Prof.Dr.Fejzulla BERISHA/

Një mundësi e pashfrytëzuar

Opinioni këshillëdhënës i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë (GjND), i dhënë më 22 korrik 2010, ishte një moment historik për Kosovën. Ai konfirmoi se shpallja e pavarësisë së Kosovës më 17 shkurt 2008 nuk shkelte të drejtën ndërkombëtare dhe nuk binte ndesh me Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Ky opinion ishte një bazë e fuqishme juridike që do të duhej të shndërrohej në një avantazh strategjik për njohje të reja dhe anëtarësim në organizata ndërkombëtare.

Megjithatë, në vend që ta përdorte këtë vlerësim (opinion këshillues) për një fushatë të organizuar diplomatike, Kosova e trajtoi atë si një fakt të mjaftueshëm, duke lënë terrenin e lirë për diplomacinë agresive serbe dhe duke e lënë njohjen ndërkombëtare në stagnim. Kjo qasje e diplomacisë pasive dhe mungesa e lobimit ka pasur pasoja të mëdha për sovranitetin e Kosovës, duke çuar në humbje të njohjeve dhe bllokim të anëtarësimeve të rëndësishme.

2. Diplomacia pasive dhe humbja e avantazhit ndërkombëtar

2.1. Pse Kosova nuk kapitalizoi opinionin këshillues të GjND-së?

Pas opinionit këshillues të GjND-së, pritej që Kosova të kishte një strategji diplomatike të qartë për të:

Zgjeruar njohjet nga vendet e pavendosura

Siguruar anëtarësimin në organizata ndërkombëtare

Përballuar fushatën agresive të Serbisë për çnjohje

Në vend të kësaj, Kosova nuk ndërmori hapa konkretë për të forcuar pozicionin e saj ndërkombëtar. Për shembull: Nuk u krijua një strategji lobimi pas GjND-së, ndryshe nga Serbia, e cila aktivizoi një diplomaci agresive për të bindur vendet që të mos e njihnin Kosovën.

Nuk pati një fushatë ndërkombëtare për të forcuar narrativën e Kosovës, përveç disa deklaratave të rastësishme nga zyrtarët kosovarë. Mungoi një diplomaci ekonomike dhe kulturore për të ndërtuar marrëdhënie të reja bilaterale. Kosova nuk i shfrytëzoi organizatat rajonale si OBI, Afrika dhe Amerika Latine për të lobuar për njohje.

2.2. Rastet konkrete të dështimeve diplomatike

1. Dështimi për të siguruar njohje të reja pas GjND-së

Pas opinionit të GjND-së, u pritej që Kosova të përfitonte njohje të reja. Megjithatë, numri i njohjeve mbeti i kufizuar dhe nuk u arrit pragu i 2/3 të vendeve anëtare të OKB-së për një aplikim të suksesshëm në Kombet e Bashkuara.

Shtetet e Amerikës Latine si Argjentina, Brazili dhe Venezuela nuk u angazhuan në dialog me Kosovën për njohje, kryesisht për shkak të mungesës së një politike të qartë lobimi.

Vendet afrikane si Nigeria, Algjeria dhe Maroku mbetën të pavendosura për njohjen e Kosovës, ndërsa Serbia ndërtoi marrëdhënie të forta me to për ta penguar njohjen.

Në Lindjen e Mesme, Kosova nuk pati sukses në lobimin tek Egjipti, Iraku apo Algjeria, duke humbur një mundësi për të siguruar njohje në këtë rajon.

2. Dështimi për anëtarësim në organizata ndërkombëtare

UNESCO (2015)

Në vitin 2015, Kosova aplikoi për anëtarësim në UNESCO, por dështoi me vetëm 3 vota mungesë.

Serbia bëri një fushatë intensive kundër anëtarësimit të Kosovës, ndërsa Kosova nuk arriti të sigurojë mbështetje të mjaftueshme.

Kjo tregoi një diplomaci të dobët dhe mungesë të strategjisë për të bindur vendet anëtare të UNESCO-s.

INTERPOL (2018)

Kosova aplikoi për anëtarësim në INTERPOL në vitin 2018, por nuk arriti të sigurojë votat e nevojshme.

Serbia loboi fuqishëm kundër Kosovës, duke paraqitur dezinformata për sigurinë dhe kriminalitetin në Kosovë. Në vend që të zhvillonte një fushatë lobimi të fuqishme, Kosova e trajtoi anëtarësimin si të sigurt, duke neglizhuar vendet e pavendosura.

Këshilli i Evropës (2024-2025)

Kosova ka pasur pengesa të mëdha për anëtarësim në Këshillin e Evropës për shkak të mungesës së një diplomacie aktive.

Nuk është ndërtuar një strategji për të fituar mbështetjen e pesë vendeve të BE-së që nuk e kanë njohur Kosovën (Spanja, Greqia, Rumania, Sllovakia, Qiproja).

3. Krahasimi me vendet e tjera: Si të mësojmë nga diplomacia aktive?

3.1. Rasti i Izraelit

Izraeli, pavarësisht armiqësisë ndërkombëtare, ka përdorur lobimin politik, diplomacinë ekonomike dhe fuqinë e diasporës për të siguruar njohje dhe marrëdhënie strategjike. Në vitet e fundit, Izraeli arriti të normalizojë marrëdhëniet me disa shtete arabe, duke përdorur diplomaci pragmatike.

3.2. Rasti i Kroacisë

Kroacia, pas shpalljes së pavarësisë, u përball me një luftë të ashpër dhe një propagandë serbe të fuqishme. Megjithatë, ajo përdori diplomacinë aktive, duke siguruar mbështetjen ndërkombëtare dhe duke u anëtarësuar në BE dhe NATO brenda një kohe të shkurtër.

4. Çfarë duhet të bëjë Kosova për të ndryshuar kursin?

4.1. Diplomacia aktive dhe lobimi intensiv

Krijimi i një strategjie diplomatike për vendet e pavendosura (Afrikë, Amerikë Latine, Azi).

Rritja e lobimit në SHBA dhe BE për të ndikuar në njohjet e reja dhe për të siguruar anëtarësim në organizata.

4.2. Diplomacia ekonomike dhe kulturore

Përdorimi i diasporës shqiptare për të ndikuar në vendimmarrjen e vendeve perëndimore.

Ndërtimi i marrëdhënieve tregtare dhe investimeve me vende që mund të njohin Kosovën.

5.Koha për diplomaci të zgjuar dhe të organizuar

Kosova ka humbur shumë mundësi për të forcuar pozitën e saj ndërkombëtare për shkak të diplomacisë pasive dhe mungesës së lobimit të strukturuar. Për të ndryshuar këtë situatë, duhet një qasje e re, më agresive dhe e koordinuar për të siguruar njohje të reja dhe për të avancuar në organizatat ndërkombëtare. Nëse Kosova nuk vepron tani, rrezikon të mbetet në një status quo të rrezikshme, e pambrojtur nga avancimet diplomatike të Serbisë.

Nga Frank Shkreli

                                                                      Për Imzot Simon Filipaj – Medalja  

                                                                    Presidenciale e Meritave e Republikës 

                                                                                       së Kosovës

Presidentja e Republikës së Kosovës, Dr Vjosa Osmani Sadriu ka nderuar (postmortem) Imzot Simon Filipajn me “Medaljen Presidenciale të Meritave”, për kontributin e tij të jashtëzakonshëm për përkthimin integral të Biblës në gjuhën shqipe dhe për rolin e tij kyç në ruajtjen, përparimin dhe zhvillimin e kulturës, gjuhës dhe identitetit shqiptar, njofton revista fetaro-kulturore e Kishës Katolike në Kosovë, Drita.

Kujtojmë se Dom Simon Filipaj, është meshtari i parë që ka përkthyer Biblën e plotë në gjuhën shqipe. Prandaj, ky vlerësim i lartë i dhënë nga Presidentja Vjosa Osmani Sadriu — javën e kaluar me rastin e 17-vjetorit të Pavarësisë së Republikës së Kosovës — është një nderim dhe njohje për punën dhe përkushtimin e Imzot Filipajt, i cili me durim dhe devotshmëri ka punuar për shumë vite – nën rrethana shumë të vështira politiko-ekonomike (para kompjuterit e internetit). për të përkthyer një nga veprat më të rëndësishme të trashëgimisë botërore, në gjuhën e të parëve tanë. Frank SHKRELI/ Dom Simon Filipaj: “Shqiptarë, flisni shqip me Zotin!” | Gazeta Telegraf

Dom Simon Filipaj, konsiderohet si një figurë e madhe, jo vetëm e Kishës Katolike Shqiptare, por e mbarë Kombit shqiptar. Ai ka lindur në fshatin Kllezën, afër Ulqinit, nën Mal të Zi. Studimet filozofike e teologjike i ka kryer në Shkodër dhe më vonë pas Luftës së dytë Botërore në Zagreb të Kroacisë. Tërë jetën meshtarake e intelektuale ia ka kushtuar misionit të vet apostolik nëpër famullitë kishtare të kryedioqezës së lashtë të Tivarit — ndër më të lashtat e trojeve iliro-arbërore — e posaçërisht në bashkësinë e famullisë së Shën Gjergjit (të cilës si shumë shqiptarë katolikë të asaj zone, i përkisja edhe unë e familja ime) dhe famullisë së Klleznës. Në të vërtetë, Kllezna është fshati ku ka lindur Dom Simoni – pore dhe nga ku kanë dalur disa klerikë katolikë shqiptart tjerë me nam e të njohur për kontribute të mëdha për Kishën Katolike Shqiptare dhe për Kombin.  Ndër të tjerë, përveç Mons Simon Filipaj,  prej andej ishte edhe ish-Arkipeshkvi i Tiranë-Durrësit, i ndjeri Arkipeshkëv Rrok Mirdita. 

Dom Filipaj,  të gjitha energjitë e tija, ia ka kushtuar, jo vetëm misionit e veprimtarisë së tij meshtarake e shpirtërore por, njëkohsisht, pa kursim, ka përdorur aftësitë e tija intelektuale dhe fizike, përkthimit të Fjalës së Zotit, Biblës në gjuhën shqipe, duke e përkthyer librin e shenjtë, për herë parë në versionin e plotë. Me përkthimin e kësaj vepre të madhe siç Bibla, Dom Simoni e ka renditur Kombin shqiptar me popujt e tjerë të botës. Bibla si e tillë,  konsiderohet si monumenti më i madh i kulturës botërore – dhe vepra më e përkthyer në gjuhët e ndryshme të mbarë botës. Në një takim (24 tetorit të vitit 1994) me Papa Gjon Palin II, Dom Simon Filipaj ia dorëzoi personalisht Papës kopjen e Biblës së plotë në gjuhën shqipe, ndërsa me atërast,  Gjon Pali i II vlerësoi veprën e Dom Simonit me këto fjalë: “Me përkthimin e Biblës në gjuhën shqipe – e keni radhitur popullin e juaj shqiptar ndër popujt e mëdhenj, duke ripohuar edhe një herë traditën e lashtë të krishterë e fisnikërinë me të cilën është dalluar përherë Kombi shqiptar”.

Me vlersime të tilla si  fjalët e Papës, nuk është e rastit pra që, “Medalja Presidenciale e Meritave” për Dom Filipaj, është edhe një dëshmi tjetër dhe njohje e madhe edhe nga Presidenca e Republikës së Kosovës se puna, mundi dhe përkushtimi i Imzot Simon Filipajt ndaj forcimit të kulturës, gjuhës dhe identitetit shqiptar nuk kanë mbetur në harresë. Kisha Katolike Shqiptare në Kosovë, nepërmjet revistës Drita  vlersoi vendimin e Presidentes Osmani duke thenë me këtë rast se, “Përkthimi i Biblës në gjuhën shqipe nuk ishte vetëm një projekt akademik, por edhe një mision i shenjtë, akt besnikërie ndaj popullit shqiptar në kohë të vështira për gjuhën dhe kulturën shqipe. Ky përkthim monumental jo vetëm që i ka dhënë gjuhës shqipe një vepër të paçmueshme, por gjithashtu forcoi lidhjen shpirtërore dhe kulturore të shqiptarëve me trashëgiminë fetare dhe gjuhësore botërore”, thuhet në revistën Drita, organ kulturor e fetar i Kishës Katolike Shqiptare në Kosovë.

Me përkthimin e Biblës si kryevepër historike e tija dhe me shkrimet e botimet e shumta teologjike, katekistike e kulturore, është thënë, pa ekzagjerim, nga ekspertët e historisë kishtare dhe kombëtare, se kontributi dhe rëndësia historike e veprës së Dom Filipaj është e barabart me figurat e dalluara historike e kombëtare në fushën e kulturës dhe të gjuhës shqipe. Figura historike si bashkvendasi i tij Dom Gjon Buzukun – dy burra të mëdhej të Kombit shqiptar, me të cilët krenohen, jo vetëm trojet shqiptare të rrethit të Ulqinit, por edhe më gjërë. Frank Shkreli: Nga Gjon Buzuku e deri tek Simon Filipaj, dy burra të mbëdhenj të kombit shqiptar nga rrethi i Ulqinit | Gazeta Telegraf – Prandaj, nga ky këndveshtrim,  nderimi i figurës së Dom Simon Filipaj nga Presidentja e Republikës së Kosovës, Dr Vjosa Osmani, duhet të shikohet gjithashtu si një vlerësim për kontributin e Dom Filipaj edhe në nivel kombëtar – por edhe për vetë gjuhën shqipe, për qëndrueshmërinë dhe fuqinë e saj për të mbijetuar dhe lulëzuar gjatë historisë së gjatë e të mundimshme, pavarësisht sfidave të shumta që ka përjetuar ndër shekuj gjuha shqipe dhe Kombi shqiptar.  

Pra, bravo i qoftë Presidentes së Republikës së Kosovës, Dr Vjosa Osmanit për vlersimin, me rastin e Pavarsisë së Republikës së Kosovës, të këtij burri të madh të Kombit, por, njëkohsisht,  edhe një njeriu të thjesht por me virtyte të larta, siç ishte Dom Simon Filipaj, i cili gjithë jetën e tij e kaloi duke punuar në shërbim të Zotit, Kishës Katolike dhe Kombit shqiptar. 

Frank Shkreli

                        Dom Simon Filipaj 1925-1999 – SHQIPËRUES I BIBLËS

          Nipi i Dom Simon Filipaj, gjithashtu prift me të njëjtin emër, në emër të familjes mori dekoratën nga duart e Presidentes Dr Vjosa Osmani

Përeme ndorja e Dom Simon Filipaj në oborrin e Kishës së Shën Gjergjit që daton nga Mesjeta, ku ka shërbyer si famullitar dhe ku gjatë viteve Dom Simoni aty ka përkthyer Biblën e plotë në gjuhën shqipe. (Kjo është edhe kisha ku autori i këtij shkrimi ka marrë sakramenet e para fetare, sipas ritit katolik, dhe prej ku kam hedhur hapat e para të jetës që pasoi më vonë, i inkurajuar nga udhëheqsit e kësaj kishe, përfshir Dom Simonin. 

Këto afreske nga piktori shkodran, Pjerin Shëldija gjënden në brendësinë e kishës Shën Gjergji ku ka shërbyer e përkthyer Biblën Dom Simon Filipaj. Vini re elementet kombëtare – veshjet kombëtare të zonës — tek figurat biblike.

.

Sh.Ç /RTKlive/

Kongresisti amerikan, Ritchie Torres, ka reaguar ashpër kundër deklaratave të Kingsley Wilson, zv.sekretares së shtypit në Departamentin e Mbrojtjes, lidhur me Kosovën.

Wilson kishte shkruar “Bëje Kosovën sërish Serbi”, deklaratë kjo që, sipas Torres, është një përpjekje e turpshme për ta de-legjitimuar Kosovën.

Torres në një postim në platformën “X” ka theksuar se Kosova ka qenë dhe vazhdon të jetë aleati më i madh amerikan në Ballkanin Perëndimor, duke refuzuar çdo përpjekje për ta ndryshuar historinë.

Me qëndrimin e Torres, është pajtuar edhe eurodeputeti austriak Lukas Mandl. Ai në një postim në “X” u shpreh se e vlerëson qëndrimin e qartë të kongresistit Torres.

“Shpreh vlerësimin dhe mirënjohjen për qëndrimin e qartë të kongresistit Ritchie Torres nga ana tjetër e Atlantikut. Shteti më i ri i Evropës, i bazuar në një popullsi të lashtë dhe një kushtetutë moderne, që është shembull për bashkëjetesën paqësore të grupeve etnike dhe fetare, nuk do të zhduket. Kosova”, ka shkruar Mandl.

Pranvera Laçi, themeluesja dhe drejtoresha e shkollës shqipe “Pjetër Budi” në Liverpool, në Britaninë e Madhe, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës “VATRA”, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Liverpool, në Britaninë e Madhe, nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe, historisë, traditës e kulturës shqiptare dhe aktiviteteve patriotiko- kulturore. Me themeluesen dhe drejtoreshën e shkollës shqipe “Pjetër Budi” Pranvera Laçi bisedoi editori i “Diellit” Sokol Paja.

HISTORIA E SHKOLLËS SHQIPE “PJETËR BUDI” NË LIVERPOOL

Shkolla Shqipe “Pjetër Budi” në Liverpool është një projekt i veçantë dhe i rëndësishem për komunitetin shqiptar. Ajo u themelua me qellimin për t’iu ofruar fëmijëve shqiptarë mundësinë të mësojnë gjuhën, historinë dhe kulturën shqiptare, duke ruajtur kështu identitetin e tyre kombëtar. Hapat e parë për hapjen e shkollës nisën më 1 qershor 2024, me një projekt pilot 6 javor, një date simbolike e zgjedhur për të përkuar me Ditën Ndërkombëtare të Fëmijëve. Kjo ishte një mënyrë për të festuar këtë ditë me fëmijët dhe të drejtën e çdo fëmije për arsim dhe kulturë. Kjo ditë shënoi një moment të rëndësishëm, pasi për herë të parë në Liverpool, fëmijët shqiptarë dhe familjet e tyre patën një hapësirë të dedikuar për të mësuar gjuhen shqipe dhe për t’u lidhur me trashëgimine e tyre. Pas një përgatitjeje intensive dhe një pune të palodhur nga mësuesit, vullnetarët dhe prindërit, shkolla u hap zyrtarisht me 7 shtator 2024. Në hapjen zyrtare të shkollës sonë kishim të pranishem kryetarin e Bashkisë së Liverpulit, Ambasadorin e Shqiperise z.Uran Ferizi dhe zj. Ardjana Gjoni themeluese e shkolles shqipe “Bright Eagles” në Birmingham. Për herë të parë fëmijët tanë u pajisen me librat të dhuruara nga Ambasada e Shqipërisë të cilës i jemi mirënjohës për mbështetjen që ka treguar për komunitetin tonë në Liverpul.

ORGANIZIMI I MËSIMIT SHQIP

Mësimi organizohet çdo të shtunë ora 13:00-15:00, për fëmijët nga mosha 5 deri në 15 vjeç. duke përfshirë lënde si Gjuha shqipe, historia, kultura, valle tradicionale dhe aktivitete kreative me temë kulturore. Një nga aspektet më të rëndësishme të shkollës është festimi i festave kombëtare, të cilat shërbejnë si momente të veçanta për të forcuar ndjenjën e përkatësisë kombëtare dhe për të edukuar fëmijët mbi historinë dhe vlerat e kombit shqiptar. Për herë të parë në Liverpool, shkolla organizoi një festë madhështore për 28-29 Nëntorin, Ditën e Pavarësisë dhe të Çlirimit të Shqipërisë. Ky ishte një moment historik, pasi komuniteti shqiptar u mblodh për herë të parë për të përkujtuar këto ngjarje të rëndësishme me këngë, valle, poezi dhe aktivitete artistike nga fëmijët. Ishte një emocion i veçantë të shihje brezin e ri të angazhuar me historinë dhe kulturën e tyre. Një tjetër moment historik për shkollën ishte organizimi i festës për Pavarësinë e Kosovës. Ishte eventi me i madh i organizuar për herë të parë nga komuniteti shqiptar në Liverpool. Ate ditë u bënë bashkë më shumë se 100 prindër, fëmijë. Na nderuan me pjesëmarrjen kryetari i bashkisë së Liverpulit, Ambasadori i Kosovës, Ambasadori i Shqipërisë, dhe përfaqësuese të organizatave shqiptare në Angli.

SHKOLLA SHQIPE “PJETËR BUDI” DHE AKTIVITETET KOMBËTARE

Shkolla Shqipe “Pjetër Budi” është më shumë se një institucion arsimor; një vend ku fëmijët mësojnë, luajnë dhe ndihen krenarë për origjinën e tyre. Ky projekt ka fituar mbështetjen e madhe të prindërve, të cilët sakrifikojnë çdo të shtunë për të sjellë fëmijët e tyre, disa duke udhëtuar nga larg si Chester dhe North Ëales. Me mbështetjen e komunitetit, synimi është që shkolla të zgjerohet dhe të vazhdojë të rritet, duke sjellë më shumë aktivitete dhe festa që forcojnë lidhjen mes fëmijëve dhe trashëgimisë së tyre shqiptare. Në Shkollën Shqipe “Pjetër Budi”, ne ndjekim një kurrikulë të përshtatur për fëmijët e diasporës, duke u bazuar në modelet e mësimdhënies së gjuhës shqipe si gjuhë e dytë. Konkretisht në bazë të njohurive gjuhësore të fëmijëve ne punojmë me Abetaren dhe paketen e Librave te Gjuha Shqipe dhe Kultura Shqiptare niveli 1 të botuara nga Qendra e Botimeve për Diasporën. Qëllimi kryesor është që fëmijët të zhvillojnë aftësitë bazë në të folur, të lexuar dhe të shkruar në shqip, si dhe të njihen me historinë dhe kulturën shqiptare. Falë profesionalizmit të mësuesve tanë dhe punës së palodhur, ora mësimore planifikohet në përputhje me nivelin gjuhësor të fëmijëve në mënyrë që të jetë e lehtë për t’u ndjekur dhe kuptuar nga ata. Mësimi përfshin ushtrime për shqiptimin dhe fjalorin baze për fëmijët fillestarë, leximi i tekteve të thjeshta dhe përpunimi i tyre për nivelin më të avancuar, shkrimi i fjalëve dhe fjalive të thjeshta për të nxitur komunikimin me shkrim. Dialoge praktike për të ndihmuar fëmijët të përdorin shqipen në jetën e përditshme. Njohja me figurat dhe ngjarjet historike, mësimi i valleve tradicionale etj. Suksesi i shkollës sonë nuk varet vetëm nga mësuesit, por edhe nga angazhimi i prindërve dhe komunitetit. Prindërit janë pjese kyçe e këtij rrugëtimi, dhe ne i inkurajojmë ata që të vazhdojnë të punojnë me femijët e tyre edhe jashtë orëve mësimore.

SHKOLLA SHQIPE “PJETËR BUDI” ËSHTË NJË PROJEKT I NDËRTUAR ME DASHURI DHE PËRKUSHTIM

Shkolla Shqipe “Pjetër Budi” është një projekt i ndërtuar me dashuri dhe përkushtim, por që kërkon mbështetjen e të gjithë komunitetit për të mbijetuar dhe për t’u zhvilluar më tej. Femijët tanë janë e ardhmja jonë dhe ne kemi përgjegjësinë që t’u japim atyre mjetet e duhura për të ruajtur dhe forcuar gjuhën dhe kulturën tonë. Ju ftojmë të bëheni pjesë e kësaj nisme, të kontribuoni me ndihmën tuaj, qoftë përmes pjesëmarrjes, vullnetarizmit apo mbështetjes morale dhe materiale. Së bashku mund të krijojmë një themel të fortë për gjeneratat e ardhshme shqiptare në diasporë!

GJUHA ËSHTË SHTYLLA KRYESORE E IDENTITETIT KOMBËTAR

Gjuha është shtylla kryesore e identitetit kombëtar. Për shqiptarët që jetojnë në diasporë, veçanërisht për komunitetin në Liverpool, ruajtja e gjuhës shqipe është një sfidë e madhe, por edhe një detyrë e rëndësishme për të ruajtur lidhjen me rrënjët tona. Në këtë kontekst, Shkolla Shqipe “Pjetër Budi” luan një rol jetik në edukimin e brezave të rinj dhe në forcimin e ndjenjës së përkatësisë kombëtare. Mësimi i shqipes nuk është vetëm një proces arsimor, por edhe një mënyrë për të mbajtur gjallë historinë, traditat dhe kulturën tonë. Fëmijët që mësojnë shqip jo vetëm që mund të komunikojnë me familjet e tyre në vendlindje, por gjithashtu zhvillojnë një ndjenjë krenarie për origjinën e tyre. Shpesh, fëmijët e lindur jashtë Shaipërisë dhe Kosovës kanë më pak ekspozim ndaj gjuhës amtare dhe rrezikojnë ta humbasin atë. Prandaj, Shkolla Shqipe “Pjeter Budi” ka një mision të qartë: të ndihmojë fëmijët të mësojnë, të flasin dhe të shkruajnë shqip në mënyrë që identiteti i tyre të mos zbehet me kalimin e kohës.

MËSIMI I SHQIPES SHIHET SI NJË PASURI QË NDIHMON NË RUAJTJEN E IDENTITETIT DHE DIVERSITETIT GJUHËSOR

Në një qytet multikulturor si Liverpool, mësimi i shqipes shihet si një pasuri që ndihmon në ruajtjen e identitetit dhe diversitetit gjuhësor. Shoqëria angleze është përgjithësisht e hapur ndaj shkollave komunitare, duke i parë ato si një mundësi për fëmijët që të rriten me dy gjuhë dhe të njohin trashëgiminë e tyre. Në këtë rrugëtim kemi patur mbështetje nga kryetari i bashkisë së Liverpulit si edhe nga Ambasada e Shqipërisë dhe e Kosovës duke marrë pjesë në eventet që kemi organizuar duke filluar me hapjen zyrtare të shkollës dhe me rastin e Pavarësisë së Kosovës ku mbajtëm një koncert festiv, si dhe na kanë dhuruar librat kaq të nevojshëm për mbarëvajtjen e orës mësimore dhe ju jemi mirënjohës për këtë. Në koncertin festiv që organizuam për Pavarësinë e Kosovës, kemi pasur kënaqësinë të mirëpresim edhe autoren e librave dy-gjuhësh për fëmijë znj. Merita Isufi, e cila ka kontribuar në mënyrë domethënëse në promovimin e leximit dhe ruajtjen e gjuhës shqipe. Me këtë rast, ajo dhuroi për shkollën tonë dy librat e saj dygjuhësh, “Dea fillon shkollen” dhe “ Eja Dea” duke pasuruar bibliotekën tonë dhe duke ofruar një mundësi të shkëlqyer për nxënësit që të mësojnë shqipen përmes leximit. Ky gjest jo vetëm që ndihmon fëmijët të zhvillojnë aftësitë gjuhësore, por edhe forcon lidhjen e tyre me kulturën dhe identitetin shqiptar.

MIRËNJOHJE PËR MBËSHTETËSIT

Gjithashtu, kemi pasur mbështetjen e zj. Ardjana Gjoni, themeluese e shkollës shqipe “Bright Eagles” në Birmingham, e cila që nga dita e parë ka vënë në dispozicion përvojën dhe ekspertizën e saj për të kontribuar në zhvillimin e shkollës sonë. Zj Gjoni ka qenë e pranishme në të gjitha aktivitetet tona, duke demonstruar një mbështetje të pakushtëzuar dhe një angazhim të vazhdueshëm në promovimin dhe ruajtjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare në diasporë. Bashkëpunimi mes shkollave shqipe jashtë atdheut luan një rol kyç në forcimin e lidhjeve mes komuniteteve dhe shkëmbimin e praktikave më të mira në mësimdhënie. Kjo ndihmon jo vetëm në përmirësimin e cilësisë së edukimit, por edhe në ruajtjen dhe transmetimin e trashëgimisë sonë kulturore te brezat e rinj, duke forcuar identitetin kombëtar dhe ndjenjën e përkatësisë ndaj rrënjëve tona.

SHKOLLA SHQIPE “PJETËR BUDI” DHE NEVOJA PËR MBËSHTETJE NGA KOMUNITETI

Shkolla Shqipe “Pjetër Budi” u themelua si një iniciative personale, e financuar fillimisht nga shpenzimet e familjes sime. Sot, shkolla mbahet falë kontributit të prindërve, të cilët paguajnë një tarifë modeste për të mbuluar shpenzimet bazë. Një thirrje për bashkëpunim për të siguruar vazhdimësinë e shkollës dhe për ta forcuar atë, nevojitet një angazhim më i madh nga komuniteti shqiptar. Mësimi i shqipes është një përgjegjësi e përbashkët, dhe çdo ndihmë, qoftë financiare apo logjistike, do të ndihmonte në rritjen dhe zgjerimin e kësaj shkolle. Ruajtja e gjuhës është ruajtja e identitetit! Le të punojmë së bashku për të mbajtur shqipen gjallë për brezat e ardhshëm! Mësimi në shkollën Shqipe “Pjetër Budi” zhvillohet në mënyrë efektive falë dy mësueseve tona profesioniste, Pranvera Laçi dhe Shkurte Xhafa të kualifikuara dhe me përvojë, të cilat përdorin metoda bashkëkohore për të ndihmuar fëmijët të mësojnë shqip. Teknologjia luan një rol te rëndësishem në këtë proces, monitorët ndihmojnë në përvetësimin e gjuhës në mënyre interaktive dhe tërheqëse. Video, këngë dhe lojëra gjuhësore bëjnë që fëmijët të mësojnë shqip në një mjedis argëtues dhe të natyrshëm. Një kontribut të madh për shkollën tonë kanë dhënë edhe vullnetaret e përkushtuara Edlira Bunga dhe Arjola Fera të cilat japin ndihmën e tyre çdo javë gjatë orës së mësimit si dhe me Organizimin e eventeve.

PUNA E SHKËLQYER ME FËMIJËT SHQIPTARË

Megjithatë, fëmijët e lindur në diasporë përballen me sfida të ndryshme, si dominimi i anglishtes, përzierja e gjuhëve dhe mungesa e praktikës në shtëpi. Për këtë arsye, angazhimi i prindërve është thelbësor për të forcuar gjuhën shqipe dhe për ta ruajtur atë për brezat e ardhshëm. Për të përforcuar më tej këtë synim ne po krijojmë një mini-bibliotekë me libra kryesisht dy gjuhësh ku fëmijët mund ti lexojnë në shtëpi me ndihmën e prindërve. Aktivitetet kulturore, festimet e datave historike dhe këngët e vallet tradicionale i ndihmojnë ata të lidhen më shumë me vendin e tyre të origjinës. Përfshirja në këto aktivitete ka bërë që shumë fëmijë të tregojnë më shumë interes për gjuhën dhe kulturën shiptare, duke e përdorur shqipen me shpesh edhe jashtë shkollës. Ky proces jo vetëm që ndihmon në ruajjen e identitetit kombëtar, por edhe forcon lidhjen e brezave të rinj me atdheun e tyre.

KUSH ËSHTË THEMELUESJA E SHKOLLES SHQIPE “PJETER BUDI” PRANVERA LAÇI?

Themeluesja e shkolles shqipe “Pjeter Budi” në Liverpool. Kam mbaruar studimet e larta për mësuesi në degën Biologji – Kimi në Shqipëri si dhe kam punuar si mësuese prej disa vitesh në arsimin 9-vjeçar dhe të mesëm. Prej 13 vitesh jetoj në Liverpool, një qytet që më ka dhënë mundësinë të zhvillohem profesionalisht dhe të ndjekë pasionet e mia. Gjatë kësaj kohe, kam përmiresuar gjuhën angleze në Liverpool në International Language Academy (LILA) dhe kam kryer kualifikime të ndryshme, përfshirë “Ndihmës Mësuese Niveli 3” në kolegjin Stonebridge. Ndërkohë që rrisja fëmijët, investova në zhvillimin tim profesional përmes trajnimeve dhe seminareve të ndryshme dhe punës vullnetare në disa shkolla të Liverpool. Pasioni im për objektet antike dhe vintage u shndërrua nga një hobi në një profesion me kohë të plotë. Sot, menaxhoj një biznes të dedikuar për mobilie dhe objekte me histori, duke sjellë në jetë copëza të së shkuarës me një prekje unike dhe autentike. Për mua, çdo objekt ka një histori për të treguar, dhe më pëlqen të ndihmoj njerëzit të gjejnë pjesën e duhur që pasuron hapësirat e tyre.

Prof. Dr. Romeo Gurakuqi/

110 vite më parë, më 25 janar 1915, në kulmin e Luftës së Parë Botërore, në mes kaosit politik të Shqipërisë, shpërbërjes së shtetit, rivalitetit esadist dhe kryengritës për kontrollin e kryeqendres së vendit në Durrës, të ndërhyrjeve agjenturore të Malit te Zi etj., në Shkodër, qytetin e vetëm në botën shqiptare ku ishin strehuar nacionalistët nga Shqipëria tjetër, nga Kosova, u inaugurua zyrtarisht me një ceremoni, themelimi i Klubit “Lidhja Kombëtare”.

Parija e organizatës mbarëqytetare shkodrane ka qenë e përbërë nga Nikolla Ivanaj, Riza Dani, Karlo Summa, Taip Shkodrani, Hilë Mosi, Malo Bushati, Kolec Deda, Rifat Kopliku, Rrok Berisha, Visho Bushati, Luigj Naraçi dhe Hamid Gjylbegu.

Nacionalistët e bashkuar shkodranë ringritën flamurin kombëtar, rivendosen gjuhën shqipe në komunikimin zyrtar, rivendosen stemen e Klubit me shqipen e stemës shtetërore shqiptare, promovuan muzikën qytetare shkodrane, priten në selinë e improvizuar me këtë rast anëtarët e bashkësisë nga të gjitha lagjet e qytetit.

Kjo ngjarje ka qene zhvillimi më i rëndësishëm në këto ditë të erreta të vitit 1915, në aspektin e unitetit politik dhe qytetar, vendosjes në një linjë politike të qendrës më të rëndësishme të kulturës së lartë kombëtare, qytetit te Shkodres dhe bashkesise perkatese.

Nuk ishte nje ngjarje e thjeshte, e zakonshme, por nje produkt i mahnitshem i ndikimit te Rlindjes dhe Pavaresise mbi te gjithe, prova ma ere e formesimit te vetedijes se perbashket të shoqërisë qytetare shkodrane ne modernitet, vetedije që nga kjo kohë, filloi të prirej, jo më mbi linjat e ngushta parciale, por mbi bazën e nje vetedije civile, te interesave komunitare, te percaktuara nga parime te rakorduar,te drejtuara nga nje Paresi, qe nuk shtyhet dhe rrahe gjokset e kotesise per te dale ne krye pa merite, por qe spikat per shkak te kualitetit intelektual, reputacionit ne komunitet, besnikerise ndaj qytetit, krahines dhe interesave publike nacionale.

Nuk është e tepërt të them se Klubi “Lidhja Kombëtare” parapriu “Vllazninë”, që do të themelohet 4 vite më vonë.

Nga kjo kohë dhe për disa dekada me radhë në kohën e normalitetit shteteror, Shkodra ka ecur mbi disa parime, që nuk ia diktuan të fortët e qendrave te ndryshueshme për interesa të veta private ose familjare, por Paresia e vet e Iluminuar

Eshte ky një model që duhet respektuar.

Duhet te kihet parasysh, se Shkodra ia ka dalë shpesh herë te mos merret rrshane nga komandante turmash, qe sajojne metoda te genjeshtra kinse perzgjedhore, per krijimin e perfaqesive lehtesisht te kontrollueshme, ne skemat e qenderzuara dhe skenaret e perjetesimit te elitave, permes trashëgimit të udhëheqësisë ndër të njëjtat familje.