Sokol Paja – Dielli

“DIELLI” ME SHQIPTARËT NË GREQI

March 13, 2023 by s p

Keti Bandilli, mësuese e gjuhës shqipe në Hania, Kretë të Greqisë, në një rrëfim ekskluziv për Diellin e Vatrës në New York, dhënë Editorit Sokol Paja, shpjegon me detaje punën edukative e patriotike për mësimin e gjuhës, kulturës, historisë e traditës shqipe në Kretë dhe aktivitetet sociale e kulturore në dobi të komunitetit shqiptar në Hania, Kretë të Greqisë.

SHKOLLA SHQIPE «FARI I DIJES» NË HANIA, KRETË TË GREQISË

Shkolla shqipe «Fari i Dijes» (Kështu e quajmë edhe pse skemi shkollë tonën, më saktë : Kurset plotësuese të gjuhës shqipe nga mësues vullnetarë ) i hapi dyert e saj për herë të parë në vitin 2018 në ambientet e dy shkollave në qytetin e Haniasë dhe jashtë tij. Ishte një arritje e suksesshme falë përpjekjeve të z. Idlir Zadia, ish- kryetar i Shoqatës së Emigrantëve Shqiptarë në Hania. Në këtë mënyrë me shumë përpjekje dhe këmbëngulje nga ana e tij kryesisht dhe e kryesisë së Shoqatës, u realizua hapja e dyerve të shkollave për fëmijët e bashkatdhetarëve në Hania dhe rreth saj. Vështirësitë që ndeshëm u kapërcyen me përkrahjen e tij, të prindërve dhe padyshim të punës e përkushtimit të mësueseve tona. Me respekt e vlerësim të veçantë po përmend emrat e tyre : Mariana Shollo, Mimoza Pojani, Keti Bandilli, Zhuljeta Kobellari dhe Ermira Misku( për një kohë të shkurtër). Ecuria e mësimdhënies ishte në nivel të lartë në sajë të përgatitjes akademike të këtyre mësueseve. Një vit i suksesshëm që u karakterizua nga një pjesëmarrje e plotë e nxënësve, nga interesimi i prindërve dhe sigurisht nga mbështetja e kryetarit me kryesinë e Shoqatës.

MËSIM SHQIP, MUZIKË SHQIP DHE KULTURË KOMBËTARE

Çdo vështirësi e përballuam së bashku. Përveç proçesit mësimor nxënësit morën njohuri dhe për muzikë, për kulturën shqiptare dhe njëkohësisht organizuan disa herë festa më program të plotë. Këta nxënës ishin krenaria jonë , forca jonë për të vazhduar më tej misionin tonë sa të vështirë, po aq të bukur. Në vitet në vijim vumë re që ra interesi nga ana e prindërve, kjo për çdo mësues është si një goditje dhe pa dashur të zhgënjehemi bënim përpjekje për prurje nxënësish të rinj. Vinin të rinj, por largoheshin të tjerë, sidomos ata që ishin më të rritur dhe nuk kishin kohë . Gjithsesi misionin tonë e vazhduam edhe gjatë periudhës së vështirë të pandemisë.Nxënësit tanë ishin matanë një ekrani dhe ndiqnin mësimet rregullisht me ne nga ana tjetër. Do mbetet në kujtesën tonë kjo fazë e vështirë sepse mundëm të japim dije edhe pse u ndeshën me masat e izolimit. Këto sollën sfida të reja të paeksploruara më parë në proçesin e mësimdhënies.Kështu ,mësues – nxënës u ndeshëm më nevojën e njehsimit të nevojave mësimore më inovacionet teknologjike. Çdo pengesë e kapërcyem si unë,ashtu dhe tre koleget e mia,Mimoza Pojani, Mariana Shollo dhe Zhuljeta Kobellari. Nxënësit tanë arritën të marrin njohuritë e duhura.

MBËSHTETJE NGA LIDHJA E MËSUESËVE NË GREQI

Këto dy vjet shkolla «Fari i Dijes» funksionon në ambientet e një shkolle, të shkollës 6-vjeçare nr.7 në qendër të Haniasë. Këto vite kemi patur dhe kemi mbështetjen e Lidhjes së Mësuesëve në Greqi,e cila na siguroi lejen e marrjes së ambienteve,si dhe prurjen e librave të reja për nxënësit nga Ambasada jonë në Athinë. Problematike mbetet çështja e prurjes së nxënësve të rinj dhe mendoj që mos ndërgjegjësimi i vetë shqiptarëve është shkaku kryesor. Asnjë mësues nuk mund të detyrojë një nxënës të vijë e të mësojë, kjo varet nga vetë familja e tij. Duhet që shteti ynë të bëjë atë që ekziston në shtete të tjera. Pra një bashkëveprim mes dy shteteve që mësimi i gjuhës amtare të hyjë rregullisht në program shkollash. Në këtë mënyrë lehtësohet dhe proçesi i marrjes së lejes nga seksioni i arësimit këtu të ambienteve mësimore. Gjithashtu mësuesët që sakrifikojnë vullnetarisht duhet të njihen nga shteti ynë e të paguhen si kudo në botë. Përveç shkollës tonë, ekzistojnë dhe kurse të tjera të gjuhës shqipe. Në gjimnazin e Kubesë, në qytet dhe në Kastel.jashtë Haniasë.

PRINDËR, SILLNI FËMIJËT PËR TË MËSUAR SHQIP

Materiali që përdorim me nxënësit është rezultativ, libri përmban tre nivele dhe njohuritë janë të përmbledhura dhe të përshtatura për nxënësit që jetojnë jashtë atdheut. Falenderojmë hartuesit e tij dhe QBD për materialin e vlefshëm në dobi të fëmijëve shqiptarë këtu ku jetojnë. Ajo pra që dua të ritheksoi është problemi ynë kryesor : Prurja e nxënësve në klasat e shkollës shqipe. Më lejoni tu bëj thirrje bashkatdhetarëve tanë që jetojnë në Hania dhe jo vetëm: Prindër shqiptarë të nderuar! Mos ngurroni të sillni fëmijët tuaj në shkollën shqipe! Asgjë nuk do humbasin, përkundrazi! Do të përfitojnë njohuri akoma më tepër nga sa mendoni. Nuk mjafton vetëm e folura shqip në familjet tuaja. Nevojitet të mësohet gjuha amtare me baza . ashtu siç mësohet çdo gjuhë tjetër. Këtu bëhet fjalë për gjuhën amtare e cila po të përvetësohet në shkollë do ti ndihmojë fëmijët tuaj edhe për gjuhët e tjera, si dhe do tu ruajë identitetin e tyre kombëtar. Po të vini re kudo në botë, të gjithë mësojnë gjuhën amtare kudo që ndodhen. Ne jemi mësues vullnetarë që po ju ofrojmë mësime falas për fëmijët tuaj, për të ardhmen e tyre. Më lejoni të them diçka për veten. Thjesht si shembull. Nxënësja ime e parë kur erdha në 1994 në Greqi ishte bija ime. E folura shqip që në ditët e para, u pasua ndër vite me të mësuarit rregullisht me shkrim e lexim. Sot që është studente tregon akoma më tepër interes dhe vazhdon e përparon në nivelet më të larta të gjuhës shqipe.

KUR TË PËRGËZOJNË QYTETARË GREKË…

Shoqëria greke këtu ku jetojmë nuk na ka shfaqur reagime për misionin tonë. Përveç pengesave në Seksion të arsimit për marrjen e lejes( gjithmonë na vonojnë edhe pse marrin një pagesë nga ne për dhënien e klasave). Përgjithësisht na përgëzojnë qytetarë grekë, kryesisht intelektualë. Vetë drejtorët e shkollave tregojnë entuziazëm dhe natyrisht që çdokush i l logjikshëm të vlerëson kur bëhet fjalë për arësimim. Madje kur mësues grekë vijnë e na shohin herë herë, përgëzojnë nxënësit dhe bëjnë krahasim me grekët jashtë kufijve, të cilët mësojnë gjuhën e tyre në shkolla. Me pozviitet na shohin kudo. Madje para dy vjetësh na morën në intervistë si staf mësimor për gazetën lokale këtu. Për sa i përket shoqërisë shqiptare në Hania duhet të ndryshohet mendimi që kanë dhe të ndërgjegjësohen për këtë çështje.

SHQIPTARËT E HANIASË …

Shqiptarët e Haniasë përgjithësisht qëndrojnë afër njëri- tjetrit duke ofruar mbështetje sa munden. Për sa i përket integrimit të tyre në shoqërinë vendase, ju siguroj që janë pjesë lëvizëse e shoqërisë duke ushtruar me sukses profesionet e tyre në pjesën më të madhe të sektorëve të ekonomisë vendase. Në rast se do dërgoja mesazh për diasporën në USA, fillimisht do dëshiroja të përgëzoj të gjithë kolegët atje,.që ashtu si ne këtu ushtrojnë profesionin fisnik të mësimdhënies. Suksese dhe punë të palodhur më nxënësit tuaj! Ndërsa gjithë bashkatdhetarëve u bëj thirrje që të gjejnë mundësinë e të dërgojnë fëmijët e tyre në klasat e gjuhës mëmë. Gjuha amtare nuk është asnjëherë e tepërt dhe as e fundit në listën mësimore!

KUSH ËSHTË MËSUESE KETI BANDILLI?

Kam studjuar në Universitetin «Eqerem Çabej»në Gjirokastër në degën e mësuesisë. Ushtrova profesionin për 6 vjet në shkollën 8-vjeçare «Jakov Xoxa»në Fier. Në 1994 u largova për në Kretë të Greqisë ku dhe krijova familjen time.. Pasioni im ka qenë gjithmonë mësimdhënia. Ndoshta ka ndikuar fakti që gjyshja dhe mamaja ime ishin dhe ato arsimtare. Më kujtohet që e vogël luaja me një regjistër shkollor të gjyshes time, kujtim i saj kur doli në pension. E më pas kur u bëra vetë mësuese këshillohesha me mamanë time për punën me nxënësit. Angazhimi im si mësuese këtu në Kretë ka filluar në 1998 nëpërmjet programeve evropiane që aplikuan universitetet e Selanikut, Athinës dhe Kretës. Ushtrova mësimdhënien e gjuhës shqipe në tre shkolla 6-vjeçare të qytetit. Gjithmonë kam patur dhe kam një dashuri pa kushte për nxënësit e mi, buzëqeshjet dhe sinqeriteti i tyre shtonin alkiminë në komunikimin tonë dypalësh. Kjo ndodh gjithmonë… .Dua të përmend edhe vështirësitë që ekzistonin … një nga më tipiket ajo e mos frekuentimit të rregullt. Ishin 15 orë në javë, gjithmonë mbas mësimit të gjuhës greke. Këtu jam hasur më vështirësi duke humbur minuta të tëra duke mbledhur nxënësit që preferonin të luanin sesa të mësonin shqip. Ndërkohë duhej të fokusohesha tek nxënësit që më prisnin në klasë. Gjithsesi ndjehesha e bekuar që kisha në klasë plot nxënës që donin të mësonin.. Ata ishin shtysa ime për të ecur përpara. Nga ana tjetër isha e ndërgjegjshme që s’kemi të drejtë të detyrojmë askënd që të bëjë diçka pa dëshirë, edhe pse gabon. Paralelisht ndër vite kam ndjekur seminare të ndryshme të organizuara nga Universiteti i Kretës. Me shfaqjen e krizës ekonomike u ndërprenë dhe programet e mësimdhënies në shkollat publike.. Me sa duket nuk u rinovuan programet përkatëse. Gjithashtu jam angazhuar dhe privatisht me nxënës shqiptarë dy-gjuhësh. Gjithashtu kam punuar dhe vendas që kanë dashur të mësojnë pjesërisht gjuhën shqipe. Me nxënësit e shkollës «Fari i Dijes» jemi shumë të lidhur. Pjesa më e madhe janë nxënës që i kemi prej vitesh dhe kanë hyrë në zemrat tona. Përsëri dëshiroj tu drejtohem bashkatdhetarëve tanë që jetojnë e punojnë në qytetin tonë: Mos gaboni me fëmijët tuaj duke u hequr të drejtën të mësojnë gjuhën amtare! Jeni Ju që i drejtoni fëmijët tuaj,që të pajisen me «byzylykun « e përjetshëm, atë të gjuhës amtare!

GËZUAR 7 MARSIN – DIELLI ME SHQIPTARËT E ITALISË, NË SHKOLLËN SHQIPE “URA” NË NOVARA

March 7, 2023 by s p

Blerina Lika, mësuese e gjuhës shqipe në shkollën shqipe “Ura” në Novara të Italisë, në një rrëfim ekskluziv për Diellin e Vatrës në New York, dhënë Editorit Sokol Paja, shpjegon me detaje punën edukative e patriotike për mësimin e gjuhës, kulturës, historisë e traditës shqipe në Novara dhe aktivitetet sociale e kulturore në dobi të komunitetit shqiptar në Novara të Italisë.

SHKOLLA SHQIPE “URA” NË NOVARA TË ITALISË

Në shkollën tonë janë formuar dy klasa, kuptohet në mosha të ndryshme si në grupin parë ashtu edhe në grupin e dytë. Kemi vepruar kështu, pasi kemi fillestarë në mosha të vogla, por kemi fillestarë edhe në grupin e dytë, të moshës më të rritur 12-17 vjeçare. – Si mësues për klasën fillore mosha 7-12 vjeçar kemi mësues të profilit e cila ka kryer ciklin e ulët në Tiranë znj. Leonora Dyrmishi dhe për klasën e të rriturve është Eglantina Likaj e cila ka kryer fakultetin e Gjuhë Letërsisë. Mësimi zhvillohet një herë në javë ditën e shtunë mbasdite, gjatë të cilës nuk bëhet çdo javë mësim gramatike, lexim apo abetare, por ato ndërthuren me dy mësuesit e tjerë të cilët janë Enea Canaj mësuesi i Histori-Gjeografisë dhe mësuesi i kantos Artan Lika, të cilët shpesh herë ndryshojnë sado pak ato dy orë që zhvillohen. Zhvillohen dy orë nga 45 minutëshe e ndërmjet orës ka pushim, bashkëbisedim me fëmijët, lojra etj.

HISTORIKU I SHKOLLËS SHQIPE “URA” SI PIKË REFERENCIALE PËR KOMUNITETIN SHQIPTAR NË NOVARA

Shkolla shqipe “Ura” lindi si ide dhe projekt afatgjatë i Shoqatës “Ura”. Ajo hapi dyert e saj me 3 shkurt 2018. Ndihmesë të madhe kemi gjetur nga anëtarët kryesorë të shoqatës “Ura”, Enea Canaj, Osjon Osja, Saimir Mella, Etleva Lika, Enkelejd Marena etj. Si Mësues atë vit ishte znj. Marsela Vreko e diplomuar për Gjuhë – Letërsi në Tiranë, të cilën gjej rastin ta falënderoj shumë për punën plot përkushtim e pasion që bëri atë gjysëm viti shkollor. Për ne ky ishte vit i parë e sigurisht, kishte vështirësitë e sfidat e veta, prandaj edhe falënderimi për Marselën, e cila tani është zhvendosur në një qytet tjetër të Italisë, është kuptimplotë, pasi kurorëzua jo vetëm me mbarimin e programit në gjysmën e qeshorit, por pati rezultate tek fëmijët, të cilët dinin të shkruanin, të lexonin e flisnin, të komunikonin lirshëm në shqip.

Si libër, metodë mësimdhënieje është përdorur për herë të parë njërën nga abetaret e miratuar nga Ministria e Arsimit e Shqipërisë, autorët Prof. Dr.Mimoza Gjokutaj, Prof. Dr. Shezai Rrokaj, Prof.Dr. Islam Krasniqi dhe Saranda Kumnova, më pas ajo është alternuar edhe me metodën “Doracakët” e Ministrisë së Arsimit të Kosovës e përshtatur për mësimin plotësues për gjuhën shqipe dhe kulturën shqiptare për diasporën, të cilën e përdornin shumica e shkollave në diasporë në Europë ( Zvicër, Austri, Gjermani, Suedi dhe, së fundi, edhe në Itali). Siç shihet vite më parë libri për mësimin e plotësues për gjuhën dhe kulturën shqiptare për Diasporën nuk ishte përcaktuar mirë. Librat në fillim i kemi siguruar privatisht, pastaj nëpërmjet konsullatës shqiptare në Milano është siguruar pjesa me e madhe e materialit shkollor. Në 2018 krijohet Lidhja e mësuesve për diasporën në Itali e në krye zgjidhet Arjana Kosova e cila për 3 vite me radhë na ka ndihmuar në lidhje me librat dhe rregjistrimin e mësuesve. Tani kemi në përdorim librin e miratuar nga të dyja Ministritë e Arsimit Kosovë Shqipëri dhe kjo përbën një lehtësi dhe arritje, sepse kjo tregon që jemi më të organizuar dhe kemi krijuar dalëngadalë një traditë. Në qeshor të vitit 2019 krijohet Qendra e Botimeve për Diasporën e cila luan rol kryesor tashmë që nga krijimi I saj e deri tani për librin e abetares, librat jashtë shkollor në dy gjuhë si fjalorët, por edhe përrallat në dy gjuhëshqip – italisht,gjermanisht, frengjisht, anglisht, dhe duke arritur në atë Abetaren e unifikuar që kemi sot e cila është e miratuar si nga Ministria e Arsimit të Shqipërisë edhe të Kosovës. Doja të nënvizoja mbas krijimit të Lidhjes së mësuesve të diasporës shqiptare për Italinë , të cilët na kanë ndihmuar për marrjen e materialeve shkollore. Është krijuar edhe Këshilli Koordinues i Diasporës ku për shkollat e diasporës është përfaqësuesi I Italisë mësuesi I palodhur z. Dritan Mashi. Librat tashmë sigurohen duke komunikuar diret me ambasadën në Romë apo konsullatat Bari e Milano, për Milanon është zonja Luljeta Çobanaj Oficere për diasporën. Në lidhje me bashkëpunimin me prindërit, si fillim ai ishte i vakët, pasi nuk na njihnin, por duke biseduar me ta dhe duke bërë edhe ne aktivitete të ndryshme në qytetin tonë, duke marrë pjesë në çdo seminar në të cilët merrnim edhe eksperiencat e tjera të kolegëve, duke publikuar ato në facebook, prindërit u bindën që fëmijët pikë së pari janë në dorën e sigurt,por edhe kuptuan që fëmijës i duhet gjuha amtare, sepse ajo i jep atij identitetin dhe vetëdijen se nga vjen prej nga dhe ndihet edhe më i sigurtë në vendimet që ai do të marri në jetë.

MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI FORMË E RUAJTJES SË IDENTITETIT KOMBËTAR TË SHQIPTARËVE NË ITALI

Kësaj çështje do t’i përgjigjem me risjelljen në vëmendje të një eksperience timen si Blerinë: Kisha pak muaj që kisha ardhur në Itali dhe, kuptohet, ndryshimi i vendit, ndryshimi i gjuhës së komunikimit të bën të ndryshosh edhe mendime, dhe fatkqësisht emigranti në muajt e parë është në udhëkryq. Isha bërë nënë e një vajze bukuroshe me emrin Arjona (E kishim menduar

me tim shoq që fëmijët tanë edhe pse në dhe të huaj do të kishin emra shqiptarë) -kartvizita e tyre – emri shqiptar. Takimi i parë me pediatrin dhe këshilla e tij: “Zonjë, foli shqip vajzës!”, “fol,komuniko me fëmijën tënd në shqip”… Pse? Sepse, sipas tij, kështu, unë si nënë i jepja fëmijës tim qetësinë, ëmbëlsinë dhe dashurinë,… dhe pastaj vazhdoi: “italishten do e mësojë në kopësht”. Janë të rrallë mjekët, mësues që të japin një këshillë të tillë, e cila për mua më ka vlejtur jashtë mase. Fëmijët që në lindje për të mos thënë që në ngjizje, fillojnë të kuptojnë: ato e ndiejnë nëse jemi të lumtur apo jo; ato e ndiejnë nëse jemi ne si prindër të qetë apo në ankth, dhe e shprehin në mënyrat e tyre. Gjuha ame, pse? Nëse flisni me fëmijën tuaj në atë gjuhë që ju e përvetsoni më mirë, i jepni atij një bazë të sigurtë për mësimin e gjuhës tjetër ku jetoni, por edhe të gjuhëve të tjera. Truri i një fëmije është si një sfungjer, që përthith sa më tepër informacione sa është i vogël ne moshë.

SI PRITET MËSIMI SHQIP NË PIEMONTE?

Në fillim, kur u themi miqve tanë italianë që është hapur që në vitin 2018 një shkollë për mësimin e gjuhës shqipe, janë paksa skeptikë, besojnë se nuk i duhet gjë brezit të dytë të emigrantëve shqiptarë, pasi mund edhe t’i pengojë në mësimin e gjuhës italiane. Ato harrojnë se edhe italianët ndër vite kanë patur emigrim në Argjentinë, USA, Gjermani, Belgjikë dhe fëmijëve të emigrantëve u është dashur gjuha italiane. Sot, siç e dimë, shumë nga nipërit e emigrantëve të atëhereshëm janë të famshëm. Po ka edhe mbështetje dhe përgëzime, si rasti që përmenda më sipër të pediatrit të vajzës sime që na bindin se me të vërtetë po bëjmë diçka të mirë për fëmijët tanë. Nga ana tjetër, institucionalisht autoritetet italiane na kanë ndihmuar dhe madje kanë qenë të pranishëm në aktivitetet tona si shoqatë dhe si shkollë.

ROLI DHE PESHA E SHQIPTARËVE NË ITALI

Roli i shqiptarëve dhe pesha e tyre në Itali është shumë i rëndësishëm pasi tashmë pas 32 vitesh shqiptarët nuk janë vetëm punëtorë të thjeshtë, por kemi mjek, avokat, muzikant lirik apo jo, sipërmarrës, përfaqsues në komunë, bashki apo parlamentin rajonal. Dmth si shqiptar janë të mirëintergruar në shoqërinë italiane. Në Itali, shqiptarët janë të tretët pas rumunëve e marokene, por që është komuniteti më i integruari në shtetin italian. Shkolla shqipe “Ura” lindi si pasojë e nevojës së dosmosdoshme për t’i trasmetuar gjuhën e kulturën tonë antike fëmijëve tanë të lindur jashtë atdheut. Shpesh herë me shoqatën kulturore “Ura” kemi marrë pjesë në aktivitetet e saja sidomos të festës së flamurit 28 Nëntor. Vit pas viti fëmijët tanë ishin të mësuar të mësonin ndonjë këngë apo vjershë rreth kësaj feste të cilën do ta recitonin posaçërisht atë ditë. Më vonë, stafi i shoqatës Enoglin Canaj, Osjon Osja, Saimir Mella, Etleva Lika, Enkelejd Marena hodhën idenë e hapjes së shkollës, gjetjes së ambienteve, mësuesit dhe nxënësit. Marrja e librave të para është bërë fillimisht me baza vullnetare, kemi blerë libra kur kemi qenë në Shqipëri…pastaj ka ardhur lidhja sa më shpejt me konsullatën e Milanos për t’i kërkuar materialet. Ishim pak vonë, prandaj librat na erdhën pas hapjes së shkollës. Kështu, librat e parë janë siguruar privatisht nga Eno Dule, Kryetari i Shoqatës “Ura”, në Tiranë dhe me dt 3. Shkurt 2018, Shkolla e gjuhës shqipe “Ura” u hap. Mësuesit Marsela Vreko e Eraz Ahmetaj dhe Artan Lika vinin të jepnin mësim fëmijëve nga qytete të ndryshme e gjitha në mënyrë vullnetare. Sic shihet shkollat shqipe në Itali kanë mungesë organizimi si nga ana e shtetit tonë por edhe të shtetit italian pasi, si komunitet I huaj hyjmë tek e drejta e mësimit të gjuhës amë siç e kanë shtetet si Austria, Gjermani, Zvicra, ku mësimi bëhet në shkollën shtetërore në vendin ku jeton dhe mësuesi paguhet për aq orë që punon.

AKTIVITETET E SHKËLQYERA TË SHKOLLËS SHQIPE “URA”

Një muaj pas hapjes së shkollës mësuesi i muzikës së bashku me kolegët e tij profesionistë, në bashkëpunim me shoqatën “Ura” organizuan një koncert lirik dhe i gjithë fondi i mbledhur nga shitja e biletave të koncertit shkuan në ndihmë të shkollës. Pastaj ka ardhur pjesëmarrja e një grupi nxënësve në mësimin didaktike “Gjurmë Shqiptare” në Vjenë, në Muzeun e Armeve për të parë përkrenaren dhe shpatën e heroit tonë Gjergj Kastrioti Skënderbeu, dhe për të vënë kurora në varrin e inxhinierit Karl Gega, në konkursin e diturisë për gjuhën e kulturën shqiptare në Asti, në festivalin e këngës së fëmijëve të diasporës në Prishtinë, pjesmarrja e mësuesve të shkollës në te gjitha seminaret e mësuesve të diasporës shqiptare në Prizren, Regio Emilia, Bologna, Tiranë, Milano etj. Në këto dy vitet fundit shkolla fatkeqësisht ka bërë dhe nuk ka bërë mësim. Mësimi on-line për grupin e parë ka qenë pak i vështirë, sepse siç e dijmë të gjithë, gjuha shqipe është e vështirë dhe do përqendrim, fëmijët kanë një botë të mrekullueshme, por përqendrimi sidomos në mësimin online, ishte i vogël. Gjithsesi është marrë një bazë e cila do të përforcohet në vijim me të përcaktuar vendin e ndodhjes dhe stafin pedagogjik. Suela Jupa, Eglantina Likaj, Leonora Bejko, Artan Lika. Për të mos ju marrë kohë më tepër programit ju themi. Ne e duam vazhdimësinë e gjuhës sonë ne çdo vend e shpresat tona për mbarëvajtjen e saj janë tek ju. Ndaj në emër të shkollës shqipe “Ura” ju ftoj të sillni fëmijët tuaj në mënyrë që gjuha e të parëve tanë, kultura dhe tradita shqiptare të përcillet ndër breza.

GJUHA AMË ËSHTË IDENTITETI IM DHE I FËMIJËS TIM KUDO QË TË SHKOJË

Mesazh patriotik diasporës shqiptare në Amerikë, nuk e di më duket vetja e vogël përpara shkollave shqipe në USA dhe aktiviteteve të tyre. Unë thjeshtë them nuk duhet të demoralizohemi ndaj asnjë pengese që hasim në procesin e mësimdhënies së kësaj gjuhe hyjnore. Do kemi mungesa të nxënësve në klasë, do kemi moskokëçarje nga ana e prindërve duke na thënë “nuk ka se ç’i duhet fëmijës tim gjuha shqipe”, unë thjeshtë them “ne nuk dijmë se çfarë do të bëhet në të ardhmen time e as fëmijëve të mi” gjuha amë është identiteti im dhe i fëmijës tim kudo që të shkojë.

KUSH ËSHTË MËSUESE BLERINA LIKA

Blerina është një vajzë shkodrane, tani grúa, nënë, e cila ka studiuar në Universitetin e Shkodrës, për Drejtësi. Pas diplomimit, në fillim ka punuar si ndihmës avokate dhe pasi ka marrë titullin “Avokate” dhe ka punuar po në qytetin e lindjes për 7 vite. Duke patur shoqëri të përbashkët, njihet me bashkëshortin e saj Artan Lika dhe vendosin të krijojnë familjen në Itali, ku erdhën në jetë dy fëmijë Arjona dhe Adri. Në shkollën shqipe “Ura” ajo kryen punën e koordinatores, programimi i orëve të mësimit, komunikimi me institucionet shtetërore të Kosovës e Shqipërisë në Itali, dhe kuptohet ndihmon në çastin kur ndonjë nga mësueset mungon.

Dielli me shqiptarët në Gjermani

March 5, 2023 by s p

Ersa Mani, mësuese e gjuhës shqipe në Düsseldorf, në një rrëfim ekskluziv për Diellin e Vatrës në New York, dhënë Editorit Sokol Paja, shpjegon me detaje punën edukative e patriotike për mësimin e gjuhës, kulturës, historisë e traditës shqipe në Düsseldorf dhe aktivitetet sociale e kulturore në dobi të komunitetit shqiptar në Düsseldorf të Gjermanisë.

Organizimi i mësimit shqip në Düsseldorf të Gjermanisë

Në landin/republikën e NRW-së ofrohet prej vitesh mësimi i gjuhës amtare për fëmijët, që kanë origjinë një vend tjetër. Kjo mundësi është për fëmijët të ruajnë e zotërojnë një gjuhë tjetër, përveç gjuhës gjermane. Mësimi i gjuhës shqipe ofrohet një herë në javë, mbasdite dhe secili grup ka tre orë mësimore. Zakonisht fillon në orën 14:00 dhe përfundon në orën 18:45. Ky orar ndryshon edhe në varësi të organizimit të shkollave dhe mësuesve. Unë jap mësim në qytetet e qarkut Mettmann, Solingen dhe Düsseldorf. Në qytetin e Düsseldorf kemi tre shkolla e janë edhe tre kolege: Mimoza Sulollari, Antoneta Micalliu dhe Marigona Sefedini. Për të marrë pjesë në mësim, prindërit plotësojnë një formular dhe ne e marrim listën e nxënësve nga Drejtoria e Arsimit. Në fund të çdo semestri shkollor, nxënësit tanë marrin dëftesën me vlerësim nga mësimi i gjuhës amtare.

Angazhimi si mësuese në Dyseldorf, Hilden, Langenfeld, Solingen, Erkrath dhe Velbert

Qytetet, ku unë punoj, janë Dyseldorf, Hilden, Langenfeld, Solingen, Erkrath dhe Velbert. Mësimi i gjuhës së origjinës ose amtare organizohet prej shumë vitesh në këto qytete. Prej muajit janar e kemi rihapur shkollën shqipe në qytetin e Velbert, ku për disa vite fëmijët nuk kanë patur mundësi të mësojnë gjuhën e bukur shqipe. Kurrikula mësimore është e hartuar për mësimin plotësues të gjitha gjuhëve, që ofrohen dhe përmban temat mësimore, të cilat ne i zhvillojmë me nxënësit tanë. Bashkëpunimi ka patur, ka dhe do të ketë një rëndësi të veçantë sidomos në organizimet jashtë mësimit. Ndihma dhe përfshirja e prindërve është një shtysë e madhe për ne. Për festat kombëtare organizojmë me nxënësit programe artistiko-kulturore, ku kemi publik prindërit dhe bashkatdhetarë të tjerë. Përveç prindërve, ne shpesh bashkëpunojmë edhe me shoqatat shqiptare në qytetet tona.Gjithmonë kemi gjetur përkrahjen e tyre dhe bashkëpunimi ka funksionuar mirë. Gjej rastin t’ju bëj thirrje prindërve, të sjellin fëmijët në mësimin e gjuhës e gjuhës shqipe, i cili ofrohet pa pagesë në shumë qytete të landit të NRW-ë. Të mos mjaftohen vetëm me faktin, që fëmija i tyre flet shqip.

Mësimi i gjuhës shqipe si formë e ruajtjes së identitetit kombëtar të shqiptarëve në Gjermani

Ruajtja e identitetit është një sfidë e madhe për ne, që jetojmë larg atdheut. Kjo sfidë vështirësohet, kur kemi të bëjmë me fëmijë, që përfaqësojnë gjeneratën e dytë ose të tretë të lindur këtej. Pjesëmarrja në mësimin shqip duhet të shihet si detyrë morale e prindërve dhe të mos i mjaftojë vetëm fakti, që fëmija shqipton disa fjalë shqip. Përveç shkrim, lexim, gramatikë, nxënësit marrin edhe njohuri për kulturën shqiptare. Ata shoqërohen me bashkëmoshatarët e tyre dhe ndajnë përvojat. Zotërimi i gjuhës shqipe do t’i ndihmojë këtyre fëmijëve në të ardhmen. Kur këta fëmijë të takojnë familjarët apo të njohurit në Kosovë, Shqipëri apo Maqedoninë e Veriut nuk duhet të ndihen të huaj. Gjuha është çelësi i komunikimit, të cilin prindërit duhet t’ia mundësojnë fëmijëve duke i sjellë rregullisht në mësimin shqip.

Shoqëria gjermane vlerëson shumë ruajtjen e mësimin e gjuhës amtare

Shoqëria gjermane vlerëson shumë ruajtjen e mësimin e gjuhës amtare duke përkrahur dhe krijuar kushte për zhvillimin e tij. Strukturat dhe institucionet gjermane i japin rëndësi mësimit të gjuhës së origjinës, pasi sipas shumë studimeve një fëmijë, që e zotëron gjuhën amtare në të folur, në të shkruar e në të lexuar e ka më të lehtë të mësojë gjuhë të tjera. Pra, shumë studime të kryera e shohin zotërimin e gjuhës amtare si një bazë të shëndetshme. Landi i NRW-së është një ndër të paktët, që i kushton vëmendje ruajtjes së gjuhës amtare. Shoqërisë gjermane i jemi shumë mirënjohës, që ofron mundësinë e edukimit të gjuhës amtare pa pagesë.

Shqiptarët janë të suksesshëm në Gjermani

Mjafton të dalësh në qytet dhe do të dëgjosh të flitet shqip. Kudo dëgjojmë e kemi bashkëkombas shqiptarë, të cilët pavarësisht vështirësive kanë arritur shumë suksese në drejtimet, në të cilat punojnë. Shpesh prindër dhe shoqata e kanë ndërmarrë nismën duke mbledhur nënshkrime e regjistrime, për hapjen e shkollave të reja. Duke patur pranë nesh prindër të përkushtuar, misioni i mësimdhënies vlerësohet dhe kështu arrihet më lehtë organizimi i veprimtarive tona. E shoh me shumë rëndësi që të ruhet gjuha, pasi këta fëmijë janë e ardhmja jonë. Organizimi i mësimit shqip ka filluar që nga vitet 1975-1976 dhe me kalimin e viteve janë shtuar nxënësit. Në ditët e sotme jemi rreth 25 mësues në landin NRW-së, që jemi të angazhuar në mësimdhënien e gjuhës shqipe.

Kush është Ersa Mani?

Të përshkruaj veten nuk është e lehtë, por po ju shkruaj disa fjalë. Kam lindur në qytetin e Elbasanit, ku kam kryer shkollën fillore dhe të mesme. Studimet i kam vazhduar në degën gjuhë angleze drejtimi , në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja në Universitetin e Tiranës. Aty kam patur fatin të marr leksione nga pedagogë të përgatitur të gjuhës shqipe dhe angleze. Në dhjetor të vitit 2017 jam zhvendosur në Gjermani dhe kam ndjekur kurse të ndryshme. Prej vitit 2019 punoj në mësimdhënien e gjuhës shqipe dhe jam në fillim të një rrugëtimi të gjatë. Në vitin 2019 kam filluar në Düsseldorf dhe Mönchengladbach, në vitin 2020 kam punuar edhe në Moers. Për shkak të distancës, që prej vitit 2022 u detyrova të largohem nga Moers dhe Mönchengladbach. Aktualisht punoj në qytetet Düsseldorf, Hilden, Solingen, Erkrath, Langenfeld dhe Velbert. Mësimdhënia nuk është thjesht një punë për mua, por një mision i bukur dhe me vlerë. Ndihem me fat, që mund të kontribuoj në ruajtjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare në brezat e rinj, që po rriten larg atdheut.

Goditje për pluralizmin dhe demokracinë

March 3, 2023 by s p

Sokol Paja/

Vendimi i Gjykatës së Apelit në Tiranë rreth situatës në Partinë Demokratike në Shqipëri është një vendim kritik për demokracinë, pluralizmin dhe kohezionin politik në Shqipëri. Në një kohë që shqiptarët presin një opozitë të fortë dhe të bashkuar për të luftuar të keqen që i qeveris prej afro një dekade, ky vendim gjyqësor shkatërron në themel juridiksionin mbi partitë politike dhe veprimtarinë e lire të partive politike në një shoqëri e shtet demokratik. Ky vendim gjykate përbën një ditë të keqe për drejtësinë dhe demokracinë në Shqipëri. Padrejtësisht opozita dënohet nga një gjykatë që çështjen lehtësisht mund ta kishte gjykuar muaj më parë. Loja gjyqësore me rishqyrtim në shkallën e parë të çështjes nuk bën asgjë tjetër veçse i zgjat jetën keqqeverisjes në pushtet, korrupsionit, gjynjëzimit të shtetit para krimit, shpopullimit të Shqipërisë, varfërisë së Shqipërisë e shqiptarëve dhe mbi të gjitha shkatërron pluralizmin politik në Shqipëri. Vendimi i sotëm i Gjykatës së Apelit në Tiranë është shkatërrues për opozitën pasi vjen në kufijtë e skadimit të afatit ligjor për t’ua regjistruar si subjekt politik në Zgjedhjet Lokale të 14 Majit. Të pengosh opozitën të regjistrohet në zgjedhje është minim i demokracisë. Sot më shumë se kurrë shqiptarët kanë nevojë për një opozitë gjithëpërfshirëse, të fuqishme, konkuruese, të bashkuar me alternativa e zgjidhje që përmirësojnë jetesën e shqiptarëve, kthejnë sundimin e ligjit, garantojnë liritë dhe të drejtat e njeriut dhe mbi të gjitha ndalin plagën kombëtare të shpopullimit të Shqipërisë. Opozita është mision, është ndërgjegja morale e kombit, është oksigjen i demokracisë.

DIELLI ME SHQIPTARËT NË STRASBOURG

March 1, 2023 by s p

Fllanxa Veshi Mirashi profesore e gjuhës angleze në Universitetin e Strasbourgut në degën Infirmatikë dhe Komunikim, në një rrëfim ekskluziv për Diellin e Vatrës në New York, dhënë Editorit Sokol Paja, shpjegon me detaje punën edukative e patriotike për mësimin e gjuhës shqipe në Strasbourg dhe aktivitetet sociale e kulturore në dobi të komunitetit shqiptar në Strasbourg të Francës.

ORGANIZIMI I SHQIPTARËVE NË STRASBOURG TË FRANCËS

Si vullnetare në organizatën humanitare Caritas prej gati 8 vjet, kam qenë dëshmitare e kërkesave të shumta të shqiptarëve për të mësuar gjuhën frënge, për ndihmë financiare për të ndjekur studimet në Strasbourg, për tu regjistruar në bibliotekat e qytetit etj. Krejt të ndryshme nga kërkesat e kombësive të tjera. Kam filluar të jap mësimin e frëngjishtes vajzë kosovare Valbonë Rexhepaj, dhe shumë shpejt, më pas u bënë dy, pastaj tri, katër e me rradhë… aktualisht është një grup ndërkombëtar, për herë të parë në historinë e mësimdhënies në Caritas. Unë nuk mund të ju jap një numër të saktë për numrin e shqiptarëve që ndodhen në Strasbourg por shikoj që sapo të dalësh në rrugë, dëgjojmë të flitet shqip. Një vatër shumë dashamirëse për ne është Kisha Metodiste Protestante e Strasbourgut, e cila që nga shtatori 2017 na ka mundësuar kursin kolektiv të frëngjishtes vetëm për ne shqiptarët. Aty, përveç mësimit, kemi organizuar me bashkatdhetarët tanë festat e 28-29 Nëntorit, Vitin e Ri, ditëlindje dhe gëzime familjare. Në oraret e mësimit me të rriturit, kisha ka ngritur një grup animatorësh që të përkujdesen për fëmijët tanë që mësimi të zhvillohet pa shqetësime. Kjo për mua është mënyra më e përshtatshme që ne të mbajmë njohje dhe lidhje miqësie midis nesh. Fëmijët tanë rrinë tok duke komunikuar domosdo në gjuhën shqipe. Gjatë festave tona ne gatuajmë, këndojmë, kërcejmë dhe flasim shqip. Nëpërmjet njeri-tjetrit njohjet tona janë zgjeruar dhe gati njihemi të gjithë. Kjo është një mrekulli. Kjo vater e vogëlushëve tanë shqiptar, do të mbetet në vend-takimi dhe argëtimi për ne të rriturit, pensionistët e ardhshëm shqiptar.

MËSIMI I GJUHËS SHQIPE NË STRASBOURG

Të gjitha aktivitet e lartpërmendura zhvillohen në gjuhën shqipe, në kushte të vështira. Shqiptarët që vijnë në mësim janë prej vitesh rishtas në vëhstirësi të ndryshme në pritje të integrimit këtu në Francë. Të gjithë aktivitetet që përmenda unë jam në ekip me një grup intelektualësh kosovar dhe shqiptar (Isuf Halimi, Ermra Prroni, Mirela Gjura, etj). Jemi duke punuar për krijimin një Shoqerie Franko-Shqiptare. Eshtë ky një projekt me qëllim që të kërkojmë edhe subvencione nga shteti për një program konkret. Qëllimi i shoqërisë është : kristalizimi i një bërthamë kulturore e patriotike shqiptare në Strasbourg dhe rrethinat e tij. Kemi ide të qarta për hapjen e një shtëpie muze në periudhat e festave kombëtare që te mbajmë gjallë kulturën tonë për pasardhsit tanë dhe për ta prezantuar atë në shoqërinë franceze. Ne perspektivë të afërt, hapjen e një akademie në gjuhën shqipe. Ku do të bëjmë të mundur që të rriturit në forume periodike të njihen me historinë, gjeografinë, kulturën, e Shqipërisë Etnike. Duke parë se si këtu familjet shqiptare shpërbëhen e shkatërrohen përballë vështirësive duke çorjentuar komplet edukimin e fëmijëve, kam për objektiv një program në sociologji (problemet në familjet tona mos barazia gjinore në cift është e kuptueshme që nuk njohim ligjet), etnografi, folklor, guzhinë, punë dore, përkthim, muzikë, valle, informatikë, animacione, jurisprudence (duke parë sa minorenë shqiptar ka në burgjet këtu), për fëmijët tanë gjuhe shqipe etj. Akademi ku secili të gjej motiv dhe arsye që të vijë.

FRËNGJISHT DHE SHQIP PËR SHQIPTARËT SI MUNDËSI INTEGRIMI NË FRANCË

Aktualish kursi i frëngjishtes frekuentohet nga më shumë se 60 familje, të cilët kanë plot fëmijë, shyqyr Zotit. Prindërit kanë kërkuar mësimin e gjuhës shqipe për to. Me 26 Nëntor 2022 kishte prezent më shumë se 150 familje. Mësimi igjuhës shqipe është urgjencë, si në kohën e Rilindjes sonë Kombëtare pas kësaj hemorragjie të pandalshme kombëtare. Ikim nga Shqipëria për një mijë e një arsye që i kemi akumuluar prej kohësh por sot kur komunikimi është i mundur nuk ka pse të qëndrojmë të shprëndarë dhe të përçarë. Të parët tanë e derdhën gjakun lumë për të mbrojtur çdo pëllëmbë tokë të kërcënuar ndër vite na vendet fqinje dhe Fuqitë e Mëdha të kohëve të ndryshme, dhe siguruan ekzistencën e shtetit Shqiptar, ne momente më vendimtare të historisë. Sot në historinë moderne te asimilimit, ku jemi ? Cilat janë detyrat tona që bashkësia shqiptare jasht kufijve të mos asimilohet? Domosdoshmërisht, duhet që të komunikojmë, të dëgjojmë njeri-tjetrin, dhe që të mirëkuptojmë njeri-tjetrin, të ndihmojmë pa kushte njeri-tjetrin, të lëmë mënjanë xhelozitë dhe lavdërojmë njeri-tjetrin. Vetëm kështu do mbetemi shqiptarë në këtë botë me ritme të shpejta ; ku harrohen lehtë gjuha e nënës dhe shpërbëhen, shkërmoqen e zhduken kombe. Kështu pavarësisht se ku jemi fizikisht, ne jemi të gjithë bashkë. Për forumet dhe programet e mësipërme, kapacitetet njerzore dhe intelektuale janë. Bashkëpunëtorët e mi dhe unë vijmë nga mjedise mësimdhënie e akademike.

MËSIMI SHQIP SI FORMË KUNDËR AISMILIMIT

Për mësimin e gjuhës shqipe këtu nuk është vështirë se fëmijët tanë flasin akoma shqip. Problemi është se fëmijët e harrojne shpejt gjuhën e nënës, ndaj duhet sa më shpejt që ta ruajmë e ta kultivojmë atë sepse vitet që kalojnë nuk janë në favor. Si dhe të lindurit këtu të dëgjojnë dhe të rriten në mjedise shqipfolëse. Siç e shikoni, vatra shqiptare këtu është e re por me një perspektive të qartë të shëndoshë patriotike. Ju falenderoj nga zemra në avance për leximin e këtij shkrimi relativisht të gjatë. Ju falenderoj pafundësisht për veprimtaritë tuaja partiotike në emër të shqiptarisë. Ju ndjekim me admirim. Fjala bën hatanë dhe fjala bën kalanë. Ndaj le ta ruajme fjalën shqip. Një aktivitet i shkëlqyer ishte festa e pavarësisë së Kosovës. Mbi 600 bashkë-atdhetarë, burra, gra, fëmijë, të moshuar, të rinj e të reja ishin prezent. Mund diskutojmë në një moment tjetër për këtë rast. Në aq pak aktivitete që bëjmë e në mungesa të mëdha, dhe interesi për aktivitete social-kulturore, dhe sidomos mësimi i gjuhës shqipe për fëmijët ishte shumë i madh.

KUSH ËSHTË FLLANXA VESHI MIRASHI?

Unë jam vajzë dibrane. Kam kryer studimet e larta në Universitetin e Tiranës në degën Histori dhe Gjoegrafi në vitet 1991-1995. Kam ndjekur formimin e mësuesisë dhe animimit këtu në Francë që nga mbërritja ime këtu, 2015- 2023. Aktualisht unë jam profesore anglishteje në Universitetin e Strasbourgut në degën Infirmatikë dhe Komunikim. Kam punuar si gazetare për gazetën « Koha Jonë », përkthyese për shoqërinë « Mitsubishi » etj. Paralelisht kam punuar 15 vjet mësuese në Gjimnazin « Ibrahim Rugova » në Tiranë. Kam dhënë mësim të gjitha lëndët shoqërore dhe anglisht. Pra programi i tyre për mua nuk është fare problem. Jap gjuhën frënge që në 2015, këtu në Strasbourg për shqiptarët dhe jo vetëm.