Rafael Floqi – Dielli

PSE NUK MUND TË LUHET ÇIL E MBYLL ME HAPJEN E SHKOLLAVE

July 31, 2020 by dgreca

Një analizë nga Rafael Floqi/

Dr. Fauci tha se “situata e paracaktuar” duhet të jetë që fëmijët të kthehen në shkollë, si për mirëqenien e tyre, ashtu edhe për të mbrojtur prindërit që punojnë.“ Por në këtë pohim, ka edhe një ‘megjithatë’”, shtoi ai, duke deklaruar, se siguria, shëndeti dhe mirëqenia e fëmijëve, mësuesve dhe personelit është “thelbësore”. Pasi nuk ka asnjë formë që t’u përshtatet të gjitha rasteve dhe zgjidhjeve. Pra përgjigjet për shumë pyetje në lidhje me rihapjen e shkollave mbeten të panjohura.

FILE – In this July 13, 2020, file photo, a chain-link fence lock is seen on a gate at a closed Ranchito Elementary School in the San Fernando Valley section of Los Angeles. Most of California’s schools aren’t allowed hold classroom instruction when the academic year starts due to rising coronavirus infections, but some are hoping an exception might be made for them to open their doors. Gov. Gavin Newsom said public and private K-12 schools would remain shuttered so long as the counties where they are located remain on a state monitoring list for the virus. But he also said superintendents would be able to submit waiver requests for elementary schools to reopen sooner. (AP Photo/Richard Vogel, File)

Ndërsa shkollat rreth SHBA-së kërkojnë t’i rikthejnë nxënësit në klasa këtë vjeshtë, udhëheqësit e arsimit dhe shëndetit publik po kërkojnë të gjejnë hulumtimin më të fundit për tëorganizuar rihapjen në mënyrë sa mëtë sigurt të shkollave. Por ekspertët thonë se kërkimi shkencor se si mund të përhapet Covid-19 në shkolla është ende shumë e pasigurt dhe shumë ngapërgjigjet për shumë pyetje në lidhje me rihapjen e shkollave në vjeshtë mbeten të panjohura.

“Në shumë aspekte, për fat të keq, megjithëse kjo mund të duket pak e frikshme dhe e ashpër… është që ti tha ai (një mësuesi nga unionit i arsimtarëve), ti do të jesh në të vërtetë pjesë e eksperimentit”, tha Dr. Anthony Fauci, anëtari i task-forcës së Shtëpisë së Bardhë për coronavirusin dhe eksperti i lartë i sëmundjeve infektive. Pas shumë hamendjeve, logjistika e rihapjes së shkollave është mjaft marramendëse. Vërejtjet e tij vijnë,në mes një debati, nëse fëmijët do tëduhet të kthehen në shkolla në vjeshtë. Edhe pse rastet e COVID-19 rriten në të gjithë vendin, presidenti Donald Trump përsëri i ka shtyrë arsimtarët dhe nxënësit që ata të kthehen në shkolla.

Fauci tha se “situata e paracaktuar” duhet të jetë që fëmijët të kthehen në shkollë, si për mirëqenien e tyre, ashtu edhe për të mbrojtur prindërit që punojnë.“Por në këtë pohim, ka edhe një ‘megjithatë’”, shtoi Fauci, duke deklaruar, se siguria, shëndeti dhe mirëqenia e fëmijëve, mësuesve dhe personelit është “thelbësore”. Pasi nuk ka asnjë formë që t’u përshtatet të gjitha rasteve dhe zgjidhjeve. Pra përgjigjet për shumë pyetje në lidhje me rihapjen e shkollave mbeten të panjohura.

Pyetje pa përgjigje

Çfarë madhësie do tëkenëklasat? Çfarë lloj pastrimi do të përdoret ? A do të ketë kontrolle të simptomave apo matje të temperaturës? A do të ketë maska për të gjithë, apo thjesht vetëm për të rriturit? Këto plane janë të rëndësishme dhe të nevojshme. Por ekziston edhe një çështje për të cilën udhëzimet nuk flasin mjaftueshëm: “Çfarë do të ndodhë kur një rast me Covid-19 të zbulohet në një shkollë?

Qëllimi është që ne të punojmë për t’u siguruar që nuk kjo gjë të mos ndodhë, dhe natyrisht ky është qëllimi. Por ky qëllim ndoshta është joreal. Edhe nëse shkollat mund të jenë të suksesshme në masat e sigurisë brenda tyre dhe nuk do kenë rasteve me Covid-19 në shkolla, përsëri ka rrezik nga rastet që mund të vijnë nga komunitetet përreth.

Drejtuesit e distrikteve arsimore kanë hartuar plane me detaje, sipas të cilave fëmijët do të kenë të drejtë, të mësojnë ne klasa drejtpërdrejt dhe masat që duhen të merren për të parandaluar që studentët dhe stafi të sëmuren.

Pse fëmijëtjanëmë pak të rrezikuar nga Covid-19?

Aftësia e fëmijëve për të transmetuar koronavirusin ndryshon me moshën. Kjo u zbulua nga një studim në Korenë e Jugut në Cheongju. Sipas studiuesve koreanë deri në moshën 9 vjeç, fëmijët transmetojnë virusin 50% më pak se të rriturit. Por nga mosha 10 deri në 19 vjeç ata e përhapnin atë në të njëjtën mënyrë. Këto përfundime u arritën duke analizuar pothuajse 6 mijë fëmijë dhe duke analizuar kontaktet e tyre, në gjithsej 60 mijë persona. Në familjet me fëmijë të moshës 10 deri në 19 vjeç, shkalla e infeksionit të zbuluar ishte 18.6%. Infeksioni binte në 5.3% në familjet me fëmijë nën moshën 9 vjeç. Ajo që i bën të vegjlit më pak infektues janë 2 faktorë: sasia e ajrit që lëshohet nga frymëmarrja dhe lartësia trupore. Me çdo frymë ata do të lëshonin më pak ajër se të rriturit, duke përhapur kështu më pak grimca virale.

Emetimi i ajrit më afër tokës ka më pak të ngjarë të arrijë një të rritur në këmbë. Studimi tregoi edhe disa gjëra që janë nënvlerësuar, siç është numri i fëmijëve që përhapnin virusin në familjet e tyre. Kjo edhe për shkak se ata shfaqin më pak simptoma.

Kur shikojmë të dhënat nga vendet me shkolla të hapura – për shembull si Suedia – ato janë inkurajuese për të treguar që mësimi i hapur nuk është punë me rrezik të lartë. Por kjo do të thotë që mësuesit janë të infektuar në të njëjtën shkallë me pjesën tjetër të komunitetit. Thënë qartë: Nëse 5 për qind e të rriturve në një komunitet kanë Covid-19, atëherë pritet që edhe 5 për qind e punonjësve të shkollave ta kenë edhe ata, edhe nëse nuk kanë ndonjë rrezik më të madh. Ky problem është më i madh në vendet që aktualisht kanë përhapje të lartë të virusit në komunitet, por është një shqetësim praktikisht kudo.

Statistikisht në SHBA ka pasur vetën 63 fëmijë të vdekur nga kjo pandemi dhe vetëm 17 në New Jork në epiqendër të pandemisë, krahasuar kjo me numrin total të vdekjeve në SHBA ka arritur në 150 000. Por ja vlen të ndalemi për një moment pa politizime

Pse hezitohet për të diskutuar se fëmijët nuk janë aq të rrezikuar?

Sipas mendimit tim, kjo është për shkak se ata që duan që shkollat të hapen, kanë frikë se do se duhet tëpranojnë se do të ketë raste infeksioni në shkolla, dhe se ata që kundërshtojnë hapjen e tyre do ta përdorin atë për të argumentuar se shkollat janë të pasigurta. Në të vërtetë, ka lëvizje në Kaliforni dhe gjetkë, që thonë se mësuesit nuk duhet të kthehen në klasë, për derisa të mos ketë raste të reja me Covid-19 në komunitetin e shkollës për 14 ditë. Ky është në të vërtetë një argument për të mos i hapur shkollat fare. Sidoqoftë, ky shqetësim duhet të na çojë në kërkesat për më shumë transparencë, sesa më pak. A është vërtet më mirë të mashtrosh njerëzit me hapje të sigurt, vetëm për t’u përballur me panikun dhe zemërimin kur të ketë ndonjë rast? Nëse do të përballemi tani me realitetin, ne do të jemi më të aftë e më të përgatitur si emocionalisht, ashtu edhe praktikisht, për atë që është e pashmangshme.Pasi të pranojmë realitetin e mundësisë rasteve me infeksion në shkolla, është e qartë se shkollat duhet tëkenë nevojë për një plan. Pjesa e parë e këtij plani duhet të pranojë që shkollat nuk duhet të hapen personalisht derisa rastet e virusit në zonat përreth jenë të ulëta. Vendosja e një numri të saktë për këtë është e vështirë, por një minimum duhet caktuar, sidoqoftë.

CDC ka dërguar udhëzime janë mjaft të qarta se çfarë duhet të bëni me individin e sëmurë dhe çfarë lloj pastrimi duhet të bëhet. Udhëzimet për qasjen e përgjithshme të shkollës janë pak specifike. Sugjerimi për shkollat është, që ndoshta ato nuk kanë nevojë të mbyllen,vetëm për një rast të vetëm, por përtej kësaj, ajo i a le marrjen e vendimit kryesisht shkollave dhe departamenteve lokale të shëndetit. Udhëzimet sugjerojnë një mori faktorësh që duhet të merren parasysh – nivelet e transmetimit të virusit në komunitet, nivelet e kontaktit dhe kështu me radhë – por nuk vë ndonjë kufi të dukshëm. Edhe sugjerimi për të mos mbyllur një çështje e vetme nuk është përfundimtare.

Shkollat kanë mbetur të zgjedhin vetë qasjen e tyre. Një ekstrem është që në thelb të mos bëjnë, asgjë – thjesht veç sa t’i thoni studentit ose mësuesit të sëmurë të qëndrojë në shtëpi. Ekstremi tjetër është të mbyllin shkollën për secilin rast. Nëse një shkollë planifikon ta bëjë këtë të fundit, ajo gjithashtu mund të mos hapet fare. Ekziston edhe një mundësi e ndërmjetme: Të mbyllet klasa për disa ditë, pastrojeni dhe rihapeni përsëri.

Ne mund të shikojmë në vendet që i kanë mbajtur shkolla të hapura për të dëshmuar atë që funksionoi. Shumë vende evropiane kanë mbajtur hapur shkolla, kryesisht me sukses. Ata e bënë këtë duke marrë qasje të ndryshme për mbylljet. Në Gjermani, shokët e klasës dhe mësuesit (por jo pjesa tjetër e shkollës) u izoluan për dy javë pas një rasti të raportuar. Tajvani, me sa duket, kishte planifikuar të mbyllte shkollat për dy ose më shumë raste në shkollë. Izraeli, i cili ka pasur ndoshta shkollat e hapura i ka mbyllur pas çdo rasti. Kjo ka rezultuar në një numër shumë të madh shkollash të mbyllura.

Dëshmitë nga vendet e tjera sugjerojnë se shkollat mund të marrin një shumëllojshmëri të qasjeve. Për prindërit, mundësia që shkolla e fëmijëve tuaj do të mbyllet me një njoftim në moment, është thelbësore edhe në vendimin nëse fëmijët tuaj do kthehen në shkollë apo jo.

Dilemat e prindërve

Unë jam po aq i etur sa kushdo që fëmijët e mi të kthehen në shkollë, por nëse shkolla do të mbyllet për dy javë pas secilit rast infeksioni, unë mund të preferoj të përqafoj të pashmangshmen dhe të planifikoj mësimin on line, në vend që ata ta bëjnë shkollën copa-copa Ky planifikim mund të përfshijë identifikimin e masave rezervë, duke biseduar me prindërit e tjerë, se si do duhet ta mbushim kohën gjatë mbylljes së shkollës apo do të duhet të vendosim, se duhet të zgjedhim për një përvojë plotësisht në internet që nga fillimi.

Distrikti Warren Consolidated Schools ku studiojnëfëmijët e mi paraqiti këto ditë një plan që u linte në dorë prindërve të zgjedhin gjatëkësaj jave, se çfarë opsioni donin të ndiqnin fëmijët e tyre, atë live apo atë on line, kjo për të përcaktuar stafin mësimdhënës. Kjo gjë i ve prindërit, sidomos ata me sëmundje dhe kondita paraprake si diabeti, etj. në vështirësi se si nuk mund të caktohet në pak kohë, se si do duhet tëveprojnë me fëmijët.

Nëna e një shoqeje të vajzës sime 9-vjeçare, me diabet dhe tension të lartë, vajza e së cilës është shoqe e ngushtë e vajzës time, dhe kishte kaluar sindromën Kawasaki, më parë nga një sëmundje tjetër, kërkonte mendimin e sime shoqe, se si do të vepronim ne me vajzën tonë. Shqetësimi i saj ishte i sinqertë dhe maksimal. Shqetësimin që dhe e kishim dhe çdo prind e ka.

Shkollat kanë një nxitje dhe shqetësime të ngjashme. Sa më shumë mbyllje të planifikohen, aq më i fortë do duhet të jetë plani i mësimit në internet. Shkollat duhet të përballen me realitetin tani, të bëjnë një plan dhe pastaj t’i përmbahen atij.Me vitin akademik që pritet për të filluar muajin e ardhshëm në pjesën më të madhe të vendit, prindërit janë të dëshpëruar që mësuesit të japin mësime më interaktive- si në internet ashtu edhe ballë për ballë këtë vjeshtë, ashtu aty ku shkollat janë të sigurta për të.

Paradoksi i sindikatave të arsimtarëve. Esencialë apo jo?

Shumë sindikata të mësimdhënësve , ndërsa janë të shqetësuar për sigurinë e klasave, po luftojnë gjithashtu për të kufizuar kohën që kërkohet nga mësuesit të jenë në dispozicion në video on-line gjatë një dite mësimi.

“Unë nuk mund të jap mësim nga varri”, thuhej në një parullë të sindikatave të mësuesve që kundërshtojnë hapjen. Disa kritikë i shohin sindikatat e mësuesve ndërsa përpiqen t’i kundërshtojnë të dyja mënyrat: nuk kanë dëshirë të kthehen në klasë, por gjithashtu ka rezistencë në disa rrethe për të siguruar një ditë të plotë të shkolle në distancë përmes mjeteve si video live – dhe udhëzimet interaktive, në internet që shumë prindër thonë që fëmijët e tyre kanë nevojë pasi, patën [RF1] përvojë të tillë në pranverë.

Drejtuesit e sindikatës tregojnë se shumë mësues punuan përtej orarit të punës të parashikuar në marrëveshjet e punës kur shkollat u mbyllën në mars. Anëtarët e tyre ofruan mbështetje teknike për familjet duke iu përgjigjur email-eve dhe mesazheve me tekst nga nxënësit dhe prindërit deri vonë natën. Tani, ata duhet të balancojnë shqetësimet ndaj nevojave urgjente të fëmijëve dhe kërkesave shpesh kërkuese të zyrtarëve lokalë dhe federalë. Kjo është një çështje e komplikuar, pasi edhe prindërit nuk pajtohen për atë çka dëshirojnë nga shkollat gjatë pandemisë.

Megjithatë, arsimtarët vështirë se paraqesin një pikëpamje monolite. Një logjikë thotë që ata mësuesqë i druhen infektimit mund të bëjnë mësim on-line, kurse të tjerët më të rinj mësim në klasë.

“Unë jam një shërbyese publike dhe jam e gatshme të shërbej kudo që të kërkohet,” thotë, Aida K. një mësuese e anglishtes e shkollës së mesme në Utica Community Schools . Ajo kishte disa pyetje dhe kërkesa të vazhdueshme në lidhje me sigurinë, por shpresonte që ato të zgjidheshin para shtatorit.

“Unë jam i entuziazmuar të kthehem, nëse kjo është ajo që do të vendoset,” thotë ajo. “Më mungojnë nxënësit e mi.”, tha ajo. Dhe unë duke punuar për një farë kohe si mësues e kuptoj plotësisht atë.

Në një nga parullat e sindikatave, që kërcënojnë me greva, nëse do të fillojë mësimi normal në shtator, shkruhej “Ne nuk jemi punonjës esencialë”. Mos, ndoshta, mësimi on-line do t’i kthejë mësuesit në jo esencialë, dhe komunitetet që gjithnjë i kanë mbështetur sindikatat e arsimtarëve në kërkesat e tyre për rritje pagash do të bjerë.

Por a konsiderohen mësuesit punëtorë thelbësorë? Shumë argumentojnë që-Po.

Po, mësuesit janë thelbësorë – ata janë shtylla kurrizore e edukimit të shoqërisë dhe suksesit të saj përfundimtar.

[RF1]

Policia që ne duam, dhe një shembull shqiptaro- amerikan në Michigan

June 21, 2020 by dgreca

Në mes kohës së protestave një polic shqiptaro amerikan Ermir Vila shpëton, babë e bir afrikano- amerikan nga mbytja /

Esse nga Rafael Floqi/

Vdekja nën arrest e afrikano-amerikanit GeorgeFloyd dhe ngjarjet që pasuan në Shtetet e Bashkuara kundër dhunës së policisë dhe racizmit sistematik kanë shkaktuar mjaft protesta por dhe akte të dhunshme dhe grabitje. Ndërsa protestat vazhdojnë në të gjithë vendin, procedurat policore dhe buxhetet kudo janë duke ardhur për t’u shkurtuar. Thirrjet “ Abolish Police” (Anulloni policinë) apo “Defund Police“ (shkurtoni fondet policore)duket se janë përjashtuese dhe jashtë realitetit të ekzistencës së një shteti. Nevoja për një qëndrim pa para gjykime dhe njerëzor mbi policinë dhe politikat e policimit , i hedh poshtë këto apelime edhe pse disa kryebashkiakë kanë shkurtuar fondet për policinë sa për të qetësuar protestat, por kjo nuk është zgjidhja. Ne kemi nevojë për policinë edhe pasi ne gjithashtu duhet të adresojmë çështjet themelore në mënyrën se si policohen komunitetet dhe si dhe pse përparimi i lë disa komunitete pas.

Shumica e amerikanëve nuk duan të heqin dorë nga mbrojtja e policisë, por duan që oficerët të mbajnë një standard të lartë sjelljeje dhe të largohen për sjellje të keqe. Si rezultat, duke folur gjerësisht, reformimi i politikave të përdorimit të forcës, punësimi, pushimi dhe praktikat e trajnimit dhe ndërveprimi policor me komunitetet duhet të jenë përparësi.

Ekziston një vlerë e madhe në krijimin e kulturave dhe protokolleve që inkurajojnë shërbimin dhe mbrojtjen e konfrontimit. Në vitin 2013, Camden, N.J., dërgoi tërë forcën e policisë dhe e rindërtoi atë me një forcë më të madhe në të gjithë territorin e oficerëve të rikualifikuar, në një polici me një shërbim të komunitetit ose kujdestari tij.Camden kishte qenë ndër qytetet më të rrezikshme në vend. Ndryshimi u arrit kur u caktuanmë shumë oficerë, jo më pak, në rrugë. Krimet, dhuna dhe abuzimet e policisë ranë ndërsa manualet e reja të trajnimit dhe politikat theksuan të shtënat si zgjidhje e fundit. Zyrtarët e qytetit thanë që oficerët morën trajnime për zhvlerësim dhe minimizim e përdorimit të forcës në rend të parë, por që politika e re nënvizoi më mirë fokusin e ri të departamentit tek njerëzit.

Fundi i lojës duhet të jetë krijimi i një force policore më të mirë, më të përgjegjshme në çdo qytet. Në krye të listës sonë të reformave është detyra e ndërhyrjes, e cila kërkon që oficerët të ndalojnë policët e tjerë që të përdorin forcë në mënyrë të pamatur ose të keqpërdorin fuqitë e tyre, si dhe ta përcjellin atë me trajnime dhe dispozita të tjera për të siguruar që kjo përgjegjësi të jetë e integruar në praktikën e përgjithshme të policisë.Një oficer që vë në distinktiv, duhet ta dijë se çfarë është e drejtë dhe e gabuar dhe duhet të ketë mbrojtje kundër hakmarrjes për evidentimin e oficerëve të tjerë që shkelin të drejtat. Dhe qytetet dhe departamentet e policisë duhet të kenë autoritetin dhe vullnetin për të disiplinuar oficerët që meritojnë të pezullohen, pushohen nga puna ose të ndiqen penalisht. Shumë shpesh, sindikatat e policisë e bëjnë më të vështirë disiplinimin siç duhet të oficerëve. Por është e papranueshme dhe ndihmon në krijimin e një kulture destruktive të papërgjegjshmërisë.Duhet gjithashtu të ketë një angazhim për të mbledhur statistikat që mund të zbulohen të vërtetate pakëndshme në lidhje me ndalimet e trafikut dhe ndërveprimet e tjera. Transparenca mund të përmirësojë edhe përgjegjshmërinë dhe shpresojmë që përfundimisht të ndihmojë në ndërtimin e besimit.

Le të mos e shkatërrojmë këtë mundësi për të kuptuar se çfarë po funksionon dhe çfarë jo. Mbledhja e më shumë të dhënave për ndërveprimet policore, do të shërbejë si një përbërës për zhvillimin e politikave më të mira të policisë. Ndalimet e trafikut janë një burim ankthi për oficerët dhe shoferët, dhe shumë takime janë bërë tragjike. Duke pasur një bazë të dhënash gjithëpërfshirëse të ndalimeve të trafikut, përdorimi i forcës dhe ndërveprimet e tjera mund të zbulojnë modele dhe zgjidhje. Me kalimin e kohës, transparenca do të provojë të jetë një përfitim për policinë, si dhe për komunitetet ku ata shërbejnë.

Policimi demokratik tejkalon një zbatim mekanik të ligjit dhe mbështet parimet kryesore të demokracisë. Këto parime përfshijnë integritetin, respektimin e dinjitetit dhe të drejtave të njeriut, mos diskriminimin, drejtësinë dhe profesionalizmin. Ofrimi i shërbimeve për sigurinë, drejtësinë dhe sigurinë këto janë shërbimet themelore që policia ofron në një demokraci. Tani të ndalim tek shembulli ynë mjaft aktual i një polici shqiptaro- amerikan çfarë domethënie ka ai e pikërisht në këto kohë?

GoodCop, badcop

Polic i mirë / polic i keq. Kjo është në fakt është një taktikë psikologjike e përdorur në procedurat hetimore të marrjes në pyetje nga policia po ka hyrë në fjalorin e përgjithshëm. Por sot do t’i përdor këto terma jo për të këtë qëllim, por në kuptimin e për të tyre bazë. Polici i mirë, polici i keq. Kjo esse nuk synon të merret me këtë taktikë të hetimit policor por ta trajtojë një dukuri tjetër sociale, por në zbërthimin e dukurisë sociale të turmës, të përgjithësimit të së keqes dhe të injorimit të pozitives edhe brenda radhëve të forcave të rendit mediave dhe shoqërisë, që vetëm po jep paraqitjen e dhunës, të dukurivetë racizmit duke analizuar dukurinë dhe duke dhënë fakte që ballafaqojë mendimet që vlojnë nga protestat dhe kërkesat për reformimin e policisë në dritën e protestave të fundit.

Por pikërisht në këtë situatë ku vendi është në valën e revoltave mbarë kombëtare kundër racizmit, një veprim i dënueshëm i ish-oficerit të policisë në Minneapolis, DerekChauvin, që u bë subjekt i tërbimit kombëtar që nga muaji i kaluar, kur u shfaqën pamjet që u gjunjëzuan në qafën e Floyd për gati nëntë minuta pasi Floyd iu lut që të ndalonte pasi nuk po merrte dot frymë. Ai u pushua me shpejtësi nga departamenti ku kishte punuar që nga viti 2001, dhe në mes të protestave kombëtare, u akuzua përfundimisht për vrasje të shkallës së dytë. Tre oficerë të tjerë të përfshirë në këtë incident gjithashtu u pushuan nga puna dhe u përballën me akuza për krime.

Por kur një veprim negativ shkakton kaq turbullira dhe është dënuar nga të gjitha palët. Veprimet pozitive të punonjësve të policisë harrohen, nënvlerësohen, quhet të parëndësishme, quhen si të detyrueshëm dhe, madje, dhe kur përfundojnë në faqet e ndonjë gazete lokale, i duken “trash” dikujt të mbushur me mllef ndaj policisë me apo pa arsye. Gjykoni vetë mbi komentuesit e kwtijshkrimi që po e sjell më poshtë të gazetës lokale të një vendi turistik në jug të ishullit Anna Maria, në gjirin e Sarasotas dhe Gjirin e Meksikës, aty ku qyteti Manatee dhe Sarasota qarkojnë përgjatë bregdetit qendror të shtetit të Floridas në Shteteve të Bashkuara, të vendosura dhe të bashkuara në barrierat koralore të ishullit me të njëjtin emër. Po ç’ lidhje ka “heroi ynë i heshtur” që punon si oficer policie në Michigan me Floridën?

Ermir Vila është një oficer shqiptaro amerikan policie nga Michigani, djali i drejtorit të TV ALBTVUSA Gani Vila. Puna në TV më ka bërë që ta njoh prej kohësh Mirin, ta kuptoj natyrën dhe pasionin e tij për punën. A nuk e nisi profesionin duke u nisur thjesht prej akademisë tre mujore të Policisë për pranimin e policëve të zakonshëm, por ai njëkohësisht kreu studime pas universitare. Ai mban një Master për studime të rendit, por i ka ngjitur shkallët e karrierës deri në dedektiv, duke u nisur nga gaveta si i thonë ,si oficer gardian në sistemin e Burgut te Detroit, si oficer policie në Lansing, një qytetin RoyalOak dhe tani së fundi afër shtëpisë, në qytetin ShelbyTownship. Në kohën që Amerika ishte në flakë për shkak të vrasjes të një afroamerikani nga një punonjës policie i bardhë, pikërisht në ato ditë në një lokalitet të qetë pushimi në Florida. një polic i bardhë jashtë detyrës, shpëton jetën e dy personave , të dy afro amerikanëve babë bir, nga mbytja e sigurt në vorbullat e ujit në LongboatKey në Florida. Ja si e përcjell gazeta lokale “Mbytja e afërt e një babai dhe djali kërcënoi të kthente në LongboatKey një mëngjes me diell në tragjedi. Botuar më 13 Qershor ”LongboatKey News” nga SteveReid, Ndiqni linkun në anglisht. http://www.lbknews.com/2020/06/13/visiting-officer-rescues-father-son-from-longboat-riptide// (Është interesant fakti se autori i shkrimit për të shmangur keq interpretimet e ka shmangur për caktimin racor të viktimave R.F.)

Ky lajm u bë e njohur edhe TV lokale të Michiganit dhe ata kërkonin me insistim ta intervistonin Ermirin kur u kthye në shtëpi nga pushimet, ai u shmangej. Ai modest nuk u përgjigjej telefonatave. “Unë bëra një detyrë humane si një njeri i zakonshëm, kjo s’ka lidhje me profesionin tim, unë nuk dua famë, as emër, thoshte ai. Por çfarë kishte ndodhur?

Pas gjithë mbylljes të Pandemisë, Ermiri dhe gruaja e tij, Gina, vendosën të vizitojnë LongboatKeyFlorida me dy vajzat e tyre, sepse ishulli mori vlerësime mjaft të mira nga një koleg si vend turistik dhe familjar.

“Rreth orës 10:30 të mëngjesit të së martës,(9 qershor) një familje pushimesh në SilverSandsBeachResort vendosi të shkonte për të notuar. Babai, një burrë (me ngjyrë R.F) rreth 6 ‘2 feet, u nis në ujërat e parme të gjirit tok me djalin e tij të vogël që ishte rreth dy vjeç. Siç rezultoi më vonë, veprimi i mençur e nënës dhe babait për t’i vënë floaties në krahët e fëmijës, e ndihmuan atë t’i shpëtonte jetwn nga mbytja e sigurt. Brenda disa minutash, një vorbull e fortë e tërhoqi vogëlushin dhe babain e tij shpejt në det të hapur. Babai u përpoq të qëndronte pranë vogëlushit, por shpejt po mbaronin energjitë dhe po mbytej edhe ai.

Për fat të mirë, oficeri i policisë, jashtë shërbimit Ermir Vila nga ShelbyTownship në Michigan sa e pa skenën u zhyt për ta shpëtuar. Oficeri (shqiptaro-amerikan R.F) Vila pati mjaft vështirësi, me vetëmohim nuk mendoi për vete ( dhe as për ngjyrën e lëkurës të atij që po shpëtonte,R.F) i harxhoi të gjitha energjinë duke e çuar viktimën e rraskapitur plotësisht nga fuqia e shqotës, në breg. Viktima ishte shtyrë larg bregut dhe ishte duke u mbytur. Ndërsa oficeri Vila e tërhoqi burrin përsëri drejt bregut pasi kishte nxjerrë më parë fëmijën. Chris Walmsley nga Jacksonville i erdhi në ndihmë. Walmsley së bashku me JenniferHowell e ndihmuan oficerin e policisë Vila që ta tërhiqte njeriun në breg. Burri mezi po reagonte dhe shumë herë koka e tij i zhytej nën ujë. Sapo Howell ishte gati të bënte CPR, burri hapi sytë dhe filloi të përgjigjej. Shumë shpejt erdhi ambulanca e EMS dhe e transportoi atë në Qendrën Mjekësore Blake.

Djali i vogël kishte qenë me fat me që kishte krahët e ajrit dhe, megjithëse ia ishte në det të hapur, ishin në gjendje shpëtohej pa lëndime. Shefi i zjarrfikëseve PaulDezzi tha nëse nuk do të ishte për floaties fëmija do të ishte mbytur.

Oficeri Ermir u nderua nga shefi i policisë Dezzi, dhe Dezzi tha që oficeri u përgjigj menjëherë dhe u përball me një rrezik shumë të madh duke notuar kundër vorbullave rraskapitëse. Dezzi i dha oficerit Vila Medaljen Kryesore të Nderit të Longboat dhe ia dërgoi Shefit të Policisë në Shelby për t’ia dhënë oficerit Ermir Vila.

“Polici shqiptaro amerikan Ermir Vila mbetet qëndroi modest me të gjithë ngjarjen dhe tha se ai nuk e ndjente se meritonte ndonjë vëmendje të veçantë, pasi ai dhe oficerët me të cilët punojnë përpiqen të bëjnë më të mirën për të ndihmuar të tjerët çdo ditë”.

Kjo përgjigje nëse e njeh Mirin nuk duket e thënë sa për modesti. Jeta e tij si oficer policie është mbushur me ngjarje anekdotike të raporteve njerëzore pa paragjykime, dhe atë rolit që duhet të luajë me të vërtetë policia, jo vetëm me elementin e dhunës, por edhe me atë të këshillimit. Këtë histori nuk e kam dëgjuar prej gojës së Mirit, pasi nuk do të mburret. “Një telefonatë nga 991 vjen dhe kërkon që ai të paraqitej në një supermarket, për një rast “vjedhje” në dyqan. Sigurimi i dyqanit kishte ndaluar një grua me ngjyrë shtatzënë, pasi e kishin parë që merrte ushqime dhe hante si e babëzitur. Pasi sheh kamerën , Emiri bisedon me gruan, ajo tregon se ishte e uritur dhe kishte dy ditë pa ngrënë. Emiri i pagoi dëmin e bërë nga e arrestuara dhe e dërgoi atë në spital për trajtim. Ky është njeriu i mirë së pari njeri dhe pastaj polic. A e dinte mirë nepsin e grave shtatzëna pasi asokohe ai dhe Gina prisnin vajzën e dytë.

Pormesh shumw edhe një ngjarje anekdotike tjetër, që siçe tregon Ganiu :“Ishte dita e Thanksgiving, ne kishin blerë dy gjela Amish dhe i kishin në shtëpi. Ai merr njërin dhe për në shërbim në mbrëmje. Kishte vendosur të bënte një gjë atë natë. Një makinë i kalon me shpejtësi para tij, ai ndez dritat dhe ndalon kalimtarin, i merr dokumente shoferit, dhe pasi e kontrollon që nuk ishte shkelje të tjera, e pyet pse po nxitonte. I ndaluari i pohon se kishin lënë një takim darkë për Thankgiving. Pasi i kthen dokumentet, ia zgjat gjelin shoferit, dhe i thotë kjo është për ty “ HappyThankgiving”. Miri nuk e dinte se kush ishte personi në fjalë. Ai kishte qëlluar një avokat që kishte njohje me policinë në RoyalOakdhe kështu ngjarja mori dhenë.

Ndoshta këto ngjarje anekdotike të krijojnë ndoshta përshtypjen e një polici të butë e njerëzor ndoshta liberal mund të mendojë dikush, por pyet një herë sa ndalime ka bërë ai. I huaj,amerikan apo shqiptar para ligjit ai s’të fal. Kur u transferua nga RoyalOak në ShelbyTownship në qytetin ku banon, tregon i ati Ganiu,shefi i policisë, kur ia prezantoi atë kolektivit, tha: “ Kam edhe një vërejtje nga RoyalOak, Miri u befasua , më tej shefi vazhdoi , duhet të punojë më pak. Nëse mesatarisht policët e tjerë kishin bërë 13 ndalime ai kishte bërë 87 atë muaj”

Ky është polici i mirë, ky është njeriu i mirë i ligjit, për të cilin nuk ka rëndësi paragjykimet, apo ngjyra e lëkurës. Të qenit emigrant, edhe pse i bardhë,e ka bërë që edhe ai t’indjejë paragjykimet edhe mes kolegëve, por njeriu mbetet njeri.

Ky është polici që ne duam, kjo është policia që ne duam. Por pse gjykimet për policët e mirë përata që duhet ta reformojnë sistemin e drejtësisë, paragjykohen. Pse?

Në një kohë që GeorgFloyd vdes ai bëhet një martir, dhe gjithë bota me të drejtë ngrihet në këmbë, në kohën që një polic jashtë detyre, shpëton jo një por dy njerëz me ngjyrë, ( as në artikullin në fjalë nuk përmendet që ishin me ngjyrë (për të shmangur siç duket reagimet), por edhe shkrim real,do të thosha human dhe heroik po të kesh parasysh shtjellat “riptides” që krijohen nda dallgët në ishujt e vegël i kësaj gazete lokale, gjen reagime kundërshtuese tek disa komentues. Pse ?

Lexoni këto dy komente . Frank Del thotë :June 13, 2020 at 7:43 pm

Punë e mirë dhe me dedikim nga një vëlla prej bluve! Zoti të bekoftë ty dhe familjen tënde që shpëtove jetën e një të panjohuri duke rrezikuar jetën tënde!

Ndërsa në një koment tjetër negativ : Dan K: Turp për gazetën tuaj që publikoni plehra të tilla.

Këto dy reagime më vunë në mendime. Vërtet ndoshta nuk mund të reformohet policia nuk mund të largohen paragjykimet raciale dhe racizmi, nëse në nuk evidentojmë shembullin pozitiv. Ndaj për këtë arsye edhe pse nuk mora miratimin e mikut tim, modest po e sjell këtë shembull pozitiv për komunitetin tonë . Pasi e mira duhet të prevalojë.

“Abolish Police” nuk është zgjidhja

Në qarqet e reformave policore, shumë studiues dhe politikëbërës diagnostikojnë marrëdhënien e prishur midis forcave të policisë dhe komuniteteve që ata u shërbejnë, si problem i paligjshmërisë, ose i idesë që njerëzve u mungon besimi tek policia dhe kështu nuk ka gjasa të pajtohen ose bashkëpunojnë me ta. Propozimi thelbësor që buron nga kjo diagnozë e paligjshmërisë është drejtësia procedurale, një koncept që thekson detyrimin e oficerëve të policisë, për t’i trajtuar njerëzit me dinjitet dhe respekt, që të sillen në një mënyrë neutrale, të paanshme, të shfaqin një qëllim për të ndihmuar dhe t’u japin atyre një zë për të shprehur veten dhe nevojat e tyre, kryesisht në kontekstin e ndalesave policore.

Kjo esserreket të sqarojë edhe teorinë e shkopinjve të shtrembër apo mollëve të kalbura brenda policisë dhe nevojën e një reformimi në mentalitet, jo vetëm të policisë por dhe të shoqërisë dhe pakicave si dhe të atyre me ngjyrë në kundër veprimin ndaj policisë. Ajo synon të zgjerojë mirëkuptimin mbizotërues të mosbesimit të policisë në mesin e afrikano-amerikanëve dhe të varfërve, duke propozuar që largimi ligjor, mund të ofrojnë një lente më të mirë përmes së cilës studiuesit dhe politikëbërësit mund të kuptojnë dhe t’u përgjigjen problemeve aktuale të policisë.

Zhdukja e ligjit, parulla të tilla si “Abolish Police” është një teori e shkëputjes nga pikëpamja sociale dhe tjetërsimit eventual nga zbatuesit e ligjit dhe reflekton intuitën midis shumë njerëzve në bashkësitë e varfëra e me ngjyrë që ligji funksionon për t’i përjashtuar ata nga shoqëria. Duke u mbështetur në konceptet e cinizmit dhe anemisë ligjore në sociologji, koncepti i largimit juridik siguron një mënyrë për të kuptuar shqetësimet e thella që motivojnë lëvizjen e sotme të reformës policore dhe tregon për qasje strukturore për të reformuar policimin.

Ka një paragjykim të ngulitur në komunitetin mbi ngjyrë mbi policinë. Vini re këtëfragment nga shkrimtarja zezake – Angie Thomas, nga libri “The Hate U Give” (Urrejtja që ju jepni) “Kur isha dymbëdhjetë, prindërit e mi zhvilluan dy biseda me mua shkruan ajo,njëra ishte mbi :”The birdsand the bees” një eufemizëm për të u shpjeguar fëmijëve marrëdhëniet seksuale ne mënyre alegorike. Biseda tjetër ishte se çfarë duhet të bëja, nëse një polic më ndalonte. Mamaja u hidhërua dhe i tha babit që isha shumë e re për këtëlloj bisede. Por ai argumentoi se unë nuk isha shumë e re për t’u arrestuar apo edhe për t’u qëlluar.

“Starr-Starr, ju duhet të bëni gjithçka që ata t’ju thonë “, tha ai. “Mbani duart tuaja të dukshme. Mos bëni ndonjë lëvizje të papritur. Flisni vetëm kur t’ju flasin.” E dija se duhet të ketë qenë bisede serioze. Babi flet shumë më shumë se kushdo tjetër që njoh, dhe nëse ai do të thoshte se isha e qetë, duhet të rija e qetë. “ e përmenda këtë fragment, nga libri i – Angie Thomas, për ta kuptuar, atë që dihet se ka shumë mosbesim midis popullsive me ngjyra dhe policisë. Edhe regjimi ekzistues rregullator i policisë inkurajon që një numër të madh i shoqërisë amerikane ta shohin veten si ekzistues në mbrojtjen e ligjit, por jashtë mbrojtjes së tij.

KareemAbdul-Jabbar, një yll në pension i NBA, dhe aktivist politik zezak, botoi një edicion në L.A. të dielën, dhe ishte një iniciativë e shkëlqyer mes protestave të GeorgeFloyd. Abdul-Xhabbar u bëri thirrje njerëzve të mos nxitojnë në gjykimin e protestuesve. Ai theksoi se ka çështje më të rëndësishme – ose më të ndërlikuara – se distanca sociale. Ai gjithashtu u bëri thirrje njerëzve të mos gjykojnë ata që kryejnë vandalizëm. Ai e kuptoi reagimin se ata që shkatërrojnë ndërtesa dhe biznese janë “duke e cuar shkakun prapa”. Por ai e di se nuk është aq e thjeshtë. Këtu keni një pasazh: “Ju nuk jeni gabim – por nuk keni as të drejtë. Komuniteti i zi është mësuar me racizmin institucional të qenësishëm në arsim, sistemin e drejtësisë dhe në punësim. Dhe, edhe pse ne bëjmë të gjitha gjërat konvencionale për të rritur ndërgjegjësimin publik dhe politik.

Po, protestat shpesh përdoren si një justifikim për disa që të përfitojnë, ashtu si kur tifozët që festojnë një kampionat të ekipit të vendlindjes digjen makina dhe shkatërrojnë shiritat e dyqaneve. Unë nuk dua të shoh dyqanet e plaçkitura ose madje edhe ndërtesat digjen. Por afrikano-amerikanët jetojnë në një ndërtesë të djegur për shumë vite, duke e ndjerë tymin pasi flakët digjen më afër dhe më afër. Racizmi në Amerikë është si pluhuri në ajër. Duket i padukshëm – edhe nëse je duke mbytur nga ai – deri sa ta lësh diellin të hyjë brenda .”

Më pak se 13% e popullsisë apo numrit të përgjithshëm që zë në shkallë federale komuniteti afrikano amerikanë tradicionalisht për shumë dekada, kanë mbetur pjesë e lojës peng e politikanëve të lartë të Kongresit dhe Senatit Amerikan, të cilët së bashku me liderët e të drejtave të njeriut brenda komunitetit të tyre, i përdorin ata sa për t’u marrë votën dhe pastaj i harrojnë…

Hipokrizia brenda komunitetit afrikano amerikanë nuk ka të sosur. Kështu edhe pse JoeBiden kandidat pothuajse zyrtar i Partisë Demokrate për garën presidenciale të nëntorit 2020, bën çdo herë gafa dhe lëshon fyerje ndaj komunitetit me ngjyrë, “liderët” me ngjyrë, bëjnë gjithnjë syrin qorr dhe veshët shurdhër. “Demokratët” në SHBA, nuk duan t’ia dinë se si jetojnë afrikano amerikanët, papunësinë e tyre etj., sepse qëllimi kryesor i tyre është përdorimi i Kartës Raciale kundër të bardhëve për t’i bërë ata që si robot të rrisin numrin e votuesve në dobi të PD.

Populli amerikanë nuk është naiv, sa të mos kuptoj atë që po ndodh sot. Socialistët dhe radikalët amerikanë në Kongres dhe Senat nuk kritikojnë “demostratat” e dhunshme që po përdorin veglat e tyre në terren Antifa dhe BLM, por vazhdojnë të përdorin kartën e racizmit, për të mbajtur të ndezur pa asnjë shkak valën e zemërimit kundër Presidentit Donald J. Trump dhe komunitetit të madh të bardhë në SHBA.

Nga ana tjetër abolicionistët e policisë duke u mbështetur në element historikë argumentojnë se përpjekjet për të zgjidhur dhunën policore përmes reformave liberale si këto kanë dështuar për gati një shekull. Mjaft. Ne nuk mund ta reformojmë policinë. Mënyra e vetme për të zvogëluar dhunën në polici është të zvogëlojë kontaktin midis publikut dhe policisë.

Nuk ka një epokë të vetme në historinë e Shteteve të Bashkuara në të cilën policia nuk ishte një forcë dhune ndaj njerëzve të zi. Policia në Jug doli nga patrullat e skllevërve në vitet 1700 dhe 1800 që kapën dhe u kthyen skllevër të arratisur. Në Veri, departamentet e para të policisë komunale në mesin e viteve 1800 ndihmuan në prishjen e grevave të punës dhe trazirat kundër të pasurve. Kudo, ata kanë shtypur popullsitë e margjinalizuara për të mbrojtur status quo-në. Por kjo është historia, por sot shembjet e statujave nuk synojnëvetëmgjeneralët e Jugut si Robert E. Lee , por dhe rrëzimin e monumentit të George Uashingtonit por dhe të gjeneralit dhe Presidentit UlissiesGrant që mundi forcat e jugut. Duket se amerikanët nuk dinë mirë historinë e tyre , kjo është si të shembësh Koloseun, pse aty ndesheshin skllevërit gladiatorë.

Tani dy javë protesta mbarëkombëtare kanë bërë që disa të bëjnë thirrje për shkrirje të policisë, ndërsa të tjerët argumentojnë se ky veprim do të na bënte më pak të sigurt.Opinionistja e djathtë zezake CandacveOwennë një op/ed kohët e fundit shkruante se oficeri DerekChauvin është portretizuar nga media si të ishte “djall” dhe “nuk është ngritur ose nuk mbrohet nga asnjë amerikan i bardhë”, por GeorgeFloyd është duke u lartësuar si “një qenie njerëzore e mahnitshme“, gjë që nuk është i tillë, sipas filmimeve edhe të para të arrestit”.

“Deri tani thotë ajo, në protesta janë vrarë 10 oficerë policie, ku, 8 prej tyre janë afrikano amerikanë. Media, që ka vdekur në Amerikë dhe liderët e komunitetit afrikano amerikanë nuk flasin për këto vrasje kriminale të policëve me ngjyrë, por ato bërtasin dhe demonstrojnë vetëm kur polici vret një person me ngjyrë”’Pse, reagon ajo.

Një police në NewYork u shtyp brutalisht me makinën nga një “demonstrues“ i zakonshëm “paqësor”. Kështu gjatë ditëve dhunshme të trazirave vetëm në NewYorkState janë plagosur rëndë mbi 300 policë, nga turmat që hidhnin mbi policinë dhe makinat e tyre molotov, gurë dhe tulla, që për çudi u gjenden ditët e protestave në disa qytete të SHBA në trotuar aty ku siç thotë shprehja “s’gjeje një gur të çaje kokën.

Policia ka vrarë në raste të ndryshme edhe njerëz të bardhë, por asnjë individ, grup apo organizatë e bardhë(që nuk ekzistojnë) nuk ka përdorur dhunë apo vandalizma të tjera, për të vrarë policë apo hedhur molotov mbi trupat dhe makinat e tyre, ose për të djegur stacionet e policisë së shtetit, dyqanet dhe supermarketet, kishat dhe rrëzuar bustet e historisë së SHBA

Pra, përtej retorikës, reformat e propozuara, nuk duhet të përqendrohen në shpërndarjen e departamenteve të policisë, por ajo për të cilën ata mund të përqendrohen është zvogëlimi i konfrontimeve që shpesh përfundojnë në dhunë kur ekzistojnë alternativa të tjera. Fatkeqësisht, krimi është një aspekt i natyrës njerëzore, prandaj duhet të trajtohet. Komunitetet kanë nevojë për oficerë të cilët mund të shërbejnë dhe mbrojnë me nder dhe ndershmëri dhe refuzojnë mentalitetin e luftëtarit urban anarkist që furnizon tensionet midis policisë dhe komuniteteve.

Vëllai i tij GeorgeFloyd vdiq në Minneapolis barbarisht. Siç tregohej në një video nga celulari i një kalimtari që u bë virale, ku shfaqej një ish oficer policie, DerekChauvin i cili vinte gjurin në qafën e Floyd, ndërkohe GeorgeFloyd me zë të mbytur lutej: “Unë nuk mund të marr frymë”. Fjalë që janë bërë një himn për lëvizjen “BlackLivesMatter”,së cilës as media as politikanët madje dhe kompanitë nuk guxojnë ta kritikojnë, por vetëm u japin fonde për të paguarkaucionin e atyre që vodhën e dogjën. Ku është fryma paqësore e MartinLutherKingut?

Në këtë situatë tejet shqetësuese për cilindo qytetar amerikan që e do me zemër këtë vend nga më demokratikët dhe më humanët në botë, lutja e vëllait të Gerorge, TerrenceFloyd për ”Paqe” para turmës dashamirëse, gjatë varrimit të vëllait, shpresoj të dëgjohet dhe protestuesit të kërkojnë drejtësinë paqësisht, pa dhunë, barbarizma dhe vrasje të tjera.

Bota qytetare kërkon të jetojë bashkë paqësisht, dhuna e bën botën barbare, hakmarrja është atavizëm, ndaj e vlerësoj dhe bashkohem me lutjen e vëllait të viktimës për PAQE dhe DREJTËSI!

Si koronavirusi kërkon të vrasë shtrëngimin e duarve

June 13, 2020 by dgreca

Esse Nga Rafael Floqi/

Ishte ende fillimi i Marsit në Michigan, ende nuk kishte nisur pandemia, por sapo kishin dalë rregullat për distancimin social. Kisha një takim të paracaktuar me këshilltaren e shkollës së vajzës, për masat që duheshin marrë për t’u bërë gati për Universitet. Vitin tjetër ajo është maturante. Por isha në siklet se sapo kishin dalë urdhrat e mbrojtjes nga Covid – 19, dhe njeri prej tyre ishte shmangia e dhëniessë dorës. Atëherë ishte vetëm fillimi, sot është disi më ndryshe, pasi dihet se koronavirusi gjer tani u ka marrë jetën mijëra vetëve në shkallë globale. Por krahas gjithë atyre viktimave, specialistët thonë se një tjetër viktimë e virusit, do të jetë edhe një traditë që ka zgjatur prej shekujsh, – shtrëngimi i duarve.Një gjest që përcjell respekt, mirëdashje e besim mes miqve edhe të panjohurve, por njëkohësisht,një akt që përcjell edhe mikroorganizma të rrezikshëm.

“S’di si të bëj, i thashë gruas, t’i jap dorën këshilltares. Ajo m’u përgjigj,- po ti të gjithëve ua jep dorën. Kufizohu disi!”. Dhe erdhi rasti ta takojmë atë, ishte ajo që na priti tek dera e shkollës. Por ajo në vend që të më jepte thjesht një dorë si i panjohur që isha, ma shtrëngoi dorën me të dy duart e saj. I fokusuar tek ky gjest, defekt profesional mendova, jo më kot është këshilltare. I duhet konfidenca e atyre që këshillon, punë psikologjie,-thashë më vete.Dhe vendosa të tregohem i rezervuar me të tjerët duke u përqendruar tashmangja këtë gjest. Nuk do t’i jap dorën tjetërkujt thashë me vete.Por në një dyqan ushqimor me mallra ballkanike, ku blejnë shpesh shqiptarët, djathë të bardhë, ullinj apo dhe birra Korça, hasa një malësor rreth të 60-tave, një fans i panjohur i imi që më ndiqte nga Televizioni. Ai gati m’u hodh në qafë dhe më shtrëngoi fort dorën. Në djall, mendova, si mos i jepja unë dorën atij njeriu, më tepër një fansi, e megjithatë sa mbërrita tek makina, menjëherë i fërkova duart me desinfektant.

Por ky ishte vetëm fillimi. Pastaj nisën si me humor përshëndetjet, me bërryl apo me grushtalaamericana, ashtu siç kishte qejf të bënte dhe Presidenti Obama, një gjest i hyrë në kulturën amerikane nga sporti. Të gjithë qeshnim, si të kishin zbuluar një gjë të re, dhe politikanët në TV dhe prifti në kishë para se të filmonin të Dielën e palmave. Madje gjatë meshës edhe pse nuk më dha dorën, ai harroi dhe i vendosi osten ne gojë, sipas ritit nja 10 besimtarëve të devotshëm që ishin në sallë me gjithë njoftimin e ndalimit të meshave në kisha nga dioqeza.Meditova duke qëndruar në sallë,dhe përsiatja me vete, madje dhe duke u lutur, se një shtrëngim i fortë i duarve, është një shenjë universale e forcës dhe e sigurisë, është një veprim i respektit të ndërsjellë midis dy njerëzve, dhe është thelbësor,ndoshta jo aq sa besimi tek Zoti, për shoqërizimin e specieve njerëzore. Në të gjithë botën, një takim i duarsh, i shoqëruar shpesh nga një përshëndetje me kokë ose një përqafim, është një pjesë thelbësore e komunikimit njerëzor. Po ashtu në qarqet e biznesit, një shtrëngim duarsh i mirë i sinqertë është po ashtu, një konfirmim i një marrëveshje si edhe një përshëndetje e ngrohtë që është në të vërtetë një vepër e mirë. E kjo ishte, natyrisht kështu, deri nga mesi i marsit, kur bota edhe pse shihte lajmet e Wuhanit, i quante të largëta, punë lakuriqësh nate në një pazar të gjësë së gjallë që hanë kinezët.Dhe sa e largët është ngrënia e mishit të atyre kafshëve për ne evropianët, aq e largët dhe pandemia, siç i thoshim një shprehje të trashëguar nga koha e vëllazërisë shqiptaro -kineze, “t’i biesh nga Kina” pra rrotull dhe larg.

Por ai virus i vogël që brenda javësh pushtoi botën, duke kapërcyer kontinente, duke kërcënuar njerëzimin në ekzistencën e tij, ai virus i vogël ende i panjohur, me agresivitetin e tij infektiv mahnitës dhe vdekjet që mbollibëri që dhe njerëzimi të tërhiqet nga përshëndetjet fizike tradicionale. Dhe duket sikur kjo sëmundje i dha një kuptim më të thellë asaj sharjes, që s’besoj të jetë në fjalorin e Akademisë së Shkencave.Kjo sëmundje ishte domethënia më e plotë e sharjes, siç thoshte një grua në Instagram, “Me ta …. Kina nënën”. Dhe vërtet, pandemia krahas së tjerave rrezikon të marrë me vete edhe shtrëngimine dorës e cila është de fakto përshëndetja më njerëzore.

Shtrëngimi i dorës, përshëndetja më njerëzore

“Filloni duke bërë shtrëngimin e duhur të duarve dhe e gjithë bota do të hapet para jush”, thotë një proverb. Duke qenë një gjest kaq i zakonshëm, pavarësisht nëse jepet pas një intervistë pune, takimi apo përfundimi të një vizite diplomatike, shumë pak ose aspak mendohet për infeksionin. Me përjashtimte ndonjë “cleaningfreak” emri i të cilit, do të ishte i mirë vetëm për të zgjidhur fjalë kryqe, si p.sh. Tittlemouse një personazh i fiksuar pas pastrimit,përgjigja :Thomasina. Por sot germofobët, e fiksuar pas pastrimit ndjehen të detyruar të pastrojnë shumë çdo gjë, vuajnë me të vërtetë nga një çrregullimi obsesiv-kompulsiv. Në serialin TV Monk, detektivi AdrianMonkqë punon në rrugët e ndyta të San Franciskos, por ka aq frikë nga mikrobet sa ai duhet të pastronte gjithnjëduart, pasi t’i shtrëngonte me dikë. Tani më duket jemi bërë të gjithë ca si personazhi “The Monk”-Murgu është një maniak “germofob”, emri i popullarizuar për njerëzit që bëhen të fiksuar me mikrobet dhe papastërtitë dhe ndjehen të detyruar të kryejnë ritualet e larjes dhe pastrimit shpesh pa qenë nevoja. Ky është një karakter fiksional. Por ka dhe njerëz realë me këtë sindromë, ndër më të njohurit përfshijnë famëmadhin të ndjerin manjatin dhe regjisorin HowardHughes, si dhe famëkeqin diktatorin irakian SadamHuseinin, i cili siç raportohej në dokumentet e CIA-s shpesh i porosiste vizitorët të zhvisheshin dhe të laheshin me sapun antibakterial para se ta takonin. Por kjo nuk e shpëtoi dot atë nga vdekja. Tani të tillë jemi bërë të gjithë ndoshta nga pak Monke nga pak Sadam. Por kjo nuk është veç një sindromë vetjake, por ajo është edhe kolektive.Qysh kur më 2007 autorja e një bestselleri, GayleWestmoreland’s bënte thirrje në librin e saj me titull, “ Zgjohu Amerikë: Ndal mos shtrëngoni duart!.” Dhe pyeste: A e keni gjetur ndonjëherë veten të detyruar të shtrëngoni dorën e një personi krejt të huaj. Sigurisht që keni. Të gjithë kanë. Zgjohu Amerikë! Mos i rrokni duart, ky është një “kushtrim” për t’i dhënë fund praktikës së rrezikshme dhe jo-sanitare të shtrëngimit të duarve. Libri u botua në vitin 2007 dhe mesazhi i tij rezonoi në të gjithë botën. Si atëherë dhe tani ka pasur shumë njerëz donin të ndalonin shtrëngimin e duarve, por kanë frikë nga ndikimi shoqëror që të marrin një qëndrim të prerë. Sidoqoftë manifesti i autores zbulon pikërisht nënvizimet kulturore, ekonomike dhe sociale të shtrëngimit të dorës.

Duart vrasëse pa dashje

Zakoni i shtrëngimit të duarve ka lindur kur ende nuk dihej se duart ishin burim transmetimi infeksionesh. Edhe pse në disa tradita fetare si në ato hebraike dhe ato myslimane ekziston riti i larjes apo marrjes avdes, siç i thonë. Deri në fund të shekullit XIX, njerëzit nuk e dinin se duart duheshin larë (e bënin vetëm kur i duhej të hiqnin një erë të keqe) dhe qe shumë e vështirë t’i mbushje mendjen se larja e duarve i mbronte nga sëmundjet. Pasi nuk ishin zbuluar bakteret dhe nuk ishte ende koha e LuisPasteur-it. I pari që ngriti zërin ishte mjeku hungarez IgnazSemmelweis, që në vitin 1848 bëri lidhjen mes larjes së duarve dhe shëndetit. Ai u sulmua, u denigrua, u hoq nga puna dhe vitet e fundit të jetës i kaloi në çmendi. Vetëm pse theksoi se mjeket duhet të lanin duart, sidomos pasi kishte vënë re se shpesh disa mjekë kalonin nga morgu në lindje pa larë duart, duke shkaktuar më shumë vdekje tek nënat e reja. Natyrisht sot ne nuk duhet të bëjmë të njëjtat gabime!

Përshëndetja me dorë ka qenë gjithmonë një formë e dobët e përshëndetjes, dhe jo vetëm sepse përhapet mikrobet. Komplikon pa nevojë se çfarë duhet të jetë një ndërveprim rutinë. Përplasja e grushtit është në një farë mënyre një përmirësim, më i thjeshtë dhe higjienik, por gjithashtu, është problematik. Ashtu si shtrëngimi i dorës, grushti i grushtit mund të jetë i vështirë për t’u ekzekutuar, veçanërisht nëse e provoni atë tek dikush nga një kulturë, ku është tabu për të prekur një të huaj ose dikë të seksit të kundërt. Dhe gjuha e trupit është e gjitha e gabuar. Kur ne interpretojmë në mënyrë të ndërgjegjshme sugjerime nga gjestet e një të huaji, truri nuk përkthen një grusht të ardhshëm si, “jam i kënaqur që po të takoj”.

Më shtrëngo dorën të tëthem se kush je

Kur lexoja këto radhë më kujtuan një të njohurin tim, i cili ndoshta mendon se një shtrëngim i dobët duarsh mund të dëmtojë autoritetin e tij, ndaj duket se sipas tij se çdo shtrëngim duarsh duhej të të dhembë fort. Gjithmonë kam menduar, pse e bënte ai këtë, dhe nësekjo donte të shprehte diçka. Ajo që duket se më tepër se një gjest përshëndetës shtrëngimi i duarve është një mjet jo verbal për të transmetuar qëndrime.Pavarësisht nëse e kuptoni apo jo, duart tuaja zbulojnë shumë gjëra për ju…

Shtrëngimi i dorës është cilësuar si një veprim instiktiv i njeriut. Si çdo gjë instiktive ai mbart ne vetvete një rrëfim jo të modifikuar mbi individin. Hulumtuesit e shumtë kanë arritur në konkluzionin se mënyra se si një person shtrëngon dorën tregon më shumë se fjalët mbi personalitetin e tij.

“Duart e atyre që takoj janë memece elokuente për mua. Prekja e disa duarve është thjesht një mbikëqyrje. Kam takuar njerëz aq të zbrazët, saqë kur kapja majat e tyre të ngrira të gishtave, dukej sikur po shtrëngoja duart e mërdhitura nga një stuhi verilindore. Të tjerë kanë në duar rreze dielli në atë mënyrë që rrokja e tyre të tërheq zemrën. Mund të jetë vetëm prekja e lehtë e dorës së një fëmije; që ka po aq diell të mundshëm brenda, sa për mua është si një shikim i dashur për të tjerët. Një shtrëngim i përzemërt duarsh është si një letër miqësore që më jep kënaqësi të vërtetë”, shkruante Helen Keller, tek “The Story of MyLife” ( Historia e jetës sime) .

Një shtrëngim duarsh i mirë i fuqishëm është një shenjë universale e forcës dhe e sigurisë, dhe pse të gjithë (po, po, edhe pёr ju zonja.) Duhet ta keni një të tillë. Një shtrëngim duarsh i fortë (por jo dërrmues) që është një shenjë respekti të ndërsjellë nga të dy palët. Ai menjëherë vendos tonin për çdo takim.

Por sidoqoftë, të kesh duar të forta nuk ju jep të drejtën të shtrydhni lëngun e jetës nga duart e dikujt tjetër, që kur takoheni për herë të parë. Jam i sigurt që të gjithë e kemi pasur atë përvojë në një moment dhe është e sigurt që nuk është kënaqësi. Në të kundërt, një shtrëngim duarsh “i dobët” është një mënyrë e shkëlqyeshme për të bërë një përshtypje të paharrueshme – me të vërtetë të keqe. Pavarësisht nëse keni qenë në anën tjetër të një shtrëngimi duarsh me një “peshk të ngordhur” apo me një shtypës kockash, me siguri nuk do të ndjeheshit pozitiv për personin tjetër. Përsëri, një shtrëngim duarsh i fortë i bollshëm i mirëfilltë mund ta bëjë gjithë ndryshimin.

Shtrëngimet e duarve, ose më saktë mënyra me të cilën burrat ju kapin dorën, mund të ketë të bëjë diçka me nënvetëdijen dhe analizën e karakterit. Unë jam gati i bindur se tregon më shumë në atë mënyrë sesa me forcën fizike të atij që toket. Disa nga burrat më të fortë vështirë t’u shtrëngojnë fort dorën, kur u referohem burrave të forcës, nuk dua të them vetëm ngritës peshash, por fermerë, mekanikë dhe të tjerë që posedojnë një forcë të pazakontë në duar. Nga ana tjetër, shumë tipa që dëshirojnë të ishin jashtëzakonisht të fortë, kultivojnë një tip dorështrëngim si thyese arrash dhe përpiqen të shpartallojnë dorën e secilit që takojnë. Kujtoj ata si ky tip që ta kapin shpejt dorën dhe menjëherë vendosin të mposhtin cilindo që janë duke përshëndetur. Një shtrëngim dore mund të jetë i fortë, i ngrohtë dhe mikpritës pa i provuar tjetrit se, ju jeni njeriu më i fortë në tokë. Ndoshta psiko-analistët mund t’i japin një shpjegim të plotë të kësaj; ndoshta mund të jetë që disa individë kanë frikë se të tjerët nuk do t’i konsiderojnë jashtëzakonisht të fortë, kështu që ata duhet të heqin të gjitha dyshimet që në sulmin e parë.

Fotografia në gur e dorështrëngimit të parë

Ndoshta si për çudi, një nga shtrëngimet e para të regjistruara ka ndodhur në Lindjen e Mesme. Në fronin e mbretit Shalmaneser III, që dëshmohet në një gdhendje në një pllakë guri të shekullit të 9-të P.K. ku tregohet sundimtari asirian duke shtrënguar duart me një udhëheqës babilonas, pas përfundimit të një aleance. Ky është rasti më i hershëm, i shtrëngimit të dorës si manifestim publik i një marrëveshjeje midis dy popujve. Zakone të tilla u përhapën për t’u bërë më të njohura në botën antike. Historia e shtrëngimit të dorës daton nga shekulli i 5-të B.C. në Greqi. Ishte një simbol i paqes, duke treguar se asnjë person nuk mbante armë. Grekët e lashtë e morën këtë gjest mjaft seriozisht përderisa t’i dhënë asaj edhe një emër, e quanin dexiozë, “bashkimin e duarve të duhura”. Ata e paraqitën atë në monedha dhe në statuja që festonin aleanca politike dhe ushtarake. Kështu vepruan edhe romakët e lashtë; udhëheqësit e tyre, qysh atëherë i kanë shtrënguar duart për të nënshkruar traktate dhe marrëveshje të tjera.

Por gjatë rrugës, shtrëngimi i dorës u përdor gjithashtu si një përshëndetje, ndoshta për shkak se një dorë e zgjatur e djathtë tregon se nuk do të mund të mbash armë. Me sa duket, njerëzit menduan se rreziku i marrjes së mikrobeve nga një i huaj ishte më pakët se rreziku i goditjes me thikë. Në Muzeun Pergamon në Berlin, në një gur funerali rreth shekullit të 5-të P.K. tregohen dy ushtarë që shtrëngojnë duart. Duket se ky gjest, si një gjest i hapur dhe komfort, mbështet supozimin historik se ai evoluoi si një shenjë e besimit të mirë mes njerëzve. Për shkak se një shtrëngim duarsh përfshin paraqitjen e hapur të dorës së djathtë, ai tregon besim pasi dëshmon mungesën e një kame të fshehur ose të një arme tjetër. Kur shpataështë në mill, shtrëngimi i duarve parandalon nxjerrjen e saj. Megjithatë, praktika u bë më e përhapur si një simbol i miqësisë dhe besnikërisë. Ajo u bë aq e kudogjendur sa dy palë duar të kapura u shfaqën madje dhe në monedhat romake.

Tek shqiptarët thelbi i ekzistencës së tyre “Besa” si virtyt moral e ka zanafillën nga lashtësia, si nevojë për solidaritet në bashkësinë fisnore. Dhe tek shqiptarët dhënia e besës, shoqërohet me dhënien e dorës së pajtimit. Funksionet më të posaçme besa i ka të lidhura me gjakmarrjen. Besa, në këtë kontekst, është zotimi që shtëpia e një të vrari i jepte familjes së vrasësit për të mos e marrë gjakun në një afat të caktuar. Mbrojtjen me besë e gëzonte edhe miku tek mikpritësi, sa kohë qëndronte tek ai ose gjatë udhëtimit deri në një kufi të caktuar, dhe ajo vulosej po me një shtrëngim duarsh.“Kjo dorë beje âsht e pelqyeme prej kanunit të Malevet të Shqypnís si per të dlirun prej zhgarkimesh, si edhèper të lidhun besë” Kanuni i Lekë Dukagjinit, Beja Nyja 530.

Në Evropën Mesjetare, kalorësit do të shtrëngonin duart e njëri-tjetrit në përpjekje për të liruar çdo armë të fshehur nga armatura e rivalit të tyre. Në shoqëritë luftarake, ku armët anësore të brezit ishin të zakonshme, padyshim që kuptohet edhe domosdoshmëria e një përshëndetjeje kaq të fuqishme.Por ajo e humbi këtë funksion deri në periudhën e hershme moderne, kur ajo u kuptua ndërkombëtarisht dhe u përdor si formë përshëndetjeje.

Shtrëngimi i duarve gjest barazie

Në Angli të shekullit të 17-të, Kuakerët, të cilët u ngritën kundër praktikave të tepërta dhe të panevojshme, popullarizuan gjestin e shtrëngimit e dorës si një alternativë më e barazuese sesa, përkulja e trupitapo ngritja e kapelës në formë respekti. Shtrëngimi i dorës siç e dimë se ai erdhi në vetvete gjatë epokës Viktoriane. Etiketat moderne të shtrëngimit të duarve u zhvilluan gjatë shekullit XIX dhe, deri në vitin 1900, ishte metoda më e zakonshme që u përdor për të përshëndetur të tjerët. Udhëzues të panumërt u ofruan për mënyrën më të mirë për të shtrënguar duart. Mënyra se një njeri shtrëngon duart apo luan me duart bëhet pjesë e karakterit të tij.

Kur po shkruaja këto radhë m’u kujtua personazhi i UriahHeep që është një personazh imagjinar i krijuar nga CharlesDickens në romanin e tij DavidCopperfield që e ndiqnim si familje në TV shqiptar në rininë tonë në Shqipëri. Heep është një nga antagonistët kryesorë të romanit. Karakteri i tij është i dukshëm për përulësinë e tij të fshehtë, sinqeritetin e tij i tepruar në dukje, duke bërë referenca të shpeshta për “përvujshmërinë” e tij. Emri i tij është bërë sinonim i sykofantisë, apo lajkave të pa sinqerta për të përfituar. Pikërisht ai është bërë i njohur për mënyrën sesi jepte dorën apo fërkonte duart dhe është bërë simbol i njeriut të pasinqertë Ne fakt, pjesa më e madhe e DavidCopperfield është autobiografik, dhe disa studiues besojnë se sjelljet dhe atributet fizike të Heep-it, bazohen tek fabulisti HansChristianAndersen, të cilin Dickens e takoi pak para se të shkruante romanin. Ky simbol mbeti i fortë sa një autor amerikan shekuj më vonë, do ta cilësonte presidentin e skandalit “Watergate “ RichardNikson se ishte një UriahHeep i vërtetë.

Pavarësisht nga prirja e përgjithshëm e dorë shtrëngimit, praktikat lokale sipas traditave vazhduan: Ka një larmi të mahnitshme të zakonesh përshëndetëse në të gjithë botën. Në Tibet prekja me gjuhë mund të jetë një mënyrë për të mirëpritur njerëzit. Në Zelandën e Re, Maorit përshëndesin njëri-tjetrin duke prekur hundët po ashtu dhe eskimezët. Burrat e Etiopisë prekin shpatullat, dhe në Republikën Demokratike të Kongos, miqtë meshkuj prekin ballin. Në shumë vende të Azisë, njerëzit përkulen me njëri-tjetrin kur takohen. Dhe në disa vende evropiane, si dhe vendet arabe, në Rusi, përqafimet ose puthjet në faqe janë më shumë normë. Megjithatë mënyra më e zakonshme fizike për të përshëndetur njerëzit në mbarë botën është tani shtrëngimi i dorës. Kjo është bërë aq e kudogjendur sa që kurrë nuk mund të keni menduar pse njerëzit shtrëngojnë duart. midis të tjerave të panumërta.

Shtrëngimi i duarve si simbol paqeje

Pra shtrëngimi i duarve e ka zanafillën si simbol paqeje, si dëshmi, se personi që zgjat dorën nuk ka armë të fshehur pas shpine. Në rrjedhën e shekujve ajo është bërë një simbol respekti e besimi.Edhe pse kultura të ndryshme dallojmë kaq shumë nga njëra-tjetra, shtrëngimi i duarve shërben si një urë lidhëse që i bashkon dy individë dhe ia bën të qartë personit tjetër se ti nuk ia do të keqen.

Në kohët moderne, politika është bërë e paimagjinueshme pa shtrëngimin e duarve: “Shtrëngimi i duarve shihet si një përshëndetje burrërore, ndryshe nga gjeste të tjera që mund të kenë nuanca më femërore, ndryshe nga përkulja franceze, apo përkulja që bëjnë shumë kultura aziatike. Shtrëngimi i duarve, shihet si shenjë force e vitaliteti. Kur Presidenti Trump u takua me Presidentin francez, EmmanuelMacron shtrëngimi i duarve mori përmasat e një ndeshjeje fizike, kush do të zgjaste më shumë, kush do të shtrëngonte më fort,” thotë DorothyNoyes, profesore e folklorit në Universitetin Shtetëror të Ohajos. Njerëzit me një personalitet mbizotërues ose të cilët dëshirojnë të tregojnë mbizotërimin e tyre, do të shtrëngojnë dorën e dikujt ndërsa mban pëllëmbën e tyre të ngritur poshtë, dhe pëllëmbën e personit tjetër të ngritur lart (një shtrëngim duarsh i nënshtruar). Dhe këtu është një sugjerim nëse merreni me një shtrëngues dore dominuese: Kur rrini dorën tuaj për të tundur të tyren, mbajeni tuajin të qëndrueshëm dhe të drejtë – mos e ktheni dorën poshtë. Në një dokumentar për gjuhën e duarve në politikë thoshin se ai liderët e vendeve gjatë takimeve ndërkombëtare për piqen që dora e tyre të jetë në të djathtë para fotografëve dhe dora e palës tjetër në të majtë për të treguar dominim. Në fakt, kur John F. Kennedy ishte duke kandiduar për president të Shteteve të Bashkuara, ai urdhëroi një studim për të përcaktuar se cili ishte shtrëngimin më i mirë të dorës.

Politika. art i shtrëngimit të duarve

Duarshtrëngimi me dy duar. Përfshin tokjen me dorën e djathtë dhe vendosjen e dorës së majtë në krahun ose shpatullën e dikujt, ose shtrëngimin e dorës së tyre midis të duarve tuaja. Shtimi i dorës së majtë tregon një dëshirë për të treguar ndershmëri dhe sinqeritet, dhe sa më e lartë të vendoset dora, aq më i madh është niveli i intimitetit midis dy njerëzve (ose aq më e madhe dëshira për të krijuar një marrëdhënie të ngushtë). Këtu është gjëja e çuditshme në lidhje me këtë shtrëngim dore: Duke pasur parasysh shkallën e afërsisë dhe prekjes, me siguri do të mendoni se do të përdoret më shpesh në mesin e miqve dhe familjes së ngushtë. E vërteta është, se liderët politikë shpesh e përdorin këtë shtrëngim duarsh për të bërë të duket sikur janë me kushte të mira, të cilat në të vërtetë mund t’i japin asaj një frymë mosbesimi. Udhëheqësit politikë duan të shfaqin shoqëri … por le të jemi të sinqertë këtu: Mund të mos jetë një ndjenjë e përzemërt. Duhet gjithashtu të theksohet se kur dikush bën duartakim me dy duar ku përfshihet shtrëngimin e dorës së personit tjetër shih më poshtë Bush dhe Putin , shfaq një dëshirë për të marrë kontrollin e bashkëveprimit. Ju do të bllokoni fjalë për fjalë dorën e personit që takoni me duart tuaja!

Në botën e sotme të shkëmbimeve digjitale shtrëngimi i duarve është bërë mishërim i akteve që ndodhin prapa skenave apo jashtë shkëmbimeve fizike. Fotografët kapin momentin e shtrëngimit të duarve kur arrihet një marrëveshje. Pra shtrëngimi i duarve është simboli fizik i arritjes së diçkaje të rëndësishme, është aspekti vizual i përgjegjësisë dhe rëndësisë së një akti.Gjuha e trupit, ose komunikimi jo verbal, nuk është një temë për të cilën flitet shpesh (qëllimi i duhur!). Megjithatë, kërkimet tregojnë se është një pjesë domethënëse, nëse jo edhe më e rëndësishmja e komunikimit. Aftësia për të lexuar gjuhën e trupit dhe vetëdijesimi i gjuhës sonë të trupit janë gjithashtu pikat kryesore të inteligjencës emocionale dhe aftësive shoqërore.Aftësia për të lexuar gjuhën e trupit dhe vetëdijesimi i gjuhës sonë të trupit janë gjithashtu pikat kryesore të inteligjencës emocionale dhe aftësive shoqërore. Gjuha e trupit vjen në grupime, si fjali të folura. Në vend që të gjykoni një gjest ose një shprehje, ju duhet të merrni gjuhën e trupit në tërësi. I gjithë trupi mund të tregojë një histori. Por problemi është se përveç simbolikës, shtrëngimi i duarve përcjell mikroorganizma të rrezikshme. Sa herë kollitesh apo teshtin, sa herë shkon në banjë, mendoni pak se çfarë mikrobesh mbajnë duart. Në çdo moment njeriu mbledh mikrobe, sa herë prek një objekt, mbledh me duar rreth 50% të mikrobeve të sipërfaqes që prek. Nënat tona diçka dinin kur na porosisnin vazhdimisht larjen e duarve. Tani nuk ia marr për ters sime shoqe e cila përgjon zhurmat nga banjë, dhe me pyet ai i lave duart? Higjiena personale e individit është shumë më e mangët se ç’e mendojmë ne, thonë mikrobiologët. Për këtë arsye, në kushtet e koronavirusit, duket se shtrëngimit të duarve ndoshta i ka ardhur fundi.

Me se ta zëvendësojmë shtrëngimin e duarve ?

Tani njerëzimi duhet të vendosë se me çfarë do ta zëvendësojë. Në thelb ky është një gjest simbolik, pra nuk ka rendësi nëse shtrëngon duart, përplas grushtet, apo bën diçka tjetër që ka të njëjtin kuptim. Na mbetet të biem dakord se çfarë gjesti të ri do të zgjedhim për të simbolizuar atë që përfaqësonte shtrëngimi i duarve. Nuk ka rëndësi gjesti, por mesazhi që ai përcjell. Por dhe kjo nuk është e lehtë.

Shfaqja e pëllëmbës të hapur si sinjal miqësor, është në gjenet tona, ajo që Givens, një profesor në Universitetin Gonzaga dhe drejtor për Qendrën për Studime Joverbale, e quan një “produkt” i rrjeteve neuromuskulare që kanë evoluar gjatë qindra miliona viteve nga amfibët, tek zvarranikë dhe vertebrorë të tjerë. Këto cirkuite nervore prodhojnë nevojën për shfaqjen e një “ instrumenti ” të jo-agresionit, të paqes ”, siç është e kundërta shfaqja e kraharorit zbërthyer i qëndrimit agresiv, si pozicion p.sh. që marrin gorillat kur ngrehin gjoksin, shpatullat dhe kokën për t’u dukur më të mëdhenj. Nga ana tjetër kur shimpanzetë janë agresivë nuk i hapin duart, duart e tyre ulen poshtë, pra edhe nga pikëpamja gjenetike e origjinës pëllëmba e hapur e mbajtur vertikalisht është një shenjë miqësie, jo e pafuqishmërie – por megjithatë porosia e saj është e paqartë. “Truri i njeriut ka qarqe evolucionare të lobeve parietale të cilat reagojnë pozitivisht te sensorët vizualë për duart e shtrënguara “, thotë Givens. Paraqitja e pëllëmbëve të hapur (përballë lart) pasqyron hapjen tuaj, duke treguar pëllëmbët poshtë tregon autoritet. Pra, në fund të fundit, është një mjet komunikimi jo verbal, që mund të dërgojë një sugjerim të fuqishëm bashkëpunues, ndaj mund të ndaj mund të jetë shenja e përshëndetjes me pëllëmbën lart, mund të jetë gjesti i ardhshëm që të mos transmetojmë viruse.

Tani që është epidemia e këtij virusi dhe që na kërkohet për të ndaluar për të shtrënguar duart, ne kemi vetëm një mundësi për t’iu hequr një herë e për gjithnjë këtë zakon. Ekziston një mënyrë shumë më e mirë për të përshëndetur mënyrë-tjetrin – dhe jo, nuk është cekja e grushtit me grusht dhe sigurisht që nuk as trokitja qesharake e bërrylit. Një masë e thjeshtë parandaluese që do të sillte mjaft përfitime për shëndetin e njerëzve: mund te ishte braktisja e zakonit të shtrëngimit të duarve si përshëndetje!

Duke ecur përpara, mund të përshëndesim sipas e stilit të malësorëve tanë me një dore në zemrën, gjë që gjendet edhe ndër popuj të tjerë, po do përshëndesimthjesht me dorën hapur pa takuar duart me që do të ruajmë dhe distancën prej 2 metrash duke valëviturpëllëmbën.Më lejoni t’i siguroj ata që duan të rifillojnë shtrëngimin e duarvepas pandemisë se ne nuk duhet të braktisim një traditë kulturore duke dëbuar të gjitha llojet e shtrëngimevetë duarve. Gjesti ka një traditë padyshim të gjatë dhe ilustruese për të treguar paqe, pajtim marrëveshje, por jo si një përshëndetje.

Përkundrazi, ne duhet ta rivendosim atë në ditët e lavdisë së shekullit të nëntë para Krishtit, kur një shtrëngim duarsh ende nënkuptonte diçka të madhe.Kur të mbarojë kjo pandemi, ndoshta nuk do ketë më shtrëngime dore si në të kaluarën. Kështu le t’i themi se kemi një heqje qafe pozitive ,një herë e mirë e dëshirës për të shtrënguar duart.Por e di se s’ka për të qenë ashtu. Pse kot u bë ajo gurgule, nëse Pres. Trump ia zgjati, apo s’ia zgjati dorën kryetares demokrate të Dhomës së PërfaqësuesveNancyPelosit gjatë fjalimit para kombit.

Pse zëvendësimi është një “Mision i pamundur”!

Kështu po marr edhe unë guximin dhe po them një thagmë tjetër, po e quaj shtrëngimin e duarve një zakon primitiv apo siç quheshin në kohë te Enverit “zakon prapanik” ( siç ?!). Unë nuk po sugjeroj të heqim dorë nga përqafimet, puthjet apo nga shtrëngimet e duarve mes njerëzve të afërt që përmes këtij gjesti duan të ndjejnë e përcjellin emocione. Propozoj të mos shtrëngojmë duart kur për shembull përshëndesim të njohur apo të panjohur në rrugë, kur kemi takime pune, kur na prezantojnë dikë në kafe, etj. Zgjedhja për të mos shtrënguar duart duhet të mos paragjykohet e të mos konsiderohet si mungesë edukate, por si gjëja e duhur për të bërë. Nuk kemi pse e tregojmë respektin duke i transmetuar viruse e baktere njëri-tjetrit. Edhe mjeku i njohur AnthonyFauci, drejtori i Institutit Kombëtar Amerikan të Sëmundjeve Infektive, si dhe këshilltari i presidentit amerikan Donald Trump, është shprehur: “Si shoqëri duhet të harrojmë shtrëngimin e duarve! Nuk kemi nevojë për të! Duhet ta thyejmë këtë zakon sepse është një nga rrugët kryesore të transmetimit të sëmundjeve si kjo e koronavirusit”. Dhe kjo duket se po gjen mbështetje, kur aktori KumailNanjiani postoi në Twitter kohët e fundit mesazhin, “Unë nuk mund ta imagjinoj kurrë të shtrëngoj një dorë tjetër”, tweet-i i tij mori 50,000 pëlqime në disa orë.Megjithatë duke kundërshtuar veten do të them, se ndoshta duarshtrëngimin nuk mund ta zëvendësojë një gjest tjetër, besoj se me gjithë apelet, kjo nuk do të ndryshojë.

Një fqinji im i moshuar erdhi para një jave dhe më falënderoi, që ia kora barin para shtëpisë, pasi kompania që ia korr zakonisht nuk lejohej të punonte, sipas urdhrit të guvernatores dhe ai më zgjati dorën . Ç’të bëja mos i jepja dorën?E pamundur, do të ofendohej.

Megjithatë në jetën e zakonshme dhënia e dorës mund të shmanget disi, por jo për gjëra të rëndësishme. Si për shembull, kur bëhet fjalë për politikën, shumica e gjërave mund të zgjidhen me një fjalë të butë, një buzëqeshje të thjeshtë dhe një shtrëngim të fortë dore. Dhe nëse këto mungojnë, jo gjithmonë ka marrëveshje. Shtrëngimi i duarve është i shkëlqyeshëm për biznesin është i shkëlqyeshëm dhe për paqen. Dhe paqja është e shkëlqyeshme për biznesin. Biznesmenët ia dinë vlerën sloganitqë përcakton një marrëveshje xhentëlmenësh. “Letyourhandshake be a greaterbond than anywrittencontract.” Bëje shtrëngiminedorësnjë lidhje më e fortë sesa një kontratë e shkruar”.

Japra pse nuk do të jetë e lehtë të thyhet një zakon i krijuar prej shekujsh. Kjo u dëshmua me një fakt anekdotik. Pak minuta pasi u bëri thirrje holandezëve të ndalin shtrëngimin e duarve për të luftuar coronavirusin, Kryeministri holandez MarkRutte gjithë entuziazëm i shtrëngoi dorën kreut të Qendrës Holandeze për Kontrollin e Sëmundjeve. Oops…

20 VJET TV I SHQIPTARËVE TË AMERIKËS

May 21, 2020 by dgreca

Bashkëbisedim me teleshikuesit në këtë 20 vjetor/

Nga Rafael Floqi – kryeredaktor /

Të lindësh si një media në diasporë dhe të rritesh, si media e diasporës duke mbushur 20 vjet nuk është pak, pasi ne jemi në lulen e moshës dhe kemi energji pozitive. Mendoni TV kombëtar, RTSH mbushi ca kohë më parë 60 vjet, dhe një TV i diasporës si i yni më 20 Maj, mbushi 20 vjet.Do të bënim një festë të madhe, por kjo pandemi nga bllokoi por gjithnjë për gëzime do të ketë kohë më të mira. Sot po e kujtojmë e më tej do ta festojmë së bashku, pasi nuk ka si të jetë ndryshe.

Pasi ne kemi qenë dhe duhet të jemi bashkë, pasi e meriton e duhet festuar ky sukses si arritje e një stafi të vogël po me vizion për të ardhmen, e sidomos, në mjediset e diasporës shqiptare në SHBA , pasi ky është një bilanc 20 vjeçar. Dhe kjo na bën të kërkojmë më tepër tek vetja se dëshira për t’i shërbyer komunitetit. Kërkon përkushtim ndaj rrënjëve tua, ndaj gjakut tënd, ndaj gjuhës, këngës e zemrës shqipe. Kërkon të përcjellësh me mjete kompjuterike, atë që s’ është e lehtë, peshën e fjalës së lashtë pellazgjike.

20 vjet kanë ikur, një jetë e tërë përkushtimi ka kaluar. Dhe është fatkeqësi që shpesh, nuk është vlerësuar si duhet një lumë pune, një hap arritjeje. Arritje që është bir i guximit, arritje që është fryt i bashkëpunimit, arritje që është fryma e përkushtimit, arritje që është frymëzim i bashkimit tonë, që frymon nga një shpirt kuq e zi.

ALBTVUSA është një arritje e guximit dhe patriotizmit, të drejtuesit tonë z . Gani Vila te familjes së tij, por edhe të gjithë stafit te përkushtuar, nën një përkushtim kombëtar idealist si edhe të mbarë komunitetit shqiptar. Pa këtë ozmozë, që ai e ka krijuat nuk do të kishim arritur deri këtu. Askush nuk mund ta mohojë këtë.

ALBTVUSA ka mbijetuar 20 vjet dhe do të jetojë edhe 100 te tjera, përderisa diaspora do të ketë shqiptarë, që i thonë bukës- bukë dhe shqipes- shqipe. Do të jetojë përderisa të ketë zemra që rrahin kuq e zi .

Amerika të tret me lirinë e saj në një “melting pot “ dhe humbet shpejt edhe një identitet të krijuar me shekuj, por ne duam, që siç e thotë kënga: “Sa te rroje gjithë Bota sa te rrojë gjithë dheu /Aq do rroje Shqipëria dhe emri i Skënderbeut.”

Por ne kemi pse ndjehemi krenarë, pasi ne jemi Televizioni i parë dhe i vetmi me këtë kohë dhe hapësirë transmetimi, jo vetëm ne ShBA , por në të gjithë botën shqiptare nw emigracion. Ne jemi krenar pasi dhurojmë për te gjithë shqiptarët, dy orë transmetim në ditë në Prime time në Comcast, në Michigan dhe 24 / 7 live në mbarë botën me platformat “TV over IP” me ShqipTV dhe TV Alba, krenarë pse ndiqemi 24 ore si videostream në Webfaqen tonë www.ALBTVUSA.com, krenarë pse se kemi mijëra ndjekës në Facebook, dhe në kanalin tonë në Youtube.

Krenarë pse kemi ecur gjithnjë me një hap me teknikën pararojë me prodhimet live në High Definition dhe 4K, nga filmimet në natyrë, tek një studio moderne mjaft produktive që prisnim ta inauguronim këtë 20 vjetor, gjithnjë përpara gjithnjë në modernizim dhe tani me transmetim live nga vendngjarja.

Krenarë për nivelin tonë gazetaresk, pasi mundim dhe komunikojmë gjithnjë, me përgjegjësi, kulturë, me etike profesionale dhe me edukatë qytetare ne frymën e kuvendit të odave shqiptare. Ti flet unë te dëgjoj, unë flas ti më dëgjon, dhe të gjithë shikuesit arrijnë të kuptojnë dhe reagojnë, pasi kakofonia e disa mediave kombëtare, nuk është spektakël, nuk është debat. Nuk është liri është sherri i rrugës i futur në shtëpi, ku për fat të keq s’kupton e s’dëgjon asnjeri. Jo më kot shprehja anglisht “Talk over me “ merret si një ofendim. Ai nuk është debati, është degradimi i debatit, e jo më të ketë e përcjellë vlera kombëtare.

Ne jemi krenarë pse jemi në shërbim të të gjithë shqiptarëve, të të gjithë moshave dhe krahinave, të gjithë atyre që frymojnë shqip.

Dhe këtë deri tani kemi arritur edhe pse me staf të limituar, por të pasionuar duke mbuluar të gjitha aktivitete e komunitetit brenda Michiganit dhe më kryesoret në New York dhe me gjerë, duke u bërë kështu pasqyra dhe arkiva më domethënëse e Shqiptarëve të Amerikës, arkiva e gjallë e jetës së komunitetit. Tani ne synojmë edhe, duke u bazuar në teknologjinë e mediave sociale, të mbulojmë të gjitha veprimtaritë me interes kombëtar në SHBA, në Shqipëri , Kosovë , Mal te zi dhe Maqedoni.

Ne jemi krenarë pasi jemi gjithëpërfshirës, apolitikë dhe mbarëkombëtarë. Krenar pse jemi te pavarur ekonomikisht dhe politikisht, pasi partia jone është Shqiptaria. Nuk është turp të të ndihmojë komuniteti yt, përkundrazi është nderim ….

Dëshmi e rritjes sonë është jo vetëm cilësia por edhe sasia, por edhe larmia e emisioneve tona. Ne jemi krenarë pasi zgjuam për herë të parë nga gjumi kohërave madhështinë dhe patriotizmin e malësorit tonë me një cikël si “ Malësia e Madhe pëllëmbe e thesar “, dhe sot Malësisë se madhe po vetëqeveriset. Dhe disa cikle te reja qe do tu paraqesim se shpejti.

Ne synojmë japim thelbin e zjarrin e jetës së vetë komunitetit. Ndaj kemi krijuar dokumentare për figura te shquara te diasporës dhe për njerëz të thjeshtë. Dëshmi e rritjes sonë është jo vetëm cilësia por edhe sasia por edhe larmia e prodhimeve tona mediatike nga intervistat, tek talk show, nga edicionet e lajmeve tek ‘Argument” nga “Thank You”, “Debat”, e “Dhimbje lot e shpresë ”, “Next”, “What up !”, “Hitparada”, “Fjala e Specialistit”, e deri tek Rubrika Sportive apo zbulimet dhe këndvështrimet origjinale si tek “Kombi ynë”, “Memo” informative, “Hapësirë pa kufi”, Horizont, etj.

Ne jemi krenarë pse kemi krijuar fizionominë tonë të veçantë nga TV e tjera kombëtare, që falë teknologjisë mund t’i shihni ne shtëpitë tuaja, ne ju sjellim atë që se gjeni askund në mediat e tjera, portretin jetën dhe vitalitetin e komunitetit shqiptar në SHBA. Prandaj jemi unik dhe të veçantë.

Krenarë se me reklamat tona shikuesit i bëjmë klientë te bizneseve shqiptare dhe bizneset të fitojnë prej tyre.

Krenarë për platformën tonë të qartë kombëtare, pse ju sjellim ju dashuri mirënjohje, bashkëpunim, mirëkuptim e bashkim vlerash dhe energji ne dobi te çështjes kombëtare.

Dhe ajo që presim nga shikuesit është thjesht, mirënjohje dhe mirëkuptim Mirënjohje për atë që kemi bërë dhe mirëkuptim për mangësitë.

Për të kuptuar se zhvillimi i TV shqiptar të Amerikës, në këto 20 vjet, është dëshmi sa e pasionit dhe e punës së përditshme, mjafton ta krahasoni atë me mediat e tjera. Për ne nuk ka kënaqësi më të madhe dhe dëshmia më e mire për punën e bërë në vite është kur na falënderoni e na thoni “ Na kënaqët”.

Pas këtyre 20 vjetëve ne po hyjmë në vitin e 21 , me më shumë optimizëm, me më shumë vullnet dhe dëshirë për të bërë më shumë, dhe me një zotim për të zbatuar gjithnjë lajtmotivin tonë:

“Me ju për ju“, ditë të reja në presin…

Dashuri për nënën në kohën e Covidit

May 9, 2020 by dgreca

Esse Nga Rafael Floqi/ DIELLI

Prapa shtëpisë sime ndodhet një shtëpi pleqsh. Rrallë i kam parë banorët e saj, vetëm atëherë kur vajza e ime e vogël mësonte biçikletën në oborrin e atij institucioni. Në atë rast, kur ime bijë foli me disa zonja të moshuara që ishin strehuar aty, lexova në sytë e atyre gjysheve një mal me mall si ai i dashurisë për nipat e mbesat.

Shpesh aty vjen ndonjë ambulancë apo makinë zjarrfikëse e kjo do të thotë se dikush nuk ndjehet mirë, elbete të moshuar mendoj. Gjithë këtë muaj duke qenë në karantinë e kam këqyrur atë shtëpi pleqsh me shqetësim dhe fatmirësish nuk kam dëgjuar sirena ambulancash. Por sot ishte diçka ndryshe. Dhjetëra vetura dhe SUV të zbukuruara u ranë burive për gati një gjysmë ore në parakalim, duke befasuar banorët dhe duke festuar ditëlindjen e ndonjë zonje aty brenda. Të dielën është Dita e Nenës thashë me vete, a do të ketë të dielën parakalime makinash si sot?

Po Dita e Nënës bie të Dielën, më 10 maj këtë vit. Dhe s’duhet të harroni dhe nëse se s’mund të gjeni fjalët e duhura për të shprehur sa e doni vërtet nënën atëherë veç i hapni asaj zemrën. Mos harroni se ajo është në punë 364 ditët e tjera të vitit, kështu që kur afrohet kjo e diel speciale, kushtojini nënës suaj respektin e duhur, jo vetëm me dhuratat më të mira dhe tufat e luleve më të bukura, por me praninë dhe me fjalët tuaja që t’i tregoni asaj se sa shumë e doni dhe interesoheni për të. Sa do të dhesha që mamaja ime të ishte edhe ajo ende këtu dhe unë të kisha mundësi ta çoja atë diku jashtë për darkën e dielës. Por ajo nuk është më mes nesh. Ajo na sheh nga diku lart. Ajo na sheh prej aty edhe sikur pyet, nëse vërtet jam bërë djalë i mbarë edhe tani që kam kaluar të 50-tat.

Ne shqiptarët jemi mësuar të festojmë 8 Marsin Ditën Ndërkombëtare të grave edhe si festë të nënave, pasi gruaja dhe nëna nuk mund të ndahen, ato janë të dyja në një. Por Origjina e Ditës së Nënës në Amerikë është e ndryshme. Ajo nisi në fillim të viteve 1900. Një grua me emrin Anna Jarvis filloi një fushatë për një festë zyrtare për të nderuar nënat në 1905, vitin kur asaj i vdiq nëna e saj. Kremtimi i parë në shkallë më të gjerë i festës u mbajt në vitin 1908, kur Jarvis mbajti një memorial publik për nënën e saj në vendlindjen e saj në Grafton, në Virxhinian Perëndimore. Gjatë viteve të mëvonshme, Jarvis u përpoq që festa të njihej zyrtarisht, dhe ajo të festohej gjithnjë e më shumë kudo në shtetet e SHBA. Gjer në në fund, në vitin 1914, Presidenti Woodrow Wilson ai që ka bërë shumë për Shqipërinë nënshkroi një shpallje, duke e bërë Ditën e Nënës një festë zyrtare, për t’u festuar të Dielën e dytë të majit. Qe Anna Jarvis kështu që e vendosi kështu pra Ditën e Nënës në kalendar, si një ditë e përkushtuar për të shprehur dashurinë dhe mirënjohje për nënat, duke vlerësuar sakrificat që gratë bëjnë në jetë për rritjen e fëmijëve të tyre.

Por tani për shumë amerikanë, Dita e Nënës e kësaj së diele ka një problem. Problemi është se kësaj here në ditën e Nënës shumica e restoranteve, ose nuk do të jenë ende të hapura, ose, edhe nëse do të hapen do të funksionojnë sipas udhëzimeve të reja të distancimit si në disa shtete. Në fakt, restorantet i sigurojnë fitimet e tyre më të mëdha të vitit, zakonisht gjatë Ditës së Nënës.

Por këtë të Diel, pandemia e Covid-19, e cila tashmë ka rrafshuar, disa festa me radhë, si : Shën Patrikun, Pashkën, 1 Majin dhe Ramazanin ,- do të shuaj disi edhe gëzimin e kësaj feste. Festë që për shumë njerëz, përfshirë edhe mua, është më e rëndësishmja nga të gjitha festat sepse ajo i kushtohet nënave.

Kashto pra tani, edhe për entuziastët më të zjarrtë në distancimit social, kërkesa për t’u mbledhur tok, për të sheshuar rregullat dhe jo kurbën, për të tejkaluar e thyer disi masat aktuale të distancimit do të jetë mjaft e fortë. Dua të them, atë që edhe, nëse moti do të jetë i bukur, ne do të mund të uleshim diku jashtë rreth 2 metra larg njeri-tjetrit, apo jo? Madje dhe dhuratat, mund t’i vendosnim në një dhomë për tre ditë më parë në shtëpi, sa të ngordhte virusi, boll të kishim nënën aty pranë.

Por për familjet shqiptare të diasporës, që jetojnë larg nënave ose gjysheve, që i kanë në vendlindje, do të mbeten me të vetmen zgjidhje të thjeshtë për të bërë një bisedë, me video me Viber apo Skype. Ime shoqe tani gjatë pandemisë flet me nënën e vet gati për ditë. Dhe ne do të ngremë të dielën një gotë për të, dhe për motrën e saj një nënë e një bebi të bukur. Pasi dita e nënave nuk është vetëm festë amerikane, mesazhi i saj i dashurisë është universal, më universal se kjo pandemi që na gjeti.

Ndërsa për ata që e kanë nënën, jo aq larg, por jo në shtëpi, shtrohen sfida të tjera: A do të duhet të bëheni gati dhe të shkoni drejt aty ku jeton për ta takuar nënën nënën tuaj? A po do tw prisni që nëna të na vizitojë në shtëpi? Apo të mund të takohemi në ndonjë restorant? Çfarë do duhet të bëjmë?

Sado e vështirë të jenë të gjitha këto për ju, përgjigja është mjaft e thjeshtë. Mos e bëni asnjë nga këto veprime! Udhëtimi dhe pasiguria do ta bënin, këtë ditë të vështirë por edhe shqetësuese, se madje edhe për dy javët në vijim, çdo teshtitje, çdo kollë dhe çdo dhimbje e përjetuar prej kujto në familje, do të shkaktojë dyshime dhe panik nga shqetësimi, se mos do t’i ndodhte gjë nënës suaj. Nuk ja vlen pra të rrezikojmë thjesht, për një vizitë – sado të vogël, – që ta ekspozojmë nënën, me këtë virusin vrasës. Për më tepër, që tani kemi edhe programin Zoom në dorë, të cilin patëm nja dy muaj kohë për ta mësuar, dhe nëse s’e kemi mësuar, fëmijët e kanë mësuar, pasi mësuesit po e përdorin vazhdimisht për mësim. Të gjithë e dinim që Dita e Nënës po vinte, besoj se jeni gati dhe ja keni marrë dorën, apo jo?

OK, pra festa është gati, dhe ne i dimë se si duken në video shtëpitë tona, muret dhe raftet e librave të të gjithëve nesh. Në të vërtetë, programi Zoom dhe konkurrentët e tij kanë bërë një punë të madhe, pas kaosit teknik të fillimit, duke përfunduar tek vështirësitë e kuptimit e të sjelljes në video, pasi askush s’e di me të vërtetë as tani, se kur duhet të largohet nga video konferenca, pa u dukur si i pasjellshëm. Ne të gjithë e dimë si mund të largohemi nga një darkë me të afërmit tanë. Por mos harroni se kjo festë edhe e largët virtuale është për nënën, po për mamin si të doni. Nëna është në qendër të gjithëve. Më vonë atëherë kur rrethi i pjesëmarrësve në Zoom do të pakësohet, do të rifillojnë po ato gjëra që ndodhin zakonisht, si atëherë kur u mblodh e gjithë familja herën e fundit, me mëritë, ngatërresat, keqkuptimet por dhe me diçka më speciale kësaj here, me bisedat private dhe me ankesat për ekonominë, punën dhe për karantinën.

Kjo në ato vende ku restorantet janë të mbyllura. Por edhe për shtetet ku do të jenë të hapur restorantet apo dhe sallat e ngrënies, ekziston problemi i distancimit social. A mund ta imagjinoni që këtë javë të shkoni në një restorant, ku lejohet të zihen vetëm 25% ose mbase edhe 50% e vendeve? Si mund të mbani maskë në një restorant dhe të hani(?!). Një shumë shtete restorantet do të jenë të mbyllura këtë të diel, duke shtuar edhe dhimbje të thella edhe duke thelluar dilemën ekonomike të mbijetesës së pronarëve të bizneseve në të gjithë Amerikën. Mes syresh dhe të atyre biznesmenëve të vegjël shqiptarë që janë përgjithësisht, pronarë e punonjës restorantesh familjare. Për disa restorante që do të jenë të mbyllur edhe kësaj të diele, mungesa e kësaj feste do të jetë si gozhda e fundit në arkivolin e biznesit të tyre.

Megjithatë këtë vit për të festuar Ditën e Nënës, ju ende mund ta mbështesni restorantin tuaj të preferuar, duke porositur ushqimet prej tyre dhe duke e sjellë atë që pëlqeni në shtëpinë tuaj. Kjo përsëri do ta nderonte nënën tuaj. Gjithashtu, mos harroni dhe insistoni që pastrimin e rrëmujës së pas darkës nëna nuk duhet ta bëjë vetë, në ditën e saj.

Në përgjithësi, kjo e diel është Dita më e hidhur e Nënës që kemi hasur këtu në Amerikë, kur edhe me miliona veta po luftojnë me sëmundjen edhe financiarisht. Megjithatë blerja e një vakti të plotë nga një restorant dhe sjellja në shtëpi për të ushqyer të gjithë është ende një mundësi për shumë njerëz. Por me rreth 70,000 ose më shumë vdekje për shkak të Covid-19 kjo Ditë e Nënës do të jetë ditë shumë e vështirë për shumë familje.

Por le të kalojmë tek festa. Kjo është e thjeshtë – porosisni në ushqime të mira për nënën, për ju gruan fëmijët, motrat tuaja dhe tërë familjen e gjerë. Prindërit duan të vëzhgojnë fëmijët e tyre dhe nipërit e mbesat. Gëzimi për të parë të gjithë të dashurit bashkë, gjati një darke të mirë, madje qoftë edhe e parë në video, është diçka shumë më e mirë sesa vetë konsumimi thjesht i një vakti. Por kjo gjë shtron tani një pyetje me të vërtetë të vështirë. A do të keni një shans për të biseduar me nënën tuaj nesër? Ajo do t’ju kuptojë ajo? Pasi një nënë e kupton edhe atë, që nuk ia thotë fëmija e saj. Një nënë, apo gjyshe të moshuar, që jeton vetëm ose në një institucion të kujdesit afatgjatë, qysh i bëhet ?

Amerika ka 1.600 shtëpi pleqsh që kujdesen për 1.3 milion banorë dhe rreth 70% e këtyre banorëve janë gra. Kjo për shkak se gratë jetojnë katër ose pesë vjet më gjatë se burrat, në pothuajse çdo shoqëri, duke krijuar edhe një çekuilibër aty. Ashtu siç është dokumentuar mirë javët e fundit, shtëpitë e pleqve, janë pikat më të nxehta të transmetimit Covid-19. Së paku, 1 në çdo 10 shtëpi pleqsh ka një rast (që zakonisht nënkupton shumë e më tepër se një rast) të infektuar. Vlerësimet e fundit, e vendosin numrin e vdekjeve në shtëpitë e pleqve nga Covid-19 në 17,000, një numër që sigurisht që do të rritet. Guvernatori i New Jersey-t njoftoi kohët e fundit, se rreth gjysma e vdekjeve në të gjithë shtetin e tij kishin të bënin me shtëpitë e pleqve, një situatë që tani i ka bërë që punonjësit të kenë frikë se mos sëmuren dhe i kanë ndaluar edhe familjarët e dashur të moshuarve që t’i vizitojnë ata. Dhe në SHBA, ky zbatimi i masave mbrojtëse nuk është aq i forcuar, me gjithë tragjedinë.

Dhe atëherë do të ketë një karrige bosh në tryezë. Miliona Amerikanë kanë nëna në shtëpi pleqsh. Nënat e tyre janë në rrezik të ekspozohen ndaj Covid-19. Njerëzit me siguri që nuk do të jenë në gjendje ta vizitojnë nënën apo gjyshen, sepse ajo ndodhet në një shtëpi pleqsh. Kjo është e dhimbshme. Por një paradë si ajo që pashë sot në “ American House“ është një zgjidhje disi ndryshe dhe novatore. Kjo periudhë pandemie ka kaq shumë skenarë shqetësues që luhen. Që nga punonjësit e kujdesit shëndetësor që janë në rrezik, deri tek papunësia dhe perspektiva e një epokë të re varfërie që sa po shkon e po godet vendin, deri aty, sa disa njerëz thjesht, janë duke u çmendur vërtet me masat e distancimit shoqëror.

Por gjithnjë ka mënyra për të festuar Ditën e Nënës edhe këtë vit të mbrapshtë, mos harroni!. Mos u distanconi nga kjo festë. Nderoni edhe nënën tuaj sa ta keni gjallë. Nderoni edhe nënat e tjera që kanë zënë një vend të veçantë tek ju. Kur do të shkruhet përfundimisht historia e pandemisë së Covid-19, mosrespektimi i vazhdueshëm e mizor i të moshuarve, do të përmendet, si një shembull tronditës i çnjerëzimit të shoqërisë së sotme.

Kur isha fëmijë, kisha 500 leke që i kisha fituar si honorar nga një rol në teatër. E vetmja gjë që doja të bëja, si fëmijë ishte të çoja mamin dhe babin tek lokali i hapur “Bar Lulishte Vollga”. Aty ku dëgjohej muzika me saksofon dhe ku ndjehej era e detit. Dhe kështu një ditë u ulëm që të gjithë aty. Nëna ime nuk donte që unë t’i shpenzoja paratë e mija, por ajo buzëqeshi kur unë pagova darkën atë ditë, edhe pse isha një fëmijë 10-vjeçar. Ndaj unë do të doja shumë që ta kisha mamanë time këtë të diel dhe do të bëja gjithçka, që ta bëja atë të buzëqeshte. Por s’mundem dot ajo veç më buzëqesh nga atje lart.

Dita e Nënës është zakonisht një ditë festimi e gëzueshme. Por për ata që kanë humbur nënat e tyre, e Diela e dytë e majit mund të jetë mjaft e dhimbshme. Është me rëndësi të mbani mend që nuk jeni vetëm ju në këtë ndjenjë edhe mjaft mendje tw ndritura kanë përjetuar të gjithë humbje të ngjashme, dhe kanë thënë me fjalë gjendjen në të cilën ju po e përjetoni tani. Pasi fjala më e bukur një buzët e njerëzimit është fjala “nënë” , dhe thirrja më e bukur është “thirrja e ‘nënës sime” Pasi jeta nuk vjen me një manual . Por vjen me një nënë.

Sepse në fund të fundit, nuk ka asnjëherë arsye të ndalosh të festosh për të, me të gjitha mënyrat e bukura pasi ajo i ka dhënë formë jetës suaj. Dashuria e një nëne ndikon tek ne në një mënyrë të jashtëzakonshme, gjithmonë, duke na udhëhequr duke na mbrojtur, edhe për shumë kohë, edhe kur ajo të mos jetë më mes nesh. Nga ballafaqimi me pikëllimin e deri tek reflektimi i kujtimeve të bukura që keni ndarë së bashku, të gjitha ato paraqesin llojin e lidhjes së pathyeshme, që një person ka vetëm me nënën e tij. Ndaj në këtë të Ditë e Nënës, kujtoni nënën tuaj të ndjerë dhe ajo, do t’ju bëjë të ndiheni më afër saj edhe pse nuk është më këtu.

Ndaj dhe unë desha të nderoj nënën time si dhe çdo nënë, si dhe gruan dhe vajzat e mia, që kanë përgatitur dhurata të fshehta për nënën e tyre. Mund të ketë, ndoshta aty, diçka virtuale, si ajo që vajza ime e vogël ia çoi mësueses së saj me Zoom për festë, një vizatim i një çokollate, virtuale natyrisht. Kohë pandemie. Sidoqoftë edhe pse një dhuratë fëmije, gjithnjë ia vlen nderimi dhe respekti për nënën.

Pasi nënat janë si ajo zamka, edhe kur s’janë më, ende e mbajnë familjen të lidhur fort së bashku.