Komunitet – Page 116 – Dielli

ROVENA GRISHAJ, NJË EKSPERTE EKONOMIE IU BASHKUA FEDERATËS VATRA

October 23, 2021 by s p

Dielli/

Rovena Grishaj, një eksperte ekonomie iu bashkua Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra. Ajo erdhi me emocion të veçantë për të parë nga afër historinë e Federatës Vatra, gazettes Dielli, për tu njohur nga afër me personalitetet e kombit shqiptar dhe kontributin e tyre historik në Vatër në dobi të komunitetit shqiptar në Amerikë, çështjes kombëtare e shtetit shqiptar. Ekonomiste Rovena Grishaj u shoqërua në Vatër nga vatranja Enxhi Beqiri dhe u prit nga Editori i Diellit Sokol Paja i cili i shpjegoi imtësisht rolin dhe etapat në të cilat ka kaluar gazeta Dielli dhe Federata Vatra që nga krijimi e deri në ditët e sotme. Ekonomiste Rovena Grishaj, ka mbaruar studimet universitare në Universitetin e Tiranës në degën Psikologji, dhe në New York ka studiuar për ekonomi në St. John’s University. Të rinj e të reja intelektualë dhe aktivistë që anëtarësohen dhe angazhohen në Vatër, janë një frymëzim edhe për patriotët e tjerë në Amerikë dhe Kanada për të çuar përpara kauzat e Vatrës që janë kauza të shtetit e kombit shqiptar.

Në përkujtim të 17 vjetorit të ikjes në përjetësi të Anita Bitrit

October 20, 2021 by s p

(Mbresa dhe kujtime nga një tragjedi në Amerikë që mori jetën e tri hyjneshave shqiptare)

Nga Keze Kozeta Zylo

Ndonëse kanë kaluar 17 vjet që nga ikja tragjike e artistes së madhe shqiptare Anita Bitrit, përsëri Diaspora, gjithë dashamirësit e Anitës dhe artdashësit e kujtojnë me dhimbje tragjedinë që ndodhi në qytetin ku jetoi në Staten Island, në New York. Ishte një ngjarje tejet e dhimbshme ku u trondit çdo qënie njërezore që e dëgjoi në te gjitha lajmet në mediet amerikane dhe shqiptare, ngase humbën tri jetë njerëzish. Ishin tri gjenerata: Anita, e bija Sibora dhe nëna e saj Hazbija.

Ato u mbytën nga gazi, monoksidi i karbonit.

Kujtoj në 10 –Vjetorin e ikjes së tyre bashkësia shqiptare e udhëhequr nga Pastori amerikan Steve Galegor dha një përshpirtje në gjuhën shqipe në përkujtim të Anitës, bijës dhe nënës së saj, në 10 vjetorin e tragjedisë së humbjes së jetës së tyre. Pastori amerikan Galegor, i cili të befason me të folurën e bukur të gjuhës shqipe tha se edhe pse nuk kam qenë atë ditë në koncertin e lamtumirës, pasi ishja me shërbim në Tiranë, e përjetova me dhimbje të madhe humbjen e tri krijesave të Zotit që u ndanë nga ne para kohe. Gjithmonë do t’i kujtojmë me dhimbje e dashuri Anitën, Siborën dhe nënë Hazbijen të cilat humbën jetën tragjikisht në mjediset e shtëpisë së tyre në Staten Island në New York tha pastori amerikan Steve Galegor në përshpirtje.

Në këtë përshpirtje ishte dhe vëllai i Anitës, Arben Bitri.

Në intervisten që dha për TV Alba Life në New York, ai kujtoi me dhimbje dhe lot në sy tragjedinë e tmerrshme që i ndodhi familjes së tij. Ai vazhdoi se sonte ndodhemi pikërisht në këtë vend të shenjtë në Kishën First Evangelical Free Church në Brooklyn, ku dhjetë vjet më parë të gjithë artistët e Komunitetit, Diaspora, artdashësit e shumtë, së bashku me Qemal Zylon si organizator kryesor në bashkëpunim të ngushtë me artistin e shquar Frederik Ndocin dhe orkestrën e mirënjohur “Alba” të udhëhequr nga kitaristi i talentuar Edi Xhani, organizuan një koncert lamtumire në nderim të artistes vlonjate mbarë kombëtare Anita Bitrit. Ai shprehu mirënjohjen e pakufishme në emër të gjithë familjes së tij për nderimin e veprës që i bën Anitës dhe tha se do të punojë së bashku me artistët për të realizuar një dokumentar që trashëgimia e vyer e saj t’u ngelet brezave. Ndërkohë Qemal Zylo kujtoi të gjithë bashkëpunëtorët, veçanërisht Frederik Ndocin, Edi Xhanin, ambasadorët e kulturës shqiptare Merita Halilin dhe Raif Hysenin, Vait Hajdarin, Sokol Asllanin dhe Maksim Vathin, artistët e shumtë, dashamirësit, mediat si Adem Belliun për kulturën shqiptare, Dalip Grecën për gazetën “Illyria”, të cilët u ndodhën pranë në vendin e ngjarjes pasi e dëgjuan gjëmën që ndodhi, ngjarje që u publikua në mediet e shumta. Ai shprehu dhe mirënjohjen për të gjithë amerikanët dhe bordin e kishës First Evangelical Free Church, pasi si i punësuar aty për vite me radhë, kujtoi ditën që kjo kishë hapi të gjitha dyertë për të organizuar koncertin e lamtumirës. Ajo që do të më ngelet gjatë në kujtesë vazhdoi ai është se në vendin që u organizua koncerti i lamtumirës, ishte planifikuar me kohë të organizohej ceremonia e një dasme amerikane, por kur bordit i paraqita se me shqiptarët duam të organizojmë një koncert lamtumire për artisten e shquar shqiptare, familjarët dhe Bordi me zemërgjerësinë më të madhe pranuan të shkonin në katin e nëndheshëm, përdhes, (basement siç e quajnë amerikanët) dhe na lejuan që ne t’i bënim nderimet e duhura tri gjeneratave që humbën jetën tragjikisht.

Çdo njeri mbart kujtimet e tij në atë ngjarje tragjike, dhe ne kësi rastesh është e vështirë të ngjesh fjalë ngushëlluese. Personalisht kurre s’do ta harroj telefonatën në kolegj në Brooklyn të Frederik Ndocit i cili me një zë vajtues më dha i pari lajmin e kobshëm për tri gjeneratat të mbytura nga monksidi i karbonit. Tepër e rëndë ishte për vellain e Anitës, Benin jo vetëm tragjedia, por edhe sepse ai se kishte takuar kurrë Siborën, për shkak dokumentesh, një ëngjëll që premtonte shumë për të ardhmen, por mjerisht ai erdhi për të përcjellë trupat në Atdhe, në Vlorë. Beni kishte dëgjuar vetëm zërin e saj qindra herë në telefon, dhe shprehjen aq të bukur të mbesës së tij Siborës duke i thënë në anglisht: “I love you Daja”!

Arti i Anitës, këngët e saj, violina e bukur, tekstet muzikore që krijonte, i përkasin fondit të artë të muzikës shqiptare. Nga të gjithë folësit atë ditë ajo u pagëzua si Pop Star i muzikës shqiptare, por mjerisht shpesh herë na duhen histori të dhimbshme si tek kalaja e Rozafës, që të dalin në pah madhështia dhe gjenialiteti i popullit tonë. Nga shpirti atë ditë në ceremoni nga skena i dhashë lamtumirën me këtë poezi: Kjo vdekja e zezë/ muret i çanë/ për tri hyjneshat që vdekjen panë/. Tmerruar nga lajmi rrugën mora/ kalova me drita të kuqe vetëtimë/ në cep të rrugës frymën ndalova/ ngriva statujë kur pashë shtëpinë/. Zemra më rrihte si e zënë në faj/ si labe e qava: e mjera e mjera/ ndenja gjatë, por porta s’u hap/ ndeza qiririn dhe e vura tek dera/. Vitet do të ikin dhe shpejt do të kalojnë/ loti i mërgimtarit do të ngelet në derë/ Orkestra “Alba” shpesh do të ekzekutojë/ këngët e tua në tastierë/. More helmin në zemër, ike larg Anita/ ndoshta të gjeje qetësinë/ bashkë me violinën si shelg lotues, le dhe këngën/ dhe me zërin tënd pavdeksinë!

Duke përfunduar në vesh ende kam zërin e vogëlushes, zërin e një ëngjëlli Siborës e cila i këndon mamit të saj si: “Jam e bekuar si ty, kënga ime le të jehojë, për mamin le ta dëgjojnë…”

Kënga dhe Zëri i Anitës kur këndon me të bijën e saj Siborën në duet duket sikur vazhdon të mbush qiellin si cicërima zogjsh, si zëra në përjetësi!

19 Tetor, 2021

New York

U organizua “Dita e Librit” në Shoqatën “Skënderbej”

October 19, 2021 by s p

Nga Veri Talushllari/

Shoqata “Skënderbej”USA, që ka në radhët e saj ushtarakët shqiptarë, familjarë dhe miq të tyre, është një nga shoqatat më aktive të komunitetit tonë në NY dhe NJ. Në radhët e kësaj shoqate janë disa krijues e studjues, që edhe këtu, në emigracion, gjejnë kohë e mundësi të tregojnë vlerat krijuese e intelektuale nëpërmjet shkrimeve e botimeve. Të dielën, më 17 tetor, në një mjedis të këndshëm në Forest Hills, ajo organizoi “Ditën e Librit”, për promovimin e librave të anëtarëve të saj, botuar kohët e fundit. Petrit Xhaferi erdhi me dy botime. Romani “Medeti”, sjell të gjallë dhe me humor një copëz nga jeta në repartet e ushtrisë shqiptare në vitet ‘50-60 shekullit të kaluar, ku luan me konfliktin komandant-komisar dhe krijon situata të gjalla, reale e që të bëjnë të mbash buzën në gaz. Po ashtu Petriti ka botuar kohët e fundit një fjalor për udhëtarë shqip- anglisht-gjermanisht, aq i nevojshëm në këto kohë.Një vend të veçantë në këtë veprimtari zuri diskutimi për librin “ Mërgata Legjendare e Amerikës” e studjuesit Shefqet A.Saliu, libër për të cilin kjo gazetë ka shkruar pak kohë më parë. “ Mërgata…” e Saliut është një vepër voluminoze dhe shumë e rëndësishme për komunitetin tonë dhe Emigracionin Shqiptar, pasi përfshin Historinë e tij të shtrirë në tre shekuj, që nga fillimet e tij në vitet 1800 e deri në ditët tona. Një studim që i mori autorit 15 vite punë kërkimore, i bërë me kritere të rrepta shkencore, por i shkruar me penë e shpirt shkrimtari, duke e bërë librin të lehtë në të lexuar. Kol.(R) Gëzim Mustafaj, Prof. Asoc., Dr. i shkencave ushtrake, u përgëzua nga shokët dhe kolegët për botimin e librit” Lufta e Kosovës dhe NATO”. Folësit në takim vlerësuan nivelin shkencor dhe analizën e thellë të kësaj ngjarjeje të madhe historike për popullin shqiptar, që kulmoi me krijimin e shtetit të dytë shqiptar në shekullin që shkoi. Libri është një vështrim i gjerë politiko- ushtarak i Operacionit “Forca Aleate”, që i dha fund robërimit të pothuaj gjysmës së popullsisë dhe teritorit të shqiptarëve, një padrejtësie historike të fuqive të mëdha europiane, genocidit shtertëror dhe tentativës për spastrim total etnik të kombit shqoptar në Kosovë nga regjimi kriminel i Milosheviqit. Prof. Mustafaj, që ka qënë pjesëmarës aktiv në këtë ngjarje si ushtarak me funksione të rëndësishme në njësitë e kufirit Shqipëri- Kosovë, na ka dhënë një përshkrim të detajuar të zhvillimit të Operacionit, vendit dhe rolit të UÇK-së në këtë histori, lëvizjet e ushtrisë, policisë dhe forcave paramilitare serbe, krimet e tyre ndaj popullsisë së paarnatosur shqiptare. Libri, i shoqëruar edhe me harta të operacioneve ushtarake të palëve ndërluftuese, si dhe me një ditar luftarak, është një pasuri e shtuar e bibliotekës së Luftës së Kosovës, Operacionit çlirimtar e shpëtimtar të NATO-s, si dhe heroizmit të bijve e bijave të popullit shqiptar të rreshtuar nën flamurin tashmë legjendar të UÇK-së. Në takim u fol për libra e krijime poetike,letrare e studimore të krijuesve të tjerë, anëtarë të Shoqatës, si poetes së njohur Ilirjana Sulkuqi, autorit të këtij shkrimi, studiusve Mihal Jano e Engjëll Zerdelia, krijuesit Dhimitër Golemi etj. Folësit, Bujar Hasani, Haxhi Sejdarasi, Fatmir Kalemi, Gëzim Shentolli, Përparim Seitaj, Dirka Xhakolli etj, vlerësuan faktin që përtej problemeve, halleve e streseve të jetës së përditëshmë, si emigrantë, anëtarët e Shoqatës SKËNDERBEJ gjejnë kohë dhe forca për punë krijese, për krijime letrare dhe kërkime shkencore, dhe uruan e premtuan që ky të mos jetë takimi i fundit i kësaj natyre.

Një ditë në qëndrën kulturore në Clearuatër, Florida

October 19, 2021 by s p

Reportazh nga FADIL SHEHU/

Shkuam këto dite vjeshte në qëndrën kulturore në qytetin Clearuatër ,Florida. Aty ku salla plot ajër e dritë gumëzhin përherë nga zërat gazmor të fëmijëve të moshave të ndryshme, të komunitetit shqiptar të disa qyteteve, në shtetin e Floridas. Ishin në punë e sipër të provave për koncertin që do të shfaqet në prag të festave të Nëntorit, organizuar si gjithmonë nga dega Vatra Tampa Bay. Banorë të komunitetit shqiptar të qyteteve Largo, Clearuatër, Saint Petërsburg, Sarasota, Dunide, Kandrysaj, sjellin në këtë folezë arti, fëmijët e tyre, për të mësuar këngën dhe vallen e bukur Shqiptare. Një pjesë e tyre vitet e fundit kanë çuar fëmijët në shkollën shqipe hapur në qytetin Clearuatër, nga dega Vatra dhe vatranët e tjerë. Disa metra më tej, në “barkun” e stërmadh të sallës, shohim këngëtarin, aktorin, “Mjeshtër i Madh” Frederik Ndoci, i cili u mëson fëmijëve intrumentat që ata kanë për zemër. Por këtë herë në këtë reportazh do të nxjerim në pah vlerat që mbart trupa e ansamblit të këngës dhe valles shqipe,“Shqiponjat ”. Nën tingujt e muzikës popullore, çdo njeri prej fëmijëve kërkon të harmonizojë këtë me lëvizjet plot finesë që ofrojnë vallet e bukura Shqiptare. Të drejtuar nga balerina Milena Kullaj, e cila udhëheq reshtin e valltareve kërkohet përqëndrim, harmonizim i lëvizjeve me ritmin e muzikës në sfond, ku përballë tyre ndodhen mjaftë shikues, pjesa më e madhe janë prindër të fëmijëve artistë. Fare mirë mund ti etiketojmë si spektatorë të momentit. Ata vijnë këtu nga qytete të ndryshme floridiane, duke sjellë fëmijët të cilët shpalosin me shumë dashuri vlerat që ata mbartin. Njeri prej tyre është Genci Kullaj, i cili së bashku me bashkëshorten e tij Ana, që më parë ka drejtuar shkollën shqipe, hapur nga Dega Vatra, Tampa Bay dhe vatranë të tjerë në qytetin Clearwatër. Genci njihet nga komuniteti i qyteteve të sipër përmëndura si “doktor” i makinave. Ashtu si vite më parë në Tiranë dhe këtu në shtetin e Floridas, ai ka hapur pikën e servisit të tij. Klientë të tij nuk janë vetëm shqiptarë të ardhur nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia , Mali i Zi, madje dhe nga kombe të tjera. Ata shprehen se: “Tek Genci shkojmë me dëshirë, pasi profesionalizmi i tij si mekanik na bënë të besojmë për rregullimin e defektit që ka makina. Gjithashtu çmimet ai nuk i ka të “kripura” si në servise të tjerë”. Jo pak herë ai është i pranishëm, në këtë qendër jo vetëm si prind i balerinës dhe drejtueses së ansamblit, Milenës, por edhe si njeri aktivist i Vatrës, me vlera humane e shpirt të madh. Edhe sot kur fëmijët artistë vazhdojnë provat e valleve dhe këngëve, ai u ka ofruar drekë, me financimet e veta. Në pushim gjejmë kohën e bisedojmë nga afër me Minelën, e cila prej më se pesë vitesh njihet si valltare e talentuar e Ansamblit “Shqiponjat”. Flet thjeshtë, pa bujë për vlerat e reja interpretuese që ka fituar tashmë ky ansambël, duke u bazuar jo vetëm në vallet ekzistuese perla shqiptare, por duke i pasuruar motivet e reja të krijuara enkas sipas zonave e krahinave shqiptare. Eshtë pikërisht ky ansambël, të cilin dy vite më parë e kemi parë direkt në festivalin e valleve mbarë shqiptare, me pjesëmarrjen e ansambleve nga mjaftë shtete këtu në Amerikë, dhe dy ansamble ardhur nga Kanadaja. Ishte ky një event i rëndësishëm artistik, një festival mbresëlënës, ku urimet dhe falenderimet ia kushtonin në veçanti organizatorit, drejtuesit të festivalit Ardian Kraja. Por si një “qershizë mbi tortë”, mbrëmjet e këtij festivali i zbukuroi më shumë prania e mbretëreshës së valles shqiptare, “Nder i Kombit” Liliana Cingu, e cila surprizoi spektatorët me interpretimet e valleve shqipe. Krahas vlerësimeve që u bënë për ansamblet pjesëmarrëse, valltarë dhe koreograf të veçantë, në fund festivali juria nderoi këtë artiste të madhe me trofeun “Shqiponja e Artë e Festivalit”. Milena i ka ende të freskët në kujtesë arritjet e këtij ansambli. Ajo kujton me nostalgji vitet kur u ngjit për herë të parë në skenë. Ishte vetëm shtatë vjeç. Ende dhe sot ajo punon me pasion në motive të reja valle duke i përvetësuar dhe më mirë në shtëpi nën shoqërimin e pianos, këtë instrument që e ka shoqëruar në vite Milenën si artiste. Ndonëse vazhdon kolegjin në qytetin Clearwatër, ajo sërish gjen kohën për vete dhe Ansamblin, për të përvetësuar sa me mjeshtëri motivet burimore të valles shqipe, duke ia transmentuar me shumë pasion artistëve të vegjël. Nëse do ktheheshim pak në retrospektivën e viteve të ecurisë së këtij ansambli të sukseshëm, të kujton dhe vlerësimet e bëra ndaj tij në festivale të ndryshme, ku më të përhershmit janë Festivali Ballkanik me pjesëmarrjen e Ansambleve nga Kroacia, Bullgaria, Rumania, Kososva, Mali i Zi, Maqedonia, Serbia dhe Greqia, i cili zhvillohet për çdo stinë Pranvere në qyetin e bukur, qerpik oqeani Saint Petërsburg, në Florida. Një tjetër festival me vlera botërore është dhe Festivali Botëror i valles me pjesëmarrje të vendeve si Spanja, Italia, Kosova, Indonezia, Meksika, Porto Riko, Vietnami, Irlanda etj, festival që zhvillohet në qytetin Xhenksovil po këtu në Florida. Kurrësesi nuk mund të harrosh arkitektët që krijuan dhe lartësuan vlerat e këtij ansambli, ku do veconim punën e palodhur disa vjecare të koreografes Rovena Kafilaj dhe valltareve me përvojë, dhe më pas drejtuese të tij si Greata Kraja, Anisa Papadhima, Fanika Janku. Po kështu portretin simpatik të këtij ansambli e zbukuron prania e çiftit balerinë veteran tashmë në skenë Gëzim dhe Ardiana Radani. Madje Gëzimi është njëkohësisht Kryetarë i lidhjes së krijuesve dhe artistëve në Florida. Gjithçka ka bërë në ecurinë dhe sukseset që mbart ky ansambël duke arritur me meritë në këtë lartësi ku ndodhet aktualisht, çdo njeri prej pjestarëve dhe dashamirësve të tij shprehet me fjalë respekti e mirënjohje për ndihmën e pakursyer, në drejtim të sponsorizimit për drejtuesit e Fondacionit Shqiptar në Tampa Bye, Ardian Kraja, Eri Pasko, Imelda Pojani. Një tjetër emblemë mbresëlnëse që shfaqet çdo çast në ecurinë e këtij ansambli qëndrojne

sakrifica, përkushtimi i prindërve të fëmijëve në veçanti të nënave të tyre, të cilat vijnë me fëmijët dhe largohen kur përfundojnë provat. Të tilla janë Violeta Marku nga Shkodra me tre fëmijët e saj, Ermelinda Thanasi nga Berati me dy fëmijët e saj, po kështu Lola Bako nga Pogradeci me dy vajzat e saj, Resida Troqe nga Vlora me vajzën e saj, Brixhilda Gjekaj nga Malësi e Madhe…Ndërkohë provat vazhdojnë sipas programit. Janë momente gërshetimi lëvizjesh midis ritmit të muzikës dhe lëvizjeve në vallet e Tropojës, Librazhdit, Tiranës, Mirditës, Myzeqesë, Dropullit etj. Eshtë ky program të cilin trupa e ansamblit do manifestojë në koncertin e festive të Nëntorit, i cili për çdo vit organizohet nga dega Vatra me qëndër në Tampa Bay, me kryetar Isuf Spahiaj. Eshtë ky event i mirëpritur nga vatranët dhe mbarë komuniteti Floridian.Tashmë drejtuesit e Ansamblit “Shqiponjat” kujdesen që pjestarëve të tij, të mos u mungojë as”maja e gjelpërës”,pasi do të jetë ky ansambël që do të përfaqësoj artin shqiptar ne Fetivalin Ballkanik, në prag pranvere në qytetin Sain Petërsburg, dhe në Festivalin Botëror të valles, që do të zhvillohet në Xheksonvill. gjatë stinës së pranverës. Ndërkohë një tjetër eveniment i rëndësishëm mendohet të zhvillohet për herë të dytë në stinën e Verës, Festivali Mbarëshqiptarë, në qytetin Clearwatër me pjesëmarrjen e ansambleve shqiptare nga disa shtete këtu në Amerikë dhe Kanadaja, ku padyshim midis pjesëtarëve të jurisë do të jetë “Nder i Kombit” Liliana Cingu, e cila aktualisht jeton në Toronto Kanada. Në epilogun e udhëtimit të reportazhit tonë doja të citoja fjalë të thëna nga gjigandi i valles Shqiptare, pjesë e intervistës që unë zhvillova pak muaj më parë se i madhi “Nder i Kombit” Besim Zekthi të ikte nga jeta. (Botuar në librin tim të pestë me tiull PIEDESTAL me 360 faqe, botuar në muajin Korrik të këtij viti.) Ja çfarë thotë Ai për të bukurën vallen shqipe,:”…Të kultivojmë të rruajmë si sytë e ballit, vallen e bukur shqiptare, sepse është piedestali i kulturës së kombit tonë. Meqë e kemi këtë piedestal, të jepet shansi, fati ta ruash dhe verselitësh këtë pasuri të pashtershme. Arti është i bukur…është JETA. $C:\Users\Alberto\Downloads\Desktop\10603365_709775285726196_3728555226941939267_n[1].jpg$

FADIL SHEHU. FLORIDA .

( 9 fotot jane pjese e festivalit ne Clearuater )

TUBIM PËRKUJTIMOR PËR SHKENCËTARIN E MALËSISË PROFESOR AGRON LUCAJ

October 18, 2021 by s p

SOKOL PAJA/

Me iniciativën e Shoqatës Humanitare “Trieshi” me datën 17 Tetor 2021 në Restorant Tesoro D’Italia 160 Marble Ave, Pleasantville, NY 10570 u mbajt takimi përkujtimor me rastin e 40 vjetorit te vdekjes tragjike të fizikantit Profesor Agron Lucaj, profesor në degën e fizikës pranë departamentit matematiko-natyrore të Universitetit të Prishtinës. Përfundimi i tij tragjik, flitet dhe përflitet dhe sot e kësaj dite qoftë në vendlindjen e tij, Triesh, Malësi e Madhe, por edhe nga kolegët e tij pranë katedrës universitare. Në fillim të ceremonisë përkujtimore u mbajt 1 minut heshtje për të ndjerin Profesor Agron Lucaj. Tubimin përkujtimor e moderoi Kolë Cacaj i cili ndër të tjera deklaroi se Dr. Agroni ishte një djalë i shkëlqyer i shkolluar në universitete prestigjioze, një djalë i mrekullueshëm që bën krenar çdo malësor e shqiptar. Kolë Cacaj lexoi shkrimin e z.Fikret Lulanaj për të ndjerin Agron Lucaj ku ndër të tjera tha se Dr. Agroni ishte “Ylli shkencor që shëndrit qiellin e Malësisë. Emër i lartë në fushën e shkencës, emër që lartëson emrin e universiteteve të shquara dhe të çdo shqiptari”. Fjalën më pas e mori Doktor Palok Camaj bashkëkohës i Dr. Agronit në kohën e studimeve të doktoraturës i cili deklaroi se Agron Lucaj ishte një djal me zemër shqiptari të madhe e zemër malësori të fortë. Palokë Camaj tregoi kohën me Agronin në Prishtinë, Zagreb, Prizren, formimin e tij, peripecitë e jetës së Agronit dhe dëshirën për kontribuar në Malësi. Vdekja e Agronit e verboi Malësinë. Ai tha se rrymat serbe ishin të interesuara apostafat për likuidimin e Agronit. Zef Gjokaj deklaroi në kumtesën përkujtimore: “Jam këtu për të ndarë me ju kujtime të bukura e të dhimbshme për mikun tim Agron Lucaj. Ishte i thjeshtë dhe modest. Gëzonte autoritet të lartë në mesin e kolegëve. Ai i ndihmonte dhe i mbante shumë afër studentët nga Malësia” tha ai. Z.Gjokaj tregoi me detaje çastet e fundit të Agronit mes jetës dhe vdekjes dhe impresione të ndjesive të ankthit e dhimbjes për ndarjen tragjike nga jeta. Gazetari Gjek Gjonlekaj theksoi se armiqtë e shqiptarëve i kishin inat njerëzit e dijes. Shkolla e Trieshit duhet ta kujtojë dhe përkujtojë Agron Lucajn si i pari malësor me emrin Agron dhe pë kontributin e tij në shkencë. Z.Gjonlekaj kujtoi Gjon Gjekën, babain e Dr. Agronit si patriot të madh dhe ndërtimin e identitetit kombëtar tek heroi i kombit Shqiptar Gjergj Kastrioti. Kol Gjelaj referoi në kumtesën e tij profilin e Agronit të ardhur nëpërmjet profesorëve, miqve, kolegëve, studentëve bashkëkohës të Agronit. “Fati deshti që një karrierë tejet premtuese të ndalohej në fillimin e saj, dhe sot nuk mbetet tjetër por e imagjinojmë se cili do të ishte limiti i karrierës së tij personale dhe profesionale” tha në fjalën e tij Kol Gjelaj. Lena Lucaj Gojçaj vajza e Zefit, mbesa e Agronit, dërgoi një letër që e lexoi Kol Gjelaj. Ajo falenderoi organizatorët dhe pjesëmarrësit dhe u ndal te roli i Dr. Agronit dhe ndikimi në formimin e saj. Ai pati një ndikimin tek të gjithë ne përtej jetës së tij. Pjetër Lucaj, nipi i Profesor Agronit shprehu mirënjohje të thellë e respekt në emër të familjes për pjesëmarrësit, kumtuesit dhe organizatorët në këtë tubim përkujtimor. “Na dha lumturi qiellore dhe familja do ta kujtojë përjetë veprën e tij. Lavdi” deklaroi Pjetri i përlotur dhe i mallëngjyer për xhaxhain e tij të jashtëzakonshëm Profesor Agron Lucajn. Mëhill Velaj ku u ndal te roli dhe figura e Agronit si shqiptar dhe si shkencëtar dhe kërkoi që ti propozohet Universitetit të Prishtinës titulli i lartë i nderit Honoris Causa për Agron Lucajn. Xheladin Zeneli përshëndeti fondin Trieshi dhe familjen për këtë organizim madhështor dhe u fokusua te roli i Dr.Agronit si shqiptar i suksesshëm me ndikim kombëtar e ndërkombëtar. Përfaqësuesi i Shoqatës Malësia e Madhe Shaqir Gjokaj falenderoi të gjithë kumtuesit e pjesëmarrësit për organizimin. Dr. Pashko Camaj përshëndeti në emër të Vatrës dhe foli për rëndësinë e kremtimit të kësaj ngjarjeje dhe arritjet e Dr. Agronit në shkencë si një mision i papërfunduar. Jeta e Agronit do të jetë shembull dhe motivim për të rinjtë malësorë” – deklaroi nënkryetari i Federatës Vatra Dr. Pashko Camaj. Vëllezërit Lucaj, Marku, Gjoka dhe Pjetri shprehën mirënjohje për të gjithë të pranishmit dhe shtruan një drekë vëllazërore në përkujtim të axhës së tyre të dashur dhe të paharruar Profesor Agron Lucaj.

KOL GJELAJ: PËRKUJTIM NË PËRVJETORIN E VDEKJES TRAGJIKE TË PROFESOR AGRON LUCAJ

Agron Gjon Lucaj lindi në Stjepoh, Triesh, komuna e Podgoricës (atëherë Titograd) më 7 Korrik, 1949. Baba i Agronit, Gjoni njihej ndër shqiptarët e Malit të Zi si atdhetar, edukator dhe mësimdhënës prej vitit 1909. Agroni kryen shkollen fillore Gjergj Kastrioti-Skenderbeu (e emëruar kështu pikerisht nga Gjoni) në vendlindje me nota dhe sjellje shembullore. Në mungesë të shkollave shqipe asokohe, Agroni si edhe një numër i kosiderueshëm nxënësish nga Malësia regjistrohet në Shkollen Normale në Prizren në vitin 1964/65 por së shpejti kalon në shkollën Normale të Prishtinës për shkak të kushteve më të volitshme. Shkollat Normale asokohe ishin shkolla të mesme 5-vjecare të konceptuara për përgatitjen e mesimdhënësve në shkollat 8-vjecare. Agroni i pëfundoi të gjitha klasat me sukses të shkëlqyeshem dhe mbaroi shkollën e mesme në vitin shkollor 1968/69.

Shumica e nxënësve nga Malësia pasi mbaronin Normalen ktheheshin në vendlindje dhe punësoheshin nëpër shkollat fillore të Tuzit ose fshatrat përreth. Mirëpo, Agroni përtej se shkëlqente si nxënës zbulon një afinitet dhe talent për shkencat natyrore. I inkurajuar nga kjo dhe me dëshirën e babës Gjon, Agroni vendos mos të kthehet në vendlindje, por të regjistrohet në degën e Fizikës pranë Universitetit të Prishtinës në vitin shkollor 1969/1970.

Menjëherë pas fillimit të studimeve, falë talentit të tij dhe etikës së punës tërhoqi vëmëndjen e profesorëve dhe kolegëve të tij. Si rezultat, fill pas mbarimit të vitit të parë, Universiteti i ofron bursë të cilin e mori për tre vitet e ardhshme. Kolegu dhe miku i Agronit, profesori dhe shkenctari i njohur nga Kosova Dr. Jahja Kokaj, i cili pastaj ishte ligjerues në disa Universitete nëpër Europë dhe Amerikë, mes tjerash edhe në Universitetin prestigjoz amerikan “Carnegie Mellon University” kështu e përshkruan njohjen me Agronin në një kumtesë të tij në vitin 2011: “Agronin e njoha që në bankat Universitare në Prishtinë. Ishte disa vjet më i ri se unë, apo në fillim të studimeve kur unë përfundoja universitetin. Por takimi me një djalosh që me pamjen e tij shtatgjatë, flokë dhe fytyrë të butë, për mua ishte i jashtzakonshëm apo jetësore. Intelegjenca që buronte nga fjalët e tij të mencura dhe të ëmbla, bujaria dhe burrëria ishin tipare që rrezatonin nga një djalosh i rrethit të mbi Shkodrës, që tani ndriçonte si yll i rrallë në mesin e kolegëve në Departamentit të Fizikës në Prishtinë”.

Agroni përfundoi studimet e fizikës në afat rekord në vitin 1973 me nota të shkëlqyeshme. Fill pastaj punësohet si profesor në shkollën e mesme të cilën e kishte mbaruar vite më parë, por e cila ishte shëndrrua nga Normale 5-vjeçare në Akademi Pedagogjike 4-vjeçare. Aty punoi një vite, dhe në vitin 1974 i ofrohet punë si asistent në katedrën e Fizikës. Menjëherë pas, i inkurajuar nga sukseset e njëpasnjëshme, Agroni rregjistrohet në studimet pasuniversitare pranë Institutit më të specializuar shkencor në ish-shtetin Jugosllav “Rugjer Boshkoviq”, pjesë e Universitetit të Zagrebit. Në këtë Institut pranoheshin studentet me kredenciale më të larta dhe me rekomandime nga katedrat shkencore nga Universitetet e ish-Jugosllavisë. Agroni zgjodhi për specializim lëminë e Fizikës Nukleare.

Profesor Kokaj shkruan “Puna si asistent në Departamentin e Fizikës dhe studimet posdiplomike në Zagreb ishin shtigje të përbashkëta që fati deshi të na bashkonte një një miqësi më të afërt dhe fatkeqësisht më vonë në ndarje të hershme dhe të kobshme. Mahitë intelegjente në takimet e Departamentit në kohën kur ishte asistent, por edhe qëndrimet e tij serioze dhe vizionare shkencore kanë mbetë jo vetëm kujtesë e pashlyeshme por edhe shembull i kolegëve të Departamentit të Fizikës që aq shumë po i mungon”. Puna me studentët në Prishtinë dhe udhëtimet në relacionin Prishtinë-Zagreb, kryesisht me tren, si dhe kompleksiteti i lëndës ishin tejet të vështira të përballoheshin. Pos kësaj, Agroni në vitin 1976/77 detyrohet të shkojë në shërbimin e detyrueshëm ushtarak. Pas mbarimit të ushtrisë, kthehet në misionin e tij shkencor, edhe kësaj here del faqebardhë, dhe me notat më të larta gradohet me titullin “Magjistër i Shkencave të Fizikës”. Pastaj, pa humb kohë vazhdon studimet e doktoraturës.

Gjatë studimeve intensive shkencore në Zagreb, Agroni vazhdon të shkëlqejë dhe fiton rrespekt dhe admirim nga vetë stafi ligjërues. Këtë e ilustron prapë profesor Kokaj: “Departamenti i Fizikës Nukleare drejtohej nga zonja e moshuar Lidia Kolombo, e cila gëzonte reputacion ndërkombëtar si eksperte e fushës. Ishte ajo që e zgjodhi Agronin si bashkëpuntore në disertacionin e Doktorturës”. Profesor Kokaj vazhdon më tej “Një rast, erdha për të takuar Zonjen Kolombo në laboratorin ku bëheshin hulumtime në Institut, në laboratorin ku punonte Agroni. Në një bisedë të shkurtër me të, nuk mundi te mos thonte edhe këtë fjali: “Në karrierën time shumë të gjatë shkencore dhe pedagogjike, Agronin e kam doktorant të veçantë. Agroni është njeri dhe shkencetar i veçantë” përfundoi profesoresha.

Në ndërkohë në Universitetin e Prishtinës Agroni fiton titullin Docent, e pastaj Profesor Universitar. Në vitin 1980/81 përfundon pjesën teorike të disertacionit të doktoraturës, dhe kërkon nga Universiteti i Prishtinës që ta lejonte të largohej nga mësimdhënia deri sa të plotësonte pjesën eksperimentale. Agroni gjatë kësaj kohe herë pas here frekuentonte tubime shkencore brenda dhe jashtë shtetit. Gjuhën anglishte e kishte përvetësuar dhe vazhdonte me kurset intensive, sigurisht tue vërejtë se kariera e tij në shkencë në të ardhmen do të kalonte kufijtë e katedrës së fizikës në Universitet. Reputacioni ndërkombëtar i Institutit “Rugjer Bishkoviq” hapte horizonte të reja dhe pa kufi anë e mbanë botës. Viti shkollor 1981/82 ishte tejet i rëndësishëm në jetën shkencore dhe private të Agronit. Ndërkohë që ishte fejuar, kishte ble veturën e re, po kompletonte studimet e doktoraturës, dhe priste një të ardhme të zgjidhte çështjen e banesës. Në shtator 1981 vizitoi vendlindjen dhe të afërmit e tij. U kthye në Prishtinë ku studentët dilnin në provim para tij. Pas disa ditësh vazhdoi për në Zagreb me tren në relacionin Prishtinë-Beograd-Zagreb. Të nesërmen e mbërritjes në Zagreb vazhdoi aktivitet e tij ditore, duke përfunduar në mbremje me kurs të gjuhës angleze. Duke u kthyer në banesën e tij, në një udhëkryq, tramvaji që kalon aty e goditi. Shtrohet në spital në koma, ku pas disa ditësh ndërron jetë në moshën 32 vjeçare.

Familja, shokët, dashamirët, stafi univerzitar në Prishtinë dhe ai i Institutit në Zagreb ishin të shokuar. Profesor Kokaj e përshkruan kështu marrjen e lajmit për fatkeqësinë e Agronit: “Qëllova në Prishtinë kur nuk mund t’iu besoja veshëve, kur me thane se Agroni kishte pase fatkeqsi, i kishte ra treni dhe plagose per vdejke. O zot, thoja si munde te bie ai far kolosi ne gjendje shume diteshe komatoze. O Zot, si do te kam fuqi te udhetoj per ne vendlidjen e Agronit qe ta vorrosim kete kolos te diturise, ta vorrosi nje pjese shum te dashur te zemres sime.”

Në varrimin e tij në vendlindje në Triesh, jo larg shkollës fillore, ishte pothuaj se krejt Malësia, shumë studentë nga Malësia erdhën enkas nga Prishtina. Një autobus plot studentë dhe kolegë, profesorë dhe dashamirës të Agronit ishin po aty. U lexuan letra ngushellimi nga Instituti ‘Rugjer Boshkoviq”, Universiteti i Prishtinës! Kolonel Dr. Tom Berisha kishte ardhe nga Zagrebi dhe lexoi një letër tejet prekëse. Në fund profesor Kokaj me dhimje shkruan këto fjalë: Udhtimi në bjeshke dhe kodra shkambore deri në fshatin Stjepohe, Triesh ishte i gjatë dhe lotët rreke nuk më lejonin ti shoh ato kodra shkambore. Ishin grandioze dhe për mua trishtuese, por të dashura e të lezetshme, si dhe sublime, kur dija që në këtë vend Agroni im ka vrapuar dhe rritur me lojërat e tij fëminore. Trupi i tij madhështore i gjatë dhe i dashur për mua, tani ishte shtrire në arkivol në të cilin kishe bërë rrugëtimin e fundit nga Zagrebi për në shtëpinë e tij të fëmijërisë. Udhëtimin e fundit që erdhi në lulen e rinisë”. Vdekja e Agronit preki dhe ndryshoi shumeë jetë. Vite më vonë Dr. Anton Berishaj, pedagog në Universitetin e Prishtinss tregonte se emri i Agronit nuk ishte hequr nga dera e kabinetit të tij në Universitet me vite pas vdekjes. Para disa vitesh në Tuz u mbajt një Akademi përkujtimore ku morën pjesë pothuaj se krejt katedra e Fizikës pranë Universitetit të Prishtinës, si edhe personalitete pranë rektoratit të Universitetit, me rektorin në krye. Disa nga profesoret e ri nuk e kishin njoftë, por kishin dëgjuar prej kolegëve të tyre. Disa nga koleget e tij tregonin se vite më vonë profesorët e Institutit në Zagreb ende vazhdonin ta kujtonin Agronin. Vdekja e tij kishte lënë një boshllëk në katedrën e Fizikës për vite me rrallë. Agron Lucaj si asnjë student nga Malësia arriti majat e shkencës në moshë të re, bile nëse nuk duhej të humbte një vit më shumë në shkollën e mesme dhe një vit për shërbim ushtarak, udhëtimet e tij të shpeshta dhe të lodhta mes Prishtinës dhe Zagrebit, ai me siguri të gjitha këto suksese i kishte mbërrijtë edhe më heret në jetë. Në fund, fati deshti që një karrierë tejet premtuese të ndalohej në fillimin e saj, dhe sot nuk mbetet tjetër por e imagjinojmë se cili do të ishte limiti i karrierës së tij personale dhe profesionale.