Lusida Zaka, mësuese e shkollës shqipe “Gjergj Fishta” në Lesvos të Greqisë, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës “Vatra”, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Lesvos (Mitilini, Plomar, Petra) Greqi, nëpërmjet mësimit të gjuhës e kulturës shqipe dhe aktiviteteve patriotiko-kulturore. Me mësuesen Lusida Zaka bisedoi Editori i “Diellit” Sokol Paja.

Historiku i shkollës shqipe “Gjergj Fishta”

Shkolla e gjuhës shqipe “Gjergj Fishta” në Lesvos hapi dyert e saj në 5 Nëntor 2022. Pas përpjekjeve kolosale të kryesisë së Komunitetit Shqiptar Lesvos, nga të gjitha organet vendore morëm një mbështetje të madhe, për përdorimin e një klase në shkollën më të madhe dhe më të mirë të qytetit Mitilini “Liceu i Përgjithshëm”. Me një emocion të veçantë organizuam dhe përjetuam, festën e hapjes së shkollës “Gjergj Fishta” ku fëmijët me buzëqeshjet e tyre dhe me vjershat në gjuhën shqipe i dhanë një entuziazëm të veçantë aktivitetit. Në këtë festë morën pjesë të ftuar nga pushteti lokal dhe qendror grek, të ftuar nga komuniteti shqiptar në Greqi dhe aktivistë të shoqatave të tjera shqiptare në Greqi. Gjithashtu na nderuan me pjesëmarrjen e tyre edhe: Kryetari i Bashkisë Mitilini: z.Kiteli, deputet i Syriza: z.Burnus, deputet i PKG: znj.Komninaka.

Organizimi i mësimit shqip në Lesvos

Mësimi shqip zhvillohet çdo të shtunë mbasdite në orën: 17:00 – 20:00, ku fëmijët i kemi ndarë sipas grupmoshave: grupi i parë: 6-11 vjeç nga ora 17:00 – 18:30. Grupi i dytë: 11-16 vjeç nga ora 18:30 – 20:00. Gjatë këtyre 2 viteve kemi përjetuar emocione të veçanta me fëmijët, jo vetëm duke parë njohuritë e tyre të mira të gjuhës në të folur, por me këngët dhe recitimet e tyre, i bëjnë me entuziaste festat tona kombëtare.

Materialet mësimore

Materialet mësimore që përdorim është botimi i fundit i Qëndrës së Botimeve për Diasporën “Gjuha shqipe dhe kultura shqiptare”. Në seminarin e organizuar në vjeshtën e 2022 nga e njëjta qëndër për mesuesit në diasporë, përveç trajnimit u shkëmbyen përvoja e mendime shumë të vlefshme nga kolegët, të cilët kishin vite përvojë në mësimdhënien e gjuhës shqipe. Të gjithë ishin të një mendimi se ky botim është

më i miri deri më tani dhe shumë profesional e praktik. Duke parë njohuritë e femijëve duhet të theksoj se prindërit kanë bërë një punë të mirë me fëmijët e tyre. Kuptohet kanë njohuri më tepër në të folur gjë kjo që i jep një shtysë më tepër për të mësuar. Përsa i përket njohurive të gjuhës fëmijët ndahen në grupe të ndryshme. Më e vështirë është puna me fëmijët e dytë apo më të vegjëlit. Nga përvoja ime si nënë, në fëmijët e dytë vështirësohen më shumë mundësitë për ti mësuar, sepse lodhja është më e madhe dhe ndërkohë që fëmija i parë ka përparuar shumë në të dyja gjuhët dhe përparësi kanë mësimet në gjuhën greke. Dëshira nuk ju mungon dhe përpiqen sado kohën e kanë të kushtëzuar.

Një thirrje për të mbështetur mësimin shqip

Thirrja që ju bëj të gjithëve është se fatmirësisht jetojmë në një kohë dixhitale me material të bollshëm dhe duke zgjedhur me kujdes gjuhë të folur e të shkruar letrare të punojmë sa më shumë me fëmijët tanë. Kemi një gjuhë të bukur që duhet të vazhdojmë ta ruajmë. T’ua mësojmë fëmijëve të pastër e të bukur pa huazime duke ju bashkangjitur dhe rikujtuar traditat dhe vlerat e shqiptarit. Rilindasit tanë punuan me shpirt për këto, ajo që duhet të bëjmë në është ta ruajmë me kujdes.

Mirënjohje themeluesve e kontributorëve të shkollës “Gjergj Fishta”

E gjithë puna organizuese për hapjen e shkollës i atribuohet kryesisë së Komunitetit Shqiptar të Lesvos: Elban Dervishbehaj, Katerina Hysolliu, Marseld Jano dhe anëtarëve të tjerë të kryesisë. Mobilizuan prindërit, bënë kërkesat përkatëse në organet vendore, organizuan gjithçka që ne sot të gëzojmë shkollën tonë në ishullin Lesvos. Bashkëpunimi me organët vendore siç e theksova dhe me lart është shumë i mirë.

Mbështetja e shoqërisë greke dhe vështirësitë në mësimin e gjuhës shqipe

Përsa i përket shoqërisë ku jetojmë është interesante për ta të mësojnë veçoritë e gjuhës dhe për tu nderuar është ndihma e tyre në përpjekjet tona. Vështirësitë e hasura janë të ndryshme. Klasat janë me fëmijë të moshave të ndryshme dhe me shkallë njohurish të ndryshme. Teknologjia e sotshme është shumë e vlefshme përsa i përket leximit dhe dëgjimit të materialeve të ndryshme, ndërsa të shkruarit mendoj se kërkon më tepër praktikë. Për këtë temë patëm nderin të mernim pjesë në një konferencë të organizuar nga Universiteti i Egjeut në bashkëpunim me disa universitete të Evropës. Ishte një ndihmë për ne të merrnim pjesë në metodat e reja të mësimdhënies në një kohë ku dygjuhësia është e pranishme kudo.

Pasion i veçantë puna më fëmijët shqiptarë

Duke i parë fëmijët të recitojnë të këndojnë e të vazhdojnë të vijnë në mësim e festa të organizuara është emocion i veçantë. Them me shumë gëzim se efekti është shumë pozitiv. Të gjithë mësuesit e shkollës shqipe “Gjergj Fishta” në tre degët e saj: Mitilini: Lusida Zaka, Plomar: Flora Cako, Petra: Marjana Lami dhe Jeton Lami, japin kontributin e tyre vullnetar, jo vetëm për mësimin e gjuhës shqipe tek fëmijët tanë, por dhe për përcjelljen e kulturës, traditave dhe zakoneve shqiptare.

Kush është mësuese Lusida Zaka?

Quhem Lusida Zaka jam nga Divjaka. Kam studiuar mësuesi në degën histori -gjeografi në Universitetin “Eqerem Çabej”, Gjirokastër. Jetoj prej 20 vitesh në Mitilini së bashku me familjen. T’i rikthehemi përsëri mësuesisë pas kaq vitesh ka qënë një emocion i veçantë, por edhe një sfidë.

Vatra Chicago organizoi një event të shkëlqyer në mbështetje të artistëve shqiptarë dhe kishte të ftuar regjizorin, skenaristin, fituesin e disa çmimeve ndërkombëtare Z. Bujar Alimani. Një organizim shumë dinjitoz kushtuar një eventimenti sa artistik por edhe komunitar e atdhetar. Për pjesëmarrësit nga komuniteti shqiptar në Chicago u transmetua dokumentari “Fluturat “, i cili ishte emocionues dhe mbresëlënës. Ky dokumentar bën fjalë për 21 gra që e kaluan një pjesë të jetës së tyre nëpër kampe internimi, me vështirësi të paimagjinueshme, por mbijetuan. Forca e tyre për të vazhduar më pas jetën pavarësisht traumave të shkaktuara nga terrori komunist është një mesazh i fuqishëm për të gjithë. Fjalën e hapjes e mori kryetarja e Vatrës Chicago, Z. Mirela Kanini e cila falenderoi të ftuarit së pari, nënkryetarin e xhamisë shqiptare për sigurimin e sallës Z. Naser Hoxha. Falenderoi sponsorizuesit Z. Dhimo Jano dhe Z. Artan Nati si dhe regjizorin e mirënjohur Z. Bujar Alimani. Midis të tjerave ajo tha: “Është e rëndësishme që dokumentare të tilla të shihen sa me shumë nga publiku i gjërë dhe sidomos nga të rinjtë që historia të mos harrohet sepse ajo ka ndonjëherë tendencë të përsëritet. Vërtet që Shqipëria nën regjimin komunist ka qënë një burg gjigand i hapur për të gjithë, por ata që e përjetuan mbi supe horroret e kampeve të internimit dhe burgjeve famëkeqe të asaj kohe e kishin shumë herë më të rëndë se të tjerët. Ne kemi këtu në sallë disa nga ata që i kanë mbijetuar kësaj tragjedie kombëtare dhe i përulemi sot me respekt”. Pastaj fjalën ja dha Z. Bujar Alimani I cili falenderoi të pranishmit dhe sponsorizuesit dhe i ftoi pjesëmarrësit në bashkëbisedim të hapur. Dokumentari u përcoll me emocione që vazhdoi pastaj me një bisedë të ngrohtë mes të pranishmëve.

Vatra Chicago me aktivitet atdhetare e komunitare që po zhvillon është kthyer në epiqendër të veprimtarisë patriotike të mërgatës shqiptare në Chicago e më gjërë.

“Care for Albania” – Chicago, SHBA.

Nga Dr. Sonila Sejdaras

Në mjediset e Organizatës “Care for Albania”, (“Kujdesu për Shqipërinë”), u mbajt takimi “Nga errësira në dritë – bashkëbisedim me poetin Visar Zhiti”, i drejtuar nga themeluesja e kësaj organizate, Dr. Sonila Sejdaras. Kishin ardhur qytetarë shqiptarë e amerikanë, më shumë të rinj, studentë e deri dhe fëmijë, nga Shqipëria e Kosova e Maqedonia e Veriut, që jetojnë e punojnë në shtetin Illinois, por dhe nga Michigan-i, etj. Takimin e hapi psikologia Silvana Kola-Loka, që paraqiti një biobibliografi të të ftuarit të tyre, Visar Zhiti. Dr. Sonila Sejdaras ndali në ngjarje që shenjojnë jetën e shkrimtarit, tregues dhe të ecurisë së historisë sonë të tanishme, shoqëruar me poezi, nga ato për të cilat Visari u dënua me 10 vjet heqje lirie, pastaj të shkruajtura fshehurazi në burg, pas burgut në liri, në postdiktaturë, poezi për Kosovën, në Europë e deri te poezia e fundit, e shkruar në Chicago dhe romani i tij i fundit, “Këpuca e aktorit”. Poezitë i lexuan në gjuhën shqipe bashkëshortja e poetit, Eda Agaj Zhiti, ndẽrsa në anglisht Dr. Sonila Sejdaras, të shoqëruara me pjesë muzikore me violinë. Visari foli për kohën dhe gjendjen që mbartin ato poezi dhe iu përgjigj pyetjeve të ndryshme duke ngulmuar që vuajtja dhe dënimet e dikurshme të kthehet në përvojë, në vlera dhe art, kujtesa t’i shërbejë një të sotme më të mirë dhe e ardhmja të mos e përsërisë të keqen.

Në fund të takimit të pranishmit morën romanin e Visar Zhitit “Këpuca e aktorit” me autograf, duke vazhduar bashkëbisedimet me dëshirën për takime të tjera me “Kujdesin për Shqipërinë” në SHBA…

Ky ishte qëllimi dhe sinteza e takimit, njohja me një poet qendrestar si rrugë drejt së ardhmes …

DASHURIA, DHIMBJA

DHE QËNDRESA

Nga Dr. Sonila Sejdaras

Në një botë, e cila shpesh duket e ndarë dhe e mbushur me urrejtje, është frymëzuese të dëshmosh individë që zgjedhin dashurinë, mëshirën dhe empatinë kundrejt zemërimit dhe ligësisë. Ngjarja e fundit e organizuar nga “Kujdesu për Shqipërinë”, një organizatë jofitimprurëse, e dedikuar për zhdukjen e stigmës ndaj shëndetit mendor në komunitetin shqiptar, bashkoi një grup të ndryshëm individësh me një vizion të përbashkët për të nxitur unitetin dhe mbështetjen. Në zemrën e kësaj ngjarjeje ishte poeti dhe shkrimtari i njohur, Visar Zhiti, rrugëtimi i të cilit, aftësitë ripërtëritëse dhe dashuria e tij e patundur shërbejnë vazhdimisht si një shembull i fuqishëm për të gjithë ne.

Forca e dashurisë:

Visar Zhiti, një njeri që ka përjetuar vuajtje dhe padrejtësi të mëdha, u ngrit para të pranishmëve si një dëshmi e gjallë e fuqisë transformuese të dashurisë. Edhe pse u burgos për poezi si ajo me titull “Dielli i dytë”, Zhiti zgjodhi të përgjigjej me dashuri të pakushtëzuar në vend të urrejtjes. Aftësia e tij për të kujtuar të kaluarën dhe për të shpresuar për të ndërtuar një të ardhme më të mirë është një dëshmi e vërtetë për forcën e shpirtit njerëzor. Prania e Zhitit në këtë ngjarje ishte një kujtesë që dashuria ka fuqinë të shërojë plagët, të ndërtojë urat ndarëse, dhe të sjellë ndryshime pozitive.

Falja dhe ripërtëritja:

Ngjarja ofroi një platformë për të diskutuar tema të thella si forca dhe ripërtëritja. Ishte një mundësi për të pranishmit të reflektonin për përvojat e tyre dhe të gjenin ngushëllim në forcën kolektive të komunitetit shqiptar. Duke ndarë histori të vështirësive dhe triumfit, pjesëmarrësit ishin në gjendje të gjenin pika të përbashkëta dhe të krijonin një rrjet mbështetjeje.

Ngjarja theksoi rëndësinë e shërimit të plagëve, ashtu sikurse z. Zhiti shprehet me një frymëmarrje: “Unë i fal ata që më kanë bërë keq mua” dhe shton: “por nuk është në të drejtën time t’i fal ata që i bënë keq atdheut”. Ky ishte një moment emocionues, që frymëzoi dhe motivoi të pranishmit për të kultivuar drejtësinë dhe aftësitë ripërtëritëse në kohë të vështira.

Lidhja e komunitetit:

Misioni i “Kujdesu për Shqipërinë” është të fuqizojë komunitetin shqiptar duke ofruar mbështetje, dashuri, dhe përkujdesje për ata që kanë nevojë. Kjo ngjarje shërbeu si një katalizator për lidhjen dhe unitetin midis pjesëmarrësve, duke nxitur ndjenjat e përkatësisë dhe solidaritet. Duke u bashkuar dhe duke u përfshirë në biseda të ndjera, pjesëmarrësit ishin në gjendje të forconin marrëdhëniet mes tyre për një bazë të qëndrueshme komunitare. Ngjarja theksoi rëndësinë e përpjekjeve kolektive në të drejtën e zhdukjes së stigmës ndaj shëndetit mendor dhe në krijimin e një hapësire të sigurt për të gjithë.

Përfundimi:

Prania dhe biseda frymëzuese e Visar Zhitit në ngjarjen e organizuar nga “Kujdesu për Shqipërinë” përfaqësojnë misionin dhe vlerat e organizatës. Dashuria e tij e patundur, drejtësia dhe falja, vuajtjet e mëdha, të shndërrura në vlera dhe art, shërbejnë si një kujtesë e fuqishme për fuqinë e të mirës brenda secilit prej nesh. Ngjarja jo vetëm qartësoi rëndësinë e dashurisë dhe ripërtëritjes, por gjithashtu rinovoi shpresën në zemrat e pjesëmarrësve. Nëpërmjet angazhimit të tyre për të mbështetur njëri-tjetrin dhe për të ngritur komunitetin shqiptar, “Kujdesu për Shqipërinë” po hap rrugën për një të ardhme më të ndritshme, të mbushur me empati, kuptim dhe bashkim.

_______________________

Një album nga takimi me shkrimtarin Visar Zhiti

nga “Care for Albania”

Sokol Paja/

Tenori Gjergji Mani është ndër artistët më të shkëlqyer shqiptar që përformon në skenat artistike të Rumanisë duke qenë një ambasador i kulturës kombëtare e përçues i vlerave të artit shqiptar. Tenori Gjergji Mani është diplomuar në Universitetin Nacional te Muzikës në Bukuresht të Rumanisë, degën kanto klasik. Në një rrëfim për gazetën “Dielli” organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra në New York, tenori Mani rrëfen jetën e tij artistike e rrugëtimit e suksesshëm profesional. “Në kohën kur isha student u ëmërova solist në Operan Komike të Bukureshtit. Këndoj që në moshë të vogël dhe kam debutuar në skenën muzikore qysh atëherë, në qytetin tim të lindjes, që është Korça. Për vite me rradhe mora formimin artistik si flautist në Liceun Artistik të Korçës dhe më pas studiova për kitarë klasikë, ndërsa njohja ime me tenorin e madh shqiptar Gjergj Suliotin diku në adoleshencë, u bë shkak frymëzimi për këtë rrugëtim që mora, shprehet tenori Mani. Profesori i shquar shqiptar Sulioti i shërbeu si frymëzim e motivim për të shkëlqyer si artist dhe njeri. “Brënda profesorit njoha më gjëre botën operistike dhe erdha në kontakt me teknikën e zërit. Ai u bë shkaku që vazhdova të këndoj përtej skenave të festivalit të fëmijëve. Kujtoj që kenduam bashkë në një koncert në Korçë dhe at’herë u dashurova me muziken operistike.Në Operan Komike të Bukureshtit kam debutuar në disa role si Tamino ” Flautin Magjik ” , Belmonte “Rembimi nga Serai” , konti Almaviva nga “Berberi i Seviljes ” , Nemorino “L’elixir D’amour”, etje…Vitet e fundit u riatdhesova në qytetin e Korçës fal Inva Mulës dhe Mik Festivalit që pata nderin të përformoj në tre koncerte. Jam i martuar me sopranon falkone Ionela Mani dhe kemi dy fëmijë” rrëfen për Diellin tenori Gjergji Mani.

Ai u ëmërua solist që në moshë të hershme në Operan Komike të Rumanisë. Është shqiptari i parë që ëmerohet në një pozicion të tillë, çka e bën edhe më shumë krenar. “Kam interpretuar role kryesore në kryeveprat e repertorit operistik botëror si Karmen, Flauti Magjik, Rembimi nga Serai, Eliksiri, Berberi i Seviljes, Die Fledermaus, Eine nacht in venedig Strauss, Orfeu ne fer por edhe role nga opera dhe opereta rumune si Crai nou, Ana Lugojana, Motanul incaltat, O noapte fortunoasa etj” rrëfen për Diellin artisti i shquar Gjergji Mani. Ai ka bërë dy albume me këngë rumune dhe shqiptare bashkë me bashkëshorten e tij, në bashkepunim gjithmonë me Shoqatën Lidhja e Shqiptarëve të Rumanisë. “Kam marrë pjesë edhe në dhjetra koncerte si jashtë dhe brenda Rumanisë, me të fundit koncertin e datës 6 prill në Korçë për inagurimin e Qendrës së re të Kulturës dhe Inovacionit dhe 100 vjetorin e orkestrës simfonike, ku performova pranë Kastriot Tushës dhe Aurel Thëllimit” shpjegon tenori Gjergji Mani. Arti dhe Kultura janë gjithmonë të lidhura me shoqërinë, thotë artisti Mani pasi arti sipas tij bëhet duke u nisur nga njeriu, ndërsa njeriu jeton, mendon dhe ndjen në raport me artin dhe sidomos me këngën. Arti dhe kultura në çdo kohë kanë qenë dhe do të mbeten mjete të rëndësishme dhe ai “guri themeltar” i zhvillimit të shoqërisë, analizon tenori Gjergji Mani.

Karriera prej afro dy dekadash në fushën e muzikës e Gjergji Manit përveç suksesit është frymëzuese për çdo artist sidomos talentet e reja të artit shqiptar. “Gjithmonë kam qënë vigjilent të dëgjoj dhe të ndihmoj kolegë të rrinj me çka mundem, po ashtu siç më kanë ndihmuar edhe mua në fillimet e mia të para. Madje Qarku i Korçës në bashkepunim me Qendrën e Kulturës dhe Inovacionit ka për më shumë se 15 vjet që organizon Rin Show, një show që zbulon talente të reja në të gjitha fushat artistike. Do kisha dëshirë në mundësi edhe të kohës sime të ndjek grupet e muzikës dhe të punoj me to edhe pse jo? Të ndimoja ndonjë këngëtar të ri me bursë këtu në Rumani” shprehet për “Diellin” tenori Mani. Në rrëfimin artistik për Diellin e Vatrës rreth frymëzimin prej artistëve të mëdhenj, tenori Gjergji Mani shprehet: “si korçar që jam kam pasur shumë artistë në qytet të më frymëzonin, por fillimisht kanë qënë këngëtarët e korit karakteristik lira, më vonë profesori im Gjergj Sulioti por dhe kënëtarë të tjerë operistikë shqiptarë si Inva Mula, Avni Mula, Ramiz Kovaçi, Xhoni Athanas.Gjithashtu Pavarotti, Kareras, Domingo, Del Monaco, Corelli, Bergozi, Di Stefano etj…që përbëjnë busulla artistike për mua.

Pastaj duke hyrë më thellë në repertorin operistik burim frymëzimi ka qënë për mua Bellini, Rossini, Donizetti dhe vitet e fundit mund të them që arrita të kuptoj më mirë Puccinin dhe Verdin” shpjegon për lexuesit e Diellit tenori Mani.

Ai rrëfen dhe ëndrrën e tij të madhe duke kënduar me Inva Mulën. “Sa për koncertin me Sopranon e madhe dhe Divën e skenave botërore Inva Mula për mua përbën realizimin e një ëndrre të madhe që vjen qysh nga fëmijëria ime në Korçë. Kam qënë ende student i kantos në Rumani kur e shikoja Invën në skenat botërore. Gjithmonë kam dashur të bashkëpunoj me të në një çast të jetës sime artistike. Kjo dëshirë mu realizua më së miri vitin e kaluar në MiK Festivalin që u zhvillua në Korçë dhe në Drenovë, ku pata fatin ta kem drejtore artistike.

Ndërkohë që këtë vit do ndajmë skenën edhe në Rumani, që për Invën ka një simbolizim të veçantë, pasi Rumania përbën një nga stacionet e saja historike drejt rrugëtimit të saj botëror. Nder i madh dhe emocion i paparë” përfundon rrëfimin e tij për gazetën “Dielli” tenori Gjergji Mani.