Rafael Floqi – Dielli

Marrëveshja e detit dhe dokrrat e Edi Ramës?

December 28, 2020 by dgreca

Polemikë nga Rafael Floqi/ DIELLI

Z. Rama në këtë deklaratë mendoj se ju keni qenë konsekuent kur keni thënë se “Greqia po ushtron të drejtën e saj . Por Greqia ka të drejtë për këtë të drejtë ndërkombëtare aq sa ka dhe Shqipëria. But the devil is in the details” thonë amerikanët. Ku janë detajet çka pranon dhe nuk pranon Shqipëria dhe cilat janë kërkesat që ka paraqitur Greqia? Pse na i fshihni ato neve ”të llumit” që na dhemb Shqipëria?

Kryeministri Edi Rama ka reaguar me një gjuhë të ashpër pas zyrtarizmit që Greqia i bëri zgjerimit me 12 milje në detin Jon, për çudi, jo ndaj Greqisë, por ndaj shqiptarëve patriotë. Në një reagim në rrjetet sociale, kreu i qeverisë ka publikuar edhe dokumentet e vitit 1990, ku sipas tij tregohet se Greqia bëri sot, atë që Shqipëria e ka bërë para 30 vitesh. Sipas tij, shtrirja 12 milje e Greqisë në Jon s’ka lidhje me zonën joniane mes nesh, dhe kush e kundërshton zgjerimin e Greqisë, sipas tij, është llumi i shqiptarisë. Vërtet zoti Rama?

Po përtej mllefit tënd për këtë dhuratë me qymyr për Krishtlindje. Do të ishte vërtet për t’u gëzuar nëse Greqia do të kishte anuluar ligjin e Luftës siç kanë premtuar. Le ta marrim të vërtetë këtë që thua? Por ne që jemi dyshues, ne “llumi i shqiptarisë” që nuk duartrokasim “skënderbejtë” e rremë?

Po atëherë, o “Skënderbe” A s’ më thua, pse atëherë pse Greqia dhe Turqia po shkojnë drejt një përplasje e lufte të mundshme. Pse? Apo se siç thua ti “ Jetojmë në shekullin XXI dhe në mes të Evropës, ku nuk mund të “shiten” e “blihen” dot dete e territore as fshehurazi, as haptazi nga asnjë autoritet i veçantë! Këto mund të ndodhin vetëm në batakun e ligësisë e të injorancës, ku llumi i shqiptarisë gjen shesh për përsheshin e tij!”

Vërtet. po si e rrëmbeu Rusia, Krimenë në shek. e 21. Pa ma shpjego, o “Skënderbe”!?

Po pse Z. Rama po ta pranosh, se ne që ngremë pyetje me shqetësim për fatin e trojeve e deteve tona qenkemi “llumi i shqiptarisë”, edhe pse stërgjyshërit e mi e fisi im, kanë firmosur Pavarësinë e Shqipërisë dhe pse kanë krijuar Vatrën, edhe pse kanë shkruar e kanë ngritur zërin për masakrat greke të 1914, që asnjë historiani të Enver Hoxhës dhe të sotëm si shkon në mend. Ata që e kanë bërë Esat Pashën, Pugaçov shqiptar, dhe hordhitë e andartëve grekë që masakruan me mijëra shqiptarë të pafajshëm gra fëmijë në Kolonjën, Panaritin a Hormovën martire që nuk kanë sot as varre e monumente, e grekët që pushtuan Shqipërinë gjatë Luftës së dytë Botërore kanë varre të reja. Vërtet ata po luftonin Italinë, apo pushtonin Vorio-Epirin?

Unë nuk besoj, ashtu siç të akuzon Berisha, i cili ka dhe ai fajet e tij, se je një Spiromilo as një Zeograf bis i kohëve të sotme? Vetë ai u bë qesharak kur në një intervistë kohët e fundit tha po unë pranova 6 milje dhe jo 12 milje. Nuk dua të besoj? Nuk mund të them se je antishqiptar. Ashtu siç nuk mund ta kuptoj që ti të takosh një prift grek në New York, por nuk gjen kohë të takosh një shqiptar. Si e shpjegon këtë, o Skënderbe?

Nuk mund të them se je antishqiptar. Ashtu siç nuk mund ta kuptoj që ti të takosh një prift grek në New York, por nuk gjen kohë të takosh një shqiptar. Si e shpjegon këtë, o Skënderbe?

Por i vetëmbushur me vetë kënaqësinë tënde, a mendon që ne s’kemi të drejtë ta duam vendin tonë, dhe të bëjmë pyetjen, që e bën edhe ai diplomati dhe gazetari veteran dhe profesori im, Shaban Murati, sipas teje duhet të jetë injorant, që ka shkruar një libër mbi këtë çështje, që t’i as i hedhur sytë, kur thotë se “mund të barazohet me kufijtë e skandalit fakti tronditës që kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, vendosi ta dërgojë në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë të ashtuquajturën “Çështja e detit” me Greqinë, në një kohë që Greqia zyrtarisht nuk e njeh juridiksionin e kësaj Gjykate Ndërkombëtare. A është e vërtetë kjo apo jo zoti Rama ? Përgjigju pra “llumit të shqiptarisë”?

Ajo që thua se “E drejta e 12 miljeve ushtrohet aty ku është e mundur dhe jo aty ku s’ka mundësi, siç është rasti në zonën mes nesh ku vija ndarëse do të vendoset me gjyq! Greqia e ka ushtruar këtë të drejtë së fundmi, fiks siç e ka ushtruar Shqipëria qysh në vitin 1990! Kjo është e vërtetë. Po ku është manipulimi? Sipas Prof. Xhezair Zaganjorit ‘ Ne kemi korrigjuar. Konventa thotë se kur nuk ke një shtet tjetër përballë ke të drejtë t’i zgjerosh deri në 12 milje detare. Me sa jam në dijeni, ne i kemi patur 15 milje, dhe na është kërkuar që duhet t’i bëjmë 12 milje, dhe ne aq i bëmë. Pra i shtrimë aq sa kishim mundësinë. Nëse nuk ka shtet përballë, në oqean, shelfi kontinental mund të shkojë deri maksimalisht deri 350 milje. Por nëse nuk ke shtet tjetër përballë apo bashkëngjitur. Po. Po a janë dokrra ato që thotë njohësi më i mirë i kësaj çështje, në Gazetën “ Panorama”, koloneli në lirim, Myslim Pashaj, ish-drejtori i Institutit të Topografisë Ushtarake të Shqipërisë, bilbilfryrësi që e ngriti për herë të parë këtë çështje, të cilën me të drejtë ti e çove në Gjykatën Kushtetuese, kur të interesonte politikisht, duke akuzuar jo pa të drejtë Berishën, kur shkruan se kërkon reagimin e menjëhershëm të Shqipërisë për të mos lejuar Greqinë që të zyrtarizojë zgjerimin e saj me 12 milje në detin Jon? Zoti Pashaj shprehet se pa një marrëveshje me Shqipërinë për të përcaktuar kufijtë detarë, Greqia nuk mund të bëjë asnjë hap përpara në zgjerime hapësirash detare.” Apo nuk është e drejtë kjo?

A pushton Greqia hapësira detare që mund t’i takojnë Shqipërisë”?

“Të dy shtetet nuk e dinë se ku i kanë detet territoriale, se ku kanë detet e puqur, tej detit territorial. Ajo më kryesorja, se ku ndodhet hapësira ekonomike ekskluzive! Nëse Greqia në mendje të saj, vepron, siç thuhet në vendimin e fundit, ajo në fakt “pushton hapësira detare që mund t’i takojnë Shqipërisë”, të cilat nuk i njeh, nëse i takojnë apo jo”, shprehet Pashaj. A është dhe kjo dokërr zoti Rama?

A po kur zoti Shaban Murati shkruante se “Në fund të vitit 2014 gjatë vizitës së papublikuar të një zyrtari të lartë të MPJ të Shqipërisë në Athinë në bisedimet me ministrinë e Jashtme greke, pala greke i sugjeroi që Shqipëria ta dërgonte “Çështjen e detit” në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagë. Greqia luante blofin me Shqipërinë, duke qenë e bindur që diplomacia shqiptare do ta hante karremin, a është edhe kjo dokërr zoti Rama?

A njeh Greqia juridiksionin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë ?

Shumë shpejt pas këtij sugjerimi, në 14 Janar të vitit 2015 qeveria greke depozitoi në OKB një deklaratë zyrtare me firmën e zëvëndëskryeministrit dhe ministër i Jashtëm i Greqisë, Evangellos Venizellos, në të cilën njoftohej se Greqia në parim e njihte juridiksionin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë me përjashtim të disa çështjeve të rëndësishme të interesit të saj kombëtar.

“Qeveria e Republikës së Greqisë njeh si të detyrueshëm ipso fakto dhe pa marrëveshje të veçantë, në lidhje me çdo shtet tjetër që pranon të njëjtin detyrim, në kushtet e reciprocitetit, juridiksionin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë në lidhje me të gjitha mosmarrëveshjet juridike të referuara në nenin 36, paragrafi 2, i Statutit të Gjykatës, me përjashtim të: – çdo mosmarrëveshje, që lidhet me aktivitetet dhe masat ushtarake të marra nga Republika Greke për mbrojtjen e sovranitetit dhe të integritetit të saj territorial, për qëllimet e mbrojtjes kombëtare, si dhe për mbrojtjen e sigurisë së saj kombëtare. “ Çdo mosmarrëveshje në lidhje me kufijtë shtetërorë apo sovranitetin mbi territorin e Republikës Greke, përfshirë çdo mosmarrëveshje mbi gjerësinë dhe kufijtë e detit të saj territorial dhe hapësirën ajrore të tij”. A është dokërr kjo z Rama?

“Të gjithë e dimë vendimin e qeverisë Shqiptare dhe asaj të Greqisë, të cilat “E dorëzuan detin në dorën e Gjykatës së Hagës. Kjo e ka bërë çështjen akoma dhe më komplekse. Veç kësaj, në këtë turbullirë dhe tymnajë detare, vendimi i qeverisë së Greqisë ka rastin që të përfitojë, në shtrirje dhe zgjerim të 12 miljeve detare. Një hap i tillë nuk duhet të lejohet, se më vonë, nuk zgjidhet aq kollaj e nuk dihet se sa kohë do të dojë. Urgjentisht duhet të thirret një Forum Gjeoshkencor dhe Juridik i së Drejtës Detare Ndërkombëtare, nga institucione shqiptare, që tërë këtyre problemeve t’u japë qartësinë e duhur”, shkruan Pashaj. A është dokërr z Rama?

Apo do përfundojë ky gjyq ashtu si arbitrazhi me Bekettin?

Në këtë mënyrë, z. Rama a e dini, se Greqia e ka bllokuar paraprakisht nga pikëpamja juridike çdo vendim të papëlqyeshëm për të nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë dhe mund të pranojë vetëm atë vendim, që i zgjeron asaj hapësirat detare në dëm të Shqipërisë. Deklarata zyrtare e qeverisë së Greqisë e depozituar në OKB në 14 Janar 2015 nuk njeh autoritetin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë në çështjet detare. Në këtë situatë juridike adresimi nga Shqipëria në këtë Gjykatë i “Çështjes së detit” është paraprakisht i paragjykuar dhe i përcaktuar për dështim. Të shpresojmë të mos jetë kështu zoti Rama. Pra nuk është vendi këtu t’u kundërviheni shqiptarëve dhe të mos shkoni në këtë gjyq si në dasmë.

Pozicioni juridik zyrtar i Greqisë lidhur me mungesën e juridiksionit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë në çështjet e delimitimit të zonave detare është një realitet juridik dhe diplomatik flagrant, që duhet ta kishte ditur para se të vendosje për dërgimin e “Çështjes së detit” në Gjykatën e Hagës. Bllokada juridike greke me deklaratën zyrtare të 14 Janarit 2015 depozituar në OKB është pengesë serioze për çdo hap, nismë apo ide të dërgimit të mosmarrëveshjeve detare me Greqinë në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë.

Kur aktivizohet Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë ?

Gjykata është organi kryesor gjyqësor i Kombeve të Bashkuara. Është themeluar nga Karta e Kombeve të Bashkuara, e cila u nënshkrua në 1945 në San Francisco (Shtetet e Bashkuara) dhe filloi punën në 1946 në Pallatin e Paqes, Hagë (Hollandë). Gjykata, e cila është e përbërë nga 15 gjyqtarë, ka një rol të dyfishtë: së pari, të zgjidhë, në përputhje me ligjin ndërkombëtar, mosmarrëveshjet ligjore midis shteteve të paraqitura prej tyre dhe, së dyti, të japë mendime këshilluese për çështjet ligjore të referuara nga autorizuar si duhet organet e Kombeve të Bashkuara dhe agjencitë e specializuara. Çfarë e dallon Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë nga Gjykata Penale Ndërkombëtare dhe gjykatat ndërkombëtare penale ad hoc si, Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish Jugosllavinë (ICTY) ), për shembull? Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë nuk ka juridiksion për të gjykuar individë të akuzuar për krime lufte ose krime kundër njerëzimit. Meqenëse nuk është gjykatë penale, nuk ka një prokuror të aftë të fillojë procedurat.

Juridiksioni i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë është i përgjithshëm dhe në këtë mënyrë ndryshon nga ai i gjykatave të specializuara ndërkombëtare, siç është Tribunali Ndërkombëtar për Ligjin e Detit (ITLOS). Pse shkoni direkt në Gjykatën e Hagës vendimi i së cilës është përfundimtar , pa e paraqitur çështjen në ITLOS në Hamburg?

Së fundmi, Gjykata nuk është një gjykatë supreme në të cilën mund të drejtohen gjykatat kombëtare; nuk vepron si gjykatë e fundit për individët. As nuk është një gjykatë apeli për ndonjë gjykatë ndërkombëtare. Sidoqoftë, mund të vendosë mbi vlefshmërinë e vendimeve të arbitrazhit.

Pse disa mosmarrëveshje midis shteteve nuk konsiderohen nga Gjykata? Gjykata mund të dëgjojë një mosmarrëveshje vetëm kur kërkohet ta bëjë këtë nga një ose më shumë shtete. Ajo nuk mund të merret me një mosmarrëveshje me iniciativën e saj. As nuk lejohet, sipas Statutit të tij, të hetojë dhe të vendosë mbi aktet e shteteve sovrane siç zgjedh. Shtetet e përfshira në mosmarrëveshje gjithashtu duhet të kenë qasje në Gjykatë dhe të kenë pranuar juridiksionin e saj, me fjalë të tjera ata duhet të pranojnë që Gjykata të marrë në konsideratë mosmarrëveshjen në fjalë. Ky është një parim themelor që rregullon zgjidhjen e mosmarrëveshjeve ndërkombëtare, pasi shtetet janë sovrane dhe të lira të zgjedhin mënyrën e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve të tyre. A është e vërtetë kjo z. Rama?

A mundet Greqia mos pranojë vendimet e Gjykatës të Hagës që si interesojnë ?

Atëherë pse, siç thotë z. Murati “ Nga një anë Greqia i sugjeronte Shqipërisë t’i drejtohej Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë dhe nga ana tjetër bllokonte çdo kompetencë dhe juridiksion të Gjykatës Ndërkombëtare mbi çështjet e gjerësisë dhe kufijtë e detit të saj territorial dhe hapësirën ajrore të tij. Kështu Greqia apriori refuzon të njohë çdo vendim të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, që mund të favorizojë apo mund t’i japë të drejtë Shqipërisë në rastin e shqyrtimit të çështjeve të delimitimit të “kufijve detarë, të shelfit kontinental dhe të zonës ekonomike ekskluzive”, tema të cilat qeveria aktuale e Shqipërisë i ka paraqitur si objekt bisedimesh me Greqinë në letrën zyrtare që ministri i Jashtëm socialist i ka drejtuar Presidentit të Republikës, në 12 Shkurt 2018, ku i kërkon autorizimin për zhvillimin e bisedimeve me Greqinë për detin. A është e vërtetë kjo zoti Rama ? A mos vallë nga përjashtimi grek i juridiksionit të Gjykatës Ndërkombëtare do të thotë që Greqia do të pranojë vetëm atë vendim të Gjykatës Ndërkombëtare që plotëson ambiciet detare të Greqisë ndaj Shqipërisë dhe që i jep asaj pjesë të ujërave territoriale shqiptare, pjesë të shelfit kontinental shqiptar dhe pjesë të zonës ekonomike ekskluzive shqiptare?

Djalli fshihet në detajet

Z. Rama në këtë deklaratë mendoj se ju keni qenë konsekuent kur keni thënë se “Greqia po ushtron të drejtën e saj ”gjë që shkaktoi akuzat e PD se ka një marrëveshje sekrete Rama – Mitsotakis për çështjen e detit Jon. Por Greqia ka të drejtë për këtë të drejtë ndërkombëtare aq sa ka dhe Shqipëria.” But the devil is in the details” thonë amerikanët. Ku janë detajet çka pranon dhe nuk pranon Shqipëria dhe cilat janë kërkesat që ka paraqitur Greqia?

Pse na i fshihni këto neve llumit që na dhemb Shqipëria? Ku janë detajet që bini dakord dhe ato që keni kundërshtim? Gjykata nga ana e saj nuk merr përsipër pretendimet e një shteti nëse nuk ka mosmarrëveshje. Na sqaroni çka nuk pranon shteti shqiptar nga kërkesat greke.

Nëse nuk ka këtu vend për shqetësim pse kur në 29 Dhjetor të vitit 2019 kryeministri i Greqisë, Qiriakos Micotaqis deklaroi se “në qoftë se Athina dhe Ankaraja nuk i zgjidhin dot mosmarrëveshjet për zonat detare, duhet t’i drejtohen Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagë për të zgjidhur këto mosmarrëveshje”, por ministri i Jashtëm i Turqisë Mevlut Çavusoglu, në 22 Dhjetor 2019 theksoi se opsioni për ta dërguar çështjen e mosmarrëveshjeve midis Turqisë dhe Greqisë në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë është një çështje për një fazë të mëvonshme, sepse “Greqia ka rezerva për juridiksionin e Gjykatës Ndërkombëtare mbi delimitimin e kufijve detarë”. Apo nuk është kështu , apo ka të ngjarë që ai nuk e di? A nuk e di ti ndaj po ta tregoj. Një shtet mund të shfaqë pëlqimin e tij në tre mënyra për të pranuar juridiksionin e Gjykatës:

– me një marrëveshje të veçantë: dy ose më shumë shtete me një mosmarrëveshje për një çështje të veçantë mund të bien dakord ta paraqesin atë bashkërisht në Gjykatë dhe të përfundojnë një marrëveshje për këtë qëllim; Përse nuk na thua për cilën çështje palët kanë mosmarrëveshje?

– nga një klauzolë në një traktat: mbi 300 traktate përmbajnë klauzola (të njohura si klauzola juridiksionale) me të cilat një Shtet Palë merr përsipër të pranojë juridiksionin e Gjykatës nëse lind një mosmarrëveshje me një Shtet tjetër Palë në lidhje me interpretimin ose zbatimin e traktatit; A ka ndonjë klauzolë të tillë që nuk e dimë ?

– me anë të një deklarate të njëanshme: Shtetet palë në Statutin e Gjykatës mund të zgjedhin të bëjnë një deklaratë të njëanshme duke njohur juridiksionin e Gjykatës si të detyrueshme në lidhje me çdo Shtet tjetër që gjithashtu e pranon atë si të detyrueshëm. Ky sistem i klauzolave opsionale, siç quhet, ka çuar në krijimin e një grupi shtetesh secila prej të cilave i ka dhënë juridiksion Gjykatës për të zgjidhur çdo mosmarrëveshje që mund të lindë midis tyre në të ardhmen. Në parim, çdo shtet në këtë grup ka të drejtë të sjellë një ose më shumë shtete të tjera në grup para Gjykatës. A keni dijeni që Greqia të ketë hartuar një klauzolë, opsionale në këtë mosmarrëveshje?

Shihe edhe këtë parim “Deklaratat mund të përmbajnë rezerva që kufizojnë kohëzgjatjen e tyre ose përjashtojnë kategori të caktuara të mosmarrëveshjes. Ato depozitohen nga Shtetet pranë Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara dhe Greqia e ka bërë këtë apo nuk e dini akoma dhe e dimë ne që jemi llumi i Shqiptarisë. Ndaj po ju pyesim?

Që të jenë të detyrueshme vendimet e Gjykatës, duhet që aktgjykimet e dhëna nga Gjykata (ose nga një prej Dhomave të saj) në mosmarrëveshjet midis Shteteve janë të detyrueshme për palët e interesuara. Neni 94 i Kartës së Kombeve të Bashkuara parashikon që “ Anëtari i Kombeve të Bashkuara merr përsipër të veprojë në përputhje me vendimin e [Gjykatës] në çdo çështje në të cilën është palë”. A jeni të sigurt se Greqia do ta bëjë këtë?

A e dini se “Aktgjykimet e Gjykatës janë përfundimtare dhe pa apelim ?

Nga e tjetër vendimet e shpejtuara dhe të pa mbështetura dhe të përgatitura kur ju vetë keni thënë se grupi negociues është shpërndarë. A e dini se “Aktgjykimet e Gjykatës janë përfundimtare dhe pa apelim. Nëse ka një mosmarrëveshje në lidhje me kuptimin ose qëllimin e një gjykimi, e vetmja mundësi është që njëra nga palët të bëjë një kërkesë në Gjykatë për një interpretim. Në rast të zbulimit të një fakti të panjohur deri më tani për Gjykatën, i cili mund të jetë një faktor vendimtar, secila palë mund të kërkojë për rishikimin e aktgjykimit. Për sa i përket mendimeve këshilluese, zakonisht u takon organeve të Kombeve të Bashkuara dhe agjencive të specializuara që u kërkojnë atyre t’u japin efekt ose jo, nga cilado mjet që ata e shohin të arsyeshme.

Për më tepër kur kjo çështje ka dy precedent negativë: në vitin 2009 Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë (GJK) hodhi poshtë Marrëveshjen e Detit mes Shqipërisë dhe Greqisë, të nënshkruar nga dy palët, kur në Shqipëri në pushtet ishte PD. GJK e konsideroi marrëveshjen e para 11 viteve “antikushtetuese, të karakterizuar nga moszbatimi i parimeve bazë të së drejtës ndërkombëtare për ndarjen e hapësirave detare midis dy vendeve dhe arritjen e një rezultati të drejtë dhe të ndershëm”. A dini të na shpjegoni pse gazeta greke u gëzua për vendimin për të shkuar në Hagë , pasi kapërcente impasin e Gjykatës Kushtetuese e ndërtuar kohët e fundit. A mund të na thoni çfarë mbështesni dhe çfarë hidhni poshtë nga vendimi i Gjykatës Kushtetuese për këtë çështje tani që më së fundi Gjykata kushtetuese duket se do të ndërtohet, a jeni konsultuar me anëtarët e Gjykatës?

Shpresat janë por fakti është që mes dy vendeve nuk ka marrëveshje për ndarjen e Detit të përbashkët Jon. Kjo është hera e tretë që palët tentojnë të bien dakord dhe arrijnë një marrëveshje. Ndarja e Detit Jon mes dy vendeve fqinjë ka të bëjë me ndarjen e tri hapësirave: Detit Territorial, Shelfit Kontinental dhe Zonave Ekonomike Ekskluzive, ku këto të fundit lidhen me shfrytëzimin e hapësirës dhe pasurive nëndetare, kërkimet për gaz, naftë etj. Me pak fjalë edhe Shqipëria, edhe Greqia kanë interesa strategjike në ndarjen e Detit Jon. Duket qartë që palët kanë kundërshti përderisa Rama flet për zgjidhje “përmes një pale të tretë apo Gjykatave Ndërkombëtare”.

Çështja e pranimit të Shqipërisë në BE është një levë presioni ndaj Tiranës

Sipas Konventës Ndërkombëtare të Detit, zgjerimi i ujërave territoriale deri në 12 milje ndodh kur këtë e lejojnë rrethanat gjeografike. Mes Shqipërisë dhe Greqisë hapësirat në Detin e përbashkët Jon, janë të kufizuara. Gjatë vizitës së Ministrit të Jashtëm Grek, Nikos Dendias në Tiranë ku u takua me ju Z. Dendias vuri në dukje në deklaratat e tij pas takimit se “pasi kemi shqyrtuar hollësisht çështjen, kemi rënë dakord që Greqia dhe Shqipëria së bashku të vazhdojnë me paraqitjen e kësaj çështje në drejtësinë ndërkombëtare, në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagë”, shkruante Gazeta Greke “Prototema” më 20 Tetor. Informacioni tregon, megjithatë, se marrëveshja për referimin e çështjes atje nuk është nënshkruar ende. Vlerësohet se çështja e pranimit të Shqipërisë në BE është një levë presioni ndaj Tiranës”. A keni qenë ju nën presion apo jeni Skënderbe?.

Për të kuptuar më mirë këtë marrë veshje lypset të shohim mosmarrëveshjet, greko-turke p.sh Turqia ka refuzuar të ratifikojë Konventën e KB mbi Ligjin e Detit (UNCLOS) të vitit 1982. Ajo e ka bërë këtë kryesisht për të prishur të drejtat e ofruara për ishujt grekë në Egje dhe Lindje Mesdhetare. Në 1995, Parlamenti Turk, në mënyrë të jashtëzakonshme, deklaroi se shtrirja e ujërave territoriale të ishujve të Greqisë në Egje në 12 milje detare (një e drejtë nën UNCLOS) do të përbënte një ‘casus belli’. Pra shkak për Luftë z. Rama. Ne nuk kërkojmë këtë gjë z Rama, por nuk duam të kemi një Shën Naum tjetër. Përgjigja greke ndaj Turqisë për arsye që dihet ka qenë e matur. Greqia nuk ka pohuar të drejtat e saj sovrane për 12 milje detare të ujërave territoriale në Egje (megjithëse e ka bërë tani në Jon), dhe ka treguar gjatë gatishmërinë e saj për të negociuar caktimin e kufijve të shelfit kontinental, e cila, në terma praktikë, gjithashtu nënkupton ZEE-në e saj. Zbulimet e fundit të gazit në Mesdheun Lindor i shtojnë karburant dhe urgjencë pozicionit Grek, pa e ndryshuar thelbësisht atë. Në caktimin e kufijve të saj të EEZ me shtetet e tjera, Greqia ka ecur me kujdes: ajo nuk ka përdorur, për shembull, koordinatat e Kastellorizo në caktimin e saj të pjesshëm me Egjiptin. Po me Shqipërinë z. Rama, Greqia i jep vlerë dhe ishujve të pabanuar dhe shkëmbinjve nënujorë. Cili është qëndrimi juaj z Rama mbi parimin e ekuitesë apo të vijës së mesit, apo se kuptoni dot? Sidoqoftë vijën e mesme duhet ta dini nga piktura se nga gjeometria se besoj… Kush peshon më shumë një ishull i pabanuar apo shkëmbi i Gjuhëzës apo kontinenti?

Dalja e Greqisë në zonën e Otrantos a duhet të inkuadrojë dhe Italinë

Nga ana tjetër dalja e Greqisë në zonën e Otrantos duhet të inkuadrojë dhe Italinë. Marrëveshja, e nënshkruar më 9 qershor 2020 nga Ministri i Jashtëm Nikos Dendias në emër të Republikës Greke dhe homologut të tij italian Luigi di Mayo në emër të Republikës Italiane, bazohet në dispozitat e Konventës së Kombeve të Bashkuara 1982 mbi Ligjin e Detit. Paragrafi 2 i Nenit 1 rendit mbi koordinatat që përcaktojnë vijën kufitare. Paragrafi 3 i Nenit 1 përcakton se “ky demarkacion do të shtrihet në të gjitha drejtimet në pikat e takimit të zonave detare të Shteteve përkatëse fqinje, kur marrëveshjet përkatëse të jenë lidhur”. Pra këtu nënkuptohet marrëveshja me Shqipërinë. Marrëveshja me Italinë mund të merret, si shembull. Shihet që Greqia po nxiton për arsye që të mbetet të zgjidhë nyjën me Turqinë. Pikërisht dje, Ministri i Jashtëm Nikos Dendias, i cili është në kontakt të rregullt me Sekretarin e Përgjithshëm të OKB, Zyra e Çështjeve Ligjore e Sekretariatit të Kombeve të Bashkuara postoi një njoftim disa orë më parë në faqen zyrtare të Drejtorisë së KB për Çështjet Oqeanike dhe Ligjin marrëveshjen Greqi-Egjipt mbi caktimin e zonës ekskluzive ekonomike (EEZ) midis dy shteteve që e kishin nënshkruar më 6 gusht. Ndaj kuptohet dhe kjo deklaratë e Krishtlindjes e Micotaqisit.

Pse ky ngut? A nuk ju shqetëson kjo ju, z. Rama?

Kur Italia e kish përfunduar marrëveshjen me Greqinë qysh më 1977 dhe e mbaroi këtë vit? A keni pyetur Micotaqisin se kundër ndërtohet baza ushtarake greke në ishujt e papunuar grekë apo për të shtuar në kandar peshën e ishujve?

Jurisprudenca e gjykatës sugjeron që ajo do ta përcaktojë çështjen në një mënyrë që asnjë palë nuk i jep gjithçka që dëshiron. Duke pasur parasysh refuzimin e Turqisë të juridiksionit të ICJ, një marrëveshje paraprake për të shkuar në arbitrazh është thelbësore (moslejimi i ICJ i kompetencës në çështjen e Greqisë 1976 provon çështjen). E njëjta gjë vlen për Shqipërinë apo jo?

Ju disa muaj më parë, në një forum të revistës “The Economist” të zhvilluar në Athinë, paraqitët dy alternativa për arritjen e një marrëveshjeje Shqipëri – Greqi për ndarjen e hapësirave/zonave detare mes dy vendeve në detin Jon: zgjidhjen nëpërmjet një pale të tretë apo gjykatave ndërkombëtare për një zgjidhje “te drejtë dhe objektive”. Rama tha në Athinë se “dy palët janë në rrugën e duhur” dhe se shpreson “të arrinin në dakortësi”. Po na sqaroni ku nuk ratë dakord, dhe pse ratë dakord të pranoni ato vendime të Gjykatës që Greqia mund t’i pranojë ? Për çfarë u ra dakord, apo ratë dakord që s’jeni dakord gjatë vizitës së shpejtë në Tiranë të Ministrit të Jashtëm, grek Nikos Dendias në Tiranë?

Kur është në fjalë toka dhe ujërat e Shqipërisë, të gjithëve por më shumë atyre. që nuk janë “llumi” por ajka e Shqipërisë, u ke borxh transparencën? Dhe këto nuk janë “dokrra hinit”, siç thoshte Fishta dhe as patriotizëm folklorik. Boll ma, mos iu drejto intelektualëve dhe patriotëve me slangun e rrugës kur je në vështirësi se l(l)umi i historisë ka për të marrë.

Dymbëdhjetë kuptimet e Krishtlindjes për kohët e sotme?

December 20, 2020 by dgreca

Ese nga Rafael Floqi /

Cili është në thelb kuptimi i Krishtlindjes në kohët e sotme ? Cili është kuptimi i vërtetë i Krishtlindjes?

Për shumicën e njerëzve, përbëhet nga një kohë për të dekoruar shtëpinë e tyre me drita të ndezura, duke vendosur një pemë të Krishtlindjes të mbushur me zbukurime sentimentale dhe së shpejt të mbushin me dhurata të dashurit e tyre. Për fëmijët është koha e parashikimit të asaj që Santa do të sjellë kur të zbresë nga oxhakun me shpresën për të qenë në listën e bukur dhe të madhe. Dhe sigurisht për shumicën prej nesh, e kuptojmë Kuptimin e Krishtlindjes me “arsyen e stinës” pasi lidhet me lindjen e Jezusit. Por doja të ndaja diçka me ju dhe shpresoj se do të zgjerojë pikëpamjen tuaj për këtë temë. Për mua personalisht, Kuptimi i Krishtlindjes përfaqëson shumë më tepër sesa thjesht lindjen e Jezusit.

A janë dhuratat, dritat, pema, apo koha e kaluar me miqtë e ngushtë dhe familjen kuptimi i saj?

Gjatë kësaj kohe të krishterët festojnë lindjen e Jezu Krishtit. Pak më shumë se 2,000 vjet më parë, Perëndia dërgoi Birin e tij në botë për të siguruar shpëtimin për të gjithë ne; që është dhurata më e mirë e Krishtlindjeve e dhënë ndonjëherë. Ju mund ta merrni këtë dhuratë nëse besoni se Jezusi vdiq për mëkatet tuaja dhe e pyesni atë në jetën tuaj. E di, apo konsumizmi do thotë dikush! Prit, apo e di që edhe ka të bëjë me familjen! Bashkimin. Krishtlindja është kuptimplotë për shumë gjëra. Historia është kaq shumëplanëshe, saqë ia vlen të vështrojmë disa prej kuptimeve të Krishtlindjes, të cilave nuk u kushtojmë vëmendje – kuptime që mund të ndryshojnë jetët e njerëzve. Ja 12-të prej tyre.

1. Biblike

Historia e Krishtlindjes ndodh në brendësi të një historie më të madhe, Biblës, e cila është një histori, pak a shumë për gjithçka – është fjalë për fjalë, historia e kozmosit dhe Zotit që e krijoi atë. Rrëfimi kryesor i Biblës është për Zotin, i cili krijon një univers në dobi të krijesave të tij, që ato të përjetojnë dritën e bashkësisë, katastrofën e ardhshme që e dëmton këtë krijesë, dhe më pas vendimin e Zotit për të shpëtuar dhe falur krijesën e Tij. Po si ia bën Zoti? Përmes besëlidhjes.

Në botën e lashtë, besëlidhja ishte forma më e fortë e aleancës. Kontratat janë rregulla për shkëmbimin e mallrave dhe shërbimeve, por besëlidhjet janë marrëveshjet për shkëmbimin e njerëzve dhe sjelljes së tyre – një besëlidhje krijon një lidhje familjare. Dhe besëlidhja më e rëndësishme në Bibël, kur lind Jezusi, është besëlidhja e Zotit me Abrahamin, përmes të cilës Zoti krijoi një popull, i mësoi atij rregullat e Tij, dhe përmes tyre, fali pjesën tjetër të krijesës. Kjo është historia e Izraelit.

Dhe pjesa më e madhe e Biblës ka të njëjtën temë: Izraeli nuk i bindet vazhdimisht Zotit, gjë që e çon në gjithfarësoj telashesh, por Zoti nuk heq asnjëherë dorë nga pjesa e tij e besëlidhjes. Historia e Krishtlindjes ka të bëjë me faktin që Zoti përmbush anën e tij të ujdisë, duke dërguar Mesian, përmes të cilit përmbushet besëlidhja. Krishtlindja nuk mund të kuptohet, pa kuptuar këtë sfond të pasur Biblik, të historisë së Universit dhe të Izraelit.

2. Politike

Krishtlindja është lindja e një mbreti. Ungjilli sipas Lukës, prej ku kemi mësuar pjesën më të madhe të rrëfimit të Krishtlindjes, është i qartë për këtë – autori vë theksin në lidhjet mes Jezusit foshnje dhe sundimtarëve të kohës. Historia fillon me Cezar Augustin dhe regjistrimin që ai i bën “të gjithë Tokës së banuar”. E megjithatë, një engjëll u shfaqet barinjve, për t’u dhënë atyre lajmin e lindjes së Jezusit “në qytetin e Davidit”, mbreti historik i Izraelit, “Mesia, Zoti”.

Dhe me këtë, “krejt papritur, me engjëllin u shfaq një turmë ushtrish qiellore”. Kuptimi politik i Krishtlindjes është se çdo sundimtar dhe çdo autoritet i përgjigjet Zotit – foshnja i vogël i mbështjellë me pelena në një djep, Zoti i përulësisë dhe mëshirës, i cili është Zoti i të shtypurve.

3. Sociale

Mbreti i ri nuk ka lindur në një pallat, lindja e tij nuk u brohorit dhe nuk u shpall në çdo qoshe të perandorisë. Familja e tij ishin refugjatë: Ata nuk mundën të gjejnë një dhomë në një han; Maria e lindi Jezusin në një ahur; dhe foshnjës iu desh të pushojë në një grazhd. Mesazhi i Krishtlindjeve është padyshim një mesazh për të varfrit, për vogëlushët, për ata që janë të shtyrë në skajet e shoqërisë. Ata janë njerëzit që Zoti i zgjedh, janë njerëzit ku ai sheh më së pari.

4. Metafizike

Për të Krishterët, Jezusi nuk është thjeshtë një figurë e rëndësishme dhe një udhëheqës apo mësues shpirtëror. Ai është Biri i Zotit – ai është Zoti i bërë njeri. Bashkë me Kryqin, Krishtlindja sjell në shtëpi, tek ne, misterin e kësaj marrëdhënieje. Siç e ka thënë G. K. Chesterton: “Duart që kanë bërë diellin dhe yjet, ishin shumë të vogla për të mbërritur tek kokat e mëdha të tufës”. Rimishërimi, siç njihet kjo doktrinë, ndryshoi kuptimin e Zotit dhe Universit. Zoti është një Zot i dashurisë, një dashuri që ai e shprehu duke bërë Birin e tij, njërin prej nesh, dhe duke ndarë eksperiencën tonë. Zoti na shpëton, jo thjeshtë përmes një transaksioni legalistik ku mëkatet tona falen, por duke bashkuar natyrën e tij me tonën. Siç e thotë një frazë e shenjtë e traditës së krishterë: “Biri i Zotit u bë njeri, me qëllim që ne të bëhemi Zot”. Vokacioni i Universit është që Zoti të jetë “gjithçka në gjithçka”. Kuptimi kozmik i Krishtlindjes na zbulon ne natyrën e Universit.

5. Personale

Nëse vërtetë lejojmë që kjo histori të mbërrijë brenda nesh, me siguri që do të na ndryshojë në një nivel të thellë, personal. “Shenja” që engjëlli u jep barinjve është se ata do të gjejnë një bebe në një grazhd – një referencë ndaj Eukaristit, ku Zoti na jepet ne si ushqim. Kjo është thellësia e dashurisë dhe përulësisë së Zotit: Ai dëshiron të bashkohet me ne në kuptimin më të thellë, të bëhet njësh me ju. Një kohë dëgjova një karol një Kënge Krishtlindje Kjo këngë ka ndryshuar plotësisht këndvështrimin tim për Kuptimin e Krishtlindjes. Një nga vargjet e këngës thotë “Dhe herën e parë që hapët sytë a e kuptuat që ai do të ishit Shpëtimtari im? Dhe fryma e parë që la buzët e tua, e dije se do ta ndryshonte këtë botë përgjithmonë? ” Ky varg i jep kaq shumë rëndësi lindjes së Jezuit! Mendoni përsëri për herë të parë që keni parë fëmijët tuaj në lindje dhe në atë moment ata së pari hapën sytë. Tani mendoni për momentin kur ata morën frymën e tyre të parë. Sa e pafajshme dhe e pastër ishte ai gëzim i jetës. Sikur kjo të mos jetë mjaft e fuqishme, në fund të këngës vazhdon të thuhet: “Dhe unë, unë festoj ditën që Ti ke lindur për të vdekur, kështu që unë mund të lutem një ditë që Ti të shpëtosh jetën time”. Sapo dëgjova atë frazë, ajo vendosi kuptimin e Krishtlindjes dhe lindjes së Jezusit në një këndvështrim krejt tjetër për mua! Për të kuptuar që Jezusi ishte “lindur për të vdekur” fjalë për fjalë ndryshoi kuptimin tim për Kuptimin e Krishtlindjes dhe lindjen e Jezusit. Kur lindi Jezusi, Zoti na dha dhuratën përfundimtare të jetës. Ai jo vetëm që i dha jetë Jezusit, por Ai i dha mundësinë për jetë të përjetshme përmes Jezusit për ty dhe për mua. Pikërisht në atë moment, pati fitore mbi vdekjen! Kështu që, unë inkurajoj secilin prej jush që të kaloni ca kohë duke festuar këtë sezon të Krishtlindjeve dhe të reflektoni mbi faktin që jo vetëm që lindi Jezusi, por se Ai “lindi për të vdekur”

6. Rituale

Krishtlindja është një festë e dashur, dhe për një arsye të mirë. Ashtë koha e festimeve, pijeve të shijshme sezonale, festave, dhuratave dhe për shumë njerëz, koha e kthimit në shtëpi, por nën sipërfaqen e festave, po ndodh mjaft, duke folur sociologjikisht. Çfarë është ajo që e bën Krishtlindjen një kohë kaq të mirë për kaq shumë njerëz dhe thjesht një ditë pushimi për të tjerët?

Krishtlindja, natyrisht, është një festë e krishterë, e festuar nga shumë si një festë fetare me rituale fetare, vlera dhe marrëdhënie. Kjo skemë për të kuptuar se çfarë e mban shoqërinë të bashkuar vlen edhe për Krishtlindjet ka mjaft rite një festë laike. Pas Pashkëve Krishtlindja është festa më e rëndësishme për të krishterët. Rëndësia e ditës së Krishtlindjes nisi të rritet dalëngadalë pas kurorëzimit të Karlit të Madh në vitin 800, ditën e Krishtlindjes.

Sociologu klasik Émile Durkheim mund të na ndihmojë në ndriçimin e këtyre pyetjeve. Durkheim, si një funksionalist, zhvilloi një teori ende mjaft e përdorur gjerësisht për të shpjeguar atë cka mban shoqërinë dhe grupet shoqërore së bashku kjo përmes studimit të tij të fesë. Durkheim identifikoi aspektet thelbësore të strukturës dhe pjesëmarrjes fetare që sociologët zbatojnë sot për shoqërinë në përgjithësi, përfshirë rolin e ritualeve në afrimin e njerëzve rreth praktikave dhe vlerave të përbashkëta; mënyra sesi pjesëmarrja në rituale riafirmon vlerat e përbashkëta, dhe kështu riafirmon dhe forcon lidhjet shoqërore midis njerëzve (ai e quajti këtë solidaritet); dhe përvojën e “gjallërisë kolektive”, në të cilën ne ndajmë ndjenjat e eksitimit dhe jemi të unifikuar në përvojën e pjesëmarrjes në këto rituale së bashku. Si rezultat i këtyre gjërave, ne ndihemi të lidhur me të tjerët, një ndjenjë e përkatësisë dhe rendi shoqëror siç ekziston ka kuptim edhe për ne. Ne ndihemi të qëndrueshëm, të rehatshëm dhe të sigurt.

7. Shekullare

Le të fillojmë duke bërë një përmbledhje të ritualeve të përfshira në cilëndo formë festimit: duke filluar qysh nga dekorimi, shpesh së bashku me të dashurit tanë; duke përdorur sende sezonale dhe me temë për këtë feste; gatimi i vakteve dhe pjekja e ëmbëlsirave; organizimi dhe pjesëmarrja në mbrëmje muzikore; shkëmbimi i dhuratave; mbështjellja dhe hapja e atyre dhuratave; sjellja e fëmijëve për të vizituar Santa Claus-in ( Shën Nikollës ); shikimi i Santa-s në prag të Krishtlindjeve; lënia e qumështit dhe biskotave për të; këndimi këngëve të Krishtlindjes; çorapet të varura për dhurata; shikimi i filmave të Krishtlindjes dhe dëgjimi i muzikës së Krishtlindjes; performimi në konkurset e Krishtlindjeve; dhe marrë pjesë në shërbesat e ritet fetare te kishës. . Miti i Babagyshit të Krishtlindjeve vjen nga legjenda e Shën Nikollës, që jetoi në shekullin IV, dhe që tradicionalisht festohet më 6 dhjetor. Sipas traditës, Shën Nikolla i dha nga një pajë me rroba 3 vajzave të varfra, në mënyrë që ato të mund të martoheshin në vend se të prostituonin, dhe në një rast tjetër shpëtoi 3 fëmijë.

Në Mesjetë, zakoni i përkujtimit të këtij episodi me shkëmbimin e dhuratave në Ditën e Shenjtorit (6 dhjetor) u përhap në gjithë Evropën. Ky zakon është ende në modë në Holandë, Gjermani, Austri dhe Itali. Natën e 5 dhjetorit me slitën e tërhequr nga kali i tij apo renat, ai garon me Santa Klausin. Fëmijët e këqij, duhet të përballen me shërbëtorin e tij demoniak me shumë qime, ndërsa vendos dhurata, ëmbëlsira dhe fruta në këpucët e fëmijëve më të sjellshëm. Në vendet protestante, Shën Nikolla e humbi aspektin e peshkopit katolik, por ruajti rolin e mirëbërësit me emrin e Samiklaus, Sinterklaus ose Santa Klaus. Festimet u zhvendosën në festën më të rëndësishme më të afërt, Krishtlindjen. Por miti i njeriut zemërmirë me mjekër të bardhë dhe me thesin plot me dhurata, lindi në Amerikë nga pena e Klement Mur që në vitin 1822 shkroi një poezi, në të cilën foli për atë që tashmë e njohim që të gjithë. Ky Santa Klaus i ri ishte i suksesshëm, dhe që nga vitet 1950 fama e tij pushtoi edhe Evropën.

Pse kanë gjithë këto rëndësi? Pse i presim me kaq entuziazëm dhe ankth Krishtlindjet? Sepse ajo shkakton është se na sjell së bashku me njerëzit që i duam dhe na jep një mundësi për të riafirmuar vlerat tona të përbashkëta. Kur marrim pjesë në këto rituale së bashku, ne thërrasim në sipërfaqen e bashkëveprimeve tona vlerat që qëndrojnë në themel të tyre. Në këtë rast, ne mund të identifikojmë vlerat që qëndrojnë në themel të këtyre ritualeve si rëndësia e familjes dhe miqësisë, bashkimit, e mirësisë dhe bujarisë. Këto janë vlerat që janë subjekt edhe tek filmat dhe këngët më të dashura të Krishtlindjeve. Duke u bashkuar rreth këtyre vlerave përmes pjesëmarrjes në ritualet e Krishtlindjes, ne si grupe shoqërore riafirmojmë dhe forcojmë lidhjet tona shoqërore me ata që janë përfshirë në to.

08. Magjike

Kjo është magjia e Krishtlindjes: ajo kryen një funksion shoqëror shumë të rëndësishëm për ne. Kjo na bën të ndihemi sikur jemi pjesë e një kolektivi, qoftë me një familje të afërm apo të zgjedhur. Dhe, si qenie shoqërore, kjo është një nga nevojat tona themelore humane. Bërja e kësaj është ajo çka e bën atë një periudhë kaq të veçantë të vitit, dhe pse, për disa, nëse nuk e arrijmë këtë në Kohën e Krishtlindjes, nuk mund zbavitemi vërtet.

Është e lehtë të përfshihesh në gjetjen e dhuratave, me dëshirën për mallra të rinj dhe lançimin e ceremonive festive të mëdha gjatë kësaj periudhe të vitit. Pra, është e rëndësishme të mbajmë mend se Krishtlindjet janë më të këndshmet pasi ato janë krijuar për të nxitur bashkimin dhe ndarjen dhe riafirmimin e vlerave pozitive që na lidhin së bashku me njerëzit e tjerë. Sendet materiale janë vërtet mjaft të rastësishme para këtyre nevojave të rëndësishme shoqërore.

Amerikanët dhe shqiptarët e dinë se Krishtlindja nisi dhe është një festë fetare. Por shtrohet pyetja: a është feja ende baza drejtuese e Krishtlindjeve sot? Gjatë këtij sezoni, ne njohim edhe disa kremtime te tjera vjetore si Hanukkah, Kwanzaa, Omisoka. Por deri tani festa më e popullarizuar në të gjithë Amerikën ka qenë, dhe mbetet aktualisht është Krishtlindja.

09. Festive

Megjithatë ende përqindja e njerëzve që festojnë Krishtlindjet mbetet në një konstante 90% në të gjithë Amerikën. Sidoqoftë, kjo statistikë relativisht e lartë është shumë e çuditshme duke pasur parasysh që shoqëria amerikane ka filluar të largohet nga zakonet e fesë moderne. Përafërsisht tre përqind e adoleshentëve amerikanë identifikohen si “të paafilizuar tek feja” ose “ateistë” dhe kjo statistikë është rritur në mënyrë të vazhdueshme gjatë dekadës së fundit. Lufta që zhvillohet sot është që fëmijët po përpiqen të gjejnë kush janë, ata po dëshirojnë diçka dhe nuk po munden ta gjejnë atë në fenë tradicionale. “

Ndërsa një shumicë dërrmuese amerikanët dhe shqiptarët e krishterë ende festojnë Krishtlindjet, shumica gjejnë se elementet fetare të festës po theksohen më pak se në të kaluarën. Pesëdhjetë e gjashtë përqind e amerikanëve besojnë se elementet fetare të Krishtlindjeve theksohen më pak tani, sesa ishin në të kaluarën, por vetëm 32% e amerikanëve thonë se zhvillimi i shqetëson ata “shumë” ose “disi”, sipas rezultateve të një studimi. Në vitin 2017, 55% e amerikanëve thanë se ata festuan Krishtlindjet si një festë fetare, ndërsa 33% thanë se ata e festuan atë kryesisht si një festë kulturore, dhe nëntë përqind thanë se ishte edhe fetare edhe kulturore.

Megjithëse kjo festë është e rrënjosur thellë në nderimin fetar, duke pasur parasysh origjinën e saj të krishterë, ajo është bërë më shumë një festë kulturore sesa emërtimet e vërteta shpirtërore nga ka lindur. Në terma më të thjeshtë, Krishtlindja ka evoluar në më shumë një festë kulturore sesa një festë fetare.

Në përgjigje të këtij ndryshimi shoqëror, ka pasur një mosmarrëveshje të dukshme ne komunitete nëse festa duhet të festohet më shumë si një festë kulturore apo të mbetet vetëm si një përvjetor i traditave fetare. Nga njëra anë, të krishterët denoncojnë ata që nuk pranojnë të festojnë jo fetarisht, sepse mund ta shohin atë si një përvetësim të besimit të tyre. Për mua si një individ, feja dhe Krishtlindja janë të ndërthurura me njëra-tjetrën, Krishtlindja është me të vërtetë një festë e rëndësishme për mua dhe familjen time dhe fenë time “

10. Tradicionale

Tradita luan një rol të fuqishëm në zakonet që kulturat e ndryshme përqafojnë gjatë kohëve . Nëse merrni parasysh Krishtlindjet, për shembull. Enciklopedia Katolike shprehet qartë se «nuk ishte ndër festivalet më të hershme të Kishës». Përkundrazi, ky burim katolik e përmend festivalin si një shembull të një doktrine ose zakoni «të transmetuar nga një brez në tjetrin. . . . Është një traditë e vjetër që Jezu Krishti lindi në 25 Dhjetor ”(theksimi i pranuar nga të gjithë).

Shumë njerëz, përfshirë shkrimtarët e Enciklopedisë Katolike, pranojnë lehtësisht se festa që ne e njohim si Krishtlindje, së bashku me zakonet e saj, nuk rrjedh nga shkrimet e shenjta. Ata e pranojnë që Bibla nuk jep asnjë mbështetje për respektimin e saj, megjithatë ata e mbështesin plotësisht festimin e lindjes së Krishtit në datën 25 Dhjetor.

Në pamje të parë, Krishtlindjet duken si një traditë e mirë. Sezoni bashkon familjet dhe miqtë në festë. Dhe çfarë rëndësie ka nëse Krishti lindi atë ditë apo jo, për sa kohë që Ai nderohet? Pse duhet të bëjë ndonjë ndryshim që pemët, dritat, shenjta, veshtullat, xhingla, bredhat dhe dhuratat e Krishtlindjeve të gjitha këto gjenezën e tyre e kane në paganizëm? A nuk i kalon fryma e Krishtlindjeve origjinën e traditave të ndryshme

Nga njëra anë, pra, ka tradita që duhet t’i përmbahemi, dhe nga ana tjetër, tradita që një pasues i Krishtit duhet të shmangë. Disa tradita bazohen në doktrinë të shëndoshë biblike, ndërsa të tjerat bazohen thjesht në zakonet njerëzore në kundërshtim me mësimet biblike. ”

Festivali i kremtuar më 25 dhjetor ishte një pjesë e kremtimeve fetare shumë përpara se të zbatohej termi Mesha e Krishtit. Shumë njerëz sot e mbajnë atë si një festë laike, tregtare, duke i kushtuar pak vëmendje faktit se simbolika qendrore e sezonit i ka rrënjë në fetë pagane të antikitetit. Të tjerët gjithashtu anashkalojnë çdo lidhje pagane, duke festuar ditën në bazë të zbatimit relativisht të fundit të saj për lindjen e Jezu Krishtit. Por, sipas mësimeve të Biblës, nuk e zhvlerëson natyrën pagane disi të kremtimit edhe nuk e bën atë të pranueshme atë. Bibla askund nuk identifikon saktësisht se kur lindi Krishti dhe as nuk jep ndonjë udhëzim për të festuar ditën e lindjes së Tij. Mesazhi themelor universal i Krishtlindjes është që Zoti na do dhe si na duan dhe pranohen si një komunitet, dhe si individë “

11. Kalendarike

Krishtlindja (edhe “Kërshëndellat” apo shkurt “Kshnellat” ndër besimtarët katolikë) është një festë fetare Krishtere. Shumica dërrmuese e të krishterëve ortodoksë festojnë Krishtlindjet, që ashtu si ato katolike, të mbajtura më 25 dhjetor, festojnë po njësoj lindjen e Krishtit në Betlehem. Dikur festohej në një ditë, por me urdhër të Papa Gregorit XIII, në vitin 1582, u vendos kalendari që sot përdoret në shumicën e botës, dhe sipas të cilit Krishtlindjet festohen më 25 dhjetor. Ndërsa të krishterët ortodoksë vazhduan të ruajnë kalendarin e Jul Çezarit, që u vendos në vitin 46 p.e.s nga perandori romak, dhe që është 13 ditë më vonë.

Kisha ortodokse në Greqi, Shqipëri, Bullgari dhe Qipro e ndryshoi kalendarin dhe u përshtat me atë gregorian vetëm në vitin 1923. Po ashtu edhe ortodoksët e Jeruzalemit. Ndërsa në Rusi, Gjeorgji, Armeni, Bjellorusi, Serbi, Mal të Zi, Maqedoni, Egjipt, Etiopi dhe Kazakistan, Krishtlindjet festohen natën midis 6 dhe 7 janarit.

Por pse këto ndryshime? Për një jo-të-krishterë, ose edhe për një të krishterë që preferon ta ketë sa më të thjeshtë doktrinën e adhurimit, kishat katolike dhe ato ortodokse mund të duken shumë të ngjashme. Të dyja përdorin ndërtesa e ceremoni të njëllojta, me origjinë nga lashtësia; të dyja kanë rangje të ngjashme priftërinjsh me petk; të dyja duan të vazhdojnë epokën e krishterimit; të dyja kanë tradita teologjike të ngjashme, dhe institucione me kujtesë të gjatë. Ndryshimet që i ndajnë për besimin në trininë e shenjtë janë shumë të vogla. Atëherë, pse janë të veçuara?

Një pjesë e përgjigjes është sepse ndryshimet që nisën midis dy institucioneve, shekuj më parë, vazhdojnë të vlejnë edhe sot. Ndarja zyrtare midis të krishterëve të lindjes e të perëndimit ndodhi në vitin 1054, dhe në një farë mënyre pasqyronte rivalitetin kulturor dhe gjeopolitik midis anës lindore të perandorisë romake, me pak fjalë Bizantit, dhe Evropës Perëndimore që fliste latinisht, ku autoriteti i Romës kishte rënë që në shekullin e pestë, duke krijuar forca të reja pushteti.

12: Universale

Sot dita e Krishtlindjes kremtohet me shfaqjen e skenës të grazhdit të lindjes së Krishtit, pemën e Krishtlindjes, shkëmbimin e dhuratave dhe Kartolinave, familjen e bashkuar, dhe ardhjen e Shën Nikollës apo Plakut të Vitit të Ri, a Baba Dimrit në prag të Krishtlindjes apo mëngjesin e Krishtlindjes. Krishtlindja është festa në të cilën të krishterët dëshirojnë më shumë se kurrë paqe e dashuri në botë. Regjimi komunist i Shqipërisë e shpalli fenë të paligjshme dhe zhvilloi një fushatë të gjatë shtypjeje kundër besimtarëve të krishterë dhe myslimanë, duke burgosur dhe ekzekutuar klerikë dhe duke përndjekur familjet e tyre, por disa vazhduan ta praktikonin besimin e tyre në fshehtësi. Një nga rastet më absurde të persekutimit e pësoi At Ernest Simon Troshani, tani 90 vjeç, dhe një nga figurat më të respektuara katolike në Shqipëri.

“Ishte mbrëmja e Krishtlindjes më 24 dhjetor 1963, kur kisha mbaruar meshën dhe katër persona erdhën tek unë. Dy prej tyre kishin uniforma ushtarake dhe dy të tjerët ishin veshur civilë,” kujton Troshani.“Ata më lidhën duart pas shpinës në një mënyrë brutale, sikur të isha një kriminel i rrezikshëm dhe më thanë se “po arrestohesh në emër të popullit” dhe shtuan:” Do të varesh sepse u ke thënë njerëzve dhe të rinjve se nëse është e nevojshme duhet të japim jetën për Jezus Krishtit.’ Ata më trajtuan me egërsi, para prindërve të mi të moshuar, sytë e të cilëve ishin mbushur me lot,” shtoi ai. Duke qenë se praktikimi i fesë ende nuk ishte i ndaluar me ligj në atë pikë, klerikët u akuzuan për shkelje të tjera në raste të ndryshme të fabrikuara. “Akuzat ishin të gjitha idiotësi, por në fund ato u formuluan si agjitacion, propagandë dhe përpjekje për arratisje dhe ata shtuan diçka tjetër në lidhje me një meshë që mbajta kur u vra John Kennedy, gjë që ishte e vërtetë sepse kur u vra presidenti amerikan, Papa i Romës këshilloi të gjithë priftërinjtë në botë të mbanin një meshë për shpirtin e tij,” shpjegoi Troshani. Por, përkundër angazhimit të shtetit për shkatërrimin e institucioneve fetare, djegies së librave të shenjtë, burgosjen dhe ekzekutimin e priftërinjve dhe imamëve, disa familje shqiptare vazhduan të praktikonin besimin e tyre në fshehtësi edhe pse, si të ashtuquajtur “armiq të popullit”, kjo vuri në rrezik jetën e tyre. Por sidoqoftë besimi jetoi dhe pse komunizmi e theksonte me shumë festimin e vitit te ri, njerëzit me pretekstin e Vitit të ri vazhdonin të kremtonin Krishtlindjet.

Krishtlindja është festa e lindjes së Jezusit, i cili besohet nga të krishterët si Biri i Perëndisë dhe Perëndia vetë e mishëruar, zbritur në tokë për të shlyer mëkatet e njerëzimit, dhe për ta kthyer atë në shtëpinë e Perëndisë. Sipas Ungjillit të Lukës dhe Mateut, Jezusi lindi nga Mëria në Betlehem, ku ajo dhe i shoqi i saj Jozefi po pushonin rrugës për në vendlindjen e tyre, Nazaret, për të marrë pjesë në numërimin e mbarë popullsisë urdhëruar nga perandori August. Për nxënësit e tij, lindja e Krishtit është parathënë nga profeci të ndryshme sipas të cilave mesia do të lindte nga shtëpia e Davidit për të shpëtuar botën nga mëkati.

Datëlindja e Jezusit sipas të krishterëve besohet të jetë 24-25 dhjetori edhe pse ka dyshime për datën e saktë të lindjes pasi që ajo nuk përmendet në Dhiatën e re. Kjo feste është ndër festat më të dashura dhe të preferuara nga mbar bota krishtere apo e thënë më ndryshe edhe si datë e paqes.

Kur ne lejojmë të gjithë këta kuptime që të bëhen njësh brenda nesh – kuptimin biblik, politik, social, metafizik, ritual, shekullar, magjik, festiv, tradicional, kalendarik dhe universal, – atëherë kuptojmë se jeta është e gjitha për dashurinë, një dashuri “që mbart gjithçka, beson çdo gjë, shpreson për gjithçka, duron çdo gjë”, një dashuri që jepet e tëra.

Gëzuar pra Krishtlindjet!

PROTESTAT PËR VRASJEN E GEORGE FLOYD DHE KLODIAN RASHËS- PARALELIZMA

December 13, 2020 by dgreca

Nga Rafael Floqi/Nëse benzina mbi zjarr e padrejtësive racore në SHBA dhe të dhunës së policisë që mbërtheu vendin, pavarësisht se nuk ishte implikim i tij direkt dhe indirekt çoi dhe në humbjen e Trumpit në zgjedhje. Po në Shqipëri, ç’ mund të ndodhë ?

Vrasja e 25 vjeçarit, Klodian Rasha pranë banesës së tij, teksa në dorë mbante dy hurma, dhe po i ikte me vrap policisë për të mos marrë gjobën 30 mijë lekëshe për shkak të kalimit të orarit të lejuar, është në vetvete një ngjarje mjaft tronditëse, për të shkaktuar reagim e indinjatë e ngjashme me atë nëntë minutat në qafën e George Floyd kur thërriste në grahmat e fundit nënën. Po akoma më shumë, ndryshe nga protestat në Amerikë , e gjitha u kthye në një revoltë që shpërtheu në rrugë, në bulevard e tek portat e kryeministrisë, nga sjella e ministrit Sandër Lleshajt, e Edi Ramës, e qeverisë, dhe mediave të saj, pas kësaj ngjarje tragjike.

Manipulimi i vrasjes

Në fillim pati përpjekje për të manipuluar vendngjarjen, dhe opinionin publik, ku në komunikatat e policisë u shkrua se i ndjeri pati armë, se armën e kish hedhur. Më pas mediat e qeverisë, u hodhën në sulm duke i bërë biografinë viktimës, ku e sollën si person me precedent penal dhe të rrezikshëm. Dhe, sikur të mos mjaftonte kjo, nuk pati asnjë reagim nga Edi Rama. Vetëm kur ai u kthye me urgjencë për të bërë ata që quhet “damage remedy “ dhe plotësoi shpejt e shpejt njërën nga kërkesat e protestuesve duke bërë Ministrin Sandër Leshaj me detyrim përcaktim të japë dorëheqjen. Po pse Rama lëshoi Leshajn dhe nuk e lëshon shefin e përgjithshëm të policisë Ardi Veliun? Pyetja qëndron.

Në po të njëjtën ditë kur ndodhi kjo vrasje në SHBA njoftohej nga CNN , se 17- vjeçarja Darnella Frazier që regjistroi me telefonin e saj celular ngjarjen e 25 Majit, ku u vra George Floyd u nderua me çmimin PEN. 17-vjeçarja kishte dalë në dyqan me kushëririn e saj më të ri, atë ditë kur pa një burrë të prangosur dhe me fytyrë për tokë. Ajo kapi ish oficerin e policisë së Minneapolis Derek Chauvin duke shtypur gjurin në qafën e George Floyd për gati nëntë minuta – cilat do të ishin momentet e fundit të Floyd. Ajo shpërndau videon në mediat sociale dhe shumë shpejt u pa në të gjithë botën. Kjo shkaktoi ndryshime në komunitetin e saj lokal, duke çuar në pushimin nga puna të katër oficerëve të përfshirë, një ndalim të policëve të policisë dhe një hetim federal. Ai gjithashtu u bë katalizatori për një lëvizje globale të drejtësisë racore.” Me asgjë më shumë se një celular dhe guxim të dukshëm, Darnella ndryshoi rrjedhën e historisë në SHBA, duke shkaktuar një lëvizje të guximshme duke kërkuar fund të racizmit dhe dhunës sistemike ndaj zezakëve nga duart e policisë,” tha CEO, i PEN America, Suzanne Nossel në një deklaratë.

Rama zjarrvënës dhe zjarrfikës

Nëse benzina mbi zjarr e padrejtësive racore në SHBA dhe të dhunës së policisë që mbërtheu vendin, pavarësisht se nuk ishte implikim i tij direkt dhe indirekt çoi dhe në humbjen e Trumpit në zgjedhje. Po në Shqipëri ç’ mund të ndodhë. Edi Rama u kthye me urgjencë nga Amerika, asnjë lajm për marrjen e ndonjë vaksine. Se nga ana tjetër edhe pse tani për tani Amerika, as kompania prodhuese Pfizer nuk pa kontrata me vendet e tjera. Po Rama pas ca shopingjeve në New York, i hypi avionit duarbosh dhe u kthye në Tiranën që kishte marrë zjarr. Por a nuk mund ai ta shuajë zjarrin që ka ndezur vetë?

Një njeri u vra nuk ka rëndësi ngjyra, një qenie njerëzore e pafajshme humbi jetën në duart e policisë dhe duart e atyre diktatorëve dhe tiranëve të vegjël që i “ fuqizoi” dhe i nxori në dukje Covidi. Ato nëntë minuta në qafën e George Floyd i vunë flakwn Amerikës. Kurse, benzina mbi zjarr në Shqipëri ishte qëndrimi cinik i Ministrit Lleshaj, i cili nuk denjoi të mbante asnjë përgjegjësi për ngjarjen, dhe aq më pak të kërkonte falje kur qe koha. Dhe në mënyrë të paprecedentë, ishte i fundit që foli për një ngjarje ku është i përfshirë institucionalisht drejtpërdrejt dhe dorëheqja e tij me “ detyrim përcaktim”, nuk është nder për të dhe as zgjidhja.

Gjenerali u tregua një ushtar në duart e Ramës

Gjenerali u tregua një ushtar në duart e Ramës dha dorëheqjen kur iu kërkua. Vrasja ka nisur qysh se policia është bërë agresive dhe është lëshuar me nerva e arrogancë ndaj qytetarëve. Kjo histori është brumosur me planin për të dhunuar e sunduar. Me gaz lotsjellës në protestë. Me gaz lotsjellës për t’i nxjerrë burra, gra e fëmijë, natën e në mes të dimrit nga streha e tyre në Astir. Me policinë që rreth brutalisht të riun me biçikletë në kodrat e liqenit, e më pas fajëson të ëmën dhe e qorton publikisht për moralin e saj.

Kjo dhunë që po vazhdon me ditë ishte kulmim, produkt i një dhune që është manifestuar pa asnjë pendesë nga gjenerali ministër e nga shefi i tij, kur vunë poshtë çizmes të rinj e studentë që kërkonin të mbronin Teatrin, apo kur u sulën me tabor ushtarak e forca speciale ndaj artistëve në mes të errësirës. Ngjarja tragjike, është pikërisht pasojë e kësaj sjellje armiqësore, fodulle, nëpërkëmbëse që drejtuesit e policisë nën orientimin dhe frymëzimin e rilindjes, kanë kohë që manifestojnë ndaj njerëzve. Nuk ka asnjë dyshim, se shumë miq të qeverisë, deputetë, ose ministra, të fortë, apo kriminelë me lidhje lart, kanë qenë edhe ata jashtë në mbrëmjen e asaj nate përtej orës 22.00, po asnjëri nuk është ndaluar, lajmëruar, gjobitur, apo përndjekur nga policia.

I gjithë ky mekanizëm i vënë në punë, duke shpërfillur kështu një viktimë të pafajshme dhe dinjitetin e tij, duke fyer familjarët, duke injoruar dhimbjen e tyre dhe të shoqërisë, bëri që spontanisht mijëra të rinj kryesisht, mes tyre vajza e gra, të mblidhen që të nesërmen pasdite në orën 4, në një rezistencë të pashoqe, deri kur policia bën atë që është e preferuara tashmë e gjeneralit ish-ministër, hedhja e gazit lotsjellës për shpërndarjen e tyre. Zemërimi disa orësh tregoi se arroganca e rilindjes e ka mbushur kupën, pakënaqësia është akumuluar aq shumë, sa shpërthimi mund të dalë jashtë kontrollit nga çasti në çast. As vizita hipokrite në shtëpinë e të vrarit se mbulon dot këtë arrogancë.

Pse nuk e pyet veten Rama, përse ka kaq shumë të rinj dhe adoleshentë?

Rama fajëson opozitën me atë zhargonin tij gjoja popullor të cilin e quan gojëtari, “se Meta me Berishën duan të venë Lulin në fron dhe thesarin t’ia japin Monikës”. Këto paradigma si dhe ato me “zazan” apo me “timon” të përsëritura shpesh deri në neveri, sipas 10 pikave të propagandës së Gëbelsit, nuk ngjisin tani. Aq më pak tek të rinjtë protestues. Ata vandalët që i quan Rama rrezik ngatërrojnë dhe Ramën me Lulin dhe Metën me Berishën. Rama nuk po arrin të kuptojë se ata nuk janë fëmijët e opozitarëve që po e sulmojnë. Ai është mësuar të luajë me opozitën si macja me miun. Nuk e kupton se këta të rinj nuk janë të gjithë fëmijë të opozitarëve. Thirrja që bëri Edi Rama prindërve opozitarë që të mbajnë larg fëmijët e tyre nga tubimet e protestës, është sa qesharake aq dhe naive. Kryeministri nuk po e kupton që të rinjtë janë të frustruar dhe nuk po e duan. Frustrimin e ka shtuar pandemia, të pa punë , pa para , pa mundësi për të pirë një kafe, kafenetë janë mbyllur, ata nuk dijnë si të shfrehen, është si tenxherja me presion që është gati të shpërthejë. Ata janë krenarë kur i etiketojnë si “barbarë”, edhe pse e ndjejnë se të tillë nuk i quan vetëm politika. Ata arrijnë ta kapin se si të tillë i sheh një pjesë më e gjerë e shoqërisë. Se si të tillë perceptohen prej asaj shtresës të mesme gri, që ndoshta nuk është e implikuar në vjedhjet dhe krimet e pushtetit, por që përfiton minimalisht nga avantazhet që pikojnë prej tyre, duke u shndërruar në indiferente.

Zemërimi i pashpresë shkon përtej një polici, ministri apo politikani

Në këtë kuptim, revolta e tyre e errët, zemërimi i tyre i pashpresë shkon përtej një polici, një ministri apo një politikani. Këto protesta si edhe ato në Amerikë u organizuan spontanisht, por natyrisht që ka në mes të turmave edhe elementë të infiltruar ashtu siç ka edhe persona të inkriminuar se “ujku mjegull do” vjedhës dhe grabitës. Natyrisht politika kërkon t’i përdorë për interesat e saj. Ashtu si dhe Partia Demokrate në SHBA i përdori si Antifan dhe “Black life matters“, asnjë fjalë kundër tyre në Konventën Demokrate, vetën kur pa nga sondazhet që po humbin vende në Kongres thanë ndonjë fjalë kundër dhunës dhe grabitjeve dhe parullave “defund the police”. Por shumica e atyre protestuesve si në ShBA dhe në Shqipëri janë kundër presionit dhe dhunës që shkakton mungesa e lirisë në normat e ngurta jo shkencore të gjoja mbajtjes nën hyqëm të pandemisë së Covidit me dhunë policore. Ç’ kuptim ka p.sh. ndalimi qarkullimi pas orës 22 , mos vallë virusi nuk ngjitet natën , apo dalja me autoblinda me mitralozë kundër virusit qysh nga fillimi i pandemisë në mars (?!)

Loja e politikanëve dhe zemërimi i turmave

Forcat kryesore politike kërkojnë të përfitojnë kapital nga këto protesta po shkëmbejnë akuza mbi përgjegjësitë e ngjarjeve, ndërsa Presidenti Ilir Meta, deklaroi se Shqipëria ka nevojë për të ndryshim të madh, sepse të rinjtë po braktisin vendin, të dëshpëruar nga varfëria dhe papunësia. Në pamje të parë presidenti duket se ka të drejtë, por dhe ai është vetë pjesë e asaj politike që çoi në këtë gjendje. Në Tiranë vazhdojnë reagimet politike nga institucionet shtetërore dhe partiake për protestat që kanë përfshirë vendin pas vrasjes së një të riu 25-vjeçar nga një patrullë policie në periferi të kryeqytetit. Pas disa ditë protestash në rrugët dhe sheshet kryesore të Tiranës, figurat kryesore të shtetit dhe politikës vazhdojnë të shkëmbejnë akuza mbi përgjegjësit e këtyre ngjarjeve. Rama e akuzoi presidentin dhe politikanë të opozitës si organizatorë dhe nxitës të këtyre tubimeve. Sekretari i Përgjithshëm i Partisë Demokratike Gazment Bardhi thotë se protesta e ditës së 5-të në Tiranë për vrasjen e të riut Klodian Rasha ishte model, paqësore dhe që mori duartrokitjen e qytetarëve që ndaluan makinat e tyre në trafikun e Tiranës gjatë kohës së marshimit drejt Drejtorisë së Policisë. Bardhi thotë se kaq ka mjaftuar pasi mbështetja e qytetarëve të Tiranës e tërboi sot Edi Ramën, duke i rrëzuar cilësimin 4-ditor , që i bënte të rinjve shqiptarë si “huliganë”dhe “të blerë”. “Urdhri për të sulmuar protestuesit pa asnjë shkak është kriminal dhe provokon dhunë. Çdo pengesë për një protestë paqësore apo ndalimi i qytetarëve pa kryer asnjë akt dhune është i paligjshëm. Helmimi masiv i Tiranës me gaz lotsjellës dhe dhuna ndaj fëmijëve është banditizëm shtetëror. Dhunën po e nxit Edi Rama. Arsyeja e vetme është frika që tashmë shumica e shqiptarëve nuk e pranon dhe po kundërshton arrogancën, dhunën dhe keqqeverisjen e tij 7 vjeçare”.

Polici që vrau të riun 25-vjecar Klodian Rasha mesnatën e të hënës doli sot para gjykatës, ku u konfirmua masa e arrestit të tij me burg. Përfaqësitë diplomatike të SHBA, BE dhe OSBE bëri thirrje për hetim të ngjarjes, gjakftohtësi në protesta dhe distancim nga dhuna gjatë tubimeve. Por ato përsëritën të njëjtat akuza të qeverisë së fajin e kanë liderë të kaluar të opozitës. Por aktualisht kjo nuk është realiste kjo është një lëvizje popullore si ajo e armëve kimike e mbani mend si protestuesit se qasën asokohe Berishën. Vetëm se tani janë më shumë të rinj që Rilindja u ka vrarë shpresat.

Nga Lleshaj tek Rama

Edi Rama mendon se e ka luksin që, neverinë, revoltën, zemëratën ndaj policisë dhe sjelljes së tij, ta mbajë në kurriz dhe madje ta transferojë edhe tek zyra e tij. Po nuk mendojnë kështu njerëzit. Ndaj, protesta, nga dorëheqja e Lleshajt, tashmë kërkon largimin kryepolicit të shtetit policor Ardi Veliu edhe të vetë Ramës.

Pas ngjarjes ku një 25-vjeçar u vra nga policia në mënyrë të panevojshme, të pajustifikueshme, për shkak të shkeljes së orarit të qarkullimit, në derën e banesës së tij, kanë reaguar publikisht politikanë, gazetarë, aktivistë të shoqërisë civile, dhe miliona qytetarë sipas mënyrës së tyre, kryesisht në rrjetet sociale. Disa kanë heshtur, kryesisht qeveritarët. Po heshtja që ka rënë më shumë në sy ka qenë e Ministrit të Brendshëm. Sandër Lleshaj, duke mos reaguar, ka mbajtur një qëndrim. Dhe cili mund të ishte qëndrimi në këtë rast? A mund të kishte pozicionim tjetër pos dënimit të asaj që ka ndodhur? Me gjasë po! Është gërmuar shumë, duke sajuar disa variante, duke e nxjerrë viktimën me precedent, duke e paraqitur me armë, duke e vizatuar si të rrezikshëm. Pra, ka pasur një përpjekje të ethshme për të krijuar një front kundër tij. Dhe heshtja, e ka hedhur Lleshajn, në atë anë. Kur doli se të gjitha marifetet shkuan dëm, dhe ngjarja u pa se ishte e pajustifikueshme në asnjë drejtim, pra kur rezultoi se kishim të bënim me një vrasje, me një krim, ministrit nuk i ngeli gjë tjetër, dhe sot, pas dy ditësh u shfaq në publik. Me një deklaratë të shkurtër, ku në thelb ai lan duart, e heq përgjegjësinë nga vetja, duke thënë se qenka detyrë e autoriteteve, pra e drejtësisë, ta shërbejë këtë rast. Ta zgjidhë! T’i japë drejtim!

Pra, ai nuk ka fare të bëjë, askund dhe me asgjë. Ministri përfshihet në mesazhin e tij, vetëm kur i shprehu ngushëllimet. Po pse vallë duheshin 40 orë për t’u shprehur ngushëllimet familjarëve? Pse ministri i Brendshëm, ishte i fundit që e bëri, ja pse dorëheqja e tij nuk është e ndjerë është e sforcuar dhe e zgjidhur si rruga e mesme edhe mes përplasjeve personale që kishte pasur me kryeministrin.

Ndërkohë ndërsa shqiptarët janë të tronditur, kreu i qeverisë bënte pazar në rrugët e Nju Jorkut.

“Çdo shqiptar është tronditur nga ekzekutimi i Klodjan Rashës në derën e shtëpisë. Dhimbja dhe zemërimi na ka përfshirë të gjithëve. Ndërkohë Edi Rama vazhdonte shopingun luksoz rrugëve të New York-ut. Nuk gjeti kohë as të ngushëllojë familjen dhe as të dënojë krimin makabër. Boll më!” – shkruante Bardhi numri 2 i PD-së.

Rama i lyp lobit grek një foto me Bidenin

Rama reklamoi se po shkonte në New York për te gjetur vaksinat, Po pse duhej një kryeministër të bëjë punën e Ministrisë se Shëndetësisë apo te agjentit tregtar? Thjesht për të treguar se po bënte gjithçka për “popullin” . Apo pse Edi Rama është para zgjedhjeve dhe do, siç bëri me Obamën, të bënte edhe nje foto me Presidentin e zgjedhur Biden. Dhe për pushtetin nuk ka rëndësi mjeti. Ai ishte në një takim dreke madje me klerikun greko ortodoks Alexandros , i cili njihet për afërsinë e tij me administratën demokrate. I biri i tij, Michalis Karloutsos ka dhe një kompani lobimi të afërt me rrethet pranë Biden-it. Burime nga lobi grek ne SHBA bëjnë me dije se patriarku i NY ishte fare pranë qëllimit për të siguruar një foto takim Rama- Biden. Por Biden nuk ndodhej në orë të mirë, pas deklaratës të FBI që po hetonte të birin e tij, Hunter Biden. Po pse Rama do të kërkonte ndihmë nga lobi grek dhe jo nga bashkatdhetarët e tij? Pse nuk u takua me shqiptarët pro Bidenit. Ata do të përpiqeshin me çdo mjet për këtë mundësi. A se keni vënë re se sa hera kryeministri shqiptar Edi Rama vjen në SHBA e shmang diasporën shqiptare. Nuk dihet se sa një gjë e tillë do ta ndihmojë qeverinë shqiptare të sigurojë më shpejt vaksinën apo puna e vaksinës duket se “ishte loja!.

Vetvendosje si Antifa

Në Shqipëri nga ana tjetër Qendra në Tiranë e Lëvizjes Vetëvendosje ka reaguar për vrasjen e Klodian Rashës. Ajo thotë se rrethanat që çuan deri te kjo vrasje nuk janë zbardhur. Vetëvendosje nënvizon se Shqipëria sundohet prej kohësh nga një shtet policor. “Këtë e ndjejnë të gjithë ata që e kundërshtojnë arbitraritetin e këtij pushteti, si dhe të gjithë atyre që u shtypen çdo ditë të drejtat nën dhunën strukturore dhe direkte të këtij regjimi” – thotë deklarata që më pas bën një kërkesë të qartë.

“Lëvizja VETËVENDOSJE! Qendra në Shqipëri reagonte i bashkohej kërkesës së qytetarëve për dorëheqjen e ministrit Sandër Lleshaj dhe kryepolicit të shtetit policor Ardi Veliu. Këta dy pushtetarë e kanë humbur prej kohësh besimin e publikut dhe legjitimitetin, nga urdhrat që ata kanë dhënë për aksione policore ku janë përdorur mjete dhe dhunë shproporcionale ndaj qytetarëve që kanë protestuar në mbrojtje të kauzave publike. Largimi i këtyre dy pushtetarëve të shtetit policor është hapi i parë për të fituar besimin e publikut dhe për të vendosur drejtësi” – thuhet në deklaratë.

Është interesant si lëvizja kundër racizmit ne SHBA u mobilizua nga grupet e majta si “Antifa” dhe “Black life maters” dhe në Shqipëri po mbështet po nga një lëvizje e majtë si ‘Vetëvendosje”. Opozita jashtë parlamentare vetëm po bën vetëm burizanin, pasi kjo lëvizje proteste nuk është një akt politik, por është diçka më shumë.

Djegjia e PS së Shkodrës si Rajshtagu

Vrasja nga policia e 25-vjeçarit rreth orës 2 të mëngjesit në derën e shtëpisë, është një ngjarje që nuk ndodhi thjesht për shkak të dinamikës aty për aty, por për fat të keq, ka nisur shumë më herët. Protesta e Tiranës, që ka zgjatur disa ditë ato janë zgjeruar edhe në Durrës, Korçë, Elbasan Lushnje dhe Shkodër, është shenjë e qartë se qytetarët nuk do ta durojnë shtetin policor. Dekori i prishur në qendër të Tiranës edhe disa qyteteve është njësim i gjendjes së qytetarëve me qendrën e kryeqytetit. Objektet e dëmtuara ishin shprehje e qartë e revoltës që buron nga një situatë padrejtësie e thellë. Eshtë një kohë për të tërhequr të gjithë njerëzit së bashku … është një kohë për të dëgjuar. Boll me provokime. Zëra me influencë në Shqipëri, thonë se Rama po përdor provokimin. Djegia e selisë së PS në Shkodër nga disa adoleshentë në prani të policisë që nuk ndërhyri duket si djegia e Rajshtagut, për të akuzuar opozitën në rastin e Shkodrës kryebashkiaken dhe PD-në . Disa burime thonë se kjo është dora e Ramës e krerëve të Rilindjes për të justifikuar mbajtjen e dorës së fortë policore me sebepin e Pandemisë deri për zgjedhje.

Vandalizmi si dukuri e përbashkët

Protestat e këtyre ditëve janë një shkarkim mllefi e dufi, jo për një vdekje, por për një gjendje të mbartur prej vitesh e vitesh. Dhuna e atyre të rinjve e adoleshentëve, nuk është barbarizmi i vandalëve që thyen zbukurimet e festës, por paralajmërimi i fundit për të ndryshuar një shoqëri që funksionon si godinë e shembur, e njëjta gjë dhe në protestat në Amerikë, si në Mineapolis , si në New York, Washinton apo Seatle. “Vetëm duke e parë në sy dhe duke e kuptuar si duhet këtë klithmë “vandalizmi”, ne mund t’i qetësojmë edhe indiferentët që shqetësohen nga “barbarët”. Ndërsa duke ngritur alibi të shtrembëta dhe duke dhënë përgjigje të gabuara, vetëm do ta shumojmë virusin e mllefit që tashmë na është futur në trup. E nëse nuk do dimë t’i lexojmë mesazhet e këtyre ditëve, që verbëria e dhunës dhe përçartja e urrejtjes i bën vështirë të dekriptueshme, ajo që kemi parë deri më tani do të na duket lule”, komentonte analisti Andi Bushati.

Nëse nuk i themi ndal dhunës sistematike të programuar nga lart, sado që të ankohemi, do ta kemi të pamundur të neutralizojmë kundërefektin e saj. E nëse vazhdojmë kështu, përmbysja e slitës së babagjyshit do të na duket një shaka, ndërsa nxjerrja për bythësh e Edi Ramës nga kryeministria, s’do na ngushëllojë aspak, se atëherë do kenë marrë flakë edhe zyrat, rezidencat, butikët dhe qendrat tona tregtare. A nuk ndodhi në mjaft qytete amerikane kështu?

Është një kohë për të mësuar

Është një kohë për të mësuar, kur padrejtësitë vazhdojnë pavarësisht përparimit me vite. Është koha për ndryshim. Dëgjoni këtë apel te lëvizjeve për George Floyd , sa reale janë për ato çka ndodhin tani në Tiranë dhe Shqipëri.

“Le të qëndrojmë së bashku, krah për krah, të mbajnë duart me çdo njeri, sepse së bashku ne ngrihemi dhe do të qëndrojmë me drejtësi dhe fuqi përgjithmonë, në mënyrë që të mund të marrim frymë në paqe në liri.”

PO PROTESTAVE, JO DHUNES !

Si të bëjmë që Grinch mos na vjedhë “Ditën e Falënderimeve” ?!

November 23, 2020 by dgreca

Ese nga Rafael Floqi/

Shtetet e Bashkuara vendosën një rekord të ri për rastet e reja të përditshme të koronavirusit, duke u përplasur me rekordin e 12 milionë të infektuarve. Megjithatë, i ftohti i dimrit, gripi dhe, sezoni Covid, këtë vit sapo ka filluar. Megjithëse jemi të lodhur nga maskat dhe distancimi shoqëror, ne jemi bërë më të mirë në përballimin e tij. Por testi ynë më i madh ka akoma për të ardhur. Kjo është “Dita e Falënderimeve”, Thanksgivings.

Pse shqiptarët nuk thonë shpesh “Faleminderit”?

Kuptimi i fjalës shqipe wshtw mjaft domethënës “I falemi nderit” Po pse e kemi zor ta themi. Aq më tepër se ne si shqiptarë. Vini re sa shpesh e përdorin “ Thank You “ amerikanët. Aq shpesh sa e kanë zbehur ngjyrimin e fjalës, aq më tepër me mesazhe me tekst ku e shkurtojnë në një fjalë pa zanore “THNX” . Që më duket se është e njëjta gjë, si në shqip “FLM”. Por madje dhe kur e shqiptojmë e përtypim mes dhëmbësh atë fjalën një pasthirrmë gjysmake në “Falm..derit” dhe duket sikur në vend të nderit , themi ‘der(r)it” në mos më keq ‘menderit’.

Kur prindërit i mësojnë fëmijët të jenë të sjellshëm dhe të thonë “Faleminderit”, “Ju lutem,” dhe fjalë te tjera të zakonshme dhe me edukatë, nuk është gabim të supozoni se ata thjesht u mësojnë atyre sjellje të mira. Por, me siguri nuk keni menduar se ata po mësonin sekretin e lumturisë së përhershme. Shprehja e mirënjohjes ka përfitime psikologjike të shëndetit. Mirënjohja i ndihmon njerëzit të ndiejnë emocione më pozitive, të shijojnë përvoja të mira dhe të përmirësojnë shëndetin e tyre.

Sipas studimeve njerëzit që praktikonin mirënjohjen ishin më optimistë, ndiheshin më mirë për jetën e tyre dhe gjithashtu ushtroheshin më shumë sesa ata që përqendroheshin në gjërat negative, duke nënkuptuar që praktikimi i mirënjohjes ndikoi në mënyrën pozitive të mendimit të tyre. Ndihmon në zhvillimin dhe ruajtjen e marrëdhënieve “Në qoftë se kujtohemi t’u themi faleminderit njerëzve që janë këtu me ne, do ta kemi më të lehtë të kujtohemi t’i themi faleminderit “Atit tonë që është në qiell”, thonë të krishterët. Dhe ndoshta kjo traditë e krishterë është më e ngulitur tek amerikanët , pasi dhe legjenda apo fakti i ardhjes të pelegrinëve të anijes “Mayflower” dhe takimi dhe bashkëjetesa me indianët mbështeteshin në konceptin kristjan të mirënjohjes.

Shumë njerëz që nuk thonë kurrë faleminderit thjesht nuk i vërejnë ose vlerësojnë gjestet e këtij lloji. Atyre u mungon inteligjenca dhe ndjeshmëria e nevojshme emocionale për të kuptuar mirësinë e njerëzve të tjerë ose përpjekjet për ta bërë jetën e tyre më të lehtë. Ata marrin gjithçka që ju bëni për ta si të mirëqenë, sepse kjo është ajo që ata presin nga ne. Kjo mungesë e ndjeshmërisë mund të bëhet kronike. Këta njerëz mund të bëhen edhe më kërkues ose armiqësorë me kalimin e kohës. Nëse filloni t’u thoni jo kërkesave të tyre në një moment, ata do të reagojnë negativisht. Kur kjo të ndodhë, ju ndoshta pyesni veten “Pse e bëra atë për atë person?” Sidoqoftë, është e rëndësishme të kalojmë atë ndjenjën e sikletit dhe madje edhe të fajit për të kuptuar një fakt shumë të thjeshtë: nuk jeni ju, janë ata. Mosmirënjohja ka arsye konkrete psikologjike.

Ju ndoshta keni hasur në njerëz që kurrë nuk ju thonë faleminderit dhe kanë menduar pse sillen kështu. Sipas psikologut Pinhas Berger nga Universiteti i Tel Avivit, njerëzit që kurrë nuk thonë falënderime humbasin mundësinë për të krijuar marrëdhënie të kënaqshme shoqërore. Ata gjithashtu potencialisht pengojnë në rritjen e tyre emocionale.

Faik Konica ishte i bindur se për ta quar një komb përpara pos anëve pozitive dhe pos lëvdatave duhet t’ia tregosh edhe dobësitë dhe të metat që i posedon, dhe jo rastësisht në krejt veprimtarinë e tij shpesh hasim fjalë fyese për vendin dhe për bashkëvendësit e tij. Në shkrime Konica del urryes kundrejt shqiptarëve, ngase nuk mund t’i gëlltite dot budallallëqet e shumta që ata i posedonin, nuk mund të pranonte se kombi i tij përbëhej nga kaq shumë njerëz kokëtrashë, nuk mund të pranonte faktin se si populli i tij merrej me gjëra të kota dhe nuk ushqenin ambicie për ditë më të mira.

E tek shqiptarët si duket krenaria e tyre proverbiale s’i le të shprehin mirënjohjen për punën e dikujt në favor të tyre “ Ne jemi një komb i ftohtë, shkruante Konica ku secilido mendon për veten e tij… Ata shqiptarë për të cilët bota thonë se janë “të egër”, shqiptarët e maleve e të pyjeve, ata s’janë të ftohtë, por përkundrazi, janë shqiptarë të mirë… sikur të kish njerëz t’u jepnin të kuptonin [t’i ndërgjegjësonin]. (Vepra 3, f. 100). Por si qysh?

Njerëzit që nuk thonë kurrë faleminderit (sepse nuk duan, ose nuk dinë si ta thonë) zhvlerësojnë ose minojnë vlerën e gjesteve dhe përpjekjeve pozitive të njerëzve të tjerë. Kjo ka një ndikim në shoqëri. Kështu, ata përfundimisht do të marrin përsëri atë që i projektojnë botës: mosbesimin dhe armiqësinë.

Historia e “Ditës së Falënderimeve” dhe “Festa e gjelit”?

Por le të kthehemi tek Thanskgiving- “Dita amerikane e Falënderimeve” që është një festë federale në Shtetet e Bashkuara, e festuar të enjten e katërt të Nëntorit. Ajo filloi si një festival i vjeljeve, dhe sot e kësaj dite pjesa kryesore e festimeve të Falënderimeve mbetet “Darka e Falënderimeve”. Darka tradicionalisht përbëhet nga ushqime dhe pjata autoktone të Amerikës, përkatësisht: gjel deti, patate (zakonisht pure), gravy, (një farë çervishi) kunguj, misër, bishtaja, boronica (tipike në formë salce) dhe (ëmbëlsirë) pie me kunguj. Falënderimet vlerësohet si fillimi i sezonit të festave vjeshtë-dimër ku hynë dhe Krishtlindjet dhe Viti i Ri.

Kur po diskutoja me një komshiun tim të ri shqiptar, ngjitur shtëpisë për festimet e “Thanksgiving këtë vit mes pandemisë. Nëna e tij që ka pak kohë që ka ardhur nga Shqipëria e pyeti, se çfarë është kjo festë. “ Festa e gjelit “ iu përgjigj ai. Në pamje të parë duket si një darkë familjare ku mbreti është mishi i gjelit të detit dhe aq, por jo ajo ka një domethënie më të madhe të ngulitur në psikologjinë kolektive amerikane.

Ngjarja që amerikanët zakonisht e quajnë “Falënderimi i Parë” u festua nga Pelegrinët pas korrjes së tyre të parë në Botën e Re në tetor 1621. Kjo festë zgjati tre ditë dhe, – siç tregohet nga i pranishmi Edward Winslow – morën pjesë 90 amerikanë vendas dhe 53 pelegrinë. Kolonistët e New England ishin mësuar të festonin rregullisht “falënderime”, ditë lutje duke falënderuar Zotin për bekime të tilla si fitorja ushtarake ose fundi i një thatësire, ndaj u quajt kështu.

Dyqind e tridhjetë e një vjet më parë, Presidenti George Washington e deklaroi të enjten, e 26 nëntorit një ditë “Falënderimesh”, një ditë për amerikanët për të njohur “mundësinë për të krijuar në mënyrë paqësore një formë qeverisjeje për sigurinë dhe lumturinë e tyre”. Në 1863, kur Presidenti Abraham Lincoln i shndërroi Falënderimet një festë kombëtare, vetëm disa muaj pas Betejës së Getisburgut, ai kasnecoi, “Bekimet për të korra të frytshme dhe qiej të shëndetshëm në mes të një lufte civile me përmasa dhe ashpërsi të paparë … Ato janë dhuratat e hirshme të Zotit të Madhërishëm, i cili, na ndëshkoi ne me zemërim për mëkatet tona, megjithatë na e ka kujtuar mëshirën. Ndaj më është dukur e përshtatshme dhe e duhur që ato ( falënderimet) të pranohen solemnisht, me nderim dhe mirënjohje si me zemër dhe një zëri si një kremtim nga i gjithë Populli Amerikan “.

Politikë “pёr drejtësi” racore me “Thanksgiving” e parë

Në një kohë kur Amerika po lodhet nën peshën dhe kontradiktat e historisë së saj, erdhi dhe përkujtimi i 400 vjetorit të hedhjes së spirancës, së anijes “Mayflower” ( Lulja e majit”në këto brigje. Në kohën kur vendi është detyruar të përballet me trashëgiminë e dobët të skllavërisë dhe racizmin sistematik që u rrit nga ai “Mëkat Origjinal” shkruajnë aktivistë radikalë që kërkojnë rishkrimin e Historisë së Amerikës parë me këndvështrimin e sotëm kujtojnë se statujat që përkujtojnë heronjtë e Konfederatës janë rrëzuar dhe hequr. Janë shfaqur “monumente të reja”, siç janë fjalët Black Lives Matter të pikturuara me shkronja të verdha fluoreshente në pragun e Shtëpisë së Bardhë.

Vetëm disa javë më parë Presidenti Donald Trump njoftoi krijimin e Komisionit 1776 për të promovuar “arsimin patriotik” dhe “mrekullinë e historisë amerikane” si kundërpeshë ndaj Projektit 1619, johistorik, antiamerikan e suportuar nga gazeta prestigjioze e majtë New York Times, një seri arsimore të botuara në internet, me emrin e vitit kur u sollën skllevërit e parë në Virxhinia. Sipas këtyre “historianëve” që i shohin të gjitha momentet historike si dallime racore. Dhe se gjoja Amerika nuk është vend i lirisë po i ndërtuar si vend i mëkatit të parë të skllavërisë duke u shoqëruar me paragjykime antisociale dhe raciste nga ana tjetër duke mos gjykuar njerëzit nga sjelljet dhe karakteri por nga ngjyra e lëkurës. Pasi duke qenë i bardhë, ti je racist qysh në lindje dhe non sense të tilla si faji i “whiteness”.

Ku përshtatet zbarkimi i anijes Mayflower brenda historisë amerikane? Çfarë rëndësie duhet t’i kushtojmë ardhjes së këtyre kundërshtarëve anglezë? Si e informon ajo ngjarje në të tashmen?, pyet gazetari i BBC , Nick Bryant i cili është njeri që mbështet këto ide.

Ndoshta është një gabim të shikosh ardhjen e Mayflower si ndërveprimin e parë midis kolonëve të bardhë dhe indigjenëve të Amerikës së Veriut. Kontaktet me evropianët kishin vazhduar për të paktën një shekull, pjesërisht sepse tregtarët e skllevërve kishin në shënjestër amerikanët vendas. Kur pelegrinët dolën në breg, disa anëtarë të fisit Wampanoag dinin të flisnin edhe anglisht.

Mayflower është një dokument historik domethënës, “djepi i përkundës i lirive tona”, siç e tha një historian në mënyrë evokuese. I nënshkruar nga Pelegrinët dhe të ashtuquajturit të huaj, mjeshtrit, tregtarët dhe shërbëtorët e tyre duke kërkuar liritë fetare sollën me vete idenë për të krijuar një koloni të suksesshme, që ra dakord të miratojë “ligje të drejta dhe të barabarta për të mirën e Kolonisë”. Që eksperimenti i parë në vetëqeverisjen e Botës së Re, disa studiues madje e shohin atë si një lloj Magna Carta Amerikane, një model për Deklaratën e Pavarësisë dhe Kushtetutën e SHBA. Pra nuk është vetëm puna e gjeli, apo jo?

Për të gjitha ato, vetëm për kohën e vetme kur Etërit Pelegrinë shfaqen më të madhe në imagjinatën kombëtare, është pikërisht në Festën e Falënderimeve, në atë festë para Krishtlindjes me pie me gjel deti dhe kunguj, kur e gjithë Amerika shton kaloritë dhe bashkohet i gjithë fisi. Kjo festë kombëtare rrjedh nga kremtimi që shënon korrjen e parë në vitin 1621, kur kolonët zbarkuan dhe u takuan me fisin Wampanaog me indianët e Amerikës. Kjo është paketuar si një akt i bashkëjetesës paqësore, një banket i shoqërueshëm që sugjeron se Etërit Pelegrinë u mirëpritën nga amerikanët indigjenë me krahëhapur. Megjithatë, shumica e asaj çka u mësohet nxënësve e shkollave amerikane në lidhje me këtë festë nuk i reziston shqyrtimit të ngushtë historik.

Sipas autorëve të duan të zhdukin kulturën dhe historinë amerikane , si vendi i lirisë, barazisë dhe ndjekjes së lumturisë që është në themel të kushtetutës amerikane aktuale amerikane e ta zëvendësojnë atë me vendin e mëkatit origjinal të skllavërisë, kjo është një mitologji, jo një histori. Ka pasaktësi të paqëndrueshme, thonë ata. Është menduar, për shembull, që mishi i gjahut ishte mishi kryesor që u ofrua. Menuja e sotme me paj e me gjel deti dhe kungull u shpik nga një botuese e revistës “Shekulli 19-të”, një Martha Stewart e kohës së saj, e cila kishte lexuar për atë festën e parë dhe kishte lobuar pranë Abraham Lincolnit për t’i kthyer Falënderimet në një Festë Kombëtare. Por sidoqoftë mit apo jo ç’të keqe ka ideja që përcjell lirinë e barazinë.

“Por është trillimi më i madh që është më i dëmshëm, shtojnë ata. Në një ritregim mashtrues, vendi i amerikanëve vendas në atë tryezë zakonisht është keqpërdorur dhe keqkuptuar. Falënderimet kanë inkurajuar idenë se amerikanët autoktonë përshëndetnin me kënaqësi kolonët evropianë të bardhë; ndihmuan në mësimin e të ardhurve të rinj se si të mbijetojnë në Botën e Re; jetuan së bashku në mënyrë harmonike; u bashkuan së bashku për këtë festë dhe pastaj u zhdukën nga historia.

Falënderimet janë bërë si pasojë thonë ata një vello amerikane, një mantel i padukshëm nën të cilin janë fshehur të vërtetat e papërshtatshme të historisë për shekuj me radhë ndaj si të tilla duhet të mos festohen e të hiqen si puna e statujave.

Megjithëse kishte një ndjenjë qetësie në ato vitet e para, kryesisht për shkak se fisi Wampanoag dëshironin aleatë kundër një fisi rival, ajo shpejt u shpërbë. Amerikanët vendas u bënë viktima të kolonëve; pre e grabitjeve të tyre tokësore, shfrytëzimit të burimeve të tyre natyrore dhe sëmundjeve fatale të importuara nga Evropa, nga të cilat ata nuk kishin imunitet. Të gjitha këto tensione shpërthyen në një seri luftërash midis banorëve autoktonë të Anglisë së Re dhe kolonizatorëve që u grabitën tokat atyre.

“Etërit Pelegrinë pohuan gjithashtu dominimin e racës së bardhë, shpesh me forcë vrasëse. Gjatë këtyre viteve të para, në një cikël vrasjesh për hakmarrje, kishte masakra në të dy palët. Por është trillimi më i madh që është më i dëmshëm. Në një ritregim mashtrues, vendi i amerikanëve vendas në atë tryezë zakonisht është keqpërdorur dhe keqkuptuar. Falënderimet kanë inkurajuar idenë se amerikanët autoktonë përshëndetnin me kënaqësi kolonët evropianë të bardhë; ndihmoi në mësimin e të ardhurve të rinj se si të mbijetojnë në Botën e Re; jetuan së bashku në mënyrë harmonike; u bashkuan së bashku për këtë festë përplasjeje dhe pastaj u zhdukën nga historia. Është një rrëfim i vlefshmërisë koloniale; të pranimit të sajuar; të akomodimit të së bardhëve. Është një histori që pranon me vlerë nominale një vulë kolonie të projektuar nga Massachusetts Bay Colony, e cila paraqet një indigjen amerikan gjysmë të zhveshur duke iu lutur anglezëve për “Come Over and Help Us.”, pohojnë ideatorët e këtyre teorive.

“Falënderimet janë bërë si pasojë një vello amerikane, një mantel i padukshëm nën të cilin janë fshehur të vërtetat e papërshtatshme të historisë për shekuj me radhë, thonë këta farë studiuesish, si Nick Bryant, në shkrimin “Në 400 vjetorin e Mayflower : cfarë dimë gabim rreth etërve pelegrinë”. Shkrim i cili ka brenda një nonsens ‘ndonëse pranon se Thanksgiving është një mit, përpiqet ta hedhë poshtë me përgjithësime historike dhe wshtw krejt i ngjashëm me ta që rrezojnë statujën e Kolombit që s’ka asnjë lidhje me historinë e SHBA, përveç faktit se zbuloi Amerikën.

“Megjithëse kishte një farë qetësie në ato vite të hershme, kryesisht për shkak se fisi Wampanoag dëshironte të regjistronte aleatë kundër një fisi rival, paqja shpejt u shpërbë. Amerikanët vendas u bënë viktima të kolonëve; pre të grabitjeve të tyre tokësore, shfrytëzimit të burimeve të tyre natyrore dhe sëmundjeve fatale të importuara nga Evropa nga të cilat ata nuk kishin imunitet. Të gjitha këto tensione shpërthyen në një seri luftërash midis banorëve autoktonë të Anglisë së Re dhe kolonizatorëve

“Kjo, pra, është një histori më shumë e konfliktit sesa e bashkëpunimit, e gjakderdhjes, jo e vëllazërisë. Festat e Falënderimeve ndonjëherë mbaheshin për të festuar fitoret mbi Amerikanët Vendas. Etërit Pelegrinë pohuan gjithashtu dominimin e racës së bardhë, shpesh me forcë vrasëse. Gjatë këtyre viteve të para, në një cikël vrasjesh për hakmarrje, kishte masakra në të dy palët. Por egërsia e kolonëve të bardhë ishte groteske. Ndarja racore ka qenë prej kohësh vendosja e paracaktuar e jetës amerikane, dhe ata kolonët e parë të bardhë shënuan vijën e ngjyrave në gjakun e amerikanëve vendas. Megjithatë, deri më sot, Etërit Pelegrinë vazhdojnë të portretizohen kryesisht si vetë viktimat e persekutimit, azilkërkuesit origjinalë që ikën nga intoleranca fetare e atdheut të tyre.”, përfundon ai.

Kjo, pra, është një histori më shumë e konfliktit sesa e bashkëpunimit, e gjakderdhjes, jo e vëllazërisë. Festat e Falënderimeve ndonjëherë mbaheshin për të festuar fitoret mbi Amerikanët Vendas, thonë këta autorë, që kanë të njëjtin mentalitet si ata rrëzuesit e statujave si të Kolombit apo të baballarëve të kombit e tjerëve që luftuan për heqjen e skllavërisë si presidentit dhe gjen. Ulisess Grant . Ide të përkrahura nga krahu radikal i demokratëve në kongres si Alexandra Ocasio Cortez dhe disa universitete prestigjioze si Harvard dhe Princeton University, që janë bërë vatra të indoktrinimit të ekstremit të majtë dhe të rivlerësimit të historisë së SHBA dhe aktivistë kundër fjalës së lirë.

Sipas këtij gjykimi edhe znj. Cortez duhet ta ndërrojë mbiemrin, pasi ka mbiemrin e një konkuistatori spanjoll, Hernán Cortés de Monroy y Pizarro Altamirano, Markezi i Parë i Luginës së Oaxaca-s që drejtoi një ekspeditë që shkaktoi rënien e Perandorisë Azteke dhe solli pjesë të mëdha të asaj që tani është Meksika kontinentale nën sundimin e Mbretit të Kastiljes në fillimin e shekullit të 16-të , që emërtoi Gjirin e Kalifornisë me emrin e tij “ Deti i Cortezit”.

Mjerisht kësisoj studiuesish nuk e kuptojnë se historia e djeshme nuk mund të shihet në dritën e idealeve dhe të mentalitetit të sotëm.

Pandemia dhe Festa e Falënderimeve

Por le të lemë historinë dhe t’i kthehemi të sotmes. 2020-ta do të mbahet mend, si një vit i pikëllimit dhe vështirësive të mëdha në historinë e Amerikës dhe të gjithë botës. Amerikanët janë përsëri në luftë – me njëri-tjetrin politikisht dhe me virusin. Dhe, si në 1863, shumë do të mungojnë në festimet e këtij viti – dhe mbi 240,000, të vdekur nga koronavirusi sipas numërimit të fundit dhe 12 milionë të infektuar. Të gjithëve na duhet kohë për të mbajtur zi dhe për të shëruar tok me ata që duam. Por koronavirusi vazhdon të na testojë duke na mbajtur larg edhe nga festat. ‘

Një miku im shqiptar profesor i Historisë Amerikane A.Z , dhe pse republikan, mendon se Biden fitoi pasi përmendi në debatin presidencial karrigen bosh në festën e Thanksgiving. Prapë Thanksgiving dhe politikë. Vdekja nuk ka pse të bëhet pjesë e politikës, sëmundja nuk njeh parti. Mjerisht ka ndodhur.

Na thuhet se tubimet e vogla në ambiente të mbyllura mund te nxisin dhe arrijnë kulmin me infektimet me raste koronavirusi. Madje guvernatori Murphey i New Jersey, ka aprovuar një urdhër për të mos u grumbulluar më shumë se 10 veta për darkë. Familja dhe miqtë kur bëhen bashkë me dhe pa maska sepse ashtu duken “mirë”. Dhe nuk është fakti pse vetëm njerëzit asimptomatikë janë shkaktarët e pjesës më të madhe të kësaj përhapjeje. Është po ashtu edhe fakti se ne nuk duam të mendojmë keq për të dashurit tanë. Ne duam t’u besojmë atyre dhe të besojmë se ata nuk do të na dëmtojnë. Dhe kjo i bën shumë nga traditat tona të Falënderimeve, -me komoditetin që kërkojmë dhe zakonet të cilat ne dëshirojmë – veçanërisht. mjaft të rrezikshme në mes të një pandemie.

Çdo familje do të duhet të peshojë mirë rreziqet e festimit të Falënderimeve, personalisht ose në mënyrë virtuale. Kjo llogaritje duhet të varet nga nivelet e transmetimit të sëmundjes në komunitet, aksesin lokal në kujdesin shëndetësor, moshën dhe kushtet themelore mjekësore së të afërmve tanë. Ndërsa këshilla jonë dhe opsioni më i sigurt është të festojmë festën brenda vatrave tona shtëpiake ose praktikisht, disa amerikanë do të marrin pjesë në tubime edhe më të mëdha festive. Por edhe për ato familje, ka mënyra për ta zvogëluar rrezikun. Por është habi se guvernatorët që ndalojnë dhe darkat familjare, nuk thonë gjë për tubimet e protesta politike. Hipokrizia e guvernatorit të Kalifornisë Gavin Newsom që ndalon njerëzit të festojnë , shkon vetë në darkë mondane pa maskë dhe me shumë donatorë madje mjekë, shpjegohet me thënien “ bëni si them unë mos bëni si bëj unë” ka revoltuar mjaft kalifornianë.

Pavarësisht nëse jeni duke pritur dikë apo jeni mysafir, dijeni nivelin tuaj të rehatisë me të qenit në ambiente të mbyllura kundrejt natyrës, distancimin shoqëror dhe mbajtjen e maskave. Kërkoni nga të gjithë të tjerët që do të bashkohen me ju ta marrin në konsideratë gjithashtu.

Lërini të gjithë të dinë se çfarë bëjnë të tjerët. Adoleshentët nuk janë të vetmit që janë të ndjeshëm ndaj presionit të bashkëmoshatarëve. Ne që të gjithë jemi. Shumica e amerikanëve kanë veshur maska që nga pranvera, dhe mbajtja e maskave është rritur që atëherë (nga 78% në prill në 89% në qershor, sipas Qendrave të SHBA për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve). Dhe një shumicë e të rriturish sipas CDC, gjithashtu kanë mbajtur distancën 2 metra larg, duke shmangur vendet e mbushura me njerëz, duke larë duart, duke shmangur restorantet dhe anuluar aktivitetet sociale për të zvogëluar rrezikun e infektimit të tyre me Covid. Ndërsa jo të gjithë i bënë të gjitha këto gjëra në mënyrë të vazhdueshme ose të përshtatshme, njerëzit po përpiqen. Anëtarët e familjes suaj ndoshta janë gjithashtu. Bëni të ditur se i keni vërejtur dhe i vlerësoni veprimet e tyre.

Takimet e Falënderimeve këtë vit do të jenë pak si të bëni një udhëtim familjar në rrugë. Të gjithë ata që hipin në makinë duhet të ndihen të sigurt gjatë gjithë udhëtimit. Edhe nëse jeni një shofer i shkëlqyeshëm që zakonisht udhëton me shpejtësi 10 milje në orë, nëse gjyshja nuk ndihet e sigurt me atë shpejtësi, atëherë duhet të ngadalësoni shpejtësinë në mënyrë që ta ndihmoni të ndihet rehat.

Nuk ka asnjë plumb argjendi kundër koronavirusit, por ne kemi mjaft masa pjesërisht mbrojtëse që janë shtesa dhe janë shumë efektive kur shtresohen së bashku. Tani e dimë, për shembull, që njerëzit në ambiente të mbyllura me ajër me qarkullim të dobët mund të infektohen edhe nëse mbajnë maska. Ne kemi parë gjithashtu që të jesh në një turmë jashtë pa një maskë mund të jetë e rrezikshme. Synoni të paktën të mbani të paktën dy në tre nga këto masa si mbajtjen e maskave, distancën shoqërore dhe ajrimin.

“Sindroma e Çrregullimit e Ditës së Falënderimeve”

Katër vjet më parë, rreth kësaj kohe të vitit, një sëmundje e re e çuditshme emocionale u shfaq në të gjithë Amerikën. Mund ta quaj atë “Sindroma e Çrregullimit të Falënderimeve”. Dhe që atëherë, ajo është rritur në mënyrë të vazhdueshme në ashpërsi dhe përhapje. Ju ndoshta do t’i njihni simptomat në anëtarët e familjes ose, mjerisht, edhe brenda vetes tuaj.

TDS “ Thanksgiving Distress Syndrome” prek njerëzit që kalojnë festën e Falënderimeve me anëtarët e familjes me bindje të kundërta politike nga ato të tyret, nga e cila pak familje përjashtohen. Vuajtësit e kësaj sindrome shfaqin sjelljet e mëposhtme: Frikë nga darka e Falënderimeve me të afërmit nga pala tjetër politike, një tendencë për të pirë shumë dhe, më e keqja, një detyrim i pakontrollueshëm për t’u përfshirë në argumente politike të hidhura që i bëjnë të gjithë të pranishmit të ndjehen të mjeruar, të hidhëruar dhe të nxituar për t’u larguar. Kjo Sindromë është gjithashtu e lehtë për tu kapur dhe e vështirë për t’u kontrolluar pasi një familje të infektohet, dhe kjo prek partizanët e të dyja palëve në mënyrë të barabartë. Edhe pse nuk është zbuluar ende asnjë vaksinë për TDS, ka shpresa!

Duke ndjekur disa rekomandime dhe rregulla të arsyeshme të sjelljes, dhe duke bërë përpjekje për të qenë të vetëdijshëm dhe duke ushtruar një mënyrë vetëkontrolli, dëmtimi serioz për shumë miqësi për të ardhur keq mund të shmangen.

Frenoni detyrimin tuaj për të filluar një bisedë me fjalët “Unë thjesht jam i kënaqur që Biden fitoi” ose “Unë jam aq i shkatërruar se Trumpi humbi”. Apo pyetje të tilla idiote, si kush është më proserb ( tradhtar) Rama që shkon me Vuçiçin apo Basha që “fshehu “ kasetën e masakrës së Krushës? Pasi gëzim për triumfin ose pikëllimi për humbjet, bashkëbiseduesit tuaj, do t’i duken se janë, po aq fyese dhe sa dhe tërheqëse. Po pse të hapin gjyq, kur s’fitoni gjë ?

Ndonjëherë, me shumë përpjekje, mund të jetë e mundur të flasim për politikë me dikë që nuk pajtohet duke e bërë atë një diskutim abstrakt, p.sh “Çfarë mendoni se Trump duhet të kishte bërë ndryshe?” Për shembull, por darka e Falënderimeve nuk është vendi për t’u praktikuar kjo aftësi e vështirë diplomatike.

Ekziston një e vërtetë psikologjike që qëndron në themel të këtyre rekomandimeve, që askush duket se nuk i pranon: Pavarësisht sa elokuentë mendoni se jeni, apo sa jeni të bindur që mendimet tuaja janë të vetmet të sakta, nuk ka gjasa të ndryshoni natyrën njerëzore. As mendimin e të tjerëve. Pranoni që nuk mund të fitoni asnjë luftë politike (njerëzit nuk ndryshojnë mendim sepse ne duam që ata ta bëjnë atë gjë të tillë), nuk ndryshohen opinionet me argumente, por ju nga na tjetër mund të arrini të prishni një darkë familjare, të ngjallni mëri, hatër mbetje dhe të dëmtoni ose shkatërroni seriozisht një marrëdhënie familjare. Mua më kanë qëlluar që edhe me miq në darka familjare pasi duke punuar në TV mi dinë mendimet u janë shmangur debateve pasi janë muhabet pa bukë. A ia vlen? Mos harroni se nuk ka mungesë të shokësh të një mendjeje me të cilët do të jenë të kënaqur të flisni për zgjedhjet pafund; kërkoji ato në një rast tjetër.

Të gjithë e dimë që të flasësh për politikë në tryezën e Falënderimeve, por dhe Vitit të Ri është e sigurt që do të përfundojë në një konflikt dhe fatkeqësisht, kur edhe masat e shëndetit publik për të kontrolluar pandeminë janë politizuar. Është më mirë ta pranoni këtë paraprakisht dhe të vendosni disa rregulla themelore. Qëllimi këtu është që të kemi një Ditë falënderimesh argëtuese dhe të sigurt; për të mos e ndryshuar mendjen e askujt. Në mënyrë që të vendosni rregulla themelore midis njerëzve me profile të ndryshme rreziku, duke shfrytëzuar më shumë shkencën e sjelljes sesa të shëndetit publik.

“Ju nuk doni të jeni Grinch që vodhi pushimet,” thotë Dr. Tony Fauci, Drejtori i Instituteve Kombëtare të Alergjisë dhe Sëmundjeve Infektive. Pushimet na japin një mundësi për qëndrueshmëri dhe lidhje në familje, por ato gjithashtu lejojnë krijimtari në mënyrën se si ne festojmë.

Në mitologjinë amerikane të Festës së Krishtlindjeve, njihet Grinch një personazh i trilluar i krijuar nga Dr. Seuss. Ai njihet më shumë si personazhi kryesor i librit për fëmijë “Si Grinch Vodhi Krishtlindjet! “(1957) Ai është luajtur shprehur nga shumë aktorë të ndryshëm, Jim Carrey. Grinch përshkruhet si një krijesë leshtore, me bark, tenxhere, në formë dardhe, me hundë të butë, me një fytyrë si mace dhe personalitet cinik. Në përshtatjet me ngjyra të plota, ai zakonisht ka ngjyrë jeshile në avokado. Ai ka kaluar 53 vite, duke jetuar i izoluar në një shkëmb, me pamje nga qyteti i Whoville. Ai posaçërisht e urren sezonin e Krishtlindjeve, duke shënuar veçanërisht zhurmat e ndryshme të kohës së Krishtlindjes, duke përfshirë edhe këndimin e këngëve të Krishtlindjeve. Në pamundësi për ta duruar më shumë festën, ai vendos ta shkatërrojë atë një herë e përgjithmonë. Dhe ne nuk duhet të bëhemi të tillë apo jo?

Kjo Festë Falënderimesh mund të jetë një kohë për të rikrijuar traditat tona dhe për t’u kthyer në rrënjët historike sa amerikane dhe shqiptare, se gjithnjë pas Falënderimeve është dhe 28 Nëntori. Nëse përdorni ditën për të reflektuar në bekimet tuaja dhe bëni zgjedhje për të optimizuar sigurinë nga virusi në vend të ruajtjes së zakoneve familjare ju do të nderonit pikërisht qëllimin origjinal të George Uashingtonit, duke bërë Thanksgiving një festë ” të sigurisë dhe lumturisë” së familjes.

Dhe tani më falni nëse e kam tepruar me këto mendime. Ndërkohë, ju bëftë mirë!

A do të pranojë humbjen Donald Trump?

November 15, 2020 by dgreca

Analizë nga Rafael Floqi/

Një javë pasi demokrati, Joe Biden, fitoi zgjedhjet presidenciale në SHBA, dhjetëra mijëra mbështetës të presidentit, Donald Trump, marshuan në Uashington, për të protestuar ndaj rezultateve, dhe për t’i bërë jehonë pretendimeve të tij – të pabazuara ( deri tani)- për mashtrim zgjedhor.

Duke mbajtur flamuj dhe të veshur me kapele të stolisura me parullën e Trumpit “Make America Great Again – MAGA”, demonstruesit marshuan nga një shesh afër Shtëpisë së Bardhë deri te Gjykata Supreme. Njerëzit brohorisnin “USA, USA” dhe “katër vjet më shumë” dhe mbanin shenja që shprehnin pakënaqësi me procesin e votimit.

Pres. Trump dhe ekipi i tij ligjor kanë filluar një sërë sfidash ligjore, pavarësisht se zyrtarët e zgjedhjeve në të gjithë vendin kanë thënë se ata nuk panë prova të shumta të parregullsive serioze. Trump ende nuk e ka mbajtur fjalimin e zakonshëm të humbjes, dhe është zotuar të vazhdojë me kundërshtimin e tij. Avokatët e tij kanë filluar një seri betejash të ashpra ligjore kundër rezultateve në disa shtete dhe deri më tani nuk kanë arritur ndonjë sukses të dukshëm.

Normalisht, ajo që ndodh midis Ditës së Zgjedhjeve dhe Ditës së Përurimit është një seri formalitetesh të cilave pak njerëz duket se u kushtojnë vëmendje. Por refuzimi i Presidentit Trump për të pranuar se ka humbur ndaj Presidentit të zgjedhur Joseph R. Biden Jr., dhe pranimi i republikanëve të lartë për përpjekjet për të vërtetuar procesin demokratik, kanë bërë që dalin në pah çështje të çuditshme procedurale.

Për të siguruar rizgjedhjen, Trump do të duhet të përmbysë epërsinë e Biden në disa shtete, një rezultat që shumica e analistëve thonë se nuk ka shumë gjasa të ndodhë. Fushata e Trump megjithatë shënoi një fitore ligjore më 14 nëntor kur një gjykatës i Pensilvanisë urdhëroi qarqet të mos numërojnë një numër të vogël të fletëvotimeve me postë, ose të rasteve kur votuesi nuk paraqiti identifikimin e vlefshëm në kohë.

Çfarë ndodh tani? Si i vërtetojnë shtetet rezultatet e këtyre të zgjedhjeve?

Zyrtarët e qarkut ose bashkisë – të cilido nivel të qeverisë është përgjegjës për administrimin e zgjedhjeve në një shtet të caktuar – duhet të numërojnë të gjitha fletët e votimit, të kontrollojnë dyfishin e totalit dhe të sigurohen që çdo votë e vlefshme të përfshihet. Problemi është se procedurat e sakta ndryshojnë nga shteti në shtet.

Pastaj zyrtarët e zgjedhjeve raportojnë çështjet e tyre përfundimtare në shtet, dhe pastaj zyrtari kryesor i zgjedhjeve i cili – shpesh, por jo gjithmonë, është Sekretari i Shtetit – i cili përpilon rezultatet dhe ia paraqet guvernatorit. Shtetet përcaktojnë edhe afatet e tyre për këtë; disa e kanë kryer tashmë, dhe afati i fundit është ai i Kalifornisë më 11 dhjetor.

Guvernatorët duhet t’i dërgojnë Kongresit një “certifikatë konstatimi” me totalin e votave të certifikuara të shteteve të tyre dhe emrat e zgjedhësve të tyre përpara 14 dhjetorit, kur do të mblidhet Kolegji Zgjedhor. Por ka një nxitje të fortë për ta bërë atë sa më herët, sepse rezultatet e certifikuara duhet të jenë gati qysh nga 8 Dhjetori, i njohur si afati i sigurt, për ato rezultate që nuk janë të sfiduara.

Fushata Trump ende mund të paraqesë akuza në një proces gjyqësor, duke sfiduar rezultatet të vërtetuara brenda afatit të i sigurt – çdokush mund të paraqitet në një proces gjyqësor, edhe nëse është i pa merituar. Deri tani një taktikë kryesore e fushatës Trump dhe grupeve konservatore ka qenë përdorimi i proceseve gjyqësore dhe manovrave të tjera në përpjekje për të parandaluar shtetet që të vërtetojnë rezultatet e tyre, ose të paktën të vonojnë procesin aty ku ata dyshojnë që ka shkelje dhe kjo është brenda të drejtës demokratike. Ideja është, pjesërisht, që nëse zyrtarët e zgjedhjeve nuk mund të vërtetojnë fitoret e Z. Biden me kohë, legjislaturat shtetërore të kontrolluara nga Republikanët mund të ndërhyjnë dhe të caktojnë zgjedhës/elektorë pro-Trump në kolegj.

Në Georgia, Z. Trump bëri thirrje dhe sekretari republikan i shtetit autorizoi, një rinumërim me dorë, i cili mund të tejkalojë afatin e certifikimit. Akoma, ky afat është një muaj larg dhe gjykatat mund të ndërhyjnë nëse zyrtarët duket se po e zgjasin artificialisht rinumërimin. Demokratët pretendojnë se kapërcimi i mbi 14,000 vota të Z. Biden është një pengesë e jashtëzakonshme për ta kapërcyer dhe ai nuk ka nevojë për votat elektorale të Gjeorgias se mund të fitojë gjithsesi dhe pa to.

Në Pensilvani dhe Miçigan, Republikanët kanë ngritur padi për të bllokuar certifikimin bazuar në akuza t ose numërim të parregullsive. Por gjyqtarët kanë refuzuar plotësisht ankesat e fushatës Trump deri më tani, dhe kryesitë e Z. Biden janë jashtë diapazonit të rinumërimit: më shumë se 50,000 vota në Pensilvani dhe gati 150,000 në Michigan.

Numri i fletëve të votimit besohet të jetë disa mijëra, të cilat janë shumë pak për të ndryshuar rezultatin në Pensilvani, ku Biden mban një epërsi prej rreth 55,000 votash. Gjykatat në Pensilvani dhe dy shtete të tjera – Arizona dhe Michigan – kanë hedhur poshtë padi të tjera. Zyrtarët e lartë federalë dhe shtetërorë, përgjegjës për sigurinë e zgjedhjeve thanë më 12 nëntor se nuk kishte “asnjë provë” që votat në ndonjë mënyrë ishin të komprometuara ose të ndryshuara.

Çfarë është kolegji zgjedhor ?

Në SHBA nuk vendos shumica popullore se kush zgjidhet president, por ato që quhen kolegje elektorale. Janë 538 gjithsej që llogariten, nga një “kolegj” (votë) për çdo anëtar të Dhomës së Përfaqësuesve (435 të ndarë sipas popullsisë së shteteve – që shpjegon se pse disa shtete kanë më shumë peshë se të tjerët), nga një për çdo anëtar të Senatit (100 në total nga dy për çdo shtet), plus 3 për kryeqytetin Washington DC. New Yorku p.sh ka 29 kolegje zgjedhore, Pennsylvania 20, Wisconsin vetëm 10 e kështu me radhë. Që të zgjidhesh president duhet të fitosh aq shtete sa të mbledhësh të paktën 270 kolegje elektorale.

Kushtetuta e SHBA përmban shumë pak dispozita në lidhje me kualifikimet e zgjedhësve. Neni II, seksioni 1, klauzola 2 parashikon që asnjë Senator ose Përfaqësues, ose Person që mban një Zyrë të Mirëbesimit ose Përfitimit Zyrtar në Shtetet e Bashkuara, nuk do të emërohet zgjedhës. Si atavizëm historik, amendamenti i 14-të parashikon që zyrtarët shtetërorë të cilët janë angazhuar në kryengritje ose rebelim kundër Shteteve të Bashkuara ose u kanë dhënë ndihmë dhe akomodim armiqve të tyre s’kualifikohen nga shërbimi si zgjedhës. Ky ndalim lidhet që me epokën pas Luftës Civile. Certifikatat e konstatimit të secilit shtet konfirmojnë emrat e zgjedhësve të tij të caktuar. Certifikimi i një Shteti për zgjedhësit e tij zakonisht është i mjaftueshëm për të vendosur kualifikimet e zgjedhësve.

Kush i zgjedh zgjedhësit anëtarët e Kolegjit?

Zgjedhja e zgjedhësve të secilit shtet është një proces me dy pjesë. Së pari, partitë politike në secilin shtet zgjedhin listat e zgjedhësve të mundshëm diku para zgjedhjeve të përgjithshme. Së dyti, gjatë zgjedhjeve të përgjithshme, votuesit në secilin shtet zgjedhin zgjedhësit e shtetit të tyre duke hedhur votat e tyre. Pjesa e parë e procesit kontrollohet nga partitë politike në secilin shtet dhe ndryshon nga shteti në shtet. Në përgjithësi, partitë ose emërojnë listat e zgjedhësve të mundshëm në konventat e tyre partiake të Shtetit ose ata i zgjodhën ato me një votë të komitetit qendror të partisë. Kjo ndodh në secilin shtet për secilën palë sipas rregullave që ka shteti palë dhe (ndonjëherë) dhe të ndërhyrjes së partisë kombëtare për procesin. Kjo pjesë e parë e procesit rezulton që secili kandidat për President të ketë listën e tij unike të zgjedhësve të mundshëm.

Partitë politike shpesh zgjedhin individë për propozimin që të njohin shërbimin dhe përkushtimin e tyre për atë parti politike. Ata mund të jenë zyrtarë të zgjedhur nga shteti, udhëheqës të partiakë shtetërore ose njerëz në shtet që kanë një lidhje personale ose politike me kandidatin e Presidentit të partisë së tyre.

Pjesa e dytë e procesit ndodh gjatë zgjedhjeve të përgjithshme. Kur votuesit në secilin shtet hedhin votat për kandidatin presidencial të zgjedhur prej tyre, ata po votojnë për të zgjedhur zgjedhësit e shtetit të tyre. Emrat e zgjedhësve të mundshëm mund të shfaqen ose jo në fletëvotime nën emrin e kandidatëve presidencialë, në varësi të procedurave të zgjedhjeve dhe formateve të votimit në secilin shtet.

Pas kësaj zgjedhësit e mundshëm të kandidatit presidencial fitues emërohet si zgjedhës i Shtetit – përveç shteteve Nebraska dhe Maine, të cilët kanë shpërndarje proporcionale të zgjedhësve. Në Nebraska dhe Maine, fituesi i Shtetit pranon dy zgjedhës dhe fituesi i secilit rreth kongresist (i cili mund të jetë i njëjtë me fituesin e përgjithshëm ose një kandidat tjetër) merr një zgjedhës. Ky sistem lejon Nebraska dhe Maine të japin zgjedhës për më shumë se një kandidat.

Çfarë ndodh në Kolegjin Zgjedhor

Më 14 dhjetor, zgjedhësit e secilit shtet do të hedhin zyrtarisht votat e tyre. Shumica e shteteve kanë ligje që u kërkojnë zgjedhësve të votojnë për kandidatin për të cilin ishin zotuar (në pothuajse të gjitha rastet, fituesin e votës popullore të shtetit të tyre), duke kufizuar mundësinë e “zgjedhësve pa besim”. (Në vitin 2016, ishin disa , por ata nuk e ndryshuan rezultatin përfundimtar.)

Një ndërlikim i mundshëm – por, përsëri, tepër i vështirë – do të ishte nëse një legjislaturë e një shtetit në një farë mënyre do të arrinte të emëronte një elektor pro-Trump dhe ta mbronte atë kundër sfidave ligjore, ndërsa guvernatori certifikoi një propozim elektori pro-Biden përmes procesit normal nga grupe zgjedhësish. Në këtë rast, do të varet nga Kongresi për të vendosur se cila listë do të numërohej.

Nuk ka asnjë dispozitë kushtetuese ose ligj federal që kërkon që zgjedhësit të votojnë sipas rezultateve të votës popullore në shtetet e tyre. Disa shtete, megjithatë, u kërkojnë zgjedhësve të japin votat e tyre sipas votës popullore. Këto zotime ndahen në dy kategori – zgjedhës të lidhur me ligjin e Shtetit dhe ata të lidhur me premtime për partitë politike. Gjykata e Lartë e SHBA ka thënë se Kushtetuta nuk kërkon që zgjedhësit të jenë plotësisht të lirë të veprojnë siç zgjedhin dhe për këtë arsye, partitë politike mund të nxjerrin premtime nga zgjedhësit për të votuar për të emëruarit e partive. Disa ligje të Shtetit parashikojnë që të ashtuquajturit “zgjedhës pa besim” mund t’i nënshtrohen gjobitjes ose mund të skualifikohen për hedhjen e një vote të pavlefshme dhe të zëvendësohen nga një zgjedhës zëvendësues. Gjykata e Lartë vendosi (në vitin 2020) që Shtetet mund të vendosin kërkesa për mënyrën e votimit të zgjedhësve. Asnjë zgjedhës nuk është ndjekur penalisht për mos votim sipas premtimit. Sidoqoftë, disa zgjedhës u skualifikuan dhe u zëvendësuan, dhe të tjerët u gjobitën, në 2016 për dështimin në votimin e premtuar.

Rrallë ndodh që zgjedhësit të mos marrin parasysh votën e popullit duke hedhur votën e tyre elektorale për dikë tjetër përveç kandidatit të partisë së tyre. Zgjedhësit zakonisht mbajnë një pozicion drejtues në partinë e tyre ose u zgjodhën të njohin vitet e shërbimit besnik ndaj partisë. Gjatë gjithë historisë amerikane si komb, më shumë se 99 përqind e zgjedhësve kanë votuar siç kanë premtuar.

Në 2016, Hillary Clinton mori tre milion vota më shumë se Donald Trump, mirëpo ndërsa fitoi shumë thellë në disa shtete, Trump arriti të marrë me vetëm 150 mijë vota më shumë tre shtete kyçe që i dhanë më shumë kolegje zgjedhore. Trump fitoi 304 me 227. Ndërsa 7 shkuan për kandidatë të tjerë – të ashtuquajtur vota “të pabesa”.

Atëherë, a është Kongresi që do të vërtetonte rezultatet?

Ndonëse rezultatet shpesh shpallen që në natën e zgjedhjeve, të martën e parë e Nëntorit, votuesit e kolegjeve elektorale mblidhen vetëm “të hënën e parë pas të mërkurës së dytë të Dhjetorit” që këtë vit është 14 Dhjetori. Pas kësaj, sipas kushtetutës, e drejta për ta zgjedhur Presidentin i kalon Dhomës së Përfaqësuesve në Kongresin Amerikan, kurse për të zgjedhur zv-Presidentin i takon Senatit Amerikan.

Mirëpo, edhe këtu nuk votohet në mënyrë individuale nga kongresistët. Votojnë shtetet. Domethënë kongresistët nga një shtet mblidhen dhe vendosin se kujt do t’ia japin votën. Dhe ndonëse Demokratët kanë shumicën në Dhomën e Përfaqësuesve, Republikanët kanë shumicën e kongresistëve që vijnë prej 26 shteteve, kurse demokratët vetëm në 23 prej tyre. Kurse Pennsylvania është barazim.

Më 6 janar, Kongresi do të numërojë dhe vërtetojë votat elektorale. Në çdo vit normal nga distanca, çertifikatat shtetërore dërgohen deri më 8 dhjetor ose, më së voni, por më 14 dhjetor – supozohet të jetë fundi i mosmarrëveshjeve, dhe gjithçka pas kësaj do të jenë formalitetet. Sipas të gjitha gjasave, ky mund të jetë rasti edhe këtë vit. Por në një rast të pamundur që legjislaturat shtetërore dhe guvernatorët të emërojnë lista të kundërta, atëherë Kolegji do të duhet të zgjedhë.

A është e mundur që Republikanët të jenë në gjendje të përmbysin rezultatet e zgjedhjeve?

Është e mundur, po, të dalësh me skenarë në të cilët ligjvënësit ose gjykatësit krijojnë një mandat të dytë të Trump dhe ta zhytin kombin në një krizë kushtetuese. Por edhe me një Gjykatë Supreme konservatore, një Senat të udhëhequr nga Republikanët dhe komisione kongresiste të drejtuara nga Republikanët në shumicën e shteteve, megjithatë ekspertët e ligjit zgjedhor janë të bindur se kjo nuk do të ndodhë.

Diçka e tillë në të vërtetë ndodhi në vitin 1960: Guvernatori i Hawaii vërtetoi një fitore prej 141 votash për Richard M. Nixon, por një rinumërim i ktheu John F. Kennedy shtetit dhe rezultatet nuk ishin përfundimtare kur u mblodh Kolegji Zgjedhor. Piketat ishin të ulëta – votat elektorale të Hawaii nuk kishin asnjë ndikim në rezultatin e zgjedhjeve, të cilat Kennedy i fitoi – por Kongresit iu desh të zgjidhte mosmarrëveshjen. Vetë Nixon, duke kryesuar Senatin si nënkryetar i ulur, bëri thirrje për pëlqimin unanim për të numëruar listën pro-Kennedy.

Në versionin teorik të këtij skenari të 2020, tha Z. Greenbaum, ligji federal sugjeron që Kongresi duhet të favorizojë listat e guvernatorëve.

Por le të themi që Kongresi i qëndroi palës së partisë, që do të thotë se Kongresi Demokrat zgjodhi propozimin e një guvernatori pro-Biden dhe Senati Republikan zgjodhi propozimin e një legjislature pro Trump. Edhe në rastin e një ngërçi të tillë në Kongres, ligji federal dikton që lista e zgjedhur nga “ekzekutivi” i shtetit në fjalë do të mbizotërojë, sipas David Boies, i cili ishte avokati kryesor i Al Gore në rinumërimin e Florida 2000.

Ka disa paqartësi, tha z. Boies, në lidhje me atë nëse “ekzekutivi” i referohet guvernatorit ose sekretarit të shtetit. Por në të tre shtetet kryesore – Michigan, Pennsylvania dhe Ëisconsin – të dyja figurat janë demokratë.

“Ai nuk ka asnjë shans të përmbysë rezultatin – është thjesht e pamundur”, tha Gerry McDonough, një avokat demokrat i zgjedhjeve i cili punoi për ekipin ligjor të Zëvendës Presidentit Al Gore në rinumërimin e vitit 2000 në Florida. Për NY Times “Unë jam një avokat i rinumërimit këtu në Massachusetts dhe marr kërkesa nga njerëzit gjatë gjithë kohës dhe ata thonë,” Unë jam vetëm 50 vota prapa dhe ne jemi të sigurt që kishte këta aktorë të këqij. ” ashtu ”.

Rinumërimi i vitit 2000 në Florida erdhi pasi George W. Bush mbajti një epërsi jozyrtare prej vetëm 1,784 votash ndaj Z. Gore në mëngjes pas Ditës së Zgjedhjeve; diferenca e tij përfundimtare fituese në shtet ishte 537 vota.

Diferenca më e madhe për t’u përmbysur në një rinumërim të fundit erdhi në garën e Senatit të Minesotës 2008, kur një diferencë prej 215 votash për Senatorin Norm Coleman, një Republikan në detyrë, u përmbys, duke u bërë një avantazh prej 312 votash për Al Franken, kandidat Demokrat, pasi gjykata vendosi që qindra fletëvotime të munguara u refuzuan gabimisht.

Çfarë ndodh nëse Trump nuk pranon humbjen?

Gati dy javë pas zgjedhjeve, Presidenti Donald Trump nuk e ka pranuar humbjen, edhe pasi ish Zëvendës Presidenti Joe Biden siguroi votat e mjaftueshme elektorale për t’u bërë president i zgjedhur duke fituar shtetet kryesore të fushës së betejës. Sipas disa përdoruesve të mediave sociale, nëse Trump refuzon të pranojë dhe vazhdon të kundërshtojë rezultatet, ai mund të ketë ende një rrugë drejt fitores.

Javët e ardhshme mund të jenë kaotike. Ato mund të minojnë besimin e publikut në procesin zgjedhor dhe të çimentojnë besimin e mbështetësve të Trump se zgjedhjet ishin “të vjedhura”.

Fletëvotimet postare do të kenë shumë të meta që avokatët Trump të kapin. Për shembull, nëse një votues jep një adresë tjetër, ose një version tjetër të emrit të tij të tillë si Joe për Joseph ose Richie për Richard, ose nëse ka një ndryshim në nënshkrim, secili prej tyre mund të bëhet një bazë për mosmarrëveshje. Tani këtu vjen kapja. Shteteve u kërkohet të finalizojnë emërimin e 538 anëtarëve të Kolegjit Zgjedhor deri më 8 dhjetor. Kolegji Zgjedhor do të duhet të takohet zyrtarisht deri më 14 Dhjetor për të “zgjedhur” Presidentin.

SHBA dhe madje bota janë mësuar të zgjedhin Kolegjin Zgjedhor me votën e popullit, por asgjë në Kushtetutën e SH.B.A. nuk thotë se duhet të jetë kështu. Artikulli II, seksioni 1 thotë: “Secili shtet do të emërojë, në atë mënyrë që Legjislatura e tij mund të drejtojë, një numër zgjedhësish, të barabartë me numrin e plotë të senatorëve dhe përfaqësuesve për të cilët shteti mund të ketë të drejtë në Kongres.”

Republikanët kontrollojnë guvernatorët dhe legjislaturat shtetërore shumë nga shtetet vendimtare. Kështu, këto shtete mund, në mungesë të një vote popullore, të emërojnë ata zgjedhësit.

Në ditët pas zgjedhjeve, Z. Trump dhe ndihmësit e tij të lartë dhe disa mbështetës të tyre kanë pretenduar se votimi në shtetet kryesore u shënua nga mashtrim i shfrenuar, por ata ende nuk kanë dokumentuar ndonjë provë të keqpërdorimit të gjerë të votimit. Zyrtarët e zgjedhjeve në të 50 shtetet i thanë The Neë York Times këtë javë se ata nuk ishin në dijeni të ndonjë mashtrimi apo keqpërdorimesh të tjera zgjedhore në shtetet e tyre. Çdo ditë që kalon pa dhënë z. Trump prova gjyqësore të mashtrimit në votim i bën shanset e tij ligjore më të gjata, thanë avokatët demokratë dhe republikanë.

“Rruga për të fituar ai është të jesh në gjendje të mbështesësh retorikën e tij dhe të gjesh mashtrime dhe parregullsi të mjaftueshme në mjaft shtete individuale për të përmbysur rezultatet e tyre,” tha Ben Ginsberg, një avokat republikan i cili punoi për Z. Bush në zgjedhjet e vitit 2000, dhe i cili në pension këtë vit dhe u kthye kundër z. Trump.

“Deri më tani, ata kanë dështuar plotësisht ta bëjnë atë dhe, bazuar në regjistrat e tyre gjyqësorë, nuk janë askund afër.”

Pa asnjë shans për të ndryshuar rezultatin e votës popullore në shtetet e fushës së betejës, avokatët thanë se strategjia ligjore e Z. Trump, siç është një, duket se ishte një përpjekje për të vonuar certifikimin e zyrtarëve të zgjedhjeve shtetërore të Z. Biden si fitues, i cili mund të hedhë çështja e emërimit të anëtarëve të Kolegjit Zgjedhor në legjislaturat shtetërore të kontrolluara nga Republikanët.

Pyetja e madhe, çfarë do të ndodhë më vonë?

Edhe kjo teori mbështetet në një seri goditjesh , të gjitha duke qenë të suksesshme në shumë shtete njëkohësisht – gjë që sigurisht do të rezultonte në zemërim të gjerë publik për përmbysjen e rezultateve të zgjedhjeve të vendosura.

Presidenti amerikan Donald Trump e pranon për herë të parë fitoren e kandidatit demokrat Joe Bidenit.Ai me anë të një shkrimi në Twitter potencon që zgjedhjet presidenciale ishin manipuluar.

“Ai fitoi pasi zgjedhjet u manipuluan. Në zgjedhje nuk u lejuan vëzhguesit dhe monitoruesit e votave”, shkruan Trump.

Nëse kjo ndodh, duke pasur parasysh shtetet e parashikuara “të kuqe” që votojnë për të, Donald Trump shumë mirë mund të konsiderohet se është zgjedhur ose të vendosë që ai është ende Presidenti i zgjedhur i Shteteve të Bashkuara. Çështja pothuajse me siguri do të duhet të zgjidhet nga Gjykata Supreme e SHBA. Por tendencat e tij janë kuptuar mirë. Cilado qoftë vendimi përfundimtar i Gjykatës së Lartë, ai vendim nuk ka gjasa të vijë në kohë para 20 Janarit 2021, kur SH.B.A. tradicionalisht betohet për Presidentin në shkallët e Kapitolit për një mandat në detyrë. Nëse kjo nuk do të ndodhë, bota do të duhet të jetojë me Presidentin Donald Trump edhe për ca kohë. Por dëmtimi i institucioneve demokratike mund të jetë afatgjatë.

“Ja çfarë ndodh, e vërtetë, një e vërtetë e thjeshtë. Gjëja më e fuqishme që ruan paqen në Shtetet e Bashkuara të Amerikës (koncesioni) pranimi i humbjes nuk kërkohet nga ligji; është thjesht një zakon, ” Është e vërtetë që koncesioni nuk kërkohet nga ligji i ShBA, megjithëse asnjë kandidat presidencial në historinë moderne nuk ka refuzuar të pranojë, por sidoqoftë Presidenti në ikje duhet të lërë Shtëpinë e Bardhë.

Nuk ka asnjë kërkesë ligjore ose kushtetuese që humbësi në zgjedhjet presidenciale duhet të pranojë. Është një mirësjellje e thjeshtë që filloi në 1896. një telegram që William Jennings Bryan i dërgoi William McKinley dy ditë pas zgjedhjeve: Dhe ai telegram ishte ky; Rezultatet tregojnë zgjedhjen tuaj, dhe unë ngutem t’u bëj urimet e mia. Ne ia kemi dorëzuar çështjen popullit amerikan dhe vullneti i tyre është ligji”. Këto dy fjali konsiderohen të jenë koncesioni i parë publik në politikën presidenciale të SHBA dhe tradita ka vazhduar në një formë ose në një tjetër në çdo zgjedhje që prej asaj kohe. Al Smith dha koncesionin e parë në radio në 1928 pasi humbi ndaj Herbert Hoover. Në vitin 1940, dashamirët e filmit shikuan Wendell Willkie që po pranonte për FDR në kinoditarët para filimit. Dhe në 1952, Adlai Stevenson dha koncesionin e tij në televizionin drejtpërdrejt ndaj Dwight Eisenhower.

Sidoqoftë, tha përdoruesi i Facebook Shane Vaughn në një video të postuar më 8 nëntor pretendon se Trump ka një “ilaç kushtetues për dilemën e tij” dhe, nëse Trump refuzon të pranojë dhe kundërshton rezultatet në gjykatë për t’i parandaluar ato që të certifikohen, amendamenti i 12-të i Kushtetutës së SHBA do t’i referojë vendimin Dhomës.

“Kjo ka ndodhur dy herë në histori,” tha Vaughn. “Kam një ndjenjë që po rregullohet të ndodhë përsëri”.

Por në planin afatshkurtër, është praktikisht e paimagjinueshme që gjithçka do të ndodhë përveç kësaj: Më 20 Janar 2021, Z. Biden do të ngrejë dorën e djathtë, do të bëjë betimin e zyrës dhe do të bëhet presidenti i 46-të i Shteteve të Bashkuara.