Komente – Dielli

Fe e re

May 31, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

John Dewey (1859-1952) filozof, psikolog; Walt Whitman (1819-1892) poet, eseist. Të dy shpresonin për një “demokraci” tërësisht laike që zëvendëson fenë konvencionale: Whitman dhe Dewey ishin ndër profetët e një feje qytetare.

Në të kaluarën, shumica e historive që i kanë nxitur kombet në projekte të vetë-përmirësimit kanë qenë histori për detyrime ndaj një ose më shumë perëndive. Për pjesën më të madhe të historisë evropiane dhe amerikane, kombet kanë pyetur veten se si duken në sytë e Zotit. Ekstrakti amerikan ka qenë zakonisht një besim në favorin e veçantë hyjnor, si në shkrimet e Joseph Smith dhe Billy Graham.

Dewey dhe Whitman donin që amerikanët të vazhdonin ta mendonin veten si të jashtëzakonshëm, por të dy donin të hiqnin dorë nga çdo referencë ndaj favorit ose zemërimit hyjnor. Ata shpresonin të ndanin vëllazërinë dhe dashamirësinë e nxitur nga shkrimet e shenjta nga idetë e prejardhjes së mbinatyrshme, pavdekësisë. Ata donin që amerikanët të krenoheshin me atë që Amerika mund të bënte nga vetja, në vend që të bindej ndaj çdo autoriteti – madje edhe autoriteti i Zoti.

“Mos u bëni kurioz për Zotin,

sepse unë që jam kurioz për secilin

nuk jam kurioz për Zotin”, shkruante Witman.

Amerikanët, shpresonte ai, do të shpenzonin energjinë që kishin shoqëritë e kaluara njerëzore, për të zbuluar dëshirat e Zotit për të zbuluar dëshirat e njëri-tjetrit. Amerikanët do të jenë kureshtarë për çdo amerikan tjetër, por jo për çdo gjë që pretendon autoritet mbi Amerikën.

Të dy Dewey dhe Whitman shpresonin që Amerika do të ishte vendi ku një fe e dashurisë do të zëvendësonte përfundimisht një fe të frikës. Ata ëndërronin që amerikanët do të thyenin lidhjen tradicionale midis impulsit fetar, impulsit për të qëndruar në frikë nga diçka më e madhe se vetja dhe nevojës infantile për siguri, shpresës fëminore për t’i shpëtuar kohës dhe rastësisë, për të ruajtur të parën dhe për të hedhur poshtë të dytën. Ata donin të vendosnin shpresën për një Amerikë pa kasta në vendin e zënë tradicionalisht nga njohja e vullnetit të Zotit. Ata donin që ajo Amerikë utopike të zëvendësonte Zotin si objektin e pakushtëzuar të dëshirës. lufta që drejtësia sociale të jetë parimi gjallërues i vendit, shpirti i kombit.

Rilindasit e shekullit 19-të shpresuan ta fusnin këtë ndjejnē në Shqipëri. Por thirrja “Feja e shqiptarit është shqiptaria” nuk zuri vend. Dëshira e tyre mbeti Utopi. U përpoqën komunistët për ta zevendēsuar; feja e tyre u kthye në ‘izma’, u provua, u përhap në gjysmën e botë, dhe dështoi. Globalizmi shpreson, por jo nëse jeta qëndron e mbyllur në kufijtë e kësaj bote, thënë thjesht, nëse nuk zbulohet ndonjē planet tjetër me jetë si e jona. Është frika nga jashtë, qe mbledh njerëzit brenda, thuhet.

Photo: https://www.poetryfoundation.org/poets/walt-whitman

Tri goditjet kundër arsimit në Kosovë

May 26, 2023 by s p

Bajram Mjeku/

Arsimi në Kosovë i ka patur rënie-ngritjet e tij, por tri goditjet e rënda që i ka pësuar në gjysmëshekullin e fundit, kërkojnë kohë dhe përkushtim të jashtëzakonshëm për t’i rikuperuar.

Goditjen e parë, arsimi në Kosovë e përjetoi menjëherë mbas demonstratave të pranverës së vitit 1981, kur mësimdhënësit shqiptarë përjetuan goditje në dy segmente; presionin politik të kohës nga regjimi serb dhe pagat e jodinjitetshme. Që nga kjo kohë, nuk ishte joshëse të ishe mësimdhënës, përkundër idealizmit të madh që mësimdhënësi shqiptar e përdori për mbijetesë edhe për disa vite tjera.

Goditjen e dytë, arsimi në Kosovë e përjetoi mbas rënies së autonomisë së Kosovës, kur regjimi serb mbylli me dhunë institucionet arsimore, si dhe të gjitha institucionet tjera. Mijëra nxënës e studentë shqiptarë u detyruan që procesin mësimor të ndjekin në shtëpitë-shkolla, më saktë në bodrumet e shtëpive private. Rreth njëzetedy mijë mësimdhënës shqiptarë mbetën nën mëshirën e fatit me të ashtuquajturat paga, të cilat në fakt nuk ishin as ndihma sociale. Nxënësit dhe studentët shqiptarë, përveç mungesës së hapësirave për mbarëvajtje normale të procesit mësimor, u përballën edhe me dhunën e regjimit policor serb, pastaj me shumë mungesa elementare të mjeteve për konkretizim, si dhe të shumë mungesave tjera, vargu i të cilave del të jetë i gjatë.

Goditjen e tretë, arsimi shqip në Kosovë e pësoi kur ndodhi licencimi pa asnjë kriter i dhjetëra të ashtuquajturve kolegje, si dhe “decentralizimi” i Universitetit të Prishtinës gjithandej Kosovës.

Përgjegjësit e arsimit në situatat më vendimtare, heshtën përballë presionit të madh të eksperimentimit të arsimit në Kosovë edhe nga faktori i huaj. Familjet shqiptare, të vetëdijshme se arsimi mbeti nën mëshirën e kohës, provuan t’i gjejnë dy rrugë; t’i dërgojnë fëmijët e tyre jashtë vendit për studime dhe kështu vepruan familjet që kishin mirëqenie ekonomike, derisa familjet tjera investuan në kolegjet private, duke “harruar” se si do të përfundonte kjo odiseadë.

Ishin përgjegjësit e arsimit që i vunë kazmën segmentit më të rëndësishëm, prandaj jemi këtu ku jemi, prandaj kemi marrë ikën për në Evropë. Nuk ka si të ndodh ndryshe, derisa një popull i paarsimuar veç punëtorëve të krahut, nuk ka çfarë të jap tjetër…

Foto: Enver Bylykbashi.

Takeaways from the Senate Foreign Relations Committee hearing on the Western Balkans

May 25, 2023 by s p

Rafaela Prifti/

Bypartisan legislation to enhance United States Policy toward the Western Balkans was reintroduced in Congress on May 18th ahead of the Senate Foreign Relations Committee Hearing on the region. Here are a few takeaways from the day.

Senator Jeanne Shaheen, Democrat of New Hampshire, a senior member of the Senate Foreign Relations Committee and Chair of the SFRC Subcommittee on Europe and Regional Security Cooperation, and Senator Roger Wicker, Republican of Mississippi renewed their bipartisan legislation with original co-sponsorship from Democratic Senators Cardin, Van Hollen of Maryland and Durbin of Illinois. The bill titled the Western Balkans Democracy and Prosperity Act aims to increase stability through economic development in the region by promoting initiatives on infrastructure, trade and anti-corruption, and by shoring up the commitment to the US partners in the region, legislators said.

The sponsors of the renewed legislation underlined the importance of the Balkan partnerships in the context of Russia’s invasion of Ukraine. “This bill will move us in the right direction and hold accountable those who threaten peace in the still volatile region of the Western Balkans,” said Senator Cardin.

In his remarks, Senator Durbin invoked the high cost of the war that ravaged the Balkans in the late 90s where the US-led alliance stepped in firmly to restore peace and be a factor of stability to this day. “As Putin’s unprovoked war in Ukraine continues, we must not forget the hard-won peace in the Balkans, which suffered terrible violence after the breakup of Yugoslavia. The United States and our allies contributed greatly to ending that horrific conflict, and this legislation reaffirms our commitment to seeing a stable future for the region—one squarely rooted in the West.”

Following the introduction of the bill, the Senate hearing on Western Balkans included the testimonies of Senior adviser at the US State Department, Derek Chollet and Deputy Assistant Secretary Gabriel Escobar.

At the hearing, the chairman Senator Bob Menendez presented the current situation in the region and the sharp contrast between Kosova – a democratic country, and Serbia – an authoritarian state backed by organized crime. Despite Kosova’s reaffirmed orientation towards the EU and US, the pressure is mounting on its representatives to accept the Association as per agreements, while Serbia continues to violate the agreed terms of the same meetings, such as opposing Kosova’s membership in the Council of Europe and encouraging the boycott of municipal elections by the Serbian minority.

Deputy Assistant Secretary and envoy for the Western Balkans Gabriel Escobar said that the major obstacle to enduring peace and prosperity in the Western Balkans is the fraught relationship between Kosovo and Serbia. In his testimony, Mr. Escobar briefly spoke of the February and March agreements focusing on two main sticking points, namely the Association of Serb-majority Municipalities and the Missing Persons.

“I see no guarantee that the Association of Serbian Municipalities will not become another Republika Srpska, which would make Kosova a dysfunctional state, like Bosnia. I asked the same question to Mr. Escobar a year ago and did not receive a satisfactory answer,” said Senator Menendez.

Mr. Escobar’s explanation that “the Association Agreement is an international obligation accepted by Kosova 10 years ago” fell flat and unconvincing given that Kosova’s Constitutional Court has declared it unconstitutional.

During the questioning Mr. Escobar was not responsive on how to square Serbia demands for the rights of its minority in Kosova in light of the heavy handed purging by Serbian authorities of ethnic Albanians in Presheva Valley.

Both officials emphasized the harmful Russian influence in Serbia and the importance of neutralizing it by bringing the country closer to the Euro-Atlantic community.

Mr. Escobar tried to make a point that the protracted and fruitless rounds of dialogue between Kosova and Serbia have played into Russia’s hand. “For far too long, failure to make progress has allowed Russia to play a spoiler role against Serbia’s strategic goal of European integration.”

Notably neither Mr. Escobar nor Counselor Derek Chollet mentioned the mutual recognition of Kosova and Serbia. Instead, in his testimony Mr. Chollet repeated some of the ‘commitments’ such as establishing the Association, protecting religious sites and the countries recognizing each other’s documents and national symbols.

Mr. Chollet and Mr. Escobar tried to “both-side” the blame for the lack of progress in the EU led talks. It was Senator Menendez who outlined the focus of the US policy on the issue. “Seeking a fair and lasting solution, not some temporary solution that favors one side. Our goal should be a final agreement based on mutual recognition, nothing else”, concluded Senator Menendez.

Both Mr. Escobar and Mr. Chollet spoke strongly in support of furthering the European integration of Albania and North Macedonia.

With regard to security and the dangers Albania saw in 2022 due to its collapse, Mr. Escobar said that the US is making a considerable investment towards protecting against cyber threats. “Iran’s devastating cyberattacks on Albania last year underscored that we must continue to assist allies and partners in the region to strengthen their security. The United States has committed approximately $50 million in cybersecurity assistance to Albania’s civilian and military sectors – one of our largest cyber support contributions to any individual country to date.”

It is worth-noting that the Albanian-American Civic League led by former Congressman Joe DioGuardi, Shirley Cloyes DioGuardi, Balkan expert and their supporters stay active in pressing the important issues that matter to Albanians.

Bota

May 22, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Kur thuhet se çdo qenie transformohet, pranohet pa dashje se asgjë nuk krijohet, por është pafund. Polet ndërrojnë. vend; veriu bëhet jug, malet fushë, dhe atje ku ishte ujë bēhet tokë.

Zbulimet e fundit nën akujt arktik tregojnë, qytërime e sende që ngjajnë me ato në vendet me klimë të kundërt. Dhe njeriu krijon mite e shkencë që mbeten për të shpjeguar. Sahara, sot shkretëtirë, dikur ka qenë e gjelbëruar. Arkeologët thonë se atje ku sot zbulohet nje statujë a qytetërim i lashtë, mund të ketë qene krijuar në anën tjetër të botës dhe kataklizmat e kanë nxerrë në vend tjetër. Toka është si një copë letër që endet e paloset. Dheu ku sot vendosim këmbët, mund të ketë qenë në anën tjetër të botës. Indianët e Amerikës çuditeshin që të bardhët e blenin tokën. Sipas tyre, toka është e natyrës, njeriu vetëm e huazon prej saj, s’ka të drejtë ta blejë ose ta shesë.

Për të gjithë njerëzit thuhet se kanë ardhur nga një vend tjetër. Bota rrotullohet aq shpejt sa na duket sikur rrimë në vend, dhe kur tronditet ajo ngadalësohet.

Por a ka patur një qendër? “Rrëshket toka nën këmbë”, mund të mos jetë thjesht metaforë.

Thuajse çdo 5 mijë vjet ështe regjistruar një kakaklizmë; qytetërimet rrafshohen e çdo gjë fillon nga e para.

Së fundi, shkencëtarë kanë zbuluar se Siçilia e lashtë përpara se të ishte greke apo romake, ka qenë e banuar nga sikanë, paleo-evropianë që sollëm epoken e hekurit, thikën.

Kjo ndryshon historinë e ishullit.

Rreth shekullit të 10-të pes, Sicelët migruan dhe zunë gjysmën lindore të ishullit. Sicilia është emëruar pas Sicels., që kishin bërë një rrugë të gjatë duke kaluar nëpër Mesopotam (mesbotë), Izrael, Fenikê, në jug të Evropës e u vendosën në ishull. Më vonë ata u bënë kartagjenas. Sicilët ishin ilirë, si mesapikët, që e kishin origjinën nga shekelèt, një prej popujve të detit.

Në vitin 1177 p.e.s, kur ndodhi kataklizma, Popujt e Detit pushtuan Egjiptin. Ushtria dhe marina e faraonit arritën t’i mposhtnin, por fitorja e dobësoi aq shumë Egjiptin saqë shpejt ra edhe vetë, ashtu si shumica e qytetërimeve përreth. Pas shekujsh shkëlqimi, bota e qytetëruar e epokës së bronzit pati një fund të papritur. Mbretëritë ranë gjatë vetëm disa dekadave. Jo më minoas apo mikenas. Jo më trojanë, hititë apo babilonas. Ekonomia dhe kulturat e lulëzuara të mijëvjeçarit të dytë pes, të cilat ishin shtrirë nga Greqia në Egjipt dhe Mesopotami, pushuan së ekzistuari së bashku me sistemet e shkrimit, teknologjinë dhe arkitekturën monumentale. Por vetëm Popujt e Detit nuk mund të kishin shkaktuar një ndarje kaq të gjerë. Së fundi eksertët kanë arritur se dështimet e shumta të ndërlidhura, duke filluar nga pushtimet dhe revoltat te tërmetet, thatësira dhe ndërprerja e tregtisë globale, ishin komplekse që krijuan dhe në fund shkatërruan qytetërimet në lulëzim të epokës së bronzit – dhe që shtruan skenën për shfaqjen e Greqisë klasike. Nga kjo doli Roma dhe prej saj qyetërimi i sotëm. Thuhet se do të bjerë ndërsa njerëzit ndryshojnë ndër breza sjelljet e tyre.

Foto: Telegrafi.com

See Insights and Ads

Boost post

All reactions:

Glauk Konjufca: Ta bëjmë diasporën komponentë vendimtare të zhvillimit ekonomik

May 20, 2023 by s p

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Glauk Konjufca, ka vlerësuar lart rolin e diasporës në arritjet e popullit shqiptar përgjatë historisë.

Sot, në hapje të Konferencës “Diaspora flet”, në sallën plenare të Kuvendit, kryetari Konjufca tha se mërgata mbetet themeli i çdo të arriture të shtetit të Shqipërisë dhe Kosovës, me kontribut konstant nga Rilindja deri te organizmi i luftës sonë të lavdishme çlirimtare në krye me UÇK-në.

Kreu i Kuvendit shtroi nevojën që të dy shtetet, Shqipëria dhe Kosova, të krijojnë mekanizmat e nevojshëm për ruajtjen dhe mbrojtjen e identitetit, kulturës dhe gjuhës, si dhe për ta bërë diasporën komponentë vendimtare të zhvillimit ekonomik.

Kryetari Konjufca shtoi se nëse kontributi i diasporës ishte një kapitull, tani ka ardhur koha që të hapet kapitulli i dytë.

“Dimensioni i parë është krijimi i mekanizmave të fuqishëm për ruajtjen dhe mbrojtjen e identitetit, kulturës dhe gjuhës së popullit tonë në mërgatë dhe aspekti i dytë është si ta bëjmë mërgatën komponentë vendimtare ekonomike të zhvillimit ekonomik të Kosovës. Këto dyja janë dy portat kryesore të hapjes së kapitullit të dytë”, theksoi kryetari Glauk Konjufca.

Duke u ndalur te ruajtja dhe afirmimi i identitetit dhe vlerave kombëtare në mërgatë, veçanërisht te gjeneratat e reja, kreu i Kuvendit bëri thirrje për zhvillimin e mekanizmit të mbrojtjes të kulturës dhe gjuhës sonë.

“Edukimi dhe arsimi na e mundëson këtë, sepse fëmijët e mërgimtarëve të cilët janë të lindur dhe po rriten atje, dhe po ashtu janë të integruar shumë mirë në shoqëritë ku jetojnë, kanë mbi të gjithë nevojë për shkollën e cila organizohet drejtpërdrejt prej Republikës së Kosovës dhe e cila me keqardhje them, dhe pak që besa edhe me faj, nuk ka arritur të organizohet deri tash”, deklaroi kryetari Konjufca.

Duke u uruar bashkatdhetarëve punime të mbara të kësaj konference, kryetari Konjufca shtoi se Kosova dhe Kuvendi është shtëpia e diasporës.

Konferenca vijoi punimet me diskutime të pjesëmarrësve, nën udhëheqjen e përfaqësuesit të organizatës GERMIN, Lirim Krasniqi.

Para bashkatdhetarëve një fjalë rasti mbajti edhe deputetja Mimoza Kusari Lila, njëherësh kryetare e GP të Vetëvendosjes, e cila po ashtu vuri në spikamë rolin e rëndësishëm që diaspora ka luajtur ndër dekada. Ndër të tjera, Kusari-Lila tha se Ligji i ri për zgjedhjet e përgjithshme që pritet të rregullojë edhe votimin e shtetasve të Kosovës që jetojnë jashtë saj, ka unifikuar partitë politike dhe pritet të marrë mbështetjen e të gjitha partive në Kuvend.

Në emër të organizatorit, një fjalë hyrëse mbajti edhe Avni Mustafaj, bashkë-kryesues i Bordit të organizatës GERMIN.

Nga mesi i bashkatdhetarëve, nga foltorja e Kuvendit u adresuan përfaqësues nga shtete të ndryshme të Evropës.

Anila Hyka-Smorgrav nga Franca, bashkë-kryetare e bordit GERMIN, Rosario Petta, kryetar i Komunës së Horës së Arbëreshëve në Itali, Hilmi Gashi, pjesëtar i Diasporës në Zvicër, Vjollca Robelli, këngëtare nga Mbretëria e Bashkuar, Muhamet Idrizi, pjesëtar i Diasporës në Gjermani dhe Nestor Dede, pjesëtar i Diasporës në Greqi, ndanë pikëpamjet e tyre përkitazi me zhvillimet aktuale në tërë hapësirën shqiptare dhe rolin e diasporës në proceset zhvillimore.