Dhjetë Misteret e Donika Kastriotit

November 27, 2021 by s p

Nga Rafael Floqi/

Donika Kastrioti, ishte gruaja e Skënderbeut dhe fatin e ka patur te njëjtë me shumë bashkëshorte të tjera njerëzish shumë te famshëm, është lënë në hije prej lavdisë së tyre. Ka shumë informacion mbi bëmat dhe zulmën e Kastriotit tonë të madh, por dhe ka edhe mjaft informacion mbi Donika Kastriotin, apo AndronicaCastriotiConmenaAranititin, sidomos, pas vdekjes së Skënderbeut.Sidomos në kohën kur kjo zonjë e rëndë, zuri vend, në sajë të cilësive të saj, në oborrin e mbretit të Napolit, FerdinanditI, të quajtur Ferrante. Tek ajo zënë fill, siç dëshmon edhe Gjon Muzaka në testamentin e tij, mjaft nga degëzimet e Kastriotëve tek arbëreshët e Italisë. Historiografia e periudhës komuniste, duke qenë kryesisht ideologjike, u mor më shumë me heroin si lider luftërave historike të masave fshatare shqiptare, dhe u mor pak, ose aspak me klasën e fisnikërisë shqiptare të shek. XIV –XV, që ishte në të njëjtën gradë të zhvillimit shoqëror feudal, ashtu si fisnikëria evropiane e kohës.

Gjergj Kastriotit dhe bëmave të tij, ne u jemi kthyer, por unë sot po i rikthehem figurës dhe personalitetit të Donika Kastriotit dhe cilësive, që ajo ka mishëruar me po atë përkujdesje si heroit tonë kombëtar, gjë që padrejtësisht, i ka munguar shoqes së tij të jetës, Donikës, kësaj zonjë të rëndë të fisnikërisë shqiptare.

Donika, apo Andronica (Donika) Arianiti CommeniCommiata, ishte e bija e Gjergj Arianitit, kapitenit të shquar të luftës së shqiptarëve kundër turqve në vitet 30- të shek. të 14-të, më vonë aleat i hekurt i Skënderbeut dhe i Maria Muzakës. Donika lindi në Kaninë, në 1428, babai i saj, Gjergj Arianiti qe anëtar i familjes së shquar së Aranitëve, pronat e së cilëve shtriheshin në të gjithë luginën e Shkumbinit, gjatë rrugës së vjetër “Via Egnatia” deri tek Manastiri në lindje. Nëna e saj, Maria Muzaka ishte nga dera e familjes Muzaka, pronat e së cilës shtriheshin në Myzeqe.Andronica Gjergj Arianiti lindi rreth vitit 1428 (po të llogarisim se kur u martua me 1451 ishte 23 vjeç), ajo ishte një ndër tetë vajzat që Gjergj Arianiti kishte me gruan e tij të parë, MarieMuzakën.[1]

Donika pinjolle e denjë e Aranitëve

“Një muaj pas Traktatit të Gaetas, më 21 prill 1451, Skënderbeu u martua me Donikën sipas ritit ortodoks lindor, në Manastirin e Ardenicës,që ndodhet në Lushnjën e sotme, në jugperëndim të Arbërisë dhe kështu u forcuan lidhjet me familjen Arianiti.Më vonë, motra e saj Angelina u martua me sundimtarin serb Stefan Brankoviçin.Ajo njihet edhe si shenjtore e kishës ortodokse serbe.

Emri i Gruas së Skënderbeut përmendet si AndronikaComneniates në veprën e Gjon Muzakës për familjen Muzaka, ndërsa OliverJensSchmitt, në veprën e tij biografike për Skënderbeun e quan Andronika Arianiti. Por ashtu siç e thotë edhe Barleti, ajo ishte një ndër vajzat më të bukura të dyerve bujare të Arbërisë së shekullit të XV-të.Ajo i përkiste një prej familjeve më të fuqishme dhe më fisnike, duke qenë e bija e Gjergj Arianitit, njërit prej njerëzve më të shquar të fisnikërisë feudale shqiptare. Topiajt dhe Dukagjinet kanë qenë familjet e vetme katolike në radhët e despotëve shqiptare. Muzakajt, Kastriotët, Arianitët kanë qenëortodoksë, kane patur tënjëjtin flamur dhe kane qenë të lidhur edhe me krushqi me njeri-tjetrin. “Sipas Konicës, çiftit iu dha bekimi ungjillor në Qishbardhë (Në Kishën e Bardhë) afër Kaninës. Më pas ceremonia vazhdoi në Manastirin e Ardenicës, në afërsi të Lushnjës, dhe më pas në kalanë e Beratit. Populli buçiste e duartrokiste kudo ku shkelte çifti”.[2] Por le të ndalemi tek misteri i parë.

Si quhej gruaja e Skënderbeut, Donika, Andronika, apo Marina?

Konica e përshkruan kështu, “ Dasmën e Skënderbeut” tek Revista Albania, nr. 10, 1890 me titull “Martesa e Skënderbeut”:

“Viti 1450, qe plot me mundime, me luftëra e me gjakra dhe u mbarua duke ndritur edhe më bukur emrin e Skënderbeut.U dëftua në atë vit, në faqe të gjithë dheut, se Skënderbeu qe më i madhi kapetan i kohës së tija. Vitin 1451, Babai i Kombit e shkoi në qetim e në paqe; trimi i mjerë kishte nevojë të mblidhte kockat e të çlodhej. Në atë vit godit në dy punë të lumtura:Skënderbeu u martua me zonjëzënMarinë, të bijën e Arianitit, që ish kryezot i Kaninës, – në atë vit prapë, ngriti kështjellën e Modrisës.

Dasma u bë më 26 të prillit 1451, – Skënderbeu ish 47 dhe e zonja 23 vjetësh. Princët e zotërit fqinjë erdhnë më të shumët në dasmë, e ata që ishin të penguar në dhe të tyre, dërguan zëvendës, – të gjithë me kanisqe të bukura.Veç nuk erdhën princëtDukagjinë, që ishin si pak më të ftohtë me Skënderbenë, edhe në vëllezërit e nuses, të cilët s’deshnë të venë në dasmë, se ishin të zemëruar keq, që i ati i kish dhënë pajë të tepërt së motrës tyre. ”[3]Nga ky përshkrim, duket se Konica ka ndikim prej GianmariaBiemit, të cilin nuk duhet ta marrim si burim të sigurtë, e cili e quan nusen me dy emra Andronika ose Marina, ndërsa në veprën e JuliusVonPisko “Skanderbeg”[4]citohet po Gian Maria Biemmi “ ku thotë se nusja quhej Marina, por Barleti e quan atë Donika, por ekzistonmundësiaqë t’iketë pasur të dy emrat”.

Dasma u kremtua në Manastirin e Adrenicës me rit ortodoks

Martesa e Andronika (Donika) Komnenit (Arianitit) ka qenë një martesë politike për kohën, por ajo u kthye në një model të shkëlqyer të raportit të saj me bashkëshortin, i cili mori mbi shpinë një emision madhor para historisë dhe Atdheut, por dhe si një zonjë që reflektoi madhështinë e familjes së Arianitëve dhe të Kastriotëve. Pra ajo, qe një përfaqësuese komplekse figurës së bashkëshortes së fisnikërisë së kohës. Duke qenë vajza e prijësit të famshëm të luftës kundër osmanëve, Gjergj Arianitit, ndërkohë ajo ishte dhe një dukeshë e njohur, atribut që rridhte nga hierarkia familjare.

Barleti thotë se“Skënderbeu nuk e kishte mendjen për martesë, por atë nuk e linin rehat princërit farefis me të, të cilët e nxisnin, që ai të vendoste për martesë dhe për “Filizin” që duhej ti zinte vendin”.Edhe Gjergj Arianiti e mirëpriti këtë martesë, por edhe Skënderbeu ishte dakord për këtë fakt, sepse Gjergj Arianiti Komneni ishte i dëgjuar si askush tjetër, për mbretërinë e tij të madhe dhe për fisnikërinë e lashtë të fisit të tij. Gjithashtu Donika ishte bërë e njohur që me kohë dhe mbahej në gojë për bukuri fort të rrallë. Paja iu la në dorë Gjergj Arianitit, i cili nga prika që i dha së bijës i kënaqi të gjitha palët ”[5].

Por ajo që na intereson është fakti se kurorëzimi i çiftit, midis Gjergjit 46 vjeçar dhe Donikës 23 vjeçare, u bë në kishën e vjetër të Manastirit të Ardenicës. Tre vjet pas martesës me Skënderbeun, Donika e gëzoi heroin me lindjen e djalit të vetëm të tyre, Gjonit të ri, i cili sipas traditës mori emrin e gjyshit.

Në gravurat e kohës del se ajo ishte një femër simpatike, me tipare të spikatura të një zonje.Sipas një gravurë të gjermanit JohannTheodor de Bry1561–1623) të pikturuar gati një shekull më vonë.

Vdekja e mistershmee Skënderbeut.Donika,regjente e së birit

Nuk dihet me saktësi roli që luajti Donika gjatë jetës bashkëshortore pranë Skënderbeut (1451-1468).Por pas vdekjes së tij në 17 Janar 1468, Donika u shpall regjente e të birit Gjonit, trashëgimtarit legjitim të Skënderbeut.E ndodhur në kushte të tilla në të cilat ajo nuk mund të ushtronte funksionin e saj, kur turqit kërcënonin në mënyrë më serioze shtetin shqiptar, Donika u largua së bashku me të birin në Itali.Vdekja e Skënderbeut më 17 janar 1468, qe një gjëmë e madhe për Arbërinë.Po aq e madhe qe edhe për familjen e heroit.Donika Kastrioti dhe djali i saj Gjon Kastrioti, 13-14-vjeçar, e patën të vështirë të jetonin në Arbëri pa kryefamiljarin e tyre.Rreziku i vazhdueshëm i pushtuesve osmanë i detyroi Donikën me të birin të largoheshin nga Arbëria.Republika e Venedikut e kishte shpallur Gjonin, birin e Skënderbeut, “Qytetar Nderi”.I kishte siguruar edhe një shtëpi banimi në ishullin Korçula në Dalmaci.Por Donika preferoi Mbretërinë e Napolit.Por pse?A kishte të bënte kjo me qëndrimin apo dyshimet që ajo kishte mbi Venetikun?

E para, pse ajo trashëgonte nga i shoqi në Pulia dy feude me të ardhura, të cilat mbreti i Napolit, Ferdinandi, ia kishte dhuruar me dekret heroit më 1464, – njërin në MonteSantd’Angelo, e tjetrin në San GiovanniRotondo.

E dyta, se Mbretëria e Napolit nuk bënte si Venediku kompromise të papritura me turqit.Kështu pra Donika dhe Gjon Kastrioti jetuan në Mbretërinë e Napolit, në pronat që i kishte trashëguar prej babait të tij, Skënderbeut.Madje, Gjoni kishte qëndruar për një kohë në këto feude pas pritjes në Venecia.

Sipas “Storiadocumentata di Venetia” të S.Romanin, cituar nga Pisko,“Skënderbeu i gjendur në pamundësi për të rezistuar, i dorëzoi Krujën, venecianëve, kjo sipas kronikës së Malipieros, fq.38, dhe shkoi vetë t’i kërkonte ndihmë Papës, pastaj u kthye në shtëpi dhe vazhdoi me vrull luftën”, por vdiq papritur, thuhet nga malaria.

Mbreti Aragonez, Ferrante në një letër të datës 24 shkurt 1468, e cila i drejtohet, Donikës, e përshëndet atë me mjaft nderimedhe i shkruan” Illustrisdominatamquammatercarissima, “(E nderuar zonjë mëmë e dashur, lat.RF) duke shtuar se “(Kemi marrë vesh se Skenderbeg, burri juaj i dashur që për ne që qe si baba i dytë, që siç e desh zoti ynë ka vdekur. lat . RF), [6]sipas FrancescoTrinchera, “CodiceAragonese”.

Në të njëjtën ditë, Ferrante urdhëroi ambasadorin e tij JeronimCarvigno për të shkuar në Arbëri dhe për t’i shprehur ngushëllimet dhe për t’i konfirmuar Gjonit dhe Donikës se” (Ardhja e juaj do të jetë shumë e pëlqyeshme dhe nga ne, do të keni të njëjtat ndere dhe përkujdesje, ashtu si biri për nënë dhe babai për djalin dhe jo vetëm do japim ato që ju kemi dhënë po kur të jetë mundësi do t’u japim edhe të tjera).[7]

Lajmi i vdekjes së Skënderbeut shkaktoi pikëllim të thellë dhe te papërshkrueshëm tek të gjithë shqiptarët.Këtë humbje të madhe Senati i Venedikut e shprehu me fjalët:“Me vdekjen e tij shqiptarët kishin rënë në një ngashërim dhe në një tronditje të madhe”.

Sipas A. Xharas, Andronika, e cila në historinë e Arbërisë njihet me emrin Donika, mbërriti në Itali më 23 maj të vitit 1468, për më shumë[8], por ka dëshmi se AndronicaCommeno ose Cominata, patjetuar disa kohë në Monte S.Angelo edhe në vitin 1467, dhe se ajo Gjon Kastrioti kur erdhi në trevat Napolitane, gjeti strehë në atë feud ose në Napoli, ndërsa Kruja u ishte lënë në posedim dhe mbrojtje venecianëve.

Ndërkohë që më me interes ishin të dhënat që jepen në libër për Donika Kastrioti Arianitin, bashkëshorten e heroit tonë kombëtar, të panjohura nga historiografia jonë më parë.Aty, autori pohon se e veja e Skënderbeut, e quajtur në gjuhën vendase si “Scannalibeca”, ka jetuar në mërgim me krenari dhe mençuri aq të shquar, duke u krenuar për emrin e madh të shoqit dhe duke e lartësuar atë. Dokumenti i publikuar në faqen 74 të librit na njofton se ajo merrte si të ardhura një pension prej 1.000 dukatësh nga mbreti i Napolit.[9]

Më vonë e veja e Gjergjit, në fakt, duket se ishte pranishme në jetën mondane tëkryeqytetit në Napoli, në qershor të 1488, kur Ephemeris e Leostello e kujton atë si pjesëmarrëse në një banketsolemn në Poggioreale. Poggioreale (në dialektin sicilian: Poggiuriali) është një qytet i vogël në Sicili, në Itali, i vendosur në luginën e Belices, i cili administrativisht i përket krahinës së Trapanit. Ajo pastaj përmendetedhe në nëntor 1496, kur ajo bashkëpunoi pak a shumë, me Nënën Mbretereshë, gruan e Alfonsit I, kjo sipas disa dokumenteve dhe njoftimeve të mbledhura po aty.[10]Në fillim Gjoni Kastrioti trashëgoi feudet e të atit, pastaj siçduket, ka të mundur t’iketë ndërruar në vitin 1485 me ato të Shën PietrosnëGalatina e Soletos, duke trashëguar dhe titullin e kontit, apo të dukës.

Si ndryshoi llagapi nga Skanderbega në “Scannalibeccha”,Conmema apo Commiata

Po në librin, “Periudha pas Skënderbeut, ngaprofesori i Universitetit të Salentos, GiancarloVallone, tregohet për integrimin e familjes Kastrioti dhe të shqiptarëve të tjerë të emigruar në Itali pas vdekjes së Skënderbeut, në institucionet e Mbretërisë së Napolit në shekujt XV-XVII. Aty autori pohon se e veja e Skënderbeut, e quajtur në gjuhën vendase si “Scannalibeca”, ka jetuar në mërgim me krenari dhe mençuri të shquar, duke u krenuar për emrin e madh të së shoqit dhe duke e lartësuar atë.

Aranitët nga rridhte dhe Donika kanë përdorur në mesjetë disa mbiemra. Në vitin 1253, në kronikat bizantine, përmendet Gulem Arianiti, zoti i Albanonit, i cili ishte i martuar me fisniken Irena, kushërirë e gruas së perandorit të Bizantit, e pikërisht ky mendohet se është edhe motivi, pse kjo familje e madhe arbërore, përdori dhe mbiemrin perandorak, Konmeni.

Kështu u sqarua dhe ky mister, për mbiemrin Konmeni. Po pse Comiata? Mbiemër i përmendur edhe nga Gjon Muzaka. Në fakt ky llagap, lidhet me shkrimin latinisht të vetë emrit Conmenia. Në këtë formë, emri i Donikës, del edhe në varrin e nipit djalit të Gjonit Konstandinit në epigrafin dhe varrin monumental në Santa Maria la Nuova, cituar nga De StefanoSchradero, nga Eugenio, nga Ghelli, nga Ciarlanti, dhe Moroni, e të tjerë. “Monumenti është një epigraf, që u kujton brezave që vijnë të mos harrojnë dashurinë amësore që AndronicaComniata, me fjalë dashurie shkruan në latinisht, kujton virtytet e nipit të dashur që humbi jetën dhe shpresat e kishës në një moshë mjaft të re”. Është interesant një monument funeral i Donikës për të nipin Konstandinin që ishte peshkop i Izernias dhe vdiq në moshë të re, se ajo nënshkruan, AndronicaCominata dhe jo Scannalinbeka.

Donika, nga refugjate, në një zonjë oborri

“Raportet e Donikës me kurorën e Napolitu bënë më të ngushta pas mbërritjes në Napoli, në shtator 1477, të Giovannassë III-të, gruas së dytë, nuses së re të Ferrantes, me të cilën, Donika lidhi një miqësi të thellë dhe të gjatë. Vetëm për pak kohë gjatë sezonit të shkurtër të Carlo VIII, gjatë vitit 1496 në kohën, kur u rindërtua apartamenti i Giovanna III në CastelNuovo.

“Zonja” Donika kishte një banesë mbi apartamentin e saj, në katin e dytë, të krahut perëndimor të kështjellës .Së bashku me të ishin dhe zonjat të tjera shoqëruese, në mes së cilave “zonja Porfida”, apo Petrina e shtëpisë së Arianitëve, kushurirë e ngushtë e Donikës, e cila ndodhej në oborr, gjithnjë në shoqërinë galante të dy Giovannave,(Johanave) dhe të famshmitFerdinandoFrancescod’Avalos, markezit të Pescaras.Thuhetse besimi i Mbretëreshës Giovanna tek Donika, ‘Scannalibeccha’, ishte aq i madh, sa ajo i besoi asaj kujdestarinë e vajzës së saj, foshnjës me të njëjtin emër, Giovanna:më 2 qershor 1488, dhe në kohën kur Duka i Kalabrisë inauguroi pallatin e Napolit, Poggioreale, dhe e la atë të rrinte në një dhomë me vogëlushen, si dado e saj. [11]

Nga dëshmi të tjera, për kohën e mbërritjes së Donikës në Napoli, tregohet se ajo u respektua shumë qysh në momentin e parë, jo vetëm si e veja e Skënderbeut të lavdishëm, por edhe nga emri i saj si bijë e Aranitit, dhe pinjolle e dinastisë së Bizantit të Konmenëve, që kishte në linjën e saj të gjakut, të paktën me dy apo tre perandorë të Bizantit.Ajo quhet në dokumentet italiane Andronica (Donika) Arianiti CommenaScalinbecha”.Pavarësisht nga afërsia me pushtetin dhe lajkatimet e tij, Donika kalon jetën e matur, me dinjitet dhe moderim.

A ka patur Skënderbeu dhe Donika një vajzë?

Studiuesi italian Carlo Padiglione shkruan në faqen 14 të librit për Gjergj Kastriot Skënderbeun dhe trashëgimtarët e tij, “[12],kushtuar Markezit Antonio CastriotaScanderbech. markez i Aulettes, i cili e pat lejuar të hulumtonte në arkivin e familjes, shkruanse SkënderbeumeDonikën patën dy fëmijë:një djalë me emër Giovanni- Gjon, dhe një vajzë që u martua, me StefanoMaramonten, e quajtur si gjyshja e saj Vaissava (Vojsava) .Autori madje e ka vendosur atë edhe në trungun familjar të Kastriotëve.Emri saj deri tani nuk del në ndonjë burim tjetër, por kjo gjë citohet, dhe në Enciklopedinë Italiane, “Treccani”[13].

Ajo që duhet theksuar është fakti se shumica e shqiptarëve e ka ditur deri tanimë se Skënderbeu ka pasur vetëm një fëmijë, Gjonin, i cili pas vdekjes së Heroit u largua me të ëmën, Donikën, në Itali.

A e ndihmoi Donika, Gjergj Kastriotin e Ri të luftonte për tokën e gjyshit

Në lidhje me Gjergjin e Ri i cili i qe djali i parë i Gjon Kastriotit dhe IreneBrankovicPaleologut, pra nipi i Skënderbeut të famshëm, mendohet se në shkurt 1500 ai duhet të kishte, sipas një burimit shumë të besueshëm tëSanudos njëkronikani të kohës duhet të qe 23 vjeç. Prandaj, data e lindjes së tij duhet të përcaktohet, me të gjitha gjasat, rreth vitit 1477.[14]Eshtë e vërtetë, megjithatë, besnikëria e treguar deri më tani nga Kastrioti i ri kundrejt Mbretit të Napolit, duket se merr fund në shkurt të 1500, kur Gjergji – kundër dëshirave të mbretit Frederick – shkoi në Venecia për të kryer një ekspeditë në Shqipëri e orkestruar nga Signoria dhe e miratuar edhe nga nëna e tij, IreneBrankoviq.

“Këto ditë, erdhi në këtë vend dhe z Schandarbecho, 23 vjeç, biri i të birit të Schandarbeg plakut, që ka një famë të madhe në Shqipëri. Për këtë që na informon një murg për Signoria tonë, ai ishte në vendin e Otrantos me babain e tij, po pa marrë mbështetje e siguri nga Mbreti, erdhi vetëm me vullnetin e nënës, bijë e dhespotëve të Serbisë edhe pse mbreti nuk donte.” [15]

Arsyet që e shtynë Kastrioti të ri të mos i bindej mbretit e tij nuk dihen. Sigurisht, në muajt e fundit të shekullit të pesëmbëdhjetë fuqia e Frederikut lëkundej nën kërcënimin e afërt të Francës dhe Spanjës.[16] Edhe Mbretëresha Joana III, e veja e Ferdinandit dhe njerka e Frederikut, duke parandjerë fundin e Mbretërisë, kishte vendosur të largohej nga Napoli, dhe më 1 shtator 1499 ajo ishte nisur për në Spanjë, ku do ta kishte vendosur veten nën mbrojtjen e vëllait të saj, të fuqishmit mbreti Ferdinand katolikut. Vajza e tij Giovanna/Johana, e veja e mbretit Ferrandino, do të nisej për në Spanjë në fillim të gushtit 1501, i shoqëruar nga Andronica Arianiti dhe Alfonso Kastrioti, përkatësisht gjyshja dhe vëllai i Gjergjit. Kjo do të thotë së Donika nuk është në dijeni të misionit të Gjergjit të ri në Shqipëri.

Vdekja në Valencia, varri i fshehur pas një ikone

Ishte ky inkuadrim në shoqërinë e lartë, që i dha Donikës akses të shpejtë në rrethet shoqërore, duke fituar tituj të shumta dhe pasuri, duke marrë një rol dhe e prestigj të madh në të gjithë mbretërinë e Napolit.Më 20 tetor 1494, Alfonso II i Ashpëri i rekomandon Donikës kujdesin ndaj Giovannave, me fjalë që zbulojnë mirë lartësinë shpirtërore të gruas: “”in le vostreorationequalefaceteadnostrosignordiorecordateveetiam de noi; et recomendateli la nostraIustitia”. Duke qenë me prestigj dhe me ndikim të përditshëm në oborr, mbreti tjetër i Napolit, Alfonsi II, i beson zyrtarisht më 20 tetor 1494 Giovanna-n III, të cilën Donika do të përpiqej ta bindë që të mos e linte Napolin pas vdekjes së mbretit Ferdinand.

Pas vdekjes se Ferantes, aderimi në fronin e ri të mbretit të Aragonës, të birit të Ferrantes, Frederikut, më 13 shkurt 1498, nuk ndryshoi klimën e respektit dhe miqësisë ndaj gruas së” Scannalibecho.Më 7 shtator 1499, Giovanna apo Juana III, largohet nga Napoli, për të shkuar në Spanjë pas turbullirave ne Itali.Donika së shpejti do ta arrijë atë, në shoqërinë e Giovanna Katolikes dhe një personi nga dega e BernardoGranait, i cili ndërkohë është bërë konti Copertino.Në janar 1501 në një njoftim venecian nga legati në Napoli, FrancescoMorosini, shkruhet “se mbretëresha Fiola ka mbetur në Napoli, në moshë njëzet vjeçare ajo është gruaja e ndershme e Mbretit Ferandino, çdo veprim e bën me maturi, ajo ndodhet së bashku me zonjën e moshuar të Scandarbecho, person shumë i dashur për Zotërinë tonë . (Venetikun) “Largimi i saj tok me Giovannën e re filloi nga Napoli në fillim për në Sicili më 2 dhe 3 gusht 1501, duke mbërritur në Spanjë në korrik 1502.

Për këtë problem ka qenë shtypi i shkruar shqiptar. Kështu gruaja e Gjergj Kastriotit të Lavdishëm, Donika, vdiq në Valencia.Ikona e cila ka qenë mbi varrin e saj, u ka mbijetuar të gjitha vështirësive:luftërave, grabitjeve dhe nëpër secilin moment të humbjes së mundshme që ka ndodhur në atë manastir përgjatë shekujve.Kjo ikonë ende ekziston.Është e mbuluar nga një pikturë më moderne, por ekziston.

Me sa duket në vitin 1501 kur mbërriti në Spanjë zonja Donika Kastrioti, tashmë ishte 73 vjeçe dhe nuk do të ketë pasur mundësinë të kthehet më në Napoli.Ajo duhet të ketë vdekur në harkun kohor midis marsit të vitit 1505 dhe shtatorit 1506.Ky fakt, dëshmohet nga testamenti i Giovanna-s së III, në të cilin pohohet se Andronica është varrosur në kishën e Trinisë së Shenjtë në Valencia të Spanjës.Këtë fakt Monti e vërteton edhe nga një burim tjetër.

Varri bosh i Donikës në Lecce, amaneti i pa mbajtur

Por krahas këtij varri në manastirin e shenjtë, ka edhe një varr bosh të Donikës në Itali.Në një kishë, ku ndodhet edhe një varr tjetër me shenjat e Dragoit, kjo ka shtuar spekulimet për një lidhje mes Skënderbeut dhe famëkeqit Vlad III TepshDracula, gjë njëshkrim timin të mëparshëm e kam parashtruar këtë hipotezë më në gjerësi, bazuar kryesisht në burime italiane. Në të thuhet se kur Donika erdhi në Napoli ajo kishte me vete bashkë me Gjonin edhe një vajze 7 vjeçe, që disa studime thonë se ajo ishte jo Maria Balsha mbesa e Donikës, por e bija e VladTepeshit, që ishte adoptuar nga Skënderbeu pas vdekjes së Drakulës.[17].

Në këtë manastir në Napoli ka një monument funeral ndërtuar në fund të vitit 1400 nga familja Ferrillo.Varri është bosh dhe aktualisht ka në frontin e një basoreliev që përfaqëson një dragua.Menjëherë në të djathtë të këtij varri, ndodhet një tjetër monument funeral me një mbishkrim që tregon se është varri i bosh i Andronica Arianiti Comnena, të vesë së Skënderbeut.Në testamentin e saj, Mbretëresha Giovanna III, shprehet dëshira që trupi Donikës, që ishte varrosur në kishën e Trinisë së Shenjtë në Valencia, të kthehej në Napoli, në një kapelë të kishës dell’ Erigenda në Manastirin e Santa Maria të Konceptimit, nën përkujdesjen e murgeshave të SantaChiaras. Me sa duket, vullneti i Giovanas III nuk është ekzekutuar dhe prandaj trupi i Donikës ndodhet ende sot i varrosur në Valencia.[18]

Si përfundim, interesimi për Donika Kastriotin plotëson një boshllëk të historisë sonë.Në këtë studim u përpoqa të mbledh informacione të panjohura, shpesh ndoshta dhe jo aq vërtetuara dhe misterioze, duke i ballafaquar sa munda me dëshmi e dokumente të tjera për të zbuluar, sadopak dhe sidoqoftë, portretin e vërtetë të zonjës sonë së madhe, Donika Kastrioti.Ndaj drejtojmë një apel dhe shpresojmë, që eshtrat e saj të gjenden, e të kthehen aty pranë varrit bosh të heroit tonë të lavdishëm, në Lezhë.

*Botohet i shkurtuar

[1] Dhimitër Shuteriqi, Arianitët.Studime për epokën e Skënderbeut, II.Tiranë 1989. fq. 37-83

[2] Faik Konica, Revista Albania, nr 10, 1890 “ Martesa e Skënderbeut”

[3] Revista “Albania”, nr. 10, 1890 “ Martesa e Skënderbeut”

[4]Julius Von Pisko “Skanderbeg”, Historische Studien, Wien, W Frick. 1894, fq.51

[5] Marin Barleti, “Historia e Skënderbeut”,Tiranë 1983. fq. 382-384).

[6]Francesco Trinchera, “Codice Aragonese”, vol.1, Napoli 1866, fq.439.“loro venuta ad nui sera multo piacere, et da nui haveranno quelle carize et honori che figlio deve fare ad matre et patre ad figliolo et non solamente li lassaremo quello ce havemo donato, ma quando bisognio fosse li donaremo de li altri nostri boni.

[7]Po aty fq. 441“Havemo inteso che l’I Scandalbech vostro marito carissimo ad nui como ad patre secundo è stato piacere ad nostro Signore Dio e morto”.

[8] A. Xharra “Donika Kastriot, Nuk-guxon-te-harrohet”, https: //shqiperiaebashkuar. al/2017/01/donika-kastrioti-nuk-guxon-te-harrohet

[9] Po aty, fq 74

[10] Monti po aty

[11] http://www.castriotascanderbeg.it/biografie/7-biografia-andronica-arianiti-commeno

[12] Carlo Padiglione Di Giorgio Castriota Scanderbech e de’ suoi discendenti “ Napoli me 1879 fq. 14

[13] Enciclopedia Italiana Treccani

[14] Sanuto M. Diarii , Venecia 1880 ed. M. Visentini, vëll. III.

[15]Sanuto M. Diarii . Venecia 1880 ed. M. Visentini, vëll. III, kol. me 1308. Il Petta [Despoti i Epirit dhe princat e Maqedonisë, Argo Lecce, 2000, f. 37, shprehet se Gjergji “në të vërtetë shkoi në Venecia në shkurt 1500, i bërë të ditur babait dhe gjyshes së tij ” , por nuk është e qartë se ku i merr ai informacionet se ishte nisur pa dijeninë e Gjonit, babait të tij.

[16] Volpicella L. Federico i Aragonës dhe fundi i mbretërisë së Napolit. Napoli 1908, f. 28.

[18] Monti, po aty.

Gisht në plagë

November 13, 2021 by s p

Kumari, të varur të pakallur

Ese nga Rafael Floqi/

I madhi Konica thoshte,” Interesi për para është një karakteristikë e shqiptarit, i cili është gati të futet në aventurat më të rrezikshme, mjaft që të nxjerrë ndonjë përfitim. E kishin zakon të tregonin një anekdotë në kohën e Perandorisë së vjetër turke: “E pyetën shqiptarin një herë “a do të shkosh në xhehnem (ferr)?” dhe ai u përgjigj “Sa është rroga atje?”

Lojërat e fatit janë përhapur mjaft në komunitetin tonë, shumë prej nesh kemi ndonjë të afërm, apo të njohur, që është aq shumë i dhënë pas tyre, sa bixhozi i është shndërruar në një sëmundje me pasoja, jo vetëm për jetën e tij, por edhe për familjet e tyre dhe për mbarë komunitetin. Me këtë mbi tituj po fillojmë një grup esesh që synon të luftojnë mangesitë në jetën sociale të diasporës sonë.

Po pse kazinotë dhe lotaritë janë të këqija dhe janë pothuajse saktësisht të njëjta me drogën, sepse ato kanë po aq, ose një efekt edhe më shumë varësie tek njerëzit. Ka një ndryshim se i droguari merr drogë dhe në thelb është i pavetëdijshëm, në një kuptim mendor, por lojtarët e fatit dhe njerëzit që luajnë bixhoz janë ende të vetëdijshëm për atë se çfarë po bëjnë.

Kjo gjendje mund të jetë edhe më keqe, sepse të varurit nga bixhozi dëmton qëllimisht njerëzit e dashur të tyre dhe dëmton të ardhmen e tyre, pa “ikur” nga kjo botë si të thuash.

Ka dy lloj atraksionesh që tërheqin viktimat drejt bixhozit.

Kazinotë turistike që janë krijuar dhe funksionojnë posaçërisht për t’u kujdesur për njerëzit më të pasur, të klasës së lartë dhe kanë standarde që mund t’ua lejojë. Këto objekte të lojërave të fatit, nuk kanë një ndikim të madh në shoqërinë e përgjithshme, sepse lejohen të hyjnë vetëm njerëzit që mund të përballojnë humbjen e shumave të parave.

Lloji tjetër i kazinosë, që tërheq pjesën më të varfër dhe të shkretë të popullsisë, ka një ndikim shumë më të madh. Kazinotë që kujdesen për pjesën më të varfër të popullsisë përdorin makinat e lojërave elektronike, të cilat nxisin një lojtar të verë baste me shuma të vogla, aq shpejt sa ata mund t’i lëvizin gishtat e tyre, të fluturojnë duke përdorur shumë butona dhe drita. Pas një nate në lojëra elektronike, aty ku shumë shuma të vogla parash lihen me një ritëm të shpejtë, njerëzit në përgjithësi që nuk kanë shumë para, ndihen në fakt jo si të humbur, sepse nuk vunë “bast aq sa për të humbur shumë para”. Por tek ata dëmi i vërtetë nuk është në sasinë e parave që ata shpenzuan, por është se njerëzit kthehen përsëri dhe përsëri, me një strategji që lojtarët e lojërave të fatit e quajnë “një lojë deri në zhdukje”.

Në një nga këto lokale, gjysmë-ilegale këtu në Michigan, “një kafe shqiptare pa emër”, që në orën 7 të mëngjesit do të shohësh të njëjtat fytyra , dikush me rrobat e punës dhe me njolla boje, nga kuptohet që është bojaxhi, që shtyp vazhdimisht butonin e kuq, para një makinete të tillë, vazhdimisht pa e parë. Çdo shtypje butoni kushton 5 dollarë. Ai qysh nga mëngjesi luajti 400 dollarë dhe u nis pastaj për në punë, fitoi dicka, por do të kthehët prapë nesër. M’u desh te shkoja tek ajo kripto kafene, pasi po prisja të regulloja gomat e makinës në një oficinë aty pranë. Kur hyra më panë me një vështrim po ku cdo këtu. Tre veta prapa lojtarit të zellshëm po ndjekin me tifozllëk lojën në tre makineta të vjetra. Më vonë kafexhiu që servir kafe ekpres, merr një çelës hap makinën dhe mbledh paratë. Në atë lokal pa shenjë asnjë emër a reklamë nga ana e rrugës, ka vetëm një deriçkë me xham të errët nga pas ku parkojnë kafepirësit e mëngjesit dhe bixhozxhinjtë në kërkim të fatit që s’vjen. Si kjo kafene mund të jetë kudo në çdo shtet ku ka grumbullim shqiptarësh, dhe dikush mund ta gjejë veten edhe në këtë shkrim.

Lotaritë dhe kazinotë, makinetat ( kompjuterët), interneti janë të gjitha mënyra si për të marrë para nga njerëzit, duke i bërë ata të shpenzojnë paratë e tyre vullnetarisht. Për shkak të mënyrës se si kazinotë dhe lotaritë janë në gjendje të krijojnë varësi, për këdo që mund të joshin, dhe ato kanë një ndikim shkatërrues tek njerëzit.

Një pjesë e lokaleve apo kafeneve shqiptare që, jo për çudi, frekuentohen vetëm nga burrat, sa një herë një mik amerikan, më tha pse shkon atje, ai është një lokal për gay, janë shndërruar në kazino ilegale me disa kompjuterë në një kthinë të fshehur, jo vetëm, pse aty pihet duhan e shitet alkool, por ushtrohet ilegalisht edhe bixhozi, edhe pse shpesh mbyllen, kur nuk tolerohen nga organet e rendit. Është fakt në qytetin e Sterling Heights në Michigan shumë nga këto njësi janë mbyllur, por mbeten të hapura në disa qytete të tjera si Warren, Clawson dhe Shelby Township.

Shpesh organet e rendit shpesh mësyjnë dhe i gjobitin këto lokale, por edhe mbyllin nga një sy. Pronari i një kafeneje shqiptare që ishte dënuar me 200 mijë dollarë për ushtrim bixhozi ilegal, poker apo makinetash, më thoshte njëherë se do t’i vinte “ kompjuterët prapë” dhe se ato paratë e gjobës i nxirrte për një javë.

Ndërsa një mik punonjës policie me tregonte, se kur ndërhynin në rastet e kafeneve, shkak bëheshin njoftimet e ndryshme që njoftonin policinë, telefonatat, sidomos, nga gratë që i shihnin që burrat e tyre t’i linin të gjithë të ardhurat e familjes aty.

Po përmend, p.sh. A.C është një djalë punëtor, por duke luajtur vazhdimisht me kompjuterë në kthinën e fshehur të një “ kafene-je”: shqiptare është bërë aq i varur, sa të gjithë të ardhurat, që fiton nga puna e tij ditore në painting, si bojaxhi, gjatë ditës, i luan pas orës të punës, në kompjuterë, deri sa t’i mbarohen paratë dhe pastaj i merr borxh para banakierit, dhe luan përsëri deri sa të mbyllet lokali.

-Nuk mund ta lë, më shprehej ai, është më e fortë se unë.

Kumarxhinjtë e sëmurë do të kthehen herë pas here dhe do të vënë baste shuma relativisht të vogla derisa paratë e tyre të zhduken në mënyrë efektive. Kjo strategji do t’i mbante lojtarët problematikë të kthehen prapë për të shpenzuar, shuma të cilat përbëjnë mbi gjysmën e parave të fituara nga kazinoja. Njerëzit e tjerë që vijnë “për argëtim” shpenzojnë më pak, dhe kazinotë e dinë këtë, kështu që ata krijojnë një atmosferë që i përshtatet të varurve. Shpesh ato krijojnë dhe japin dhoma hoteli për të shpenzuar, të japin karta VIP, që të lejon të jetosh si princ gjersa t’i humbësh paratë e tua. Dhe fatkeqësi është se në kazinotë në Detroit sheh shpesh edhe familje të tëra.

Shumë prej këtyre lojtarëve e dinë defektin e tyre, por nuk mund ta mundin tërheqjen nga loja. Njeri syresh, që ka një status VIP, në një nga kazinotë në Grek Town në Detroit më tregonte. Se një herë kishte arritur të fitonte 36, 000 dollarë, dhe nuk kishte fjetur gjithë natën, i kishte luajtur përsëri, por jo vetëm që i humbi të gjitha paratë e fituara , por humbi dhe 10.000 të tjera, pa kthim.

-Desha të hidhesha nga ura, më tha ai. Po pse s’u hodhe?, e pyeta. Unë jam i sëmurë, po jo aq budalla.

Megjithëse sot janë bërë të zakonshme që lojërat e fatit, dikur ishin të paligjshme. Sot, dyzet e tetë shtete amerikane i lejojnë kazinotë dhe objekte të tjera të lojërave të fatit, sepse Kongresi i ka lejuar legjislaturat shtetërore që t’i bëjnë ato të ligjshme. Të njëjtët ligjvënës që po bëjnë presion për më shumë kazino, të cilat janë një taksë mbi njerëzit, por në një farë mënyre, gjithashtu po luftojnë ashpër kundër çdo rritjeje të taksave për to. Kazinotë janë një “taksë” për njerëzit që i vizitojnë, sepse u marrin disa para individëve dhe ua japin një pjesë qeverisë që përdoret për financimin e shkollave.

Megjithatë të njëjtët njerëz që humbasin paratë gjithashtu thonë se nuk po tatohen sepse tatimet janë vullnetare. Tridhjetë vjet më parë, Nevada ishte i vetmi shtet që lejonte lojërat e fatit të çdo lloji, por sot nëntëmbëdhjetë kanë drejtuar komercialist kazino në qytetet me popullsi të madhe, dhe dyzet e tre lejojnë lloje të tjera të lojërave të fatit, të tilla si bastet në anën tjetër. Ato gjithashtu janë shfaqur në shtetet që ende nuk i lejojnë duke shfrytëzuar boshllëqet në ligje.

Një bashkatdhetar me tregonte se të varurit nga loja jo vetëm që kërkojnë të luajnë vetë po kërkojnë të bëjnë dhe të tjerët shok në lojë. “Unë isha vetëm 19 vjeç, atëherë thotë ai dhe nuk lejohesha të luaja. Ata kishin zbuluar, që në veri të Miçiganit , “Up north” lejohej të luaje mbi 18 vjeç dhe jo mbi 21 vjeç. Dhe shkuam tregon ai. Ata filluan lojën dhe ora po shkonte rreth 4 mëngjesit. “Unë i thirra 3 herë por ata nuk shkëputeshin, u thirra se unë nesër me duhej të shkoja në punë. Kështu që ata gjoja erdhën për mua, mbetën aty, gjersa gdhiu, edhe pse ishin tre orë larg ”.

Efektet negative të lojërave të fatit janë hulumtuar nga studiues dhe ata që bëjnë punë për dekada, megjithatë ka pasur një mungesë befasuese të kërkimeve të kryera mbi aspektet pozitive të ndikimeve të lojërave të fatit në shoqërinë moderne. Arsyeja pas një varfërie të tillë mund të jetë se nuk ka aspekte pozitive në lojërat e fatit dhe se kjo çon në një mori problemesh që kanë kuptime negative të shkruara kudo. Nga ana tjetër, mund të jetë që studiuesit thjesht nuk kanë marrë kohë ose nuk kanë bërë përpjekje për të përcaktuar aspektet pozitive kryesisht sepse është kaq e lehtë të shihet negative mbi pozitive. Kjo mungesë përpjekjesh nga ana e studiuesit mund të jetë, gjithashtu, se ata nuk dëshirojnë të shihen personalisht duke lavdëruar një veprim që shumë të tjerë e konsiderojnë të dënueshëm.

Dependenca shpesh dhe ndryshon formë, një person që ishte bllokuar për të shkuar në kazino fitoi një dependencë të re, me lotarinë “gërvisht e fito” blinte nje top për 500 dollarë dhe vazhdonte t’i gërvishte të gjitha, ndërsa një tjetër më pohoi. Se ishte i ndërgjegjshëm për faktin ,që ishte bërë i ndërvarur dhe kishte shkruar emrin në listën e zezë në të gjitha kazinotë në Detroit. Po a luan më aty?, e pyeta. Jo, më tha po shkoj në Winsdor në Kanada. Tani e kam siklet për shkak të karantinës nga kovidi.

Ndonjëherë kjo sëmundje qe ka bërë dhe biznesmenë të suksesshëm si agjentë real estate e të tjerë biznese, disa prej tyre dikur kishin biznese të fuqishme që reklamonin në TV, e fitonin çmime profesionale, që të humbasin qetësinë pasurinë, familjen të divorcohen, të humbasin shtëpinë dhe reputacionin. Një shembull sa i dhimbshmen dhe aq për të venë mend ishte një lajm paradokohe në Shelby Township, kur prokurorët federalë akuzuan një biznesmen të pasurive të patundshme për mashtrim të investitorëve me vlerë 19 milionë dollarë në një firmë piramidale, para që ai pat shpenzuar, duke luajtur në lotarinë e Miçiganit.

Sipas të dhënave të gjykatës federale. Viktor Gjonaj, 43 vjeç, themeluesi i “Title Plus Title Services”, u akuzua për mashtrim dhe u akuzua për orkestrimin e një skeme shumëvjeçare piramidale për të marrë para nga investitorët në mënyrë që ai të mund të blinte deri në 1 milion dollarë në bileta lotarie Daily 3 dhe Daily 4 çdo javë. Kumari i detyrueshëm, i quajtur edhe çrregullimi i lojërave të fatit, është dëshira e pakontrollueshme për të vazhduar lojërat e fatit, pavarësisht nga dëmi që merr në jetën tuaj. Kumari do të thotë që ju jeni të gatshëm të rrezikoni diçka që vlerësoni me shpresën për të marrë diçka me vlerë edhe më të madhe. Kumari mund të stimulojë sistemin e shpërblimit të trurit ashtu si droga ose alkooli, duke çuar në varësi.

Gjithashtu, sa më shumë që personi humbet para, aq më shumë ka të ngjarë që ata të shqetësohen emocionalisht dhe potencialisht të bëhen të dhunshëm, veçanërisht kur janë nën ndikimin e alkoolit dhe drogës. Nuk dihet mirë se çfarë e bën dikë të luajë në lojëra në mënyrë të detyrueshme. Ashtu si shumë probleme, bixhozi i detyruar mund të rezultojë nga një kombinim i faktorëve biologjikë, gjenetikë dhe mjedisorë ai prek të gjitha moshat edhe gjinitë, por më shumë burrat. Por edhe gratë madje familje të tera mund të shohësh në Kazinotë në Greek Town në Detroit.

Ndërsa krimi i organizuar dhe bixhozi shkojnë dorë për dore, po ashtu edhe krimi i organizuar dhe droga, kjo është arsyeja pse bixhozi dhe droga janë fenomene devijante sociologjike të lidhura ngushtë, fenomen që shoqëria ta kundërshtojë me vendosmëri.

Nëse keni një problem me lojërat e fatit të detyrueshëm, mund të ndiqni vazhdimisht bastet që çojnë në humbje, të fshihni sjelljen tuaj, të pakësoni kursimet, të grumbulloni borxhe, apo edhe të përdorni vjedhje ose mashtrim për të mbështetur varësinë tuaj. Edhe pse nuk ka asnjë mënyrë të provuar për të parandaluar një problem të lojërave të fatit, programet edukative që synojnë individë dhe grupe në rrezik të shtuar mund të jenë të dobishme.

Nëse keni faktorë rreziku për lojërat e fatit të detyrueshëm, merrni parasysh shmangien e lojërave të fatit në çdo formë, njerëzit që luajnë bixhoz dhe vendet ku ndodh bixhozi. Merrni trajtim në shenjën më të hershme të një problemi për të parandaluar përkeqësimin e tërheqjes ndaj lojërave të fatit

Kumari i detyrueshëm është një gjendje serioze që mund të shkatërrojë jetën. Megjithëse trajtimi i lojërave të fatit të detyrueshëm mund të jetë sfidues, shumë njerëz që luftojnë me lojërat e fatit të detyrueshëm kanë gjetur ndihmë përmes trajtimit profesional në shoqatat e ndryshme në familje apo dhe në institucionet fetare.

Linja e Ndihmës për Problemet në Miçigan është një linjë ndihme pa pagesë, konfidenciale, një-në-një që mund t’ju japë ndihmën dhe mbështetjen që ju nevojitet për të kapërcyer një varësi nga lojërat e fatit. Këshilltarët e trajnuar dhe me përvojë janë në dispozicion 24 orë në ditë, shtatë ditë në javë.

Këto mund të ndihmojnë, megjithatë një thënie që të gjithë ne e pranojmë si të mirëqenë është se, “Të luash lotarinë është marrëzi, derisa kur nuk fiton më shumë sesa ke shpenzuar për bileta lotarie; dhe mençuri, kur fiton jack potin”. Merreni si të doni…

Robert Frost, një Dritëro i poezisë amerikane

November 8, 2021 by s p

Himne për vjeshtën

Përktheu Rafael Floqi

“Dy rrugë degëzoheshin në pyll,

Unë zgjodha rrugën më të pashkelur

Dhe kjo e bëri gjithë ndryshimin”.

Robert Lee Frost (26 mars 1874 – 29 janar 1963) ishte një poet i shquar amerikan. Vepra e tij fillimisht u botua në Angli përpara se të botohej në Shtetet e Bashkuara.

I njohur për përshkrimet e tij realiste të jetës rurale dhe zotërimin e të folurit bisedor amerikan, Frost shpesh shkruante për mjedise nga jeta rurale në New England në fillim të shekullit të 20-të, duke i përdorur ato për të shqyrtuar tema komplekse sociale dhe filozofike. Mund ta quajmë atë me plot gojën një Dritëro i poezisë bashkëkohore amerikane. Shijojeni një tufë nga poezitë e tij, shkëputur nga vëllimi i përgatitur nga unë për botim me përkthime nga poezitë e tij titulluar “ Udha e pashkelur “ ….

Frost u nderua shpesh gjatë jetës së tij dhe është i vetmi poet që ka marrë katër çmime Pulitzer për poezi. Ai u bë një nga “figurat e rralla letrare publike, pothuajse një institucion artistik” të Amerikës. Ai u nderua me Medaljen e Artë të Kongresit në vitin 1960 për veprat e tij poetike.

Tetori

O mëngjes i butë, i këtij tetori të heshtur,

Gjethet e pemëve të vyshkura po bien;

Era e egër që vjen shpejt nesër papritur,

Do t’i shqelmojë e të gjitha do përzien.

Sorrat mbi pyll po krrokasin aq fort;

Sa nesër mund të tubohen e çalltisin.

O mëngjes i qetë tetori, a mundesh dot

T’ia bësh ditës pak më e shkurtër tisin?

Nisi orët e kësaj dite avash -avash,

Mashtrona Tetor dhe ne, ashtu siç ti di

Se zemrat s’i ikin dot yshtjes sate me pash.

Rrëzoje vetëm një gjethe teke në agim,

E në mesditë, një tjetër sa për merak;

Një nga pemët tona, një nga të fqinjit.

Me mjegullën tinëzare vonoje diellin,

Magjepsna tokën me ngjyrën e ametistit,

Avash -avash, zhvishi pemët ngadalë!

Heshturazi, o Tetor, më me përkëdheli

Për hir të rrushit, që u zhvesh pa mend,

E i bori të tëra sapo e para ngricë i zuri,

Të lutem për hir të kokrrave plot lëng,

Të pjergullës që zvarritet majë atij muri.

Ngurrimi

Jashtë dola nëpër fusha dhe pyjet mora

Eca mbi muret ku qeshë rrëkëllyer,

E pasi u ngjita mbi kodrat e kundrimit,

Pashë botën nga lart e zbrita teposhtë.

Dhe kur nga xhadeja në shtëpi u ktheva

Pashë se gjithçka kishte marrë fund

Gjethet përdhe të gjitha të vyshkura.

Shpëtojini pra, ato çka i ruan ende lisi,

Përshkojini në një varg një e nga një,

Dhe lërini të gërvishten, duke u zvarris

Jashtë mbi koren e dëborës së re.

E kur njerëzit natën të jenë duke fjetur,

Kur gjethet të grumbullohen qetësisht,

Duke mos fluturuar më andej e këtej,

Dhe kur lulja e fundit e Asterit të bjerrë

Kur kokrrat e lajthisë të jenë me myshk,

Zemra do të dhëmb së kërkuari si përherë

Dhe këmbët do më pyesin “Për ku je nis?”

Do mendoja me vete, ah në zemrën e njeriut

Sikur të kish jo më pak se një herë tradhti

Për të shkuar sipas rrjedhës së gjërave,

Duke iu përulur atyre paksa për urti,

Duke u përkulur për t’i dhënë fund

E ngurrimit të dashurisë për këtë stinë.

Tufa e luleve

Shkova ta ktheja përmbys barin në mëngjes

Që pse me vesë, ai të gjithë e kish prerë,

Dhe kur vesa u terr, e tehu qe më prerës

E kur sa mbërrita e pashë fushën djerrë.

Pas një ishulli pemësh e kërkova me sy

Dëgjoja grihën që mprehte flladin e erës.

Më duhet të rrija fillikat i vetëm aty,

“Si gjithë të tjerët,” i dhashë forcë zemrës,

Ai pasi kositi pat ik, e unë thashë me vete :

“Pavarësisht nëse punojmë bashkë apo veç”…

E m’u duk se më kaloi pranë fshehtas ai,

Si krahu i një fluture të hutuar aq keq,

Që kërkon në kujtimet e zbehta të natës

Lulen e pushimit të mbramë, për dreq

Dhe pashë fluturimin e saj, përqarkës

Si një lule e shtrirë dhe e vyshkur krejt,

Që kërcente larg sa syri s’ ma cekte

E rikthehej si purtek duke u drithëruar.

Mendoja pyetjet që s’më gjenin dot gjegje,

A do të kthehej ai barin për ta kthyer?

Dhe syri e kuptoi që ai qenkësh kthyer

Kur anës përroit pa një tufë lulesh bishtgjata

Një proskë lulëzimi që kosa e pat kursyer,

Në udhën mes kallamishteve të thata.

Siç duket kositësi i vesës fort e kish dashur

Sa e pat lënë të lulëzonte, maj atij zhuri.

Mendoj se s’e bëri këtë për t’u duk

As për të tërhequr vëmendjen tek ai,

Por nga gëzimi i gazplotë i mëngjesit

Që flutura dhe unë i ndezëm me sy,

E i përcolli ashtu një selam të mefshtë agimit,

Që i bënte zogjtë të zgjoheshin përreth.

Dëgjoja kosën, t’i pëshpëriste dheut

Dhe diç një shpirt, zu të më rrëqethet,

E kuptova, që s’ kisha punuar vetëm

U kënaqa që, punoja me ndihmën e tij.

I lodhur e kërkoja atë në drekë si hijen

E duke ëndërruar, një bisedim si vëllezër

Të flisnim për shprehjen që s’shpresoja ta cekja,

“Pasi burrat punojnë gjithmonë tok,

I thashë atij thellësisht nga zemra,

Pavarësisht në punojnë vetëm a me shok”.

Një rresht nga një këngë stuhie

Retë e furtunës fluturojnë shpejt me shkulma,

Rruga qe e shkretë gjatë gjithë ditës,

Aty ku tani ca gurë kuarci me borë shndrisin,

E ku gjurmët e thundrave zhdukeshin krejt.

Lulet buzë rrugës, qenë të qullta për bletët,

Dhe po e shpenzonin kot lulëzimin e vet.

Eja tani ndër kodra larg me mua,

Dhe bëhu dashuria ime në shi, vërtet.

Zogjtë kanë më pak për të thënë për vete

Nga dëshpërimi rumpallë i kësaj bote drunjsh

Se gjatë këtyre viteve panumërt kukudhët,

Edhe pse s’ janë të paktë atje ku janë fshehur

Ku kënga e pyllit shkërmoqet si ca

Trëndafila të egër, lehtësisht të shprishur.

Eja, pra,. bëhu dashuria ime në pyllin e lagësht,

Aty ku bien pika shiu, kur degët era i fryn.

Ç’ është kjo stuhi që po na ndjek nga pas

E po na e prish atë këngën tonë,

Kur mbi pellgjet e cekët era vërshon

Duke shtjellë rrotull fustanit tënd.

Ç’ rëndësi ka se shkojmë drejt Perëndimit,

Nuk do të vijë veshur me rroba të thata,

Por qullur nga karfica që mbi pikon

Me currila të freskët shiu të arta.

E era dërrmuese e Lindjes kurrë më s’ do fryjë

Por do të rikthehet si shkuma e valës së detit

Në tokat e lashta ku ajo i pat lënë guaskat

Para moshës së lashtë mijëra vjeçare të fierit;

Dhe si në kohërat më pasme, po pa dyshim,

Dashuria jonë do të kthehej sërish më me forcë.

Ndaj, eja në mes stuhisë dhe shpartalloi ndrojtjet

Dhe bëhu kështu pra ti dashuria ime e përzier në shi.

Pas vjeljes së mollëve

Shkalla, dy dërrasa të gjata pas peme ngjitur

Që synojnë drejt qiellit lart e më lart, tani

Them paskam një fuçi ende të pa mbushur

Pas saj mund të ketë edhe nja dy ose tri.

Nga mollët që s’i vola dot nga degët.

Por, boll me mbledhje mollësh tani!

Gjumi i dimrit, gjatë natës duhet bërë,

Aromën e mollëve s’e ndiej më. Jam ngi,

Por çudinë s’po mund ta fshij dot nga sytë

Pamjen përtej një pllake të xhamtë prej akulli,

Që shkëputa nga korita e ujit në mëngjes,

Ajo u shkri e u thye, ndërsa e lashë të binte.

Duke e mbajtur kundrejt barit që qe përndez.

E m’u duk sikur u ndjeva disi i çliruar

Prej nanurisjes së gjumit, që po më zinte,

E dija se ç’ formë do kish ëndrra e trazuar,

Ku mollët e mëdha dukeshin e zhdukeshin pa pri,

E bishtat ngjanin si gonxhe në të lulëzuar,

Kur çdo lëvozhgë e çjerrë shquhej qartas,

Ndërsa tabani i këmbës s’po duronte dot më,

Dhembjen e ënjtjes nga pesha e shkallës,

Që lëkundej, kur degët përkuleshin avash,

Dhe nga qilari prej koshave vinin rënkime,

Tingujt të dhimbshëm të barrës së mollëve.

Dhe kuptova që paskam punuar kaq shumë,

Për t’i mbledhur të gjitha. Po ndjehesha i lodhur

Nga këto të vjela të bollshme që vetë i lypa.

Dhjetë mijë fruta preka sot me këto duar.

Kujdesesha që t’i mbaja që të mos më binin.

Pasi të gjitha ato që përdhe do ishin rrëzuar,

Dhe sikur duke rënë në kashtë mos vriteshin,

Prapë se prapë do shkonin të gjitha për musht

Si për gjëra të rëndomta krejt pa asnjë vlerë.

Dikush pyet se çfarë po më shqetëson kështu

Ç’ është kjo që ngjet, ç’ dreq, gjumi është ky?

Apo s’është gjumë fare, dhe ka marrë arrati,

Kur mundohesh më kot e s’ mbyll dot sy

Pyet urithin e drurit ta shpjegoj këtë letargji

Këtë kotje të cektë që mbaron sapo nis

Që është dremitja e lodhjes tek një njeri.

Robert Gjonaj (Donovic) rizgjidhet në këshillin e qytetit të Livonias, në Michigan

November 4, 2021 by s p

Nga Rafael Floqi

I riu shqiptaro amerikan “Robert Donovic (Rob Gjonaj) rizgjidhet në Këshillin e qytetit të Livonias,Michigan, duke marrë shumicën e votave. Puna e tij derë me derë me zgjedhësit edhe kësaj here ia vlejti. Mjaft bashkatdhetarë dhe mbështetës tij ishin grumbulluar të martën në darkë në OneUnderBanquet Hall në Livonia në darkën e fitores. Kjo fitore ishte me diferencë më të madhe nga të gjithë të zgjedhurit, pa u numëruar ende votat me postë dhe abstenimet, duke marrë gjithsej 12,402 vota.

“Ne, ia dolëm. Ne fituam rizgjedhjen!!! Faleminderit Zotit, familjes, ekipit dhe Livonias. Ne e arritëm këtë së bashku!” reagoi shqiptaro -amerikani Robert Gjonaj, pasi mori vesh rezultatin e fitores te tij, si i rizgjedhur në Këshillin e Qytetit të Livonias.

Në një shënim në Facebook Roberti i cili është dhe anëtar i Gardës së Michiganit, i cili gjatë vitit te kaluar e ka ndjekur edhe aktivitetin politik lokal te qytetit të tij Livonias ku banon, nga Iraku viaSkype, duke marre pjesë në mbledhjet e këshillit që nga kazerma, kur të nesërmen në mëngjes i duhej të merrej si ushtar me zhvendosjen e trupave me helikopterët amerikanë në Lindjen e Mesme, në Irak, Kuvajt dhe Katar.

“Ishte një luftë e ashpër elektorale thotë aktivisti dhe mbështetësi i tij, Mark Gjokaj. Roberti kaloi tri netët e fundit të fushatës, duke fjetur vetëm tre orë dhe duke shkuar derë më derë. Ishte një ndeshje e vërtetë politike, jo vetëmme kundërshtarin e Partisë Demokrate, por edhe me Partinë Demokrate të shtetit të Michigan-it, e cila për këtë vend në Këshillin e këtij qyteti kishte vënë në dispozicion 10 mijë dollarë, vetëm e vetëm që Roberti të mos rizgjidhej. Por ky djalosh shqiptar me angazhimin e tij, ia doli mbarë. Në takimin e fitores kishte krahas zgjedhësve të tij amerikanë dhe mjaft shqiptarë të zonës e më gjerë, ku krahas Markut, shquheshin ish- kandidati për kongresistnë 2016 për Michiganin, XhonGoci, kryetari i shoqatës së re Jehona e Malësisë në Michigan, VilsonSinishtaj dhe mjaft të tjerë.

“Nesër është dita e zgjedhjeve në Livonia!”, pat shkuar ai të hënën në Facebook. “Është surreale të jesh këtu, afër ditës së zgjedhjeve. Unë kam qenë shumë me fat që kam kaq shumë njerëz që më mbështesin, vullnetarë, që dhurojnë dhe votojnë për mua. Mundohem t’u them të gjithëve “Faleminderit”, por është pothuajse e pamundur, t’ua them të gjithëve që kanë qenë aty për mua. Familjes sime, miqve të mi, bizneseve familjare lokale, amerikanëve, shqiptarëve, të huajve, kolegëve, të gjithëve që më kanë mbështetur dhe mbështesin mua, ju vlerësoj sinqerisht të gjithëve”.

Ai është modest për atë që ka arritur dhe shton “Mund të them sinqerisht se kemi bërë gjithçka që mundëm, i lamë të gjitha, tejkaluam pengesat, takuam dhe ndërtuam miqësi të shkëlqyera dhe ndihmuam shumë njerëz të mirë. “ thotë ky djalosh shqiptar i angazhuar,në radhët e Rinisë Republikane, për të cilin vlerat e familjes janë përparësi.

“Unë kërkoj dy gjëra pat shtuar ai në një fjalor që ndryshon nga ai i luftës aktuale politike “ 1. Thuaj një lutje për të gjithë kandidatët që konkurrojnë, madje edhe konkurrentët e mi. 2. Votoni për mua. Oh, dhe një gjë tjetër! 3. Mësojini Luanët të luajnë futboll” , shton ai jo pa humor, duke iu referuar faktit që ekipi i Detroit “ Lions “është në fund të klasifikimit.

Në një intervistë në fillim të fushatës me ALBTV USA, Roberti u shpreh se si qëllim të tij për qytetin e tij këtë legjislaturë kishte “ eliminimin e godinave të vjetra të rrënuara, “blait” të atyre që të vrasin syrin, në qytetin e tij me një partneritet, publik privat, duke pasur dhe rezultate të dukshme në këtë drejtim. Në ndryshim nga parullat e së majtës radikale për denigrimin e forcave të rendit e shprehur me parullën “defund the police”, Roberti është përpjekur për të krijuar lehtësira në qytetin e tij, për punësimin e punonjësve të rendit dhe zjarrfikësve edhe në këto kohë të vështira.

Qëndrimi mbështetës për oficerët tanë të policisë dhe zjarrfikësit në Livonia është me rëndësi të madhe për Robertin, dhe këto nuk janë vetëm fjalë fushate. Ai vet ka dhënë shembullin e tij. Pas shërbimit në ushtrinë amerikane dhe kontributin në komunitet për disa kohë, shqiptaro-amerikani Robert Gjonaj, dy vjet më parë vendosi të vazhdojë misionin e tij, duke kandiduar për herë të parë në këshillin e qytetit të Livonias, Michigan, SHBA. Duke u bërë kështu kandidati më i ri në moshë në Këshillin e Bashkisë në Livonia. Edhe pse i ri, ai ka shërbyer në forcat e armatosura dhe si oficer rezervë i policisë.

Robert Gjonaj, Jim Jolly, Laura Toy, dhe Scott Morgan fituan të gjithë vende për Këshillin e Qytetit të Livonias në Zgjedhjet e Përgjithshme të 2 nëntorit 2021. Ishin shtatë kandidatë që konkurronin për katër vende. Donovic mori 16% të votave. Donovic u zgjodh për herë të parë në 2020.

“Një komunitet i sigurt është një komunitet i fortë, i cili ndihmon në tërheqjen e zhvillimit inovativ që është në përputhje me karakterin e Livonias. Nga na tjetër, sipas sitit të tij të zgjedhjeve “Rob dëshiron të punojë me zyrtarët e qarkut dhe departamentin të Departamentit të Punëve Publike për të ruajtur cilësinë e rrugëve të qarkut dhe qytetit në Livonia dhe për të forcuar infrastrukturën e qytetit.”

Roberti të thotë se ishte rritur për të qenë një shërbëtor i komunitetit si djali i një familje emigrantësh. Vullneti dhe pasioni për profesionin e kanë shtyrë shqiptaro-amerikanin të guxojë edhe më shumë. “ Unë do të punoj me gjeneratat e ndryshme me të moshuarit, me brezin e ri ( millenials), për të plotësuar nevojat e tyre në kuadër lokal, thotë ai, i cili ka bërë një punë të palodhur derë më derë. Ai këtë punë e vlerëson dhe si një nder për komunitetin shqiptar në Amerikë.

“Sinqerisht, është nderi më i madh i jetës sime,” shprehet ai. “Unë duhet të shërbej në komunitetin në të cilin jam rritur, në komunitetin që unë dua dhe gjithashtu i shërbej vendit ku familja ime emigroi vetëm 30 vjet më parë. Duke u rritur si fëmijë, gjithmonë kam ëndërruar të isha pjesë e ushtrisë amerikane.”

Vjet pavarësisht se kishte një diferencë prej shtatë orësh me vendin ku ishte caktuar me shërbim, Rob vazhdoi të ishte pjesë e mbledhjeve të këshillit virtualisht pasi mbledhjet që zakonisht zhvillohen në orë 19:00, ndërsa për Rob në Irak qe ora 2 e mëngjesit. Në fillim të vitit të kaluar këshilli i qytetit miratoi një urdhëresë që lejonte pjesëmarrjen në distancë në takimet për anëtarët e këshillit që po shërbejnë në ushtri. Donovic tha se ai nuk ishte në dijeni të ndonjë anëtari të mëparshëm të këshillit të Livonia që mund të ketë qenë në detyrë ndërsa njëkohësisht ishte në detyrë aktive ushtarake, por tha se situata e tij nuk është unike.

Roberti është i pasionuar për ruajtjen e ndjenjës së fortë të komunitetit në Livonia, përmes organizatave të komunitetit, duke përfshirë programet e artit dhe muzikës, dhe të parqeve të qytetit, duke siguruar që ne të vazhdojmë të tërheqim familje të reja dhe t’i joshim mijëvjeçarët që të zgjedhin Livonia-n si vendin për të bërë shtëpinë e tyre. Roberti punoi me shoqatat e lagjeve për të krijuar dhe mbajtur programe cilësore për angazhimin qytetar së të rinjve dhe qytetarëve të moshuar. “Tani , tha ia gjatë intervistës me ne , ka shumë njerëz që më njohin mua, më çojnë, e-maile apo vijnë në Këshillin e qytetit për të takuar për shqetësimet e tyre, pasi ata besojnë tek unë”.

Prindërit e Robertit kanë emigruar në Shtetet e Bashkuara nga Malësia në vitet 1980. Familja e tij u vendos qysh në fillim në qytetin e Livonia-s.Michigan, duke punuar e fituar sa për të hapur edhe një restorant familjar, i cili më vonë do të “ndizte” ambiciet e Rob si një sipërmarrës. Ai dhe tre vëllezërit e tij të vegjël hynë në sistemin e Shkollave Publike Livonia, ku ai ndoqi Shkollën Fillore Johnson, Shkollën e Mesme “Frost” dhe mbaroi shkollën e mesme “Churchill” në 2010. Rob është një anëtar i ushtrisë, një ushtar këmbësorie, një oficer policie rezervë dhe djali i prindërve emigrantë që erdhën në Michigan në vitet 1980. Familja e Robit vazhdoi të fillonte një biznes familjar, ku ai do të punonte, kur nuk po luante futboll të ligës së vogël për Livonia Orioles ose për ChurchillChargers. Rob ndoqi Shkollat Publike Livonia që kur ishte student në Johnson Elementary përmes SchoolcraftCollege. Ai aktualisht shërben në Komisionin e Arteve të qytetit dhe është Zëvendës President i Zhvillimit të Komunitetit për Livonia Jaycees. Rob është anëtar i Dhomës lokale të Tregtisë, Rotary AM dhe LionsClub. Duke ndjekur rrugën e familjes së tij, Rob filloi biznesin e tij të vogël duke u përqendruar në zhvillimin e pronës. Detyra e kompanisë së tij është shit-blerja e pronave, banesave private dhe ato komerciale, rinovimi i tyre dhe vënia e tyre në treg. Përveç zotërimit të biznesit të tij, Donovic është menaxher i biznesit në restorantin e familjes së tij, “Darka e Qetë” që gjendet në Redford, Michigan.

“Për mua është krenari të shërbej edhe zgjedhësve shqiptarë në Livonia, pasi familjet tona erdhën pa asnjë gjë në xhep dhe sot janë intelektualë, juristë mjekë dhe kemi dhe të zgjedhurit tanë në rrafsh lokal dhe më lart. Tani është koha dhe unë e shoh këtë më shumë jo si avancim vetjak por si shërbim ndaj komunitetit tim.” Dikush që e ngacmon pse s’e ka ndërruar mbiemrin që reflekton periudhën e ish Jugosllavisë, ai të shton disi me turp, kam dashur ta bëj këtë, por nuk mundem tani, pasi jam regjistruar me këtë mbiemër në Ushtrinë Amerikane”.

Për të treguar patriotizmin e tij, të sinqertëka një fakt interesant, vitin e kaluar në prag të 28 Nëntorit se kur ndodhej në Irak, Roberti më dërgoi fotografinë më flamurin shqiptar para një helikopteri amerikan që po e shihni. Me kë je aty e pyesim? Me një shok tim amerikan , i cili më pyeti se flamuri i cilit vend është ai. Është flamuri i vendit tim. Në Irak takova mjaft shqiptarë që punonin si kontraktorë, që sa panë flamurin erdhën e më takuan. Unë jam krenar se jam shqiptar, unë jam krenar që jam amerikan, shton ai .

Fakti që shumë përfaqësues të komunitetit shqiptaro- amerikan ndodheshin të martën mbrëma në ata takim në mbështetje të Robertit e tregon se edhe shqiptarët kërkojnë një brez të ri aktiv në politikën amerikane, ndoshta pa shumë zhurmë si disa kandidatë, por me pasion besim dhe këmbëngulje e patriotizëm si Roberti.

POEZI NGA RAFAEL FLOQI

October 21, 2021 by s p

Covid Halloween-i

Në park duke ndjekur ëndrrat,

kam parë vjeshtën të qajë me lot gjethesh,

e t’ua fshehë vjedhurazi piktorëve ngjyrat.

Kam dëgjuar krisjen e degëve të thata,

të pemëve të rrëzuara në brigjet e lumit,

kam ndjerë sesi po më dhemb ikja e kohës,

si klithma çjerrëse e një qyqeje,

dhe domosdo tani që është vjeshtë

qaravitëse si ky prag Halloween-i.

Kam parë diellin të përvidhet mes trungjeve të thata

që përqafojnë pemët që rrëzuan gjethet,

kam parë të lazdrohen në lëndinën e pellgut patat

tok me kungullin portokalli që lundron serbes,

në pellgun që e harruan shirat e fundit.

Kam qeshur me kollotumbat bythëpërpjetë të rosave,

që peshkonin nën ujë larvat e zeshkëta

që lanë këto duhma vampire mushkonjash,

që pickojmë më shumë tani se në verë,

sikur ta dinë që e kanë kohën,

pasi është prag Halloween-i.

Kam futur këmbët në përrua,

kam ndjerë vorbullat e këmbëve të rikave,

që shtyheshin të notonin nga nëna,

kundër rrjedhës së të fryrë me shtjella.

Kam parë dy vajza që kërkonin përdhe

më kot ca brumbuj të zinj kokorith,

që ishin mbledhur si kokrra rrushi të zi të egër

që ecnin papri…

në gjurmët e hijeve dhe të gjetheve të rëna,

ku era me zhurmë si yshtje shtrigash

rrëmujshëm me vrull i përdridhte ,

si medalje të rremta në mësallën e blertë të fushës,

të cilat nga lart një skifter i uritur i këqyrte,

dhe etur më shumë për gjak se nga hera

dhe i turrej një zogu të lebetitur

në këtë prag të zymtë Halloween-i,

dhe i ndukte puplat dhe s’çante kokë

për kriptomonedhat e gjetheve

që i vidhte me duhma era.

Kam parë pleq të menduar që ndiqnin me nge retë,

duke u tërhequr nga një kone qesharake që kuiste,

duke pluguar kujtimet e kohëve të zverdhura.

Kam ndjekur me bisht syri në mes të pyllit ata,

s’di pse ndjeja brenda vetes që diçka kërciste

dhe rrëzonte gjethet si vitet e mia nga supet

që i shkundja më shpejt se t’i rrokulliste era,

tok me degët e thata.

Po filloja ta urreja vjeshtën,

më shumë se zukatjen e bezdisshme të një droni,

që më pickonte më fort se mushkonjat

që duke filmuar nga lart trembte zogjtë

më shumë se dordoleci kashtor i Hallowee-nit

që i përthithtë jetës vrushkullin e ngjyrës së fundit …

Qëndroja para tablosë së gjetheve të një peme

si një penel i menduar, kafe, e verdhë, e kuqe e blertë,

i një piktori fantazmë, që se gjente dot ngjyrën e mangët …

dhe për inat kullonte nga një tubet veç zi, hi, kafe dhe gri,

duke ngjyrosur ata trungjet që ende mbaheshin,

aty në pyll në kërrabën e njeri-tjetrit, siç qenë

përplasur dikur vrullshëm sot si skelete të vyshkur

nga stuhitë e acarta të dimrit…

Ky trung gjysmë i kalbur mendoj

duhet të jetë baulja e vjedhur nga ndonjë anije fantazmë,

apo kazani i fundit i pavarrosur e shtrigave,

është vendi kua ato fshehin fshesat e gjineshtrave

dhe mshelur në zgavra thesaret e kohës që shkoi

foto të rrufeve e shkulmeve të harruara…

Në çast nga radioja e një makine disi larg

shpështillet një lajm si piskatje kukuvajke

apo gërricje ultratingujsh lakuriqi që dalin për gjah

se “në bankat e gjakut në spitale,

s’ka më gjak”.

Ç ’ka ndodhur them me vete , ç’po ndodh

Covid-i apo ai shtrigani, kukudhi Halloween-i?

Por përtej aty në horizont

ku edhe dielli rrëqethshëm rrëkëllehej në muzg

një çift po ndante dashurinë e tij me vjeshtën,

në një selfi përqafimi harruar

mbi urën ku lumi rrjedh, dhe rikat gajaseshin duke lodruar

duke u puthur përtallnin porositë e mjekëve,

paçka… pak sa

A duhet për Halloween

të vëmë apo mos vëmë maska?

Kur s’e ke gjetur veten

Sa keq,

Të takosh një mik të vjetër pas 25 vjetësh

Që të kuptosh sa kohë ke humbur.

Kohë që ta vodhën duke shprishur gonxhen e fatit,

Që e shinë në mes pëllëmbëve

Dhe i morën erë…

Dhe ti mbete atje në kufijtë e kotësisë

Pa arritur atë që mund të ishte fati yt,

Dhe të hodhën aty

Ku dialogoje për Elyarin

Vetëm me erërat dhe kallamishtet

Dhe u shërbeje të gjithëve

Vetëm për të mbijetuar.

Harrove kush ishe,

Dhe ç ’mund të bëheshe

Një yll që e përlante murrlani,

Së bashku me kuisjen e qenve

Aty ky ku thirrja për të jetuar humbiste

Dhe ishte shtrembëruar nga erërat si plepat e Zejmenit.

Dhe zgjodhe të ishe plep i përulur

Që të mos thyheshe.

Qe tjetër kohë thua,

Dhe harron se ke vetëm 10 vjet që s’e ke parë atë njeri,

Që t’i dinte vlerat.

Por janë njëzet e pesë.

Ndoshta çdo kohë mërgimtari ndahet në dy pjesë:

Para dhe pas Krishtit.

Dhe ti s’e gjen dot se cila është më e shenjta.

Tolerimi

Tolerimi, lejimi, durimi

Na e vranë guximin pa lindur

Guximi ka imazhin e një plake

Që nduk flokët dhe këlthet: Pse, pse?.

Pa gjetur asnjë përgjigje

Si thua,

Nëse Zoti e di nëse janë të mira paratë,

pse ia jep ato budallenjve?

Apo vetëm pse ishin aq të marrë

sa mos e kishin frikë guximin?

Himalaja e jetës

Kur ngrica tutkune të përplaset në fytyrë si e vërteta

Duhet të jetosh

Që të ngresh Himalajën që s’guxove ta ngjisësh

Vizitë mjeku

Shkojmë tek mjeku për të parë se sa na peshon jeta,

glicemia, insulina, diabeti,

zemra, tensioni, kolesteroli

i mirë i keq,

për dreq

Ikja po më gërryen ngadalë.

duart këmbët shpojnë si gjembat

në kurorën e Krishtit para amshimit.

Të lesh mbi botë disa copëra ëndrrash

do të thotë të lesh asgjë

nga ideja nga u ngjizëm.

Mendo,

Për ata që do të lesh

dhe udhët që mbyllen

nëse ti s’do jesh.