Komente – Dielli

SHPËTIMI I SHQIPËRISE PO AFRON

September 12, 2021 by s p

Thanas L. Gjika*

*Ky shkrim është një qëndrim personal i autorit dhe nuk përfaqëson mendimin dhe qëndrimin e Vatrës.

Sivjet më 21 qershor gjatë kthimit me autobuz me grupin e Rotarianëve korçarë nga Shkodra në Korçë u hap biseda lidhur me zgjedhjet e 25 prillit. U shpreha mendimin se politika amerikane kishte zgjedhur si të keqen më të vogël, të përkrahte në ato zgjedhje Partinë Socialiste. Kur në pushtet të jetë PS-ja, Amerika do të ndihmojë rigjenerimin e Partisë Demokratike. Pas rigjenerimit të PD-së SHBA-të do t’i futen punës për sjelljen e kësaj partie në pushtet për të goditur PS-ë. Më kundërshtuan duke më thënë se klasa politike shqiptare është një e vetme e lidhur pavarësisht nga ndarja në partira politike dhe nuk mund të luftohet, gjë që nuk lejon rigjenerim politik.

Mirëpo SHBA-të e gjetën rrugën e shpëtimit me anën e shpalljes së Sali Berishës “Non grata” prej Departamentit te Shtetit. Ky vendim e detyroi Lulzim Bashën të mbajë qëndrim dhe të kërkojë largimin e Sali Berishës nga PD dhe nga grupi i saj parlamentar. Ky vendim i detyron anëtarët e PD të pozicionahen nëse do të mbrojnë interesin personal të Sali Berishës dhe të jenë antiamerikanë, apo do të mbrojnë interesin e tyre dhe të Shqipërisë dhe të jenë proamerikanë. Kuptohet se shumica e anëtarëve të PD-së nuk mund të bashkohen me S. Berishën.

Lulzim Basha pas këtij vendimi do të bëhet udhëheqësi real i PD-së dhe kjo do ta forcojë atë politikisht dhe do ta kthejë PD-në në një forcë politike të vërtetë poramerikane. Kjo do të shpjerë në forcimin e PD-së dhe së shpejti do të sjellë nevojën për zgjedhje të reja, të cilat do t’i fitojë Partia Demokratike e rigjeneruar dhe e forcuar si forca e vetme poramerikane në Shqipëri. Kjo parti pas ardhjes në pushtet do të vijojë goditjen e korrupsionit dhe do të kryejë përfundimisht Reformën në Drejtësi, pra shpëtimin e Shqipërisë.

SHQIPTARËT DHE PAVARËSIA E MAQEDONISË

September 10, 2021 by s p

Xhelal Zejneli

Sllovenia e shpalli pavarësinë nga Jugosllavia më 25 qershor 1991. Po atë ditë, pavarësinë nga Jugosllavia e shpalli edhe Kroacia. Prej datës 29 shkurt 1991 deri më 1 mars 1991 në Bosnjë dhe Hercegovinë u organizua referendum për shkëputjen e saj nga federata jugosllave. Për shkëputjen e BH-së u deklaruan shumica absolute e atyre që dolën në votim. Serbët e bojkotuan atë. Serbia ndërhyri ushtarakisht në që tria nga këto ish-republika jugosllave.

Më 2 korrik 1990 delegatët e Kuvendit të Kosovës miratuan Deklaratën kushtetuese, të njohur si Deklaratë e Pavarësisë. Me të Kosova u shpall njësi e veçantë në kuadër të federatës jugosllave. Më 7 shtator 1990 po ata delegatë miratuan në Kaçanik Kushtetutën e Republikës së Kosovës, të njohur si Kushtetutë e Kosovës. Me këtë, ata edhe formalisht Kosovën e shpallën republikë.

* * *

Më 8 shtator 1991, në prag të shpërbërjes së Jugosllavisë, u mbajt në Maqedoni Referendumi për shpalljen e pavarësisë nga RSFJ-ja. Pyetja e referendumit ishte: “A jeni për një Maqedoni sovrane dhe të pavarur, me të drejtën për të hyrë në një federatë të ardhshme të shteteve sovrane të Jugosllavisë”? Me po u përgjigjën 96,46% e votuesve, përkatësisht 72,16% e numrit të përgjithshëm të qytetarëve me të drejtë vote. Me jo u përgjigjën 3.54%. Pjesëmarrja në votim ka qenë 75,74% trupit zgjedhor. Referendumit të sipërthënë i parapriu Deklarata e pavarësisë që e aprovoi më 25 janar 1991 kuvendi i parë shumëpartiak i Maqedonisë.

Në kohën e mbajtjes së referendumit për shpalljen e pavarësisë nga federata jugosllave, një pjesë e sllavo-maqedonase ishin proserbë. Për këtë arsye pyetja e referendumit përmbante edhe pjesën “me të drejtë për të hyrë në një federatë të ardhshme të shteteve sovrane të Jugosllavisë”. Pikërisht për këtë shqiptarët e bojkotuan referendumin, d.m.th. nuk morën pjesë në votim.

Kuvendi i Maqedonisë, në seancën e mbajtur më 17 nëntor 1991 mori vendim për shpalljen e Kushtetutës së këtij vendi. Deputetët shqiptarë nuk e votuan kushtetutën.

Më 11 dhe 12 janar 1992 u mbajt në Maqedoni Referendumi për autonomi politike territoriale të shqiptarëve në Maqedoni. Në të morën pjesë 383.539 shqiptarë. prej tyre, 360.928 votuan për.

* * *

Sikundër shihet, Maqedonia, krahas Malit të Zi, u shkëput nga Jugosllavia pa luftë. Numri i serbëve në Maqedoni është i vogël ndaj Serbia nuk kishte si ta arsyetonte ndërhyrjen ushtarake të saj në Maqedoni, të cilën ideologët serbë të shekullit XIX dhe të fillimit të shekullit XX e quanin Serbi jugore.

Me shkëputjen e Maqedonisë nga amalgama jugosllave, sllavo-maqedonasit e konsideruan veten trashëgues të vetëm të shtetësisë dhe mbartës të vetëm të shtetësisë. Duke e marrë veten trashëgues dhe mbartës të vetëm të shtetësisë, sllavo-maqedonasit i shpërfillën, i anashkaluan dhe i injoruan shqiptarët.

Në fillim të pluralizmit, d.m.th. në fillim të viteve ’90 të shekullit të kaluar, shqiptarët në Maqedoni nuk kishin potencial politik dhe intelektual të mjaftueshëm. Pa institucione të veta dhe të papërfshirë në institucionet e ekzistuese të shtetit, shqiptarët s’mund të kishin kapacitet politik dhe intelektual më të madh.

* * *

Me Kushtetutën e vitit 1991, Maqedonia, përkundër përbërjes dyetnike, përkufizohej si shtet kombëtar i sllavo-maqedonasve. Shqiptarët ndërkaq u konsideruan pakicë. Ndonëse në shtëpi të vet, u quajtën dhe u trajtuan qiraxhinj. Pikërisht për këtë arsye, deputetët shqiptarë nuk e votuan kushtetutën e lartpërmendur.

Nga kjo kushtetutë antishqiptare u ndërtua sistemi politik dhe juridik unitar, monoetnik dhe centralist. I tërë shteti ishte në duart e sllavo-maqedonasve. Shqiptarët kishin zero pushtet. Nëpërkëmbja e shqiptarëve tregon se faktori politik dhe inteligjencia sllavo-maqedonase e viteve ’90 të shekullit të kaluar:

– ishte thellësisht antishqiptare;

– ishte e dobët dhe me njohuri të kufizuara;

– nuk kishte kulturë politike demokratike dhe evropiane;

– nuk donte të dinte se nuk ishim në vitin 1945 por në vitin 1991;

– nuk mund ta pranonte se ndikimit të Beogradit në Maqedoni i ka ardhur fundi;

– nuk mund ta pranonte dhe të pajtohej se në Maqedoni dhe në rajon janë të pranishëm Uashingtoni dhe Brukseli dhe jo Moska;

– nuk e mori parasysh faktin se rajoni synon BE-në dhe NATO-n dhe Moskën.

Maqedonia ishte shteti më i nacifikuar në botë. E tillë, vazhdon të jetë edhe sot.

Faktori politik sllavo-maqedonas duhej ta dinte se pa një marrëveshje historike me shqiptarët, Maqedonia:

– nuk mund të hyjë në strukturat euroatlantike;

– nuk mund të jetë e qëndrueshme.

* * *

Qendrat politike ndërkombëtare të vendosjes, sidomos Uashingtoni e mbron Maqedoninë nga synimet hegjemoniste të fqinjëve – Beogradit, Athinës dhe Sofjes. Uashingtoni i mban shqiptarët nën kontroll, për aq për sa Shkupi synon NATO-n dhe BE-në dhe qëndron larg Moskës e Beogradit. Sikur Shkupi t’i afrohet Moskës dhe Beogradit, Uashingtoni sakaq do ta vinte në veprim faktorin shqiptar. Politikanë të caktuar sllavo-maqedonas deklaronin se Maqedonia do të ndjekë ndaj fqinjëve të vet politikën e ekuidistancës.

Në fillim të viteve ’90 faktori politik ndërkombëtar i sugjeronin faktorit politik shqiptar

të ndjekin politikë paqeruajtëse dhe stabilizuese, ndërsa kërkesat e shqiptarëve t’i realizojnë në rrugën politike dhe me mjete demokratike. Është koha kur në Kosovë sundonte gjendja e jashtëzakonshme e vendosur nga Beogradi. Shqiptarët ngritën dhe ndërtuan sistemi paralel.

Faktori politik shqiptar:

– hyri në kuvend, dhe

– hyri në qeveri, si në pushtetin vendor ashtu edhe në pushtetin qendror.

Kalonin vite, por çështja shqiptare nuk bënte dot një hap para.

* * *

Si VMRO-ja, ashtu edhe LSDM-ja, ndaj çështjes shqiptare kishin të njëjtin qëndrim. Sipas tyre, Maqedonia është e sllavo-maqedonasve, shqiptarët ndërkaq, nuk janë veçse pakicë, njësoj si vllehtë, romët etj. Cilado kërkesë e shqiptarëve, ndonëse e shprehur në rrugën politike dhe me mjete demokratike, pritej në teh të shpatës.

Shqiptarëve nuk u mbetej tjetër, përveç se disa veprime t’i ndërmerrnin jashtë institucioneve të sistemit. Ndaj veprimeve të tilla pushtetarët sllavo-maqedonas reagonin me mjete violente. Ndaj shqiptarëve ndiqej politikë diskriminuese dhe restriktive. Ndaj shqiptarëve ushtrohej opresion. Policia një-etnike e shtetit unitar, monoetnik dhe centralist ishte në shërbim të sllavo-maqedonasve.

Ekspeditat policore dhe ushtarake në trojet etnike historike shqiptare në Maqedoni:

– Dhuna në Bit Pazar – Më 6 dhe 7 nëntor 1992, në lagjen Bit Pazar të Shkupit ndodhën trazira të shqiptarëve. Si pasojë e ndërhyrjes së policisë, pati katër të vrarë dhe katërmbëdhjetë të plagosur. 170 qytetarë të tjerë shqiptarë u keqtrajtuan dhe ndaj tyre u ushtrua dhunë. Policia bastisi shtëpitë dhe shumë shqiptarë u arrestuan. 84 shqiptarë u dënuan për kundërvajtje;

– Dhuna në fshatin Ladorisht të Strugës – Më 15 qershor 1992 rreth 1000 policë sllavo-maqedonas, të pajisur me armatime të rënda u futën në Ladorisht, fshat ky i banuar me pothuajse 100% popullsi shqiptare. Banorët e këtij fshati mblidhnin nënshkrime për një peticion për rihapjen e shkollave shqipe, të mbyllura pas demonstratave të vitit 1991. Mbi banorët e fshatit u ushtrua dhunë. Shumë prej tyre u dënuan me akuzën: “thirrje për rezistencë ndaj pushtetit”. Shumë shqiptarë të Ladorishtit ishin dënuar me dënime drakonike edhe në kohën e pushtetit antishqiptar monist, d.m.th. në kohën e komunizmit apo të socializmit, që nga viti 1945 e këndej. Dhuna mbi ta nuk kishte pushuar as në kohën e demokracisë. Faji i tyre kishte qenë dëshira për liri, drejtësi, barazi dhe demokraci;

– Afera e armëve – Në vjeshtë të vitit 1993 policia sllavo-maqedonase në aksionin e koduar “Baruti” arrestoi dhjetëra shqiptarë. Pjesa më e madhe e tyre ishin funksionarë të PPD-së. Ata u akuzuan si udhëheqës “të njësive paraushrtarake shqiptare”. Në pranverë të vitit 1994, në procesin gjyqësor të zhvilluar në Shkup, dhjetë të akuzuar u dënuan prej dy deri në 10 vjet heqje lirie;

– Dhuna policore ndaj Universitetit të Tetovës – Më 17 shkurt 1995, në Universitetin e Tetovës filluan ligjëratat e para. Universiteti i Tetovës, i themeluar më 17 dhjetor 1994, i filloi ligjëratat e para më 17 shkurt 1995. Po atë ditë, në orët e pasdites, në afërsi të ndërtesës së universitetit në Reçicë të Vogël, ndërhynë forca të mëdha policore. Me këtë rast u vra Abdylselam Emini, ndërsa dhjetëra të tjerë u plagosën. Themeluesit e universitetit, në krye me rektorin Fadil Sulejmanin, u arrestuan dhe u dënuan;

– Ngjarjet e përgjakshme në Gostivar – Më 27 janar të vitit 1997 organet komunale të Gostivarit morën vendim për ngritjen e flamurit kombëtar para ndërtesës së komunës. Ky vendim nxiti reagimin e qeverisë. Më 21 maj 1997 Gjykata Kushtetuese e Maqedonisë deklaroi se me këtë akt “kërcënohej sovraniteti i shtetit” dhe kërkoi heqjen e flamurit shqiptar. Më 8 korrik 1997, në orët e vona të natës, Kuvendi i Maqedonisë miratoi një ligj me të cilin u lejua përdorimi zyrtar, i kufizuar i flamujve të nacionaliteteve, por vetëm në raste private dhe në ndonjë manifestim kulturor. Në orën 1 e 30 të mëngjesit të datës 9 korrik 1997, forcat speciale të policisë sllavo-maqedonase e hoqën flamurin shqiptar nga ndërtesa e komunës. Pas kësaj nisën protestat e shqiptarëve. Nga dhuna policore sllave u vranë tre shqiptarë, ndërsa mbi njëqind të tjerë u plagosën. Dy orë pas heqjes së flamurit, forcat e policisë arrestuan rreth 30 veprimtarë politikë shqiptarë, përfshi edhe kryetarin e komunës, Rufi Osmanin si dhe kryesuesin e Këshillit komunal, Refik Dautin. Në procesin politik të datës 16 shtator 1997 Gjykata themelore e Gostivarit e dënoi Rufi Osmanin me 14 vjet heqje lirie. Në shkallën e dytë dënimi iu zëvendësua me 7 vjet heqje lirie. Me Ligjin e amnistisë të vitit 1999, pas afro dy vjet qëndrimi nën arrest, R. Osmani u lirua.

Flamurin e kishte varur në ndërtesën e komunës së Tetovës edhe kryetari i komunës, Alajdin Demiri. Edhe ky u arrestua dhe u dënua bashkë me kryesuesin e këshillit komunal, Vebi Bexhetin;

– Nata e kristaltë në qytetin e alfabetit, Manastir – Në natën e 28 prillit 2001 një pogromnacht ndodhi edhe në qytetin e Manastirit. Si pretekst i sulmeve kundër shqiptarëve të pambrojtur shërbeu vrasja e tetë pjesëtarëve të forcave të sigurisë të Maqedonisë, që ndodhi më 28 prill të vitit 2001 në fshatin Vejcë të Sharrit të Tetovës. Katër prej tyre ishin nga Manastiri. Gjatë këtyre sulmeve të kryera nga turmat sllavo-maqedonase, u sulmuan shtëpitë, banesat, tregtizat dhe lokalet afariste të shqiptarëve të qytetit të alfabetit. Pogrome ndaj shqiptarëve u kryen edhe në Shkup dhe në Veles. Lidhur me ngjarjet e sipërthëna reagoi edhe Human Rights Watch: “Policia nuk bëri përpjekje për të ndaluar turmat që shkaktonin trazira në qytetin e Manastirit të premten mbrëma. Madje pati policë që morën pjesë aktive në aktet e dhunës. Turmat dogjën dhjetëra shtëpi dhe dyqane të shqiptarëve”.

Lidhur me këtë masakër reagoi nga Brukseli edhe shefi i Politikës së Jashtme të BE-së, Havier Solana. Për qetësimin e situatës bëri thirrje edhe presidenti i SHBA-së Xhorxh W. Bush, i cili kërkoi nga kreu shtetëror i Maqedonisë që dhuna mbi shqiptarët e pambrojtur të ndërpritet menjëherë;

– Rasti Monstra – Më 12 prill 2012 ndodhi një vrasje në Smilkovë të Shkupit. Mbetën të vrarë pesë qytetarë sllavo-maqedonas. Katër prej tyre ishin të rinj, ndërsa njëri ishte një peshkatar në moshë. Për vrasjet e sipërthëna, pesë shqiptarë u dënuan me dënime të përjetshme. Asnjëri prej të dënuarve nuk e ka pranuar veprën;

– Pogromi mbi shqiptarët e Shkupit – Më 26 maj 2014, në lagjen Gjorçe Petrov të Shkupit turma sllavo-maqedonasish thyen dhe demoluan tregtizat, restorantet dhe lokalet afariste të shqiptarëve. Një restoranti iu vu edhe zjarri. Pretekst i këtyre veprimeve barbare ishte vrasja e një të riu sllavo-maqedonas nga një i ri shqiptar. Turmat kishin tentuar të hyjnë në fshatin Saraj, të banuar kryesisht nga shqiptarë, por organet e rendit i kishin parandaluar. Organet e rendit nuk kishin reaguar në kohë për ta parandaluar demolimin dyqaneve dhe të restoranteve të shqiptarëve.

Zbardhja e rrethanave në të cilat kishte ndodhur ngjarja tragjike është detyrë dhe kompetencë e organeve të hetuesisë dhe të gjyqësisë. Lidhur me rastin e lartpërmendur, turmat sllavo-maqedonase e morën drejtësinë në duart e veta, dolën në rrugë, i thyen dhe i shkatërruan lokalet afariste të shqiptarëve. Gjatë sulmeve kundër shqiptarëve dhe pasurive të paluajtshme të tyre, turmat sllavo-maqedonase përdorin edhe gjuhën e urrejtjes, kërkojnë vdekje për shqiptarët;

– Rasti i Kumanovës – Më 9 dhe 10 maj 2015 ndodhi gjakderdhja në Lagjen e Trimave. Mbetën të vrarë dhjetë shqiptarë të armatosur dhe tetë policë të shtetit. Sipas të dhënave të caktuara, kanë mbetur të plagosur një numër pjesëtarësh të forcave të sigurisë të shtetit. Ndaj shqiptarëve pasuan dënimet drakonike: 7 vetë – me dënim të përjetshëm; 13 vetë – me nga 40 vjet heqje lirie; 6 vetë – me nga 20 vjet heqje lirie; 1 person – me 18 vjet heqje lirie; 2 vetë – me nga 14 vjet heqje lirie 2 vetë – me nga 13 vjet heqje lirie; 2 vetë me nga 12 vjet heqje lirie; 4 vetë u liruan, d.m.th. nuk u dënuan. Shqiptarët u dënuan me 746 vjet burg.

Më 15 tetor 2015 policia arrestoi edhe shtatë të tjerë, të dyshuar si pjesë e logjistikës të grupit të Lagjes së Trimave. Më 28 tetor 2015 policia kryen bastisje në Kumanovë, në fshatin Hotle të Likovës dhe në Haraçinë. Operacioni u krye për t’i zënë të dyshuarit për të cilët prokuroria sllavo-maqedonase thotë se kanë qenë të përfshirë në ngjarjet e 9 dhe 10n majit të vitit 2015, në Lagjen e Trimave të Kumanovës.

Dënime të këtilla nuk ka pasur as në mesjetë.

* * *

Nga pogromet e sllavo-maqedonasve kundër shqiptarëve që ndërmerreshin kohë pas kohe, mund të konstatohej:

– hendeku i thellë që ekziston midis dy bashkësie etnike – shqiptarëve, në një anë, dhe sllavo-maqedonasve, në anën tjetër;

– mungesa e tolerancës ndëretnike;

– mungesa e gatishmërisë për bashkëjetesë midis dy popujve;

– ngarkesa e të rinjve sllavo-maqedonas me paragjykime dhe stereotipe ndaj shqiptarëve;

Me një fjalë, marrëdhëniet ndëretnike në Maqedoni ishin të ndera dhe të tensionuara. Nuk ishte vështirë të konkludohet se në këto raste organet e rendit gjithmonë kanë reaguar me vonesë, d.m.th. pasi të jenë shkatërruar pronat e shqiptarëve. Mosndërhyrja në kohë e organeve kompetente të rendit për t’i parandaluar turmat sllavo-maqedonase, nxjerr në sipërfaqe dilema të ndryshme:

– sulmet e kohëpaskohshme ndaj shqiptarëve, janë spontane apo janë të orkestruara nga qendra të caktuara ultranacionaliste antishqiptare?!;

– në ç’frymë vallë edukohen dhe formohen të rinjtë sllavo-maqedonas në arsimin fillor, të mesme dhe në atë universitar?!

Ky vend dyetnik nuk do të mund të shndërrohet në shtet të qëndrueshëm dhe demokratik, po qe se të rinjtë sllavo-maqedonase do të ushqehen me gjuhën e urrejtjes, të mostolerancës dhe me paragjykime e stereotipe ndaj shqiptarëve. Shkollat nuk janë institucione për shpëlarjen e trurit të fëmijëve, të nxënësve apo të studentëve. Ky shtet dyetnik kurrë nuk do të stabilizohet përderisa pala sllavo-maqedonase, rininë e vet e ushqen me ksenofobi.

Sulmet ndaj shqiptarëve ishin në kundërshti edhe me synimet e Uashingtonit dhe të Brukselit për një Maqedoni demokratike, multietnike dhe multikulturore.

* * *

Në rrethana të mësipërme shpërtheu lufta e 2001-shit. Kjo luftë duhej t’i jepte fund Maqedonisë unitare, monoetnike dhe centraliste. T’i jepte fund këtij shteti të nacifikuar. T’i jepte fund politikës diskriminuese dhe restriktive që ndiqte ndaj shqiptarëve faktori politik sllavo-maqedonas, me në krye antishqiptarin Kiro Gligorov. Të gjithë ata që erdhën pas tij fare nuk ishin më të mirë se ai.

Lufta e 2001-shit rezultoi me Marrëveshjen e Ohrit. Ky është një dokument me vlerë ndërkombëtare. është zgjidhur ose çështja shqiptare me të, këtë do ta tregojë historia. Edhe pas kësaj marrëveshjeje:

– shqiptarët figurojnë si numër apo si përqindje dhe jo me emrin etnik të tyre;

– flamuri i shtetit është simbol i sllavo-maqedonasve, shqiptarët ndërkaq fare s’kanë të bëjnë me të;

– flamurin e këtij shteti nuk e respekton asnjë shqiptar, përpos funksionarëve të cilët i detyron ligji;

– himni i këtij shteti është himn i sllavo-maqedonasve, ndërsa shqiptarët fare s’kanë të bëjnë me të;

– asnjë shqiptar nuk e respekton himnin e këtij vendi, përpos funksionarëve nëpër ceremonitë apo protokollet zyrtare;

– ekonomia, banka dhe financat e Maqedonisë së Veriut 100 për qind janë në duart e sllavo-maqedonasve;

– industria e këtij vendi 99 për qind është në duart e sllavo-maqedonasve.

Duhet shtuar se në tri dekadat e kaluara të gjitha investimet kapitale janë realizuar në Maqedoninë lindore.

Gjatë këtyre tridhjetë vjetëve mbi shqiptarët ka sunduar një popull me identitet të diskutueshëm, me identitet të mohuar si nga Greqia ashtu edhe nga Bullgaria. Kisha serbe ndërkaq, nuk e njeh atë sllavo-maqedonase.

Asnjë marrëveshje nuk është e përhershme. Varësisht nga rrethanat historike globale, ato mund të ndryshojnë dhe të plotësohen. Faktori politik sllavo-maqedonas duhet ta vlerësojë politikën paqeruajtëse dhe stabilizuese të shqiptarëve.

* * *

Vitet e fundit bie në sy sikur filozofia politike e LSDM-së ka pësuar njëfarë ndryshimi. Kjo parti dëshiron të promovojë idenë e një shteti qytetar.

VMRO-ja ndërkaq vazhdon të jetë parti nacionaliste dhe antishqiptare, retrograde dhe anakronike. Ajo akoma ndodhet në shekullin XIX. Ajo duhet ta shohë se e ka shkelur koha. Duhet ta dijë se pa shqiptarë s’ka Maqedoni. pa shqiptarët, Maqedonia mund të zhbëhet si flluskë sapuni. Një Maqedoni pa shqiptarët shpie në një shtet me sistem paralel. Megjithëkëtë, koha e konflikteve apo e sistemeve paralele në rajon ka përfunduar. Ndryshe mendojnë vetëm Vuçiqi dhe Kisha Ortodokse fashiste Serbe.

Koncepti i shtetit qytetar nuk është në dobi të shqiptarëve. Në dobi të shqiptarëve është koncepti i shtetit dyetnik. Shqiptarët nuk kanë kërkuar ndarje territoriale por barazi. Këta s’të japin as territor, e as barazi. Këta të duan të nënshtruar. Këta duhet ta dinë se koha e nënshtrimit të shqiptarëve ka përfunduar.

LSDM-ja dhe lideri i saj Zoran Zajev me Marrëveshjen e Prespës bëri një akt madhor. Kjo i mundësoi këtij vendi të bëhet anëtare e NATO-s. Ky është interes jetik i shqiptarëve. S’ka dyshim se Zajevi do të arrijë zgjidhje kompromisi edhe me Bullgarinë. As ky kontest nuk zgjidhet pa Uashingtonin. Asgjë në Ballkan nuk zgjidhet pa Amerikën.

Marrëdhëniet e mira ndëretnike nënkuptojnë barazi të plotë midis dy popujve.

* * *

Gjatë gjithë periudhës së tranzicionit në Maqedoni kemi:

– korrupsioni në nivelet më të larta të shtetit;

– nepotizëm;

– administratë të politizuar dhe të partizuar;

– sistem gjyqësor kryekëput të korruptuar;

– diletantizëm aty ku kërkohet profesionalizëm;

– pasurim brenda nate të politikanëve;

– privilegje dhe favore të establishmentit;

– arsim të cilësisë së ulët në të gjitha nivelet;

– sistem shëndetësor primitiv;

– stërzgjatje të tranzicionit;

– dallime sociale të frikshme;

– mitë dhe ryshfet në gjyqësi, në dogana, në spitale, në universitete, në administratat komunale, te ofiqari, në organet e urbanizmit, në shkollat e patentave të shoferit…

– lypës në udhëkryqet dhe në trotuaret e qytetit.

Kështu s’hyhet dot në BE. Mbi 50 për qind e punonjësve të zyrave, si në nivel qendror ashtu edhe në atë vendor, marrin rroga kot. Ata janë tepricë që s’i duhen kujt. Ata s’punojnë gjë, s’kanë se ç’punojnë. Janë të pasistematizuar ose të sistematizuar rrejshëm. S’ka shtet në Evropë ku njeriu rri në shtëpi dhe merr rrogë.

* * *

Dhuna shtetërore ndaj shqiptarëve është ushtruar në kohën kur në qeveri kanë qenë partitë politike shqiptare, PPD-ja dhe PDSh-ja. Dhuna shtetërore mbi shqiptarët ka vazhduar edhe kur në qeveri ka qenë BDI-ja. Në institucionet e sistemit, në organin ligjvënës apo në atë ekzekutiv kanë qenë pothuajse të gjitha partitë politike shqiptare: PPD, PDP, PDSh, BDI, Besa, ASh, Alternativa. Me një fjalë, çdo parti shqiptare, që nga viti 1991 deri më sot ka synuar të hyjë në kuvend por edhe në qeveri. Partitë politike shqiptare – PPD-ja, PDSh-ja dhe BDI-ja kanë bashkëqeverisur, si me LSDM-në, ashtu edhe me VMRO-në.

Gjatë dhunës shtetërore ndaj shqiptarëve gjatë gjithë periudhës së pluralizmit, asnjë parti shqiptare nuk e la, as kuvendin as qeverinë. Nuk shkaktoi kurrfarë krize politike. Gjatë periudhës së lartpërmendur, si akt moral, nuk dha dorëheqje asnjë deputet apo ministër shqiptar. Nga kjo rezulton se në botën shqiptare mbizotëron një karrierizëm i verbët. Kjo tregon se shqiptarët janë të etshëm për pozita, për pushtet dhe për favore e privilegje.

Brenda tri dekadave të kaluara kauza shqiptare është përplasur nga skila në haribdë, kërkesat e shqiptarëve ndërkaq janë matur në shtratin e Prokrustit.

Çdo popull ka qeveri siç është dhe vetë. Është ky popull që i voton këto parti politike. I varfëruar dhe me arsimim cilësie të ulët, ky popull nuk ka vetëdije, kulturë dhe potencial politik të mjaftueshëm. I varfëruar, ai nuk është veçse popull social. Ideal i tij është ekzistenca dhe mbijetesa. Për të është i mirë secila parti që i mundëson një vend pune, qoftë edhe me një pagë prej 200 apo 300 eurove të mjera.

Të etshëm për pushtet – pa pushtet – me partitë politike shqiptare nuk është vështirë të manipulosh dhe t’i përçash. Faktori politik shqiptar, i fragmentarizuar dhe në konflikt me vetveten nuk mund të ishte në krye të përgjegjësisë historike. Një faktor i këtillë, i dobët nuk mund ta zgjidhte kauzën kombëtare. Një faktor politik i përçarë dhe i copëzuar lehtë mund të bëhet vegël dhe instrument i faktorit politik sllavo-maqedonas apo edhe i shërbimit të shtetit.

Nuk është e rastit që shqiptarët të drejtat kombëtare nuk ia dalin t’i realizojnë në kohë. Kërkesat e tyre zgjasin pa fund. Duke pritur Godonë tri dekada, të rinjtë shqiptarë i morën rrugët pa kthim të Perëndimit.

Xhelal Zejneli

NËNË TEREZA KA KOMBËSI SHQIPTARE

September 6, 2021 by s p

Naum Prifti

Për redaksinë e gazetës Nju Jork Tajms

Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë ka konsideratë të lartë për gazetën prestigjioze New York Times, prandaj i vjen keq kur botohen në faqet e saj artikuj dizinformues ose që shtrëmbërojnë të vërtetën. I tillë qe artikulli i Z. Ian Fisher botuar më datë 6 gusht 2003, faqe 6, ku autori e mohon kombësine shqiptare të Nënë Terezës, me argumente te pabaza historike a shkencore.

Ja argumentet kryesore që paraqet zoti Fisher për të mbrojtur tezën e tij:

1. Nënë Tereza nuk ka si të jetë shqiptare a me kombësi shqiptare, kur dihet se ishte katolike e ritit Latin, ndërsa shqiptarët janë myslimanë.

Çdo njeri që ka sado pak dijeni mbi shqiptarët, e di se ata u përkasin tre besimeve fetare myslimanë, ortodoksë të ritit Bizantin dhe katolikë të ritit Roman, pa llogaritur sektin Bektashi. E njëjta përbërje fetare zotëron edhe në trevat e banuara nga shqiptarët, si në Kosovë, Maqedoni dhe Mal të Zi. Në Maqedoni gjithmonë ka patur ortodoksë dhe katolikë shqiptarë, ashtu sikurse ka edhe sot. Dijetarët dhe etnografët e huaj kanë shfaqur admirim për tolerancën fetare ndërmjet shqiptarëve që vazhdon prej shekujsh. Ndofta në asnjë vend të botës nuk ka aq martesa mikste sa te shqiptarët, në raport me popullsinë.

2. Mbiemri vajzëror i Nënë Terezës, Gonxhe Bojaxhiu hedh dyshime mbi kombësinë e saj, mbasi gjuha shqipe nuk ka mbaresa “u” për mbiemrat.

Ky argument filologjik dëshmon se autori ka mangësi në fushën e onomastikës shqipe. Edhe librin e telefonave sikur të kishte shfletuar, do të kishte gjetur një tok mbiemrash me mbaresën “u.” Shumica e mbiemrave të shqiptarëve me prejardhje nga profesionet mbarojnë me “u.” Shembuj: “Bojaxhiu,” (painter); “Kundraxhiu,” (shoemaker); “Terziu,” (taylor); “Furrxhiu” (bakery); “Djepaxhiu,” (cradlemaker); “Sapunxhiu,” (soapmaker); “Hanxhiu,” (owner of an inn); etj.

3. Nënë Tereza nuk dinte shqip dhe nuk fliste shqip.

Nënë Tereza haste vështirësi për të folur rrjedhshëm shqip, pas një emigrimi prej 7 dekadash, por ajo kurrë nuk e ka mohuar origjinën e saj shqiptare. Kur ishte e re jo vetëm ka folur, por ka shkrojtur edhe poezi në gjuhën shqipe. Në kohën që shkruajti poezinë, të cilën po ua servirim shqip e anglisht, ajo ishte 22 vjeçe. Besojmë se kjo dëshmi e patjetërsueshme mjafton për të bindur edhe më skeptikët për kombësinë e saj shqiptare.

Për Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë

Kryetari

Naum Prifti

A Poem by Mother Teresa

Gonxhe Bojaxhiu

Composed Dec. 9, 1928, en route to India

GOODBYE

I am leaving the glowing hearth,

And my birthplace and kinsfolk;

To go to disease-wracked Bengal,

Far, far away.

I bid goodbye to fretful friends,

From hearth and relatives I turn away,

To obey my heart that tells me

To serve Christ.

Goodbye, dear mother,

Take care friends of mine;

A pure force stirs within me

And drives me toward inflamed India.

The boat sails ever so lightly,

As it awaits stormy scars;

For the last time, my eye surveys

The coastline of wrathful Europe.

On the boat, joy and exultation

Light up the face care-worn

Of a soul betrothed to Christ-

The tender bride of the new world.

An iron cross she clasps in her hand,

A cross that rings with the message of salvation;

And her spirit is ready

To sacrifice all for it.

“Accept, oh, Lord, this sacrifice,

as a testimony of my love;

and on this day help my soul

that wants to exult Your name.

In return, oh, Gracious Lord,

Our kind Father,

I ask only that I be filled with the spirit

Known only to You.”

Pure as a summer drizzle at dawn,

My hot, wistful tears roll softly down,

And uplift my public oath

To make my life a ceaseless prayer to You.

Translated from Albanian by Peter R. Prifti

San Diego 1991

ALBANIAN CATHOLIC BULLETIN, San Francisco, CA., Vol. XII, 1991

Poezi e Nënë Terezës

Gonxhe Bojaxhiu

Hartuar më 9 dhjetor 1928, kur po udhëtonte për në Indi.

LAMTUMIRË

Po lë shtëpinë zemërfanar

Vendlindje e farefis

Po vete n’Bengalin dergje-vrarë

Atje, në të largtin vis.

Lë të njohurit në mejtime

Të afërmit e vatrën shqim,

Më tërheq zemra ime

T’i shërbej Krishtit tim.

Nënë e dashur, lamtumirë

Ju le shënde’n miq të mi

Më djeg, o, një fuqi e dlirë

Drejt të përflakurës Indi…

Dhe anija lehtë lehtë lundron

Pret valët e detit të trazuar,

Për herë të fundit syri vrojton

Brigjet e Evropës së hakërruar.

Qëndron në anije e galduar

Fytyrë e përvuajtur gjithë hare

E Krishtit flijetarja e vluar

Nuse e njomë e botës së re,

Një kryq hekuri n’dorë shtërngon

Shpëtimi lëvarshëm kumbon në të,

E shpirti i gatshëm pranon

Blatën e rëndë fli për të,

“Pranoje, këtë flijim, o Zot,

Dëshmi e përbetimit që të dashuroj,

Ndihmoi gjallesës Tënde sot

Që emrin do të madhëroj!

Si shpërblim, Të lus o i Hirt’,

O Ati ynë plot mirësi

Të më japësh vetëm atë shpirt

Atë shpirt që-veçse Ti e di.”

Dhe t’imtë, të pastër si n’ag vere vesojnë

Të valët lot rjedhin qetë, me mall,

Që betimin për Ty prore e madhërojnë

Për të madhin blatim që tani u shpall.

Po me Ministrinë e Diasporës, ç’patën ?

September 5, 2021 by s p

Koment nga Rafael Floqi

Në kulturën e zakonshme urbane të shqiptarëve, apolieaucommunsiç i thonë francezët, kanë mbetur disa shenja e batuta nga ndonjë filmi të real-soc me teme nga lufta Nacional Çlirimtare, siç është batuta, “Po me urën,ç’patën? Që po ta aktualizonim do të thonim po me Ministrinë e Emigracionit ç’patën? Në fund të fundit ajo nuk prishte punë askujt, që është dhe nënteksti i batutës.

Siç duket, edhe për katër vite me radhë shqiptarë do të konsumojnë të njëjtën gjellë, të futur në mikrovalë disa herë. Ndryshimet e emrave të qeverisë, që Rama shpalli dhe lëvizjet në hierarkinë e opozitës, që Basha prezantoi pak ditë më parë, nuk premtojnë asnjë ndryshim thelbësor në sezonin e ri politik. Disa figura mund të jenë të ndryshme, por filozofia mbetet po ajo: ne do të shohim të njëjtën shumicë. që bën sikur qeveris në emër të njerëzve dhe të njëjtën opozitë që bën sikur lufton me sistemin e kapur kleptokrato- oligarkik, shkruante shtypi i Tiranës, që lë të nënkuptohet për marrëveshje të fshehtë mes Ramës dhe Bashës.

Pak emra të rinj e ndryshime të mëdha. Megjithatë një ndryshim rrënjësor. Shkrirjen e Ministrisë së Diasporës. I vetmi institucion, në këto 30 vite qeverisje demokratike, që u ngrit me një qellim të qartë: Fokus për Diasporën. Katër vite janë pak për të rregulluar dhe ekuilibruar problemet dhe çështje të mbartura, jo vetëm në këto tre dekadat e fundit, por në qindra vite histori të emigracionit shqiptar, duke filluar me arbëreshët për të ardhur në migrimin e bluzave të bardha (dhe jo vetëm) ditëve të sotme. Por edhe kësaj here, qeveria e re Rama tregon se nuk është fryt i një mendimi dhe vullneti kolegjial, por vetëm kapriçio dhe tekë e një njeriu të vetëm, që herë zgjedh ministra nga Kosova dhe i heq më pas, herë hap ministri të Diasporës dhe herë e fshin, sipas humorit të tij për t’u dukur sa mbarëkombëtar dhe tani sa më “Ballkanshqyer”.

E parë aposteriori, duket, sikur Ministria e Diasporës u krijua për të hapur vend pune për ish- Ministrin Majko. Dikush mund te thotë se krijimi i Ministrisë së Diasporës, që kryente një punë e cila mund të mbarohej fare mirë nga drejtori përkatëse në ministritë e Jashtme, të Arsimit e të Kulturës, që mund të mos kritikohej si një fryrje e panevojshme e administratës shtetërore në Shqipëri. Por nuk mendoj se ka qenë ky këndvështrimi i kryeministrit shqiptar, Edi Rama i shquar për faktin që krijimi dhe ristrukturimi i kësaj ministrie nuk duhet parë si burokraci. Por le të shohim historikun e marrëdhënieve të shtetit tonë me 1.64 milionë shqiptarë e Diasporës së Re të tij, një nga më të mëdhatë në botë, në raport me popullsinë. Në krahasim me periudhën çerekshekulli 1992-2017, kur doktrina shtetërore për Diasporën mungonte, të katër vitet 2018-2021 kanë njohur një farë zhvillimi,por pa objektiva afatgjata dhe pa perspektivë të qartë. Ministria e diasporës ashtu siç u krijua, bëri diçka që ishte pa mjaftueshme, por megjithatë ishte diçka. Po tani?

A kishte kjo ministri një vizion të përcaktuar mirë e një strategji të ndërtuar me largpamësi e sinqeritet, përtej përfitimeve e propagandës partiake, me shpirt mbarëkombëtar e ideale humaniste do të ishte diçka mjaft e dëshirueshme, megjithëse diaspora nuk kishte iluzione në këtë drejtim. Pse? Se raportet e shtetit amë me diasporën nuk janë raporte interesash ideologjike apo partiake. Kryeministri aktual Rama mendohet e deshte diasporën për mbështetje politike për të marrë mandatin e tretë, e tani, që e mori atë mandat, nuk i duhet. Fakti është që pjesëmarrja e diasporës në zgjedhje nuk u realizua për faj të të dyja palëve politike, pasi asnjëra prej tyre, nuk e di se si do të votojë diaspora, pasi nuk do qëtë votojë diaspora.

Nga ana tjetër, mbyllja nuk është për t’u gëzuar. Ministria e Diasporës në Shqipëri shton listën e gjatë e projekteve të nisura me bujë e të lëna në mes të rrugës. Me investime që mund të ishin menduar e përdorur ndryshe. Jo më kot bashkatdhetarë janë shpesh mosbesues, ndër ta edhe unë. Kohë më parë në një shkrim tim “ Summit-i i diasporës mbështjellje apo pështjellje” botuar më 22 Nëntor 2016, tek Dielli, shkruaja ‘” Çfarë doli nga a gjithë ai organizim i samitit të diasporës? A duhet vlerësuar ai se e arriti qëllimin për të cilin u organizua? Në fund të fundit, ai arriti të tubojë 1000 vetë nga 40 vende, dhe konkluzionet do të duhet të bëhen nga koha, Vërtet, pa qenë nihilist, vetë fakti që për herë të parë në historinë e shtetit shqiptar u mbajt një samit i posaçëm për diasporën, ishte për t’u vlerësuar. Por a ishte kjo përpjekje e qëlluar apo e dështuar kjo është gjë tjetër. A ishte Kryeministri Rama ai që kërkoi që ta ngrinte realisht emrin e emigrantëve në diasporë, apo ai kërkoi t’i përdorë ata politikisht, siç janë shprehur kritikë ndaj tij, kjo mbetet për t’u parë. ( dhe ashtu ndodhi) Apo vallë qëndrojnë që të dyja? Por sidoqoftë, pavarësisht qëllimit, idesë dhe se kush e organizoi dhe qysh e organizoi, është e rëndësishme të themi se nisma për mbajtjen e këtij samiti duhej të përshëndetej. Samiti me gjithë mangësitë, ishte një përpjekje serioze e një dëshirë pozitive, por njëkohësisht, ashtu siç edhe dyshoi edhe një pjesë e opinionit, dhe një krehje e sedrës së Ramës, për të qenë një farë lideri mbarëkombëtar.”

Në fakt kryeministri që ka qenë dhe një farë kohe emigrant, gjë që ai s’ka qejf ta kujtojë, kur ka qenë në opozitë apo në krye të bashkisë, dhe kur ka ardhur për të takuar të vëllain Olsin në Michigan asnjëherë nuk është takuar me komunitetin, por vetëm me miqtë e Olsit. Mjafton të kujtojmë Thoma Gëllçin me gjithë ngërçin e komisionit të medias, vendin ia mbajti hapur për disa vite, gjersa e bëri drejtor të TVSH-së, dhe me vone e pushoi, apo znj. OltaXhaçka që e zgjodhi deputete të PS-së dhe madje ministre te Mbrojtjes e te Jashtme, siç thonë ca zëra, vetëm jo për kontribut kush e di se çfarë, por se ishte komshie me Olsin në Michigan.

Edhe herën e fundit që erdhi për vaksinat në Amerikë, kryeministri i shqiptarëve gjeti kohë të takojë një prift grek dhe asnjë anëtar të komunitetit shqiptar.Pavarësisht mosarritjeve dhe premtimeve politike personeli diplomatik në SHBA i qeverive të PD-së, për të qenë korrekt ka qenë më afër i lidhur me diasporën, duke marrë pjesë në aktivitetet e komunitetit, kujtoj këtu ambasadorë Sallabanda e Galanxhi, apo dhe ish-konsullin Mishto, apo edhe faktin që kryeministri apo presidenti Berisha, Topi e Nishani kanë qenë më pranë diasporës së Amerikës. Ku është ambasadorja aktuale znj. FloretaFaber mjaftohet me statuse ne Facebook, apo punonjësit e diasporës, sa herë kanë ardhur në Michigan, për shembull. Si dhe sa e kanë vlerësuar p.sh. një institucion mediatik të vetëm për gjithëdiasporën kaq të rëndësishme të Amerikës, siç është ALBTVUSA, e tregon mungesën e interesit të rilindësve për diasporën.

Dikush që nuk e njeh thellë diasporën, e sheh diasporën me konceptin si një organizim që duhet të vetë-ofrohet, se po nuk ofrua nuk është më diasporë, se po nuk u vetësakrifikua nuk është diasporë, por emigracion, apo mërgatë apo “turist për vënie dhëmbësh”, duke paragjykuar kështu sidomos mërgatën e sotme, apo emigracionin shqiptar. Jo, diaspora nuk është vetëm “lopë që ka dëshirë të milet”, por një grupim njerëzish herë me formë e herë pa formë, herë i organizuar e herë jo, herë i interesuar dhe herë jo, por me dashuri të madhe për atdheun për arsye që dihen, vital por që ka nevojë për stimuj edhe për lehtësira për të dhënë më shumë, që ka nevojë për ndihmë në organizim të qendrave kulturore apo shkollave, për të mos u shuar. Duhet vetëm një nismë e shprehur nga vendlindja të tjerat diaspora i bën vetë. mobilizimi i lobit shqiptar për çështjen e Kosovën e ka treguar këtë.

Diaspora nuk kërkon ndihmë financiare nga qeveritë shqiptare, por kërkon vlerësim dhe mirënjohje. Kur kjo mirënjohje mungon, kur bashkëpunimi me diasporën shihet politikisht, atëherë ndodh që dhe Federata Pan-shqiptare Vatra të ndihet e fyer, dhe jo pa fajet e veta dhe vetpërjashtohet nga bashkëpunimi me qeverinë. Vatra nuk duhej të vetë-përjashtohej edhe, sepse ishin të vrarë në sedër nga mospërfillja, pasi Vatra është një institucion apolitik mbarëkombëtar.

Një mik para disa ditësh me origjinë nga Malësia e Madhe në Mal të zi, gjatë pranisë së Ambasadorit të Kosovës Valdet Sadiku në një eventnë Michigan, m’u shpreh, se ai dhe një numër aktivistësh nga komuniteti,”ndjeheshin të mosvlerësuar për atë që ka bërë diaspora me origjinë nga Malësia për Kosovën, duke lobuar, duke demonstruar dhe duke luftuar në Kosovë. “Ne nuk duam asgjë, vetëm një faleminderit. Dhe jo një ambasador që sa vjen lexon një deklaratë dhe mendon për të ikur” m’u shpreh ai.

Fakti se qeveria Rama nuk e njeh diasporën, nuk i di madje dhe numrat e saj, nuk e justifikon atë. Nuk mund t’i lihet gjithnjë faji së kaluarës 30- vjeçare dhe qeverive të mëparshme që në fakt nuk kanë bërë asnjë hap të organizuar, por gjithnjë e kanë nderuar diasporën. Nuk mund të shihet diaspora gjithnjë me syza partiake. Kjo vlen sa për qeveritë aq dhe për vetë shoqatat e diasporës. Por duhet që aq më tepër sot edhe diaspora sidomos ajo më e konsoliduara e Amerikës, nuk duhet të bjerë pre e luftës politike në vendlindje, por edhe as të kërkojë fonde nga Shqipëria për aktivitetet e saj.

Qeveritë shqiptare në Shqipëri e Kosovë duhet të kuptojnë një gjë, që pavarësisht nga vend-origjina, pavarësisht nga koha e emigrimit diaspora me gjithë grupimet hatër mbetjet është një. Është në gjë e mirë pozitive hapat që janë hedhur, meqë e lejon edhe legjislacioni ndërkombëar, që Shqipëria dhe Kosova mund të kenë ambasada dhe konsullata të përbashkëta, por kjo duhet çuar dhe më tej. Qeveritë e Republikës së Shqipërisë dhe të Kosovës nuk i pengon asgjë, që në kuadër të kësaj pune atdhetare, të krijojnë një ministri të përbashkët të Diasporës. për të organizuar më mirë punë, për të integruar më mirë një të tretën e popullsisë të larguar pas viteve 90-të, dhe për këtë qeveria e Tiranës le të mësojnë nga pala kosovare që e ka mërgatën më të konsoliduar në vite, pasi diaspora pavarësisht, se nga cili vend vjen, nga: Shqipëria, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia, Lugina, Çamëria është një, dhe s’ka nevojë për integrim në BE, se është e integruar.

Pse në Kosovë për shembull ka vende të caktuar për minoritetin serb, pse të mos t’i lënë vende të lira diasporës, në parlament. Kjo vlen për të dy shtete shqiptare. Ndryshe dukurisë së rrjedhjes së trurit,do t’i dihet gjithnjë shkaku dhe kahu, rikthimi i tij nuk mund të bëhet me apele, siçi fton në “standup-komeditë” e tij, kryeministri ynë sa gojëtar aq dhe gojëzgjidhur Rama.

Një shekull me parë, diaspora kishte deri deputetë e saj në Parlamentin shqiptar, sot autoriteti i diasporës në raport me shtetin shqiptar ka ardhur në rënie. “A ka sot krahasim ajo që ka bërë për Shqipërinë shoqata “Vatra” për dekada me radhë me korifenjtë e saj, Fan Noli, Faik Konica, Kristo Dako, MihalGrameno, ParashqeviQiriazi, KristoKirka, KostaqKotta e të tjerë dhe që i dhanë Shqipërisë pjesën më të mirë të bijve të vet dhe që e deshën Shqipërinë atëherë kur nuk kishte fare Shqipëri, duke sjellë pavarësinë, formimin dhe ndërtimin e shtetit shqiptar? A mund të krahasohet diaspora aktuale me atë që kanë bërë shqiptarë e Amerikës e të tjerë për pavarësinë e Kosovës? Po është e njëjta, por do motivim, se sot nuk jemi në atë realitet imperativ si ai luftës e Kosovës, por është po ajo diasporë, e njëjta diasporë që e ka mbështetur, me para, me armë, madje, dhe me vullnetarë luftën.

Por sot nuk ka një situatë ecasus të njëjtë. Nuk është faj i kësaj “diaspore të përgjumur që duhet të zgjohet dhe të rinisë punën për një kauzë të re: “Atë të ndihmës ekonomike, duke investuar në atdheun që prej 30 vjetësh vazhdon të jetë shteti më i varfër në Evropë”, pasi është po kjo diasporë që është zhgënjyer, jo për mungesë fryme idealizmi nga ana e saj, por për një përplasje të pashembullt dhe dekurajuese me murin e korrupsionit si në Shqipëri dhe në Kosovë. Atdhedashuria është atdhedashuri, por biznesi është biznes. Mund të mos fitosh shumë në vendin tënd, por askush nuk do të humbasë, pasi patriotizmi nuk hahet.

Po diaspora e ka një ideal bashkimin kombëtar, por kjo aspiratë shekullore vështirë se ngrohet me zgjidhjet gjysmake, me parullat e bashkimit brenda në BE, apo te Shengenit Ballkanik, kur vendet të fuqishme si Britania dalin. Të qenit evropian nuk mund të barazohet me të qenit shqiptar. Qeveritë shqiptare dhe çdo shqiptar së pari kërkon integrimin brenda gjakut. Kombi është sa bashkim gjuhësor kulturor aq dhe bashkim ekonomik. Por ata të kthejnë krahë, kur pushtetarë apo paria e Tiranës a Prishtinës, nuk ka mirënjohjen, as vetëm për të vlerësuar kontributin, kur nuk ka as incentivën më të vogël, çka ka bërë që edhe kapitali shqiptar të investohet jashtë vendit, dhe këtu nuk ka vend më për idealizëm të diasporës, por për më shumë se faj të qeverive shqiptare dhe të korrupsionit galopant.

Por si mundet Maqedonia apo Mali i zi, apo Maqedonia e Veriut të zhvillojnë zgjedhje edhe në SHBA dhe Shqipëria jo. Ka edhe një përvojë të Parlamentit Italian, që siç ma pohonte kohë më parë prof. Palombo, një ish deputet prej vitesh në Montecitorio në Itali, ka një Komitet të Diasporës dhe Kulturës italiane në botë, me vende të përcaktuara, që nuk janë pjesë të partive politike italiane. Por votojnë për problemet e lidhjeve me diasporën dhe të ruajtjes të kulturës italiane në botë. Mundësitë janë të hapura kur është dëshira e mirë dhe ku nuk i lihet vetën në dorë voluntarizmit,

Sa për lobimin, shqiptarë e diasporës së Amerikës e kanë përdorur këtë mjet të demokracisë amerikane qysh me Nolin dhe Vatrën në kohen e presidentit Wilson, e kanë përdorur edhe me Ligën Qytetare Shqiptaro Amerikane në kohën e Luftës së Kosovës, aq sa dhe vetë Millosheviçi e pohoi këtë në Hagë. Shqiptarë kanë ditur ta përdorin këtë instrument të politikës amerikane, më mirë se diasporat e tjera edhe më të konsoliduara. Qeveri shqiptare nëse do, vërtet, të ketë lidhje me diasporën, duhet të ngrihet edhe në lartësinë e mbretit Zog, që diti të vendoste, edhe pse një kundërshtar të tij një përfaqësues të diasporës, Faik Konicën si ambasador në SHBA.

Ministria aktuale sidoqoftë pati disa arritje, por pa ndikim të drejt për drejte mund të jentë disa hapa të pasigurt të Doktrinës shtetërore shqiptare për Diasporën. Si formimin e Agjencinë Kombëtare të Diasporës, dhe Këshillin Koordinues të Diasporës, ngritjen e Qendrës së Botimeve të Diasporës, me një staf prej 15 punonjësish, që në këta tre vite, ka botuar me dhjetëra tituj librash dhe ka nxjerre me mijëra libra me tekste dygjuhëshe dhe shumëgjuhëshe për mësimdhënien e shqipes për tu theksuar mbetet ngritja e Komisioni i Përbashkët i Shqipërisë dhe i Kosovës për Miratimin e Teksteve Mësimore për Diasporën i cili miratoi kërrikullin e përbashkët të teksteve të mësimin e gjuhës shqipe. Apo ngritjen e Qendra për Studime dhe Publikime Arbëreshe, me një staf prej 12 punonjësish, përfshirë 7 studiues të njohur në vend. Në tetor 2018 u themelua Fondi i Zhvillimit të Diasporës, edhe ky një organ shtetëror brenda qeverisë shqiptare, me një staf prej 22 punonjësish, përfshirë stafin e gazetës “Diaspora Shqiptare” dhe Dhomës së Biznesit të Diasporës. Stafi i Ministrit të Shtetit për Diasporën, edhe pse ministër pa portofol, përbëhej nga një komunitet prej 71 punonjësish me kohë të plotë. Shumë punonjës por fare pak për nevojat e diasporës.Megjithatë kjo duhej të përmirësohej dhe asgjësohej. Qeveria e mandatit të tretë të socialistëve, e cila do të nisë punën këtë shtator, mbetet për tu parë nëse do të punojë për të inkurajuar dhe vazhduar në udhën e përbashkët të lidhjes Diasporës me vendin amë. Deri tani nuk ka asnjë projekt.

Në një plan praktik, të komunikosh dhe bashkëpunosh me diasporën është një mision i papërmbushshëm, mund të justifikohet dikush, sepse diaspora është shumë e shpërndarë gjeografikisht, shumë e decentralizuar, dhe shumë e ndërlikuar. Asnjë qeveri apo parti politike nuk mund ta mbulojë me një batanije te vetme partiake, ideologjike, programore etj. As nuk do të ketë ndonjëherë një udhëheqës apo organizatë që mund të thuash kjo është dhe nuk ka tjetër që flet për diasporën. Ndaj puna duhet bazuar tek ideali kombëtar.

Kjo larmi është edhe mburoja më e mirë kundër çfarëdo manipulimi e përpjekje për kontroll nga politika në Atdhe. Kjo sjell edhe dyshimin e politikës dhe ngurrimin për të na bërë pjesë të proceseve politike e zgjedhore aty. Me diasporën vjen një frymë lirie që nëse ia hap derën vërtet i gjithë kombi shqiptar mund të përfitojë jashtëzakonisht. Nuk do të ndodhë me elitën e tanishme politike sidomos në Tiranë. Ideale do të ishte që nga “rrënojat” e ish-ministrisë së Diasporës të nxirren mësime e të përdoret përvoja për projektet e ardhshme. Se si mund të bëhet nuk e di. Zëri i Atdheut gjithmonë thërret. Por apelet e kryeministrit Rama për kthim të të mërguarve në vitin 2030, janë sa patetike dhe qesharake, kur shqiptarët aktualisht zënë vendin e dytë për azil në BE pas sirianëve.

“Kush e pi këtëujë me akull, në Amerikë, me thoshte një dite një mik, nuk kthehet në Shqipëri. Dhe ndoshta, nuk kthehemi me gjithë apelet e politikanëve si Rama , pasi “The Door of NoReturn – Dera e Moskthimit – është një e vërtetë sa reale aq dhe metaforike, mitike për ne shqiptarët që jemi të shpërndarë në Amerikën e sotme. Pormegjithatë ne duam që dera e mos- kthimit të mos bëhet dera e harrimit. Ndaj i kthehem edhe një herë pyetjes, retorike “Po me Ministrinë e Diasporës,ç’patën?

Konferencë e Donatorëve, do të duhej të mbahet për Medvegjë, Bujanoc dhe Preshevë

August 30, 2021 by s p

Shkruan: Refik Hasani

Konferenca e donatorëve për Medvegjë, Bujanoci dhe Preshevë do të duhej të mbahej së pari nga Tirana e Prishtina e pastaj edhe donatorë ndërkombëtarë. Pse nga Tirana dhe Prishtina? Sepse kjo duhet të bëhet zyrtare nga dy shtete Amë, si dy qeveri Amë, si dy parlamente Nacionale amë dhe të ndajnë mjete të caktuara çdo vit dhe të formojnë një FOND për ndihmë që do të ketë destinacion drejt kësaj krahine që të vazhdojnë të mbeten në shtëpitë dhe tokat e tyre. Është momenti i fundit në këtë periudhë historike që duke u thirrur një Konferencë e dontorëve në radhë të parë të biznesmenëve e afaristëve nga të gjitha hapësirat tonë etnike shqiptare për të investuar në Medvegjë, Bujanoci dhe Preshevë veçmas në investime në ruajtjen e trashëgimisë kulturo-historike,në pajisjen me libra nëpër biblioteka të kësaj krahine, në arsim, kulturë, shëndetësi. Të mbulohen edhe shpenzime për aktivitete të ndryshme që kanë nevojë të zhvillohen. Të gjithë nxënësit që nga parashkollori e deri në shkollat e mesme të pajisen me libra falas nxënësit e këtyre tri komunave.Të gjitha shpenzimet e shkollimit për student ti marrë përsipër Tirana edhe Prishtina zyrtare si dhe përgatitjen e kuadro deficitare që të shkollohen e specializohen nëpër institucione e universitete nëpër hapësirat tona etnike. Pastaj Konferenca e donatorëve të jetë nga afaristë dhe biznesmenë të të gjitha hapësirave tona etnike shqiptare duke vazhduar edhe grumbullim të mjeteve-donacioneve nga të gjitha afaristët vullnetarë të mirë nga i gjithë globi. Mjetet e grumbulluara nga këto donacione do të destinohen në investime në përmirësimin e jetës atje ndërtimin e një spitali-materniteti në një nga këto tri Komuna, në ndërtimin shtëpive për të gjitha ata të dëbuar, zhvendosur dhe shpërngulur shqiptarë që dëshirojnë të kthehen, por paraprakisht t’ju krijohen disa kushte elementare për një jetë normale dhe të mos braktisin shtëpitë dhe vendlindjet për të kërkuar një jetë më të mirë. Vetëm mbajtja e një Konference të Donatorëve ku të mund të grumbullohen mjete të destinuara për shqiptarët në Medvegjë, Bujanoci dhe Preshevë do të ndalte zbrazjen e kësaj hapësire Shqiptare dhe do të kthente motivimin që ata mbeten në tokat e të parëve. Vetëm mbajtja e një Konferencë të Donatorëve si dhe mbajtja e një qëndrimi, me një platformë dhe strategji afatgjatë, do të mbështeste shqiptarët që të përballojnë sfidat me të cilat ata përballen për çdo ditë nën pushtetin e Beogradit që diskriminon në të gjitha sferat e punës dhe jetës.