Gjeneral ® Piro Ahmetaj/

Në kapacitetin e Ekspertit në fushën e Sigurisë Kombëtare, Rajonit dhe NATO-s, kam ndjekur me përgjegjësi shtesë dinamikën e 900 ditë/netë luftime të përgjakshme në fushëbetejën për/me Ukrainën: “10-ra konferenca të Këshillit të Atlantikut, Instituti i Luftës dhe panele të Ekpertëve/kolegeve elitare të sigurisë në USA; Bruksel, Qëndrën Marshall, Gjermani, Londër, Kolegjin e NATO-s Romë; si dhe 3 Samitet e fundit, reciprokisht Madrid-2022, Vilnus-2023, Washington 2024, etj”! Përfitoj nga ky rast, të sjell në vemëndje se në dhjetra vlerësime strategjike (publikuara brënda dhe jashtë vendit), në mënyrë kontante në 2.5 vjet kam optimist-izuar se: “herët ose vonë, Rusia-Putiniste do ta humbas me turp luftën për gjunjëzimin ose pushtimin e Ukrainës martire si dhe përmballjen me fuqinë e pambposhtur ushtarake të Aleancës Transatlantike (USA/NATO/UK/BE)”!

Dhe fatmirësisht ja ku jemi. Mbas 2 vjet gjysëm përballje stoike, në 6 korrik 2024 Ushtria Ukrainase ka ndërmarrë një sulm ushtarak (në 40 km front) të paparashikuar në asnjë nga skenaret edhe më optimistë (përfshi autorin): “një sulm ushtarak i organizuar në befasi të plotë strategjike duke arritur të pushtojë rajonin e Kurskut (afërsisht sa sipërfaqja e qytetit të Nju Jorkut ose e qarkut të Tiranës), teritor brënda Rusisë që ka shërbyer si një nyje me peshë kritike për mbështetjen e luftës në Ukrainë”.

Mbetet ende herët, për të peshuar rëndësinë e plotë të ndërhyrjes ushtarake të Ukrainës në rajonin e Kurskut, e cila shënon herën e parë që nga Lufta e Dytë Botërore që trupat e huaja kanë pushtuar territor rus. Por, duke konsideruar edhe reagimin fillestar të kreut të Kremlinit, Putinit dhe zyrtarë të tjerë të lartë, të cilët po sforcohen të minimizojnë peshën e ofensivës së suksesshme të FA të Ukrainës në Kursk, duke e cilësuar si: “një sulm terrorist dhe një provokim të armatosur ndaj Rusisë”, pothuaj të gjithë strategjistët e pranojnë se pesha gjeostratrategjike, tejkalon shumë përtej rëndësisë ushtarake.

Nga ana tjetër duhet po ashtu qartësuar fortë, atë çka është konfirmuar edhe nga Kievi Zyrtar, se: “Ukraina nuk ka patur kurrë dhe nuk ka kurrësesi qëllim në vetëvete pushtimin e Kurskut dhe as një metër të territorit të Rusisë, por është në të drejtën e mbrojtjes sovrane që të shkatërrojë (me çdo mjet) si dhe të marrë nën kontroll një nga nyjet nervagjike të infrastrukturës për mbështjen ushtarake dhe llogjistike të armikut/Rusisë kundër sovranitetit teritorial të Ukrainës”.

Gjithësesi, në vijim, po paraqes një përmbledhje strategjike: “pse Pushtimi i Kurskut, përbën një ndër tre turpërimet, ose 3 poshtërimet e mëdha që Rusia-Putiniste ka pësuar nga 24 Shkurti 2022 – Gusht 2024”:

Poshtërimi i parë: Shkurt-Shtator 2022.

Dështimi i sulmit të forcave ruse u shënua që në nisjen e luftës neonaziste për pushtimin e Ukrainës. Tërheqja e turpshme e forcave ruse nga rrethinst e kryeqytetit Kiev, në mars 2022, ose një muaj pas fillimi të onfensivës, u pasua me humbje të tjera ushtarake për Kremlinin, duke përfshirë fundosjen e “nëndetses gjeostrategjike Moskva”, ose flamurit të Flotës Ruse në Detit të Zi në 15 prill 2022! Nuk mund të kishte turpërim më të madh për Rusinë sesa humbja e anijes (krenarisë detare) ndaj një vendi me marinë, ose forca detare të limituara, ose modeste!

Po në shtator dhe tetor 2022, Ukraina nisi kundëronfensivën për të rimarrë inisjativën strategjike, duke çliruar pjesë të mëdha të territorit të pushtuar nga Rusia, si rajonet Kharkiv dhe Kherson, të vetëshpallura nga Putini me “referendume nën bajobeta si pjesë e sovranitetit të memës Rusi”.

Për më tëpër, rezultati i këtyre humbjeve (2022), ose poshtërimit të parë ishte, edhe izolimi dhe diskretitimi i Putinit në arenën ndërkombëtare. Kështu kur Rusia nisi luftën për pushtimin e Ukrainës në shkurt 2022, shumica e analistëve besonin se lufta do të përfundonte brenda pak javësh ose maksimumi në 9 Maj do celebrohej me madhështi, kënge, valle dhe lule në Kiev. Por nga fundi i vitit 2022 (edhe sot), makineria e luftës ruse “po zvarritej/t e përgjakur dhe rraskaitur” në më pak se 19 % te territorit Ukrainas. E thënë ndryshe, Rusia nuk dukej/t më e pathyeshme, ndërsa Putini dukej/t edhe me i vogël/shkurtër se sa është në realitet.

Përtej izolimit stalinist, prapagandës neo-bollshevike dhe mëndjeve të ndryshkura jo vetëm në Mosk dhe Beograd, performanca e zymtë e fuqisë ushtarake Ruse që në fundin e vitit 2022 e dobësoi ndjeshëm Putinin.

Ndërsa shumë të zhgënjyer mbetën edhe kleptokratët e Ukrainës, të cilët ëndërronin të ktheheshin në status quo-në e paraluftës. Me flalë të tjera, Ukraina e ndali me sukses pushtimin e vendit (max Moska arriti të marrë vetëm 19 % të teritorit), ndërsa Kremlini vazhdoi të izolonte dhe varfëronte vendin, çka shtroi transhenë për poshtërimin e radhës edhe të mbiPushtetit të Putinit.

Poshtërimi i dytë: Qershor-Gusht 2023

Poshtërimi i dytë i madh i Rusise – Putiniste nuk erdhi vetem nga rezistenca stoike e Ukrainës dhe mbështetja e pakushtëzuare Perëndimit, por edhe nga brenda makinerisë kriminale të Kremlinit. Rebelimi në qershor 2023 i Prigozhit dhe ushtrisë së mercenarëve rreth tij (Grupi Wagner), ekspozoi çarje të thella në elitën politike ruse; demostroi kalbëzimin e moralit të ushtrisë për luftë si dhe të kohezionit brënda zinxhirit të komandimit të FA Ruse.

Fakti që Prigozhin, një mik i ngusht i Putinit që nga 1990, do të niste një rebelim kundër Kremlinit, ilustroi rreziqet e “politikës së sipërmarrjes” duke j’ua kaluar përgjegjësitë ushtarake dhe ato të sigurisë kombëtare aktorëve sektorit privat, ose oligarkisë Putiniste. Këto struktura paramilitare (jo-zyrtare), do të kishin mirë funsionuar vetëm nëse lideri rus do të vazhdonte të ishte i fortë. Ndërsa ky rast tregoi se Putini ishte i dobët, prandaj situata doli jashtë kontrollit deri sa degradoi te rebelimi i Grupit Wagner.

Dhe fakti që Prigozhin mund të merrte kontrollin e qytetit të Rostov-on-Don, për tu mirëpritur si hero si dhe të marshonte me mercenarët e tij në veri, deri në periferi të Voronezh, afërsisht 300 milje nga Moska, e shpoi edhe më shumë anijen e (pa) plotfuqishmërisë se Putinit.

Prigozhin, natyrisht e pagoi çmimin e rrebelimit, duke mbetur i vdekur në një “aksident ajror” së bashku me shtabin e ngushtë, përfshirë bashkëthemeluesin e Wagner, Dmitry Utkin, më 23 gusht 2023. Por sipas burimeve perëndimore të inteligjencës, përplasja nuk ishte aksident, por një atentat i mirë-organizuar nga ndihmësi i vjetër i Putinit, Nikolai Patrushev. Sidoqoftë kjo histori i tupëron të dy palët.

Kështu, poshtërimi i dytë i Putinit nuk thelloi vetëm ndarjet në elitën politike dhe qeverisëse të Rusisë të ekspozuara nga mos-pushtimi i Ukrainës, por edhe dobësinë themelore të forcave të armatosura në përmbushjen e misionit kushtetues: “mbrojtjen e atdheut”! Kjo, nga ana tjetër, krijoi terrenin edhe për poshtërimin e radhës tjetër, por jo të fundit të Rusise- Putiniste.

Poshtërimi i tretë: 6 Gusht 2024

Operaciooni i pushtimi të rajonit të Kurskut nga FA të Ukrainës, ishte i planifikuar dhe ekzekutuar në fshehtësi të rreptë strategjike, solli edhe si një tronditje e madhe për fatet e luftës. Në vend të zhurmës së vazhdueshme të lajmeve për disa fitoreve operacionale të Rusisë në Donbas, New York Times i përshkuante pishtimin e Kurskut: “si një mashtrim dhe si bixhoz i trupave ukrainase”.

Nga dorëzimet masive të trupave ruse dhe evakuimi kaotik i civilëve, deri të përparimet e forcave ukrainase më thellë (mbi 20 km) në territorin rus, operacioni Kursk ekspozoi dobësinë jo vetëm të FA Ruse dhe të shtetit, por edhe si paralamërim për fundin e perandorisë së Rusise – Putiniste.

Gjatë sundimit të tij prej rreth çerek shekulli, kontrata e regjimit të Putinit me solidaritetin e shoqërisë dhe kohezionin e kombit rus ka qënë e bazuar në rivendosjen e madhështisë perandorake të humbur mbas viteve 1990. Por bashkë me “pushtimin e Kurskut” duket se qeveria/regjimi Putinit ka (keq)dështuar në përmbushjen e përgjegjësive themelore të çdo shteti normal: “mbrojtjen e terësisë territoriale dhe qytetarëve të tij nga pushtimi i huaj”. Ndërsa fakti që Putini ka ngarkuar një nga ish-truprojat e tij, Aleksei Dyumin (të cilin mediat ruse e quajnë “ministri i mbrojtjes në hije” i Rusisë), për t’i dhënë fund ofensivës së Ukrainës, demostron panikun si dhe fatin e ministrit të mbrojtjes të emëruar së fundmi Belousov, i cili duket se e (keq) zhgënjeu Kremlinin: “pasi nuk u tregua në lartesinë e detyrës”!

Gjithësesi, rrethanat, përmasat dhe pasojat ushtarake të sulmit/pushtimit të guximshëm të Kruskut nga Ukraina janë ende të paplota. Mund edhe të rezultojë, siç e komentoi ish-ndihmës sekretari amerikan i shtetit, Daniel Fried: “një George Washington që kapërcen lumin Delaware (1776)”.

Ndërsa në një postim të zgjuar Gjeneral ® Australian Mick Ryan vuri në dukje se si rezultat i inkursionit, Ukraina ka 2 opsione: “(a) të përpiqet të mbajë territorin që ka kapur brenda Rusisë (Kurskun), ose (b) të tërhiqet në Ukrainë pasi e ka arritur qëllimit gjeostrategjik për ta diskretituar epërsinë strategjke të Kremlinit”. Nga ana tjetër edhe Putini, do të përballet me një zgjedhje shumë të vështirë nëse do ti duhet të terheq (siç në fakt po ndodh) trupat nga fronti në Ukrainën lindore për të rimarrë territorin rus në rajonin e Kursku !?

Pavarësisht skenarëve ushtarak, dëmi politik është shkaktuar dhe i ka rrënjët jo vetëm te pa-fuqia ushtarake por pikësëpari në politikën neo-staliniste të Kremlit. Thënë këto, shteti rus “nën pushtimin e Putinit” ngjahëson në thelb me tiparet e një organizate të krimit të organizuar, pasi si strategjia, përqasja dhe fuqia ushtarake, janë njësoj me ato të një familjeje mafioze. Ndërsa siç njihet momenti më destabilizues si dhe i sjelljes si “bishe e plagosur”, për një bandë kriminale është kur bosi i mafias duket i dobët…!

E parë sa më sipër, e përsërisim se fushbeteja e Kursut, nga ajo e lavdisë se ushtrisë së kuqe 81 vite më parë (12 korrik 1943), këtë radhë do të shënojë jo vetëm fillimin e rrokullimës drejt humbjes turpëruese të luftës që e pret Rusinë në Ukrainë (një komb martirësh dhe vend sovran), por edhe të gjunjëzimit dhe poshterimit në përballjen me fuqinë ushtarake si dhe me vlerat demokratike, kredibilitetin dhe interesat gjeopolitike të Aleancës Transatlantike (USA/NATO/BE)!

Në shtesë, do ishte e padrejtë të mos përshëndesnim përpjekjet dhe imaxhin e Shqipërisë, si rrjedhoje e përfaqësimit krah SHBA në Këshillin e Sigurimit të OKB; rolin aktiv dhe mbështetjen e pa kushtëzuar të vendimarrjeve në NATO-s, si dhe kontributeve me shumë se modeste që RSh i ka dhënë gjatë 30 muajve Ukrainës në këtë përballje “për jetë avdekje” me të keqen e përbashkët.

Gjithësesi, me statusin e ekpertit në peshimin e impakteve dhe oportuniteteve të (pas) luftës, do ti këshilloja faktorët shtetërorë të Tiranës që: “humbja turpëruese e luftës, diskretitimi ndërkombëtar si dhe kolapsi ekonomik që e pret Rusinë – Putiniste (për pasojë edhe e peshën e Serbisë në Ballkan) përbën një rrethanë të artë gjeopolitike në dobi të faktorizimit të RSh në tavolinat e vendimarrjeve të mëdha (SHBA/NATO/BE) për të mbrojtur dhe zhvilluar interesat Kombëtare në rajon, Mesdhe, etj“!

Zoti e bekoftë fitoren në Ukrainë, fuqinë ushtarake të NATO-s, vlerat demokratike si dhe ardhmërinë Euratlantike të Kombit Shqiptar si ShBA dhe gjithë Europa.

Autori: Gjeneral ® Piro Ahmetaj:

Ekspert për SK, Rajonin dhe NATO-n,

Zv/President i Këshillit të Atlantikut; & ish:

Këshilltar për Sigurinë Kombëtare në PD,

Këshilltar i Presidentit të RSh; Zv/ShShPFA,

Përfaqësues Ushtarak në SHAPE/NATO.

Merita Isufi/

Seminari i XVII Mbarëkombëtar me temë “Metodologji të mësimdhënies së gjuhës shqipe dhe të kulturës shqiptare në diasporë e në mërgatë” u mbajt në ‘Hotel Sirius’ në Prishtinë me datën 18 – 21 korrik, 2024. Ky seminar u mundësua nga dy ministritë: Ministria e Arsimit të Shqipërisë dhe Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës së Kosovës në bashkëpunim me ‘Qendren e Botimeve për Diasporën. Moderatorët ishin zyrtarë nga Kosova dhe Shqipëria. Me fjalet e tyre përshëndetëse na nderuan Z. Albin Kurti, Kryeministër i Republikës së Kosovës, Znj. Donika Gërvalla Schwarz, Zëvendëskryeministre dhe Ministre, MPJD, Arbërie Nagavci, Ministre, Ogerta Manastirliu, Ministre, MAS etj. Pjesëmarrës ishin mëse 160 mesues/e nga mbarë mërgata shqiptare.

Rreth 20 tema dhe ligjërata interesante u paraqitën nga studiues, mësues, dhe autorë, të shoqëruara me fakte dhe dëshmi mbi mësimin e gjuhës dhe kulturës në diasporë dhe në vend. Ndër to, unë pata nderin te paraqitem me temën “Pema ime familjare” – Krijojmë kujtime, ndërtojmë lidhje, shkëputur nga libri im i dytë i shkruar në dy gjuhë ‘Eja Dea’ Shqip & Anglisht. Qëllimi i krijimit të librave dygjuhësh është të krijojmë dhe të zhvillojmë lidhje të qëndrueshme për të gjithë fëmijët shqiptarë që të eksplorojnë traditat e tyre etnike, gjuhën, historinë dhe të shërbejnë si frymëzim edhe për komunitetet e tjera. Rezultatet e këtij projekti mare nga libri permendur me lart i kam paraqitur edhe në aktivitetin e 31 majit të po këtij viti, organizuar në Ambasadën e Kosovës në Londër, ku ishin të përfshira 10 shkolla të ndryshme me nxënës me prejardhje nga të gjitha trevat shqiptare, me banim në Kosovë, Shqipëri dhe Angli. Në disa shkolla kam punuar drejtpërdrejt me fëmijët – mësues dhe prindër, dhe në disa të tjera kam paraqitur udhëzimet e aktivitetit tek mësues/e dhe organizator/e të dedikuar, të cilet kanë bërë një punë të shkëlqyer me fëmijët për realizimin me sukses të këtij projekti. Prezantimi i “Pema ime familjare” në seminarin e mësuesve të diasporës ishte thelbësor jo vetëm sepse përputhet me misionin tim si autore për të fuqizuar fëmijët përmes tregimit apo temave te trajtuara ne baze te tregimeve ne gjuhen shqipe, por edhe me misionin tonë të përbashkët mbarekombetar të ruajtjes së gjuhës dhe identitetit. Gjuha e nënës edukon identitetin dhe dashurinë për atdheun dhe duhet trasheguar sepse Naim Frashëri, një nga figurat më të rëndësishme të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, thekson “Se njerëzit të gjithë vdesin, por jeta s’mbetet e shkretë, gjuha, mëmëdheu mbesin, të patundur përjetë.”

Pema Familjare është e rrënjosur thellë në trashëgiminë kulturore dhe identitetin, e cila është vendimtare për fëmijët në diasporë. Paraqitja e kësaj teme në gjuhën e nënës, jo vetëm që pasuron përvojën e të nxënit të njohurive nga nxënësit, duke theksuar vlerën e gjuhës si një komponent kyç i identitetit, por gjithashtu ndërton lidhje më të forta midis familjeve, shkollave dhe komunitetit më të gjerë, duke i ndihmuar fëmijët të zhvillojnë një ndjenjë të fortë identiteti për veten. Gjuha nuk është vetëm një mjet komunikimi, por edhe një depo e kulturës, historisë dhe traditës, prandaj këto lloj librash dygjuhësh shërbejnë si një urë lidhëse që lidh lexuesit e rinj me origjinën e tyre stërgjyshore, duke i lejuar ata të krenohen me prejardhjen e tyre. Unë si mësuese dhe nënë që ka rritur fëmijët në një nga kryeqytetet më multikulturore dhe multilingual në botë, siç është Londra, dhe së fundmi si autore e librave dygjuhësh për fëmijë, e kuptoj rëndësinë e ruajtjes dhe kremtimit të rrënjëve kulturore, si dhe rëndësinë e bashkëpunimit me institucionet e vendit pritës, prandaj trajtimi i këtyre temave është i domosdoshëm.

Pjesëmarrësit në këtë projekt në përgjithësi, dhe në ligjëratën time paraqitur në seminar në veçanti, theksuan se tema e pemës familjare inkurajon natyrshëm bisedat midis fëmijëve, prindërve dhe gjyshërve të tyre, duke nxitur një kuptim dhe vlerësim më të thellë të rrënjëve familjare dhe lidhjeve ndërmjet brezave, ndërkohë që së bashku i eksplorojnë ato. Fëmijët e diasporës shpesh ndeshen me çështjet e identitetit dhe përkatësisë, prandaj ky projekt me fokus në trashëgiminë familjare, u ofron atyre një mënyrë për të lundruar në këto ndjenja komplekse. Fëmijët përgjigjen pozitivisht kur mendojnë se vlerësohen, inkurajohen dhe respektohen, dhe kur u jepen gjëra interesante dhe të përshtatshme për të bërë. Biseda me fëmijët për kulturën e tyre dhe kulturat e tjera u jep atyre një ndjenjë përkatësie dhe një kuptim të dallimeve. Vlerësimi i diversitetit gjuhësor ju ofron mundësi fëmijëve që të zhvillojnë dhe përdorin gjuhën e tyre amtare në lojën dhe mësimin e tyre. Si profesioniste, ne duhet të tregojmë respekt për gjuhën e secilit fëmijë. Identiteti i tyre personal është besimi që ata krijojnë në botën përreth, besimi per veten, pavarësine dhe vetëvlerësimin. Të gjitha keto arrihen permes bashkëpunimit te hareshëm nga rolet model që kanë përreth.

Paraqitja e kësaj teme “Pema ime Familjare” në seminar lejoi jo vetëm që unë të ndaj njohuritë e mia, por edhe pjesëmarrësve I’u mundesua hapësirë për të dhënë mendimet e tyre, duke filluar tek vetë nxënësit që ishin pjesë e këtij projekti, bashkë me prindërit dhe mësuesit. Prindërit dhe fëmijët ishin të ftuar për të ndarë përvojën e tyre gjatë kohës që krijuan punën e tyre artistike me ndihmën e familjarëve. Ndarja e përvojave reale me te gjithe ne dhe stafin e Ministrisë së Arsimit ishte një qasje e re në seminar. Një theks i veçantë u dha në rolin që mund të luajë letërsia e shkruar në gjuhën e nënës dhe aktivitetet kreative për të ndihmuar fëmijët të gjejnë veten e tyre në vendin ku jetojnë. Paraqitja e kësaj teme nënvizoi potencialin e librave dygjuhësh për fëmijë si mjet edukativ që mund të pasurojë përvojën në klasë, të promovojë ndërgjegjësimin kulturor dhe të mbështesë zhvillimin social-emocional të nxënësve. Qëllimi im me librat dygjuhësh është të siguroj një burim që mbështet prindërit, edukatorët, emigrantët dhe drejtuesit e komunitetit në krijimin e mjediseve efektive me materiale te pershtatshme për mësimin të gjuhës duke patur ne qender te vemendjes familjen. Për ta bërë sa më të kuptueshme, tërheqëse dhe të lehtë aktivitetin, argetuesit kryesor jane prinderit dhe femijet nepermes kohes speciale që ata mund të kalojnë nepermes artit te te lexuarit, dhe te krijuarit. Ne fund, pjesmarresve ne temen e trajtuar u dhurova nga nje kopje te librave te mi: ‘Dea fillon shkollen’ i cili gjendet edhe ne Amazon dhe ‘Eja Dea’. Te dy librat po ashtu gjenden ne Biblotekat Dukagjini dhe Artini ne Prishtin dhe ‘Toena’ne Tirane. Salla ishte e mbushur me pjesëmarrës mësues që ushtronin profesionin e tyre në diasporë për të përcjellë gjuhën dhe kulturën tonë brezave të ardhshëm dhe dhane pershtypjet e tyre positive ndaj temes se trajtuar dhe Librave.

Një përmbledhje e detajuar e kësaj teme u prezantua nga mësuesja, e cila eshte edhe këshilltare pranë Këshillit Bashkiak Merano Itali, e nderuara Dhurata Tusha. Ndër të tjera ajo theksoi rëndësinë e kësaj teme dhe përfshirjen e prindërve si çelësin e suksesit akademik të fëmijës. Ky projekt u mundëson prindërve të marrin një rol aktiv në edukimin e fëmijës së tyre, duke përforcuar idenë se mësimi shtrihet përtej klasës. Ndarja e këtyre eksperiencave të tilla me familjar, edukatorë/mesues dhe zyrtarët e ministrisë ofron njohuri të vlefshme për prejardhjet/perkatesite e ndryshme kulturore të nxënesve. Trajtimi i temave te tilla, po ashtu ndihmon mësuesit të kuptojnë më mirë identitetin dhe prejardhjen e nxënësve të tyre, duke u mundësuar atyre të krijojnë kurrikula më të përgjegjshme nga ana kulturore. Kjo qasje, gjithashtu, lejon ndarjen e njohurive dhe historive ndërmjet brezave, ku fëmijët perforcojne dijet e tyre duke mësuar më shumë për paraardhësit nga prindërit dhe gjyshërit e tyre. Kjo jo vetëm që pasuron të kuptuarit e fëmijës për trashëgiminë e tyre, por gjithashtu ruan traditat dhe historitë kulturore që përndryshe mund të humbasin. Këto iniciativa shërbejnë si një shembull praktik sesi mësimi i bazuar në projekte te tilla mund të zbatohet në mënyrë efektive. Znj. Dhurata theksoi se si projektet praktike dhe reale të këtij lloji mund t’i angazhojnë nxënesit per te hulumtuar më thellë, duke e bërë mësimin më të rëndësishëm dhe më me ndikim.

Këto tema të trajtuara në seminar demonstruan vlerat e bashkëpunimit në arsim dhe treguan se si fokusi e dy vendeve tona në njohjen e sfidave dhe triumfeve ne mergate mund të lehtësojë pervojen e te mesuarit tek nxenësit dhe studentët. Kjo hap edhe dialogun mes familjeve dhe edukatorëve, për një mjedis shkollor më mbështetës dhe kuptues. Une shpresoj që vitin e ardhshëm, ne seminar të kemi edhe një grup prindërish nga vende të ndryshme të diasporës të ndajne mendimet e tyre, vështirësitë, pengesat që hasin për t’ua përcjellë gjuhën amtare fëmijëve të tyre. Vetëm atëherë seminari do të jete i kompletuar. Gjatë këtyre viteve që marrim pjesë në seminare, shpesh shtrohet pyetja rreth interesit që kanë prindërit për të përcjellur gjuhën amtare tek gjeneratat e reja dhe nuk mungojnë as akuzat ndaj tyre, për interesim të pakët ose aspak për t’ua përcjellë gjuhën amtare fëmijëve. Une mendoj se është e drejta e prindërve që të jenë të pranishëm për të dhënë mendimin e tyre, për t’u dëgjuar zëri i tyre dhe ata te kene hapsiren e duhur per t’u përgjigjur drejtpërdrejt pyetjeve të mësuesve apo edhe autoriteteve të vendeve tona. Vetëm atëherë do të sfidojmë pikpamjet apo paragjykimet duke u njohur me përgjigjjet e sakta bazuar në përvojën e tyre origjinale. Kjo na ndihmon të ndjekim hapat e duhur për të përmirësuar pengesat që ata vetë hasin për trashëgiminë e gjuhës sonë të dashur, ruajtjen e identitetit tonë kombëtar, si dhe rëndësinë e integrimit në vendin ku jetojnë. Vetëm atehere kur të kemi një pasqyrë të qartë nga këndvështrime të ndryshme, do të jemi në pozicionin më të favorshëm për të lehtësuar pengesat dhe për të lulëzuar në harmoni drejt së ardhmes. Ky ishte edhe një nder sugjerimet e mia apo një propozim për seminaret e ardhshme, në linkun e pyetësorit, në lidhje me çështjen e efektivitetit të seminarit.

Përfshirja e pranisë së Ministrisë së Arsimit të Shqipërisë dhe Kosovës përforcon rëndësinë e aktiviteteve duke demonstruar se si projekte të tilla mund të rriten ose të integrohen në strategji më të gjera arsimore. Kjo tregon potencialin që nisma të ngjashme të miratohen më gjerësisht, duke promovuar qasje novatore ndaj arsimit që theksojnë trashëgiminë kulturore dhe përfshirjen e komunitetit në ruajtjen e gjuhës, cultures dhe vlerave te vendit te prejsrdhjes.

Vizitat në Bibliotekën Kombëtare “Pjetër Bogdani” si dhe në ekspozitën “Reporting House” ne ish-objektin e Gërmisë, i dhane edhe me shume vlere seminarit. Pas një aktiviteti intensiv 4-ditor, u mirëprit tradita e dhënies së certifikatave të merituara për të gjithë pjesëmarrësit.

Merita Isufi, Londër, UK, gusht 2024.

Rreth autores

Merita Isufi BSc ka një diplomë Nderi në Kriminologji dhe Sociologji. Ajo gjithashtu eshte trajnuese e programit prinderor ‘Forcojme Familjet, Forcijme Komunitetin’. Përvoja shumëvjeçare si edukatore dhe mesuese e fëmijëve, e bëri Meriten të kuptojë rëndësinë e nxitjes së dashurisë për të lexuar që në moshë të re, ku dhe kultivoi një pasion për të shkruar tregime të këndshme për fëmijë. Ajo është autore e librave të dashur për fëmijë “Dea fillon shkollën” dhe ‘Eja Dea’ te cilet janë vlerësuar nga prindërit dhe edukatorët për personazhet simpatikë dhe rrëfimin tërheqës. Përmes stilit të të shkruarit dygjuhësh ajo përqafon identitetin kulturor, ndërton lidhje të forta me fëmijët dhe promovon ndjenjën e përkatësisë. Për të mësuar më shumë rreth Meritës dhe publikimeve të saj të ardhshme, ndiqeni atë në Facebook dhe Instagram @MeritaIsufi.

Faton Bislimi/

Ky është vit zgjedhor në SHBA dhe për shumëkë anekënd globit ka shkaktuar një drithërimë politike. Palët presin me padurim rezultatin e zgjedhjeve të nëntorit për të kuptuar nëse demokratët e Biden – tanimë me Kamala Harris si prijetare – do dalin ngadhnjimtarë, apo amerikanët do e rikthejnë në Shtëpinë e Bardhë Donald Trump. Fitorja e njërit apo taborrit tjetër drejtë Shtëpisë së Bardhë është përcaktuese për dinamikën e zhvillimeve globale në secilën fushë. Kjo drithërimë na prek edhe neve në Kosovë – bile, do thoja më shumë e më thellë se shumëkë tjetër, për shkak të marrëdhënjeve tona me SHBA-të, të cilat duhet ruajtur sikur sytë e ballit.

Rruga e Kosovës nga konflikti te pavarësia është një dëshmi e qëndresës dhe fuqisë së bashkëpunimit ndërkombëtar. Që kur shpalli pavarësinë në vitin 2008, Kosova e ka pasur për obligim që të ndjekë një rrugë drejt qeverisjes demokratike, zhvillimit ekonomik dhe stabilitetit rajonal. Kyç për këtë përparim ka qenë mbështetja dhe partneriteti i palëkundur i Shteteve të Bashkuara. Ndërsa Kosova vazhdon të përballet me sfidat dhe mundësitë e saj, ruajtja dhe forcimi i marrëdhënies së saj unike me Shtetet e Bashkuara është thelbësore për disa arsye.

Bazë Mbështetjeje dhe Stabiliteti

Shtetet e Bashkuara kanë luajtur një rol kyç në historinë e Kosovës, nga ndërkombëtarizimi i çështjes së Kosovës, tek ndërhyrja humanitare që i dha fund luftës në vitin 1999, e deri tek përpjekjet diplomatike që çuan në pavarësinë e Kosovës. Ky partneritet është i rrënjosur në vlerat e përbashkëta të demokracisë, lirisë dhe të drejtave të njeriut. SHBA-ja ka mbështetur vazhdimisht sovranitetin dhe integritetin territorial të Kosovës, duke ofruar një forcë stabilizuese në një rajon shpesh të mbushur me tensione. Për Kosovën, vazhdimi i kësaj marrëdhënje me SHBA-të siguron një aleat të qëndrueshëm në kohë pasigurie globale me sfida të mëdha gjeopolitike.

Rritja Ekonomike dhe Zhvillimi

Ekonomia e Kosovës ka bërë përparime të rëndësishme, por sfidat mbeten. SHBA ka luajtur një rol thelbësor në nxitjen e zhvillimit ekonomik përmes investimeve, tregtisë dhe mbështetjes për sektorin privat. Përjashto koston e intervenimit ushtarak (rreth $1.8 miliard sipas përllogaritjeve nga Departamenti i Mbrojtjes së SHBA-ve), nga viti 1999 deri më 2008, në kuadër të përkrahjes humanitare dhe rindërtimit, SHBA-të kanë ndihmuar Kosovën me mbi $1.1 miliard. Vetëm pas vitit 2008, përmes programeve të shumta të USAID-it, Kosova ka përfituar rreth $900 milionë nga SHBA-të në sektorin e ekonomisë në ndihmë direkte shtetërore. Shto këtu edhe rreth $300 milionë nga MCC (Korporata e Sfidave të Mijëvjecarit) që nga viti 2022, kryesisht për sektorin e energjisë. Pra, mbi $2.1 miliardë të taksapaguesëve amerikanë janë harxhuar në Kosovë dhe për Kosovën që nga paslufta. Andaj, duke thelluar lidhjet ekonomike, Kosova mund të shfrytëzojë ekspertizën dhe burimet amerikane për të krijuar vende pune, për të përmirësuar infrastrukturën dhe për të rritur cilësinë e jetës për qytetarët e saj. Forcimi i këtij partneriteti ekonomik do të ndihmojë Kosovën të integrohet më plotësisht në ekonominë globale dhe të ndërtojë një të ardhme të begatë.

Paqja dhe Siguria Rajonale

Ballkani ka qenë historikisht një pikë e nxehtë për tensionet etnike dhe politike. Stabiliteti i Kosovës është thelbësor për paqen rajonale, dhe angazhimi i Shteteve të Bashkuara është një faktor kyç në zbutjen e konflikteve. Vetëm në sektorin e sigurisë dhe sundimit të ligjit, Shtetet e Bashkuara kanë ndihmuar Kosovën me mbi $400 milionë (duke mos përfshirë këtu koston e misioneve këshilldhënëse strategjike, trajnimeve në SHBA, dhe përkrahjes teknike), kryesisht në ndihmë të drejtpërdrejtë për mjete ushtarake për FSK-në, teknologji e pajisje tjera për Policinë e Doganën e Kosovës. Andaj, përmes bashkëpunimit me institucionet amerikane, Kosova mund të vazhdojë të ndërtojë një sektor sigurie profesional dhe të aftë që kontribuon në stabilitetin rajonal dhe përpjekjet kundër terrorizmit. Ky partneritet gjithashtu shtrihet në adresimin e sfidave globale, si siguria kibernetike dhe ndryshimet klimatike, ku Kosova mund të përfitojë nga përvoja dhe inovacioni i SHBA-së.

Forcimi i Institucioneve Demokratike

Si një demokraci e re, Kosova përballet me detyrën e vazhdueshme të forcimit të institucioneve të saj dhe sigurimin e sundimit të ligjit. SHBA ka mbështetur Kosovën në ndërtimin e strukturave qeverisëse transparente, të përgjegjshme dhe efektive. Se sa ia kemi arritur këtij qëllimi, është më shumë përgjegjësi e jonja kolektive si kosovarë! Sidoqoftë, le të mos harrojmë se vetëm në këtë përpjekje, SHBA-të kanë ndihmuar Kosovën me mbi $500 milionë. Andaj, bashkëpunimi i vazhdueshëm mund të ndihmojë Kosovën të avancojë reformat gjyqësore, të luftojë korrupsionin dhe të mbrojë të drejtat e njeriut. Këto përpjekje janë thelbësore jo vetëm për stabilitetin e brendshëm, por edhe për aspiratat e Kosovës për t’u bashkuar me strukturat euroatlantike, duke përfshirë Bashkimin Evropian dhe NATO-n.

Një Vizion i Përbashkët për të Ardhmen

Kosova dhe Shtetet e Bashkuara ndajnë një vizion për një Ballkan paqësor, demokratik dhe të begatë. Ky vizion është i bazuar në respekt të ndërsjellë, bashkëpunim dhe një angazhim për të kapërcyer sfidat së bashku. Duke kultivuar këtë marrëdhënie, Kosova mund të vazhdojë të marrë forcë nga partneriteti i saj unik me Shtetet e Bashkuara, duke siguruar që zëri i saj të dëgjohet në skenën ndërkombëtare dhe që interesat e saj të mbrohen.

E ardhmja e Kosovës është e lidhur pazgjidhshmërisht me marrëdhënien e saj me Shtetet e Bashkuara. Sfidat e kohëpaskohëshme që paraqiten në këtë marrëdhënje duhet tejkaluar me maturi, respekt e besim. Askush nuk duhet të dyshojë që investimi kaq i madh i SHBA-ve (përtej atij financiar me miliarada dollarë), sidomos në sferën diplomatike në përkrahje të Kosovës (duke sfiduar edhe superfuqitë tjera si Rusia e Kina, e duke anashkaluar nganjëherë edhe aleatë të vet që jo domosdoshmërisht përkrahnin Kosovën e bile as pavarësinë e saj), është bërë kot së koti apo për të dëmtuar Kosovën në fund.

Ky partneritet ka qenë thelbësor në përparimin e Kosovës dhe do të mbetet thelbësor ndërsa vendi ndjek rrugën e tij përpara. Duke ruajtur dhe forcuar lidhjet e saj me SHBA-në, Kosova mund të vazhdojë të ndërtojë një të ardhme më të ndritur për qytetarët e saj dhe të kontribuojë në një rajon të Ballkanit të qëndrueshëm, në paqe, dhe të begatë – brenda një Evrope të lirë e të bashkuar.

Bashkia Malësi e Madhe/

Festivali më unik në Shqipëri, ku kënget e bukura të traditës, vallet e trashëguara ndër breza, folklori i pasur, etnografia madhështore dhe ritualet e lashta na lidhin thellësisht me rrënjet tona, ku gjithmonë do të ndihemi krenar dhe përgjegjës për t’i ruajtur dhe kultivuar nga brezi në brez

Në vendin magjik të Qafës së Predelecit zgjodhëm më të bukurën: “Mis Bjeshka” vajzën Liljana Lashaj nga Selca. Ndërsa çmimet e tjera shkuan për vajzat: Anxhelika Sterkaj – Zana e Maleve, Mary Camaj – Xhubleta më e bukur, Monika Ulaj – Shtojzovallja e Bjeshkëve, Mikejla Nonaj – Kërcimtarja e Logut ndërsa vajza Nexhmije Dedushaj është zgjedhur për të konkuruar në “Miss Universe Albania”.

Logu i Bjeshkëve 2024, rikthim tek rrënjët!

Çdo tentim nga kushdo për të penguar hapjen e urës mbi Ibër, për qarkullim të automjeteve në qytetin e Mitrovicës është kundër sovranitetit e integritetit të Kosovës. Andaj në këtë drejtim duhet të reflektojnë edhe nga BE për të realizuar në praktikë marrëveshjen e dates 2 shkurt të vitit 2016, e jo duke pasur qasje të njëanshme, duke e favorizuar Serbinë, e cila si më parë edhe tash vazhdon për të qenë faktor destabilizues në regjion, sepse urat bashkojnë qytetin, ku rasti i Mitrovicës ka një mision të tillë, jo vetëm për qytetin por për tërë qytetarët e Kosovës.

Nail Draga

Në këto ditë vere me temperatura të larta qytetarët e Kosovës për të parën herë pas luftës shijuan dhe shfrytëzuan ujin në liqenin e Ujmanit, duke dëshmuar gadishmëri për lëvizje të lirë edhe në këtë territor qe më parë ishte i pa realizueshëm, ndërsa idea nga ana e Qeverisë për hapjën e Urës mbi lumin Ibër për qarkullim të makinave është mirëpritur nga qytetarët e Kosovës. Por, nga ana tjetër ka irrituar ndërkombëtaret, të cilët nuk e mbeshtesin një ide të tillë, duke theksuar se ajo duhet të zgjidhet përmes dialogut, nga del se ata vazhdojnë me qendrim të njëanshëm si më parë në favor të Serbisë, e cila dëshiron të fitojë në kohë, duke harruar se çështja e urës është çështje e brendshme e Kosovës

Konsolidimi i qeverisjës në veri

Në kohën kur Qeveria e Kosovës ka arritur të qetësojë situatën në veri nga veprimi aktiv i bandave dhe krimineleve serbë, duke qenë e pranishme institucionalisht, ku edhe popullata vendore serbe ka pranuar targat e Kosovës për makina, ka eliminuar dinarin si mjet pagese, po ashtu janë pajisuar edhe me dokumente të identifikimit(letërnjoftime, pasaporta, patent të shofereve), qarkullimi i qytetarëve dhe shfrytëzimi i ujit të Ujmanit etj., idea për hapjën e urës mbi lumin Ibër ka irrituar ndërkombëtarët , të cilët reaguan mënjëherë.

Ishin pikërisht ambasadorët e QUINT-it të cilët shkuan të premten(2 gusht)në zyrën e kryeministrit A.Kurti, duke i shprehur paknaqësinë e tyre se „në konsultim me NATO-n ura mbi Ibër nuk bën të hapët, sepse ajo është çështje e dialogut në mes Kosovës e Serbisë“.

Qeveria për hapjen e urës

Mediat informuan se pas takimit me ambasadorët e shteteve të QUINT-it dhe BE-së, Kurti ka thënë se liria e lëvizjes dhe sundimi i ligjit nuk e rrezikojnë paqen dhe sigurinë.

“Konsultimet dhe koordinimi vazhdojnë. Siç thuhet në planin e Bashkimit Evropian për rivitalizimin e urës, ura e Mitrovicës mbi Ibër do të bëhet simbol i normalizimit të marrëdhënieve në Kosovë. Në po atë plan thuhet se ‘rivitalizimi i saj do të kontribuojë shumë në lehtësimin e kontakteve ndërmjet të gjithë qytetarëve të Mitrovicës së Veriut dhe Jugut dhe kështu do të kontribuojë në shkëmbime dhe mirëkuptim’. Andaj ura duhet të hapet. Ajo është në shërbim të të gjithëve, dhe nuk është kundër askujt. Liria e lëvizjes dhe sundimi i ligjit nuk e rrezikojnë paqen dhe sigurinë, përkundrazi”, thuhet në komunikatën e Kryeministrisë.

Kurti ua ka paraqitur ambasadorëve planin e Qeverisë për hapjen e urës mbi lumin Ibër, që sipas tij “parasheh testimet për stabilitetin infrastrukturor të urës, vlerësimin e rrezikut dhe rreziqeve nga fatkeqësitë natyrore, rivitalizimin vizual të urës me qasje në urë për të gjithë, diskutimet me qytetarë dhe grupe të interesit si dhe fushatën e informimit gjithëpërfshirës mbi përfitimet dhe qëllimet e hapjes së urës”.

Kurti ka shtuar se Qeveria është për lëvizje të lirë dhe për të simbol është ura e Ibrit.

“Ura është simbol i lëvizjes së lirë, e që është vlerë dhe liri themelore e Bashkimit Evropian. Ura është simbol i integrimit, e që është punë e përbashkët e Kosovës me partnerët tanë”.

Ura s’duhet të jetë temë në dialog, Vuçiqi s’ka pse të pyetet

Në lidhje me këtë çështje presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka deklaruar se çështja e urës së Ibrit nuk duhet assesi të jetë temë e dialogut me Serbinë, duke thënë se kjo do të ishte shkelje e sovranitetit, integritetit territorial dhe kushtetutshmërisë së Kosovës.

Osmani i reagoi Bashkimit Evropian që të enjten u shpreh se çështja e hapjes së urës duhet të trajtohet në dialogun në Bruksel me Kosovës dhe Serbisë. Ajo ka thënë në Facebook se presidentit serb, Aleksandar Vuçiq, nuk ka çka pyetet “se kur do të hapen urat për qarkullim në Republikën e Kosovës”.

Për presidenten, dialogu i vetëm që duhet të bëhet është brenda Kosovës mes institucioneve dhe partnerëve “që të ndërtohet plani i përbashkët i zbatimit për hapjen e urës”.

“Çështja e urës nuk duhet assesi të bëhet temë e dialogut me Serbinë. Një gjë e tillë do të ishte shkelje e rëndë e sovranitetit, integritetit territorial dhe e kushtetutshmërisë në vendin tonë. Vuqiçi nuk ka çka pyetet se kur do të hapen urat për qarkullim në Republikën e Kosovës. Dialogu i vetëm që duhet të bëhet, është ai brenda Kosovës, në mes të institucioneve tona dhe partnerëve tanë të sigurisë (veçanërisht me NATO-n) në mënyrë që të ndërtohet plani i përbashkët i zbatimit për hapjen e urës për çdo qarkullim, që ka parasysh vlerësimet e sigurisë dhe interesat e qytetarëve tanë”.

Ura çështje e brendshme e Kosovës

Nëse rastësisht ura do të ishte ne kufi të Kosovës me Serbinë atëherë do të ishte një situate tjetër, sepse për hapjen e saj duhet të ekzistojë mirëkuptimi nga të dyja palet. Por, pasi kemi të bëjmë me urën e cila është në brendësi të Kosovës, atëherë nuk ka dilemë se ura është çështje ekskluzive e brendshme e Kosovës. Çdo trajtim tjetër është përzierje në punët e brendshme dhe sovranitetin dhe integritetin e Kosovës. Pikërisht duke marrë parasysh këtë pozitë të urës e cila deri më tash paraqet simbol të ndarjës së qytetit nga QUINT-i dhe BE duhet të japin kontributin e tyre në favor të hapjës së saj e jo duke refuzuar me arsyetimin e kjo duhet të zgjidhet në procesin e dialogut Kosovë-Serbi, duke favorizuar Serbinë e cila dëshiron të fitojë në kohë, për qellimet e veta në veriun e Kosovës.

Heshtja e cila vret

Nga ana tjetër duhet cekur se ndarja e Mitrovicës në veri-jug është veprim perfid i faktorit ndërkombëtar(NATO) në qershor të vitit 1999, ku ura mbi Ibër është bërë nyja ndarëse nga ajo kohë e deri më tash. Nuk ka dilemë se një veprim i tillë është bërë me skenar e regji nga NATO e KFOR-i duke vendosur barrikadat në urë dhe penguar shqiptarët për të shkuar në shtëpi të tyre në veri.

Por përmasa të veçanta situata mori me 3-4 shkurt 2000, kur formacionet kriminale serbe të drejtuar nga “Rojat e Urës”, filluan aksionin e spasztrimit etnik të veriut të Mitrovicës nga shqiptarët.Ndonëse ngjarjet kanë ndodhur para syve të të pjesëtarëve francezë të KFOR-it, nga dhuna serbe uvranë 10 shqiptarë dhe mbi 100 janë plagosur, ndërsa u dëbuan nga shtëpitë e tyre me dhunë 11.364 shqiptarë, duke e spastruar etnikisht veriun e Mitrovicës. Për këtë masakër kundër shqiptarëve askush nuk ka dhënë përgjegjësi, ndërsa nga QUINT-i dhe KFOR-i kanë heshtur!

Në vend qe këto çështje të trajtohen me seriozitet dhe autorët e këtyre veprave kriminale të sillën para drejtësisë, nga QUINT-i paralajmërojnë se ura mbi lumin Ibër nuk bën të hapët sepse ajo është çështje e dialogut Kosovë-Serbi.

Ura e hapur eliminon simbolin e ndarjës

Nuk ka dilemë se institucionet e Kosovës janë për koordinim me BE-në për çështje të dialogut me Serbinë, por çështjet të cilat janë ekskluzive të brendshme të Kosovës, ku bënë pjesë edhe ura e Ibrit nuk duhet të presin përfundimin e dialogut, sepse Serbisë nuk i intereson dialogu por do të fitojë në kohë për qellimet e tyre politike, ndërsa ura e hapur eliminon simbolin e ndarjës ndërmjet shqiptarëve e serbëve dhe garanton qarkullimin e lirë të qytetarëve në këtë qytet.

(Gusht 2024)