Dervish Duma që ishte në Londër për të ndërmjetësuar për kërkesën e shoqërisë Çamëria.
Siç i shkruante gazetës Dielli të 19 dhjetorit 1945, z. Dervish Duma, deputeti i Parlamentit anglez z. Hutchinson, kishte denoncuar masakrat greke në Çamëri. Deputeti laburist kishte shkuar edhe në Shqipëri,ku ishte takuar me popullsinë çame të shpërngulur.
Gazeta londineze News Chronicle botoi deklaratën e deputetit me 11 dhjetor 1945 nën titullin” Grekët vranë 2500 shqiptarë dhe shpërngulën me maskra 25 mijë”. Deputeti anglez nga zona Rusholm të Machesterit kishte vizituar Shqipërinë dhe ishte i revoltuar nga barbarizmat greke ndaj popullsisë së pafajshme shqiptare. Ai paralajmëronte se në sesionin e Parlamentit do të kërkonte me forcë e zë të lartë ngritjen e një Komisioni Ndërkombëtar për përkujdesjen dhe mbrojtjen e refugjatëve shqiptarë, të cilët u zbuan forcërisht prej vatrave të tyre.
Përse i sollëm këto kronika? Thjesht për të treguar se çështja çame egziston, askush s’mund ta mohojë.

*Dielli-arkiv

COVID-19, PËRMES NJË STUDIMI GJINOR DHE STATISTIKOR

June 26, 2020 by dgreca

Dr.med.Aurora Dollenberg, University of Oldenburg, Oldenburg, Gjermani prezanton ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, studimin sesi ndikon pleqëria, mbipesha, duhanpirja dhe sëmundjet kronike në infektueshmërinë me Covid-19. Me Dr.med Aurora Dollenberg bisedoi gazetari Sokol PAJA.

COVID-19 DHE E ARDHMJA E PANDEMISË GLOBALE

Rezultatet e Studimit të fundit të Dr. Aurora Dollenberg mbi ´´Faktorët e Rrezikut të COVID-19´´: Në 6 muajt e fundit, pothuajse 8 milion njerëz në të gjithë botën janë prekur prej COVID-19. Bllokimi i udhëtimeve, distancimi social dhe maskat mbrojtëse kanë frenuar epideminë në shumë vende javët e fundit, por rezistenca e popullatës shqiptare ndaj kufizimeve të lirive është rritur, dhe si pasojë është rritur edhe numri i të infektuarëve me COVID-19. Rreth 80% e rastevetë COVID-19 janë me simptoma të lehta ose asimptomatik dhe pacientët shërohen plotësisht. Por disa infeksione janë kërcënuese për jetën dhe fatale. Për të përcaktuar faktorët e rrezikut të lidhur me Infektimin nga COVID-19, sipas rezultateve të studimit, pothuajse gjysma e pacientëve (48%) nuk kishin sëmundje të dokumentuara shoqëruese. Pacientët zakonisht shërohen pas një ethe dhe kolle dymbëdhjetë ditore. Shërimi vazhdoi mesatarisht për 14 ditë. Një në tre pacientë reaguan me përmirësim të shpejtë të sëmundjes pastrajtimit profilaktik me një antibiotik (Azitromycin, Doxycilinetc); shkalla e të shëruarëve arriti75%. Rezultatet e studimit treguan se pleqëria, mbi pasha dhe sëmundjet kronike rrisin rrezikun e infektueshmërisë. Përqindjae të Infektuarëve me COVID-19 rritet nga 10% tek mosha 25 vjeç deri në70% tek mosha 70 vjeç, sepse numri i faktorëve të rrezikut rritet me moshën. Kjo është arsyeja pse më pak njerëz janë në rrezik në vendet me një popullsi më të re, siç është Shqipëria e trojet shqiptare. Përqindja e duhanpirësve aktivë midis të infektuarëve ishte 10% – krahasuar me 4% të pacientëve të infektuar që nuk pinë duhan. Pra, nikotina rezultoi të jetë në studimin tonë një faktor rrezikues. Me 6%, burrat kanë dy herë më shumë të ngjarë të rrezikojnë nga gratë me 3%. Dendësia më e lartë e popullsisë dhe ekspozimi më i ulët i diellit rrisinin fektueshmërinë me COVID-19. Të dhënat, pra, japin shpresë se ekspozimi i rritur në rrezet e diellit do të çojë në një rrafshim të kurbës së të infektuareve në muajt e ardhshëm të verës. Pra, ekspozimi ndaj diellit ka një efekt të rëndësishëm mbrojtës ndaj COVID-19. Dyshohet se një rritje e ndotjes së ajrit shoqërohet me një rritje të rasteve të reja të COVID-19. Një fakt ky shumë shqetësues për metropolet shqiptare si Tirana, Durrësi, Prishtina etc. Për shkak se udhëtimet ajërore me aeroplane u anulluan gjatë kësaj kohe të izolimit në nivel global, u zvogëlua në 3 mujorin e fundit edhe ndojtja e ajërit dhe kjo gjithashtu ka ndihmuar që virusi të përhapej më pak.

MËSIMET PREJ COVID -19

Të moshuarit janë veçanërisht të rrezikuar nga infektimi me COVID-19. Sa më i vjetër të jeni, aq më i lartë është shkalla e vdekshmërisë. Arsyeja për këtë është sistemi imunitar i dobësuar shpesh dhe sëmundje të ndryshme para-ekzistuese. Sidomos sëmundjet kronik e rrisin ngarkesën virale dhe përkeqësojnë prognozën. Nëse një pacient që vuan nga COVID-19 pranohet me tre faktorë të rrezikut, pritet një ecuri kërcënuese për jetën. Përcaktimi i faktorëve të rrezikut ndihmon mjekët në të ardhmen të identifikojnë pacientët me SARS-CoV-2 me prognozë të dobët në një fazë të hershme, t’I izolojnë ato dhe të fillojnë një ndërhyrje optimal antivirale. Sfida për studimet në vijim ëhtë raportimi mbi vaksinën e parë ndaj COVID-19. Rezultatet e deri tanishme tregojnë se Vaksina është me efikasitet të sigurtë dhe tolerohet mirë. Asnjë efekt negative serioz nuk u gjet brenda 28 ditëve pas vaksinimit. Antitrupat u formuan në pjesëmarrësit me një rritje të konsiderueshme pas 14 ditësh. Kulmi i prodhimit të antitrupave u mat 28 ditë pas vaksinimit.

MJEKU I FAMILJES NË SISTEMIN SHËNDETËSOR GJERMAN

Në Gjermani mjeku gëzon një status të lartë në shoqëri. Vashdon të jetë edhe këtu në gjermani imazhi, që mjeku është një person human dhe shërues, të cilin e respektojnë maksimalisht gjithë shtresat e shoqërisë. Si mjeke familje unë trajtoj çdo sëmundje të përgjishme dhe speciale. Si mjeke urgjence ndihmojnë në shpëtimin e jetëve të pacientëve nga sëmundjet acute vdekjeprurese. Si psikoterapiste kujdesem që me anë të një shëndeti më të mirë psiqik të pacientëve, të rrisë cilësinë e jetës së tyre në afatgjatë. Ne si mjekë veprojmë në bazë të Protokolleve me të fundit mjekësore të OBSH. Në këtë pikë të njohurisë mjekësore nuk bëj kompromise. Patjetër si psikoterapiste kam mësuar dhe nga experienca ta dëgjoj gjithmonë edhe zërin e shpirtit të pacientit dhe emocionet e tyre. Kështu vendimet e mia kushtëzohen nga një njohuri e mirë mjekësore dhe dëgjuese e vëmëndshme e emocioneve të mia dhe të pacientëve.

MESAZHI JUAJ PËR GAZETËN DIELLI DHE DIASPORËN NË USA

Rreziku i infektimit me COVID-19 do na shoqërojë përgjatë gjithë vitit 2020, prandaj të dashur bashkëatdhetarë në USA duhet të qëndrojmë vigjilentë derisa të arrihet vaksinimi i popullatës. Eshtë një sfidë e madhe të marrësh diçka positive nga kjo krizë, por mund t’ia dalim duke respektuar masat mbrojtëse dhe në fund të kësaj krize të dalim edhe më të forte fizikisht e psiqikisht.

KUSH ËSHTË DR.AURORA META DOLLENBERG

Ishte dëshira që në fëmijeri për të pasur një ndikim të rëndësishëm positive në jetën e të tjerëve dhe shpëtimi i një jete njerëzore ishte një ëndërr e madhe. Aurora Meta-Dollenberg ka lindur në qytetin e Fierit. Mjekja dhe shkenctarja shqiptare është vetëm 34 vjec, por ajo ka arritur deri tani 3 specializime në Gjermani: Specialiste e Mjekësisë së Familjes, e Mjekësisë së Urgjencës dhe Psikoterapisë. Paralelisht Dr. Aurora ka ndjekur edhe karrierën akademike ne universistetet më të njohura në Gjermani, ku ka përfunduar 2 kërkime shkencore mbi çrregullimet e Ankthit-Depresionit dhe Kancerit tek Gratë. Pavarësisht barriereva të mëdha që kishte në fillim si e emigruar në gjermani, Dr. Aurora arriti të hapte në vitin 2018 dy klinikat e saj private në Ëolfenbüttel afër Hannoverit, ku trajton edhe shumë pacientë të trevave shqiptare. Dr. Aurora është e lumtur që edhe pse në emigrim vazhdon të ndihmojë dhe shpëtojë jetë të shqiptarëve.