Në emër të Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA”, shprehim mirënjohjen dhe respektin më të thellë për Ambasadorin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, z. Jeffry Hovenier, i cili përfundon një mandat të jashtëzakonshëm si përfaqësues i një prej partnerëve më të rëndësishëm të Kosovës, Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Trashëgimia që lë pas ky diplomat vizionar do të kujtohet gjatë si një periudhë mbështetjeje të palëkundur, urave të reja të miqësisë dhe diplomacisë ndërtuese për vendin tonë dhe rajonin.

Z. Hovenier ka qenë një figurë unike në shërbimin diplomatik amerikan, i pajisur me një kuptim të thellë të realitetit politik dhe sfidave me të cilat përballet Kosova dhe rajoni i Ballkanit. Që nga emërimi i tij si ambasador në dhjetor të vitit 2021, ai ka qenë një zë i fuqishëm për përparimin e dialogut Kosovë-Serbi dhe për ndërtimin e një të ardhmeje paqësore dhe të qëndrueshme për të gjitha komunitetet që jetojnë në Kosovë. Me angazhimin e tij të paepur, ai ka kontribuar në përpjekjet për të zbutur polarizimet politike, për të nxitur kohezionin social dhe për të zgjeruar perspektivat e Kosovës drejt integrimeve euroatlantike.

Puna e Ambasadorit Hovenier gjatë këtyre viteve ka qenë një shembull i shkëlqyer i një diplomacie të orientuar drejt rezultateve, duke ndihmuar në forcimin e institucioneve demokratike të Kosovës dhe promovimin e një mjedisi më të sigurt dhe më të qëndrueshëm. Ndër angazhimet e tij të shumta për dhe rreth Kosovës, procesi i dialogut Kosovë-Serbi ka marrë një vëmendje të shtuar, duke përgatitur terrenin për një marrëveshje reciproke që do të ndikojë drejtpërdrejt në përmirësimin e stabilitetit ekonomik dhe politik të vendit dhe hapjen e perspektivave për integrime euro – atlantike.

Federata Panshqiptare e Amerikës “VATRA”,është krenare që ka pasur mundësinë të bashkëpunojë me një diplomat të tillë të pashoq, i cili ka ndërtuar aleanca të qëndrueshme dhe ka treguar një ndjeshmëri të thellë ndaj aspiratave të popullit shqiptar. Përkushtimi i tij i sinqertë për paqen, drejtësinë dhe zhvillimin ka frymëzuar një brez të ri liderësh dhe qytetarësh, duke e forcuar pozicionin e Kosovës në skenën ndërkombëtare.

Teksa Ambasadori Hovenier i jep fund një karriere mbi 30-vjeçare të përkushtuar ndaj shërbimit diplomatik, ne shprehim falënderimet më të sinqerta për udhëheqjen e tij të jashtëzakonshme dhe miqësinë e tij të çmuar. Miqësia dhe bashkëpunimi që kemi ndarë gjatë kësaj kohe do të mbeten një testament i marrëdhënies së veçantë mes popullit shqiptar dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

VATRA mbetet e përkushtuar për të ndjekur vizionin drejt së ardhmes dhe për të vazhduar ndërtimin e urave të bashkëpunimit dhe mirëkuptimit në interes të Kosovës dhe të gjithë rajonit.

Ambasador Hovenier,

ju falënderojmë për gjithçka që keni bërë dhe ju urojmë suksese të mëtejshme në çdo hap të jetës dhe karrierës suaj të ardhshme. Respekti ynë i ndërsjellë do të mbetet një bazë e fortë për miqësinë dhe bashkëpunimin tonë në të ardhmen.

Me konsideratat më të larta dhe mirënjohje të thellë,

Kryetari i Federatws Panshqiptare tw Amerikës “VATRA”,

Dr. Elmi Berisha

Ambassador Jeffrey Hovenier – A visionary diplomat and dear friend of Kosova

On behalf of the Pan-Albanian Federation of America VATRA, I express the utmost respect and deep gratitude to the US Ambassador in Kosovo, Mr. Jeffrey Hovenier, at the completion of an extraordinary term as representative of one of the most important partners of Kosovo, the United States of America.

The legacy that the visionary diplomat leaves behind will long be remembered as an era of new bridges of friendship with a clear emphasis on constructive diplomacy for our country and the region.

Endowed with a deep understanding of the political reality and evolving challenges faced by Kosovo and the Balkan region, Ambassador Hovenier is a distinctive professional in the American diplomatic service. Starting with his appointment as Ambassador in December 2021, he has been a powerful voice for progress in the Kosovo-Serbia dialogue towards paving a peaceful stable future for all communities in Kosovo. With his relentless commitment, Ambassador Hovenier has contributed in the efforts to mitigate political polarization, to promote social cohesion and expand Kosovo’s perspectives in the Euro-Atlantic integration.

Throughout his term, Ambassador Hovenier has been an excellent example of a result-oriented diplomacy, aimed at strengthening Kosovo’s democratic institutions while promoting security and stability for all. Among his many commitments for and around Kosovo, the Kosovo-Serbia dialogue has taken increased attention preparing the ground for a mutual agreement that will affect directly in the improvement of the economic and political stability of the country and pave the way for Euro-Atlantic integration.

The Pan-Albanian Federation of America VATRA is proud to have had the opportunity to cooperate with such a peerless diplomat who has built lasting alliances while showing a deep sensitivity to the aspirations of the Albanian people. His sincere dedication to peace, justice and prosperity has inspired a new generation of leaders and citizens strengthening Kosovo’s position on the international stage.

As Ambassador Hovenier ends a career of over 30 years of dedicated diplomatic service, we express our sincere thanks for his outstanding leadership and our good friendship. Both the fellowship and cooperation we have shared serve as a testament of a special relationship between the Albanian people and the United States of America.

VATRA is resolved in its commitment to the future vision and to continue building bridges of cooperation and understanding in the interest of Kosovo and the entire region.

Ambassador Hovenier,

Thank you for all you have done! We wish you every success in your life and career in the future. Our mutual respect will ensure that our friendship and coordination carry well onward

With the highest regard and deep gratitude,

Dr. Elmi Berisha

President of the Pan-Albanian Federation of America VATRA

Prof.Dr.Fejzulla Berisha/

Pezullimi i dialogut bilateral me Serbinë, për shkak se Kushtetuta e Serbisë e trajton Kosovën si pjesë integrale të saj, paraqet një çështje komplekse që kërkon një analizë të detajuar. Ja disa argumente për dhe kundër, si dhe alternativa për një qasje të tillë:

Argumentet Pro Pezullimit

1. Pabarazia në Dialog:

Vazhdimi i dialogut, ndërkohë që Serbia e konsideron Kosovën si pjesë të saj, minon sovranitetin dhe legjitimitetin e Kosovës si palë e barabartë.

2. Presion ndaj Serbisë:

Pezullimi mund të ushtrojë presion mbi Serbinë për të ndryshuar qasjen e saj dhe për të harmonizuar politikat e saj të brendshme me realitetin ndërkombëtar.

3. Ruajtja e Integritetit të Kosovës:

Refuzimi për të negociuar nën rrethana të pabarabarta juridike do të sinjalizonte se Kosova mbetet e vendosur në mbrojtjen e sovranitetit të saj.

Argumentet Kundër Pezullimit

1. Izolimi Diplomatik:

Një vendim për pezullim mund të perceptohet si mungesë vullneti për dialog dhe mund të dëmtojë imazhin e Kosovës në arenën ndërkombëtare.

2. Humbja e Mbështetjes Ndërkombëtare:

Shumë partnerë ndërkombëtarë, përfshirë SHBA-në dhe BE-në, e mbështesin dialogun si mekanizëm për normalizimin e marrëdhënieve.

3. Forcimi i Pozicionit të Serbisë:

Serbia mund të përdorë pezullimin për të paraqitur Kosovën si pengesë për procesin e dialogut, duke intensifikuar përpjekjet e saj kundër Kosovës në forume ndërkombëtare.

Alternativa: Kushtëzimi i Dialogut

Kushtëzimi i dialogut me heqjen e Kosovës nga Kushtetuta e Serbisë paraqet një qasje që kombinon angazhimin diplomatik me mbrojtjen e sovranitetit të Kosovës.

Pse është i nevojshëm kushtëzimi?

1. Ruajtja e Sovranitetit:

Për sa kohë Kushtetuta e Serbisë trajton Kosovën si pjesë të saj, ajo vazhdon të minojë çdo përpjekje për një dialog të barabartë dhe konstruktiv.

2. Shembuj Ndërkombëtarë:

• Gjermania Lindore dhe Perëndimore: Dialogu konstruktiv u bë i mundur vetëm pas njohjes reciproke të ekzistencës së palëve.

• Ish-Jugosllavia: Njohja e pavarësisë së republikave ishte parakusht për përfshirje në organizatat ndërkombëtare.

3. Pengimi i Sabotimeve Politike:

Serbia ka përdorur dialogun për të penguar avancimin ndërkombëtar të Kosovës. Kushtëzimi do të sigurojë që dialogu të fokusohet në çështje të barabarta.

Si mund të implementohet ky kushtëzim?

1. Angazhimi i Partnerëve Ndërkombëtarë:

Kosova mund të kërkojë që BE-ja dhe SHBA-ja të përfshijnë këtë kërkesë si parakusht në agjendën e dialogut.

2. Ndërmjetësimi për Ndryshime Kushtetuese në Serbi:

BE-ja mund të ndërmjetësojë një proces për amendamentet kushtetuese që do të reflektonin realitetin e Kosovës si shtet i pavarur.

3. Përcaktimi i Afateve Kohore:

Kosova mund të insistojë që Serbia të ndërmarrë hapa konkretë për ndryshimin e Kushtetutës brenda një periudhe të caktuar.

4. Rritja e Presionit Diplomatik:

Angazhimi intensiv me aleatët ndërkombëtarë për të forcuar mbështetjen për këtë kushtëzim.

Përfitimet e Kushtëzimit

1. Konsolidimi i Pozicionit Ndërkombëtar të Kosovës:

Kjo qasje do të demonstronte vendosmërinë e Kosovës për të mbrojtur sovranitetin e saj.

2. Sinjalizimi i Seriozitetit të Serbisë:

Ndryshimi i Kushtetutës nga Serbia do të dëshmonte përkushtimin e saj për një dialog të barabartë.

3. Rritja e Mbështetjes Ndërkombëtare:

Kushtëzimi do të tërhiqte vëmendjen ndaj sfidave të Kosovës dhe do të forconte mbështetjen e saj globale.

Rreziqet dhe Sfidat e Kushtëzimit

1. Refuzimi i Serbisë:

Serbia mund të refuzojë këtë kërkesë, duke e bërë dialogun të pamundur në afat të shkurtër.

2. Reagimi i Partnerëve Ndërkombëtarë:

BE-ja dhe SHBA-ja mund të shohin këtë qasje si një pengesë për përparimin e dialogut.

3. Izolimi i Kosovës:

Nëse perceptohet si mungesë fleksibiliteti, kjo qasje mund të dëmtojë imazhin e Kosovës në diplomacinë ndërkombëtare.

Kushtëzimi i dialogut me kërkesën që Serbia ta heqë Kosovën nga Kushtetuta e saj paraqet një strategji që siguron një bazë më të barabartë për negociata. Ky hap duhet të jetë pjesë e një strategjie më të gjerë që përfshin:

• Forcimin e Aleancave Ndërkombëtare,

• Angazhimin Aktiv në Diplomacinë Ndërkombëtare, dhe

• Përgatitjen për Skenarë ku Serbia refuzon të bashkëpunojë.

Vendimi për pezullimin ose vazhdimin e dialogut duhet të bazohet në një vlerësim të kujdesshëm të interesave afatgjata të Kosovës, duke ruajtur marrëdhëniet me aleatët dhe duke forcuar pozicionin e saj në arenën ndërkombëtare.

As Albanian Americans, we are deeply committed to the ideals of liberty and justice—principles that serve as the cornerstone of any properly functioning democratic society. These ideals provide every citizen with security, dignity, and predictability in their daily lives, ensuring just interactions with fellow citizens and governmental authorities.

It is the responsibility of every citizen to uphold and defend these principles. When liberty is arbitrarily taken, and justice is manipulated as a political weapon, it becomes the duty of citizens to resist, expose such injustices, and restore the integrity of these ideals through lawful means.

Nearly a decade ago, under immense international pressure stemming from the so-called Dick Marty Report—a report alleging organ trafficking by some members of the KLA (allegations of Russian origin, now eerily echoed against the Ukrainian resistance)—Kosovo’s Parliament voted to establish the Specialist Chamber, entrusting it to the international community. After a decade of investigation, no charges related to organ trafficking have been brought forward. It is now evident that these allegations were entirely fabricated for political purposes.

However, instead of focusing on its original mandate, the Specialist Chamber has engaged in actions that undermine justice and peace. Four years ago, without an indictment, the President of Kosovo was detained while en route to the White House to sign a historic peace agreement with Serbia. This arrest clearly aimed to sabotage the American-led effort to secure peace in the region. Since then, nine other prominent Albanian officials, including the current and former Speakers of Parliament, have been arrested—yet not a single Serb has been brought to justice by this Chamber.

This glaring imbalance is even more troubling when considering Serbia’s role in Kosovo’s tragic past. During the war, the Serbian Army and paramilitary groups committed atrocities, including massacres, summary executions (including the murder of three Americans), and the brutal slaughter of women and children. These crimes resulted in over 13,000 deaths, 25,000 rapes, and the destruction of entire villages. Despite these facts, between the ICTY and the Specialist Chamber, only 6 Serbs have faced prosecution, while nearly 20 members of the Albanian freedom movement have been arrested.

Furthermore, the Specialist Chamber has violated fundamental due process, presenting fabricated evidence and relying on false, scripted witnesses. This court, through its actions, seeks to rewrite history by equalizing victims and aggressors—an outrageous attempt to relativize the noble results of NATO’s American-led intervention against Milosevic’s war machine. As Albanian-American community organizations, we vehemently oppose this shameful distortion of historical truth.

We are further dismayed that the Chief Justice and Prosecutor of this court engage with foreign diplomats while refusing to extend the same courtesy to Kosovo’s officials or the Parliament that established the court. This body does not even recognize the flag of the country that created it. Such actions undermine Kosovo’s sovereignty and its hard-won independence, which was recognized by the International Court of Justice and over 100 nations worldwide.

Now, with the prosecution’s weak case contradicted by its own witnesses and despite the detainees being subjected to 24-hour surveillance, including translators monitoring every meeting, the prosecution has resorted to witness tampering charges. This is unacceptable. Enough is enough.

We, the undersigned, make the following calls to action:

1. To President Osmani and Prime Minister Kurti:
   We urge you to use your influence to bring international attention to the gross miscarriage of justice taking place within this judicial body. Furthermore, we call on Prime Minister Kurti to lift the cap on defense funds available to detainees, ensuring they receive a fair defense.
2. To the Parliament of Kosovo:
   We demand immediate hearings on this matter. The Justices and Prosecutors of the Specialist Chamber must be called to testify regarding the court’s mono-ethnic character and its repeated violations of due process.
3. To the United States Government:
   We urge you to thoroughly investigate this matter and take all necessary steps to restore justice, fairness, and accountability to this one-sided process.

The ideals of liberty and justice must not be weaponized. History must not be rewritten. We will remain vigilant in defense of the truth, the dignity of our people, and the sacrifices made for Kosovo’s freedom.

Batalioni Atlantiku

Albdreams Albanian American Community of Illinois

Albanian American Council

Albanian American Cultural Center of Texas

Albanian American Relations Council

Albanians Assisting American Veterans of War

Ceka international foundation

DIBRA Association

Global Albanians Foundation – Boston

Jehona e Malsise of Michigan

Malesia e Madhe Association- New York

Malesia e Madhe-Michigan

Manhattan University Albanian Club

Pan-Albanian Federation VATRA

PEJA Association

Princeton University Albania Kosova Association

Rozafa Shkodra Association

Rutgers University Albanian Club

Seton Hall University Albanian Student Organization

St. Francis College Albanian Roots Club

St. John’s University Albanian Culture Club

The Albanian American Association of ULQIN Inc.

Valet e Liqenit, ChicagoTelevision

CC:

United States Department of State

Hon Bob Corker, Chairman Senate International Relations Committee

Members Senate International Relations Committee

Hon. Brian Mast, Incoming Chairman of House Foreign Relations Committee

Members House Foreign Relations Committee

Hon. Lindsey Graham, Incoming Chairman Senate Judiciary Committee

Members Senate Judiciary Committee

Hon. Jim Jordan, House Judiciary Committee

Members of House Judiciary Committee

---

---

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 19 Dhjetor 2024

“The New York Times” ka botuar, të hënën e 10 qershorit 1929, në faqen n°5, një shkrim asokohe rreth figurës së Mbretit Zog I, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar : 

Mbreti Zog punon 18 orë në ditë

Sovrani shqiptar bën pushime 10-minutëshe çdo 2 orë nga ora 6 e mëngjesit deri në mesnatë

Ai luan me shqiponjat

Monarku i ri shpjegon se zogjtë e mëdhenj janë simbole të lirisë, ashtu si në Amerikë

Tiranë, Shqipëri, 9 qershor (AP). — Mbreti Zog I, sovrani i vetëshpallur i Shqipërisë, edhe pse në fron më pak se një vit, ka fituar titullin monarku më punëtor në botë.

[Javën e kaluar Mbreti Zog nxori një dekret që të gjitha familjet myslimane në Shqipëri të heqin dorë nga përdorimi i qyteteve në lidhje me emrat e tyre dhe të adoptojnë sistemin evropian të emrave të familjes. Në përputhje me dekretin, ai hoqi shkronjën “u” nga emri i tij.]

Tetëmbëdhjetë orë punë të angazhuara në ditë, me vetëm dhjetë minuta ushtrim çdo dy orë i izoluar në pallatin e tij me gëlqere të bardhë, përbën, sipas tij, një ditë të zakonshme pune.

Mbreti ngrihet me shqiponjat e malit në orën 6 të mëngjesit. Ai pi një filxhan kafe turke, thith një cigare dhe zhytet menjëherë në punë. Me përjashtim të një vizite disa minutëshe te mamaja e tij, me të cilën është shumë i lidhur, ai nuk del kurrë nga zyra e tij deri në mesnatë. Devijimi i tij i vetëm është loja e herëpashershme me qentë e tij të preferuar në parkun e mbikqyrur të pallatit.

Në mbrëmje, puna e gjatë sovranit ndërpritet vetëm kur mbreti dëgjon meloditë e tij të preferuara amerikane në gramafonin e tij amerikan, të cilin ministri Hart ia dhuroi atij.

Miqtë e monarkut shqiptar thonë se atij i mungon aftësia për të deleguar detyra të tjerëve, madje edhe ministrave të tij. Prandaj, ai këmbëngul që të bëjë gjithçka personalisht dhe të drejtojë vendin praktikisht me dorën e vetme.

Megjithëse qeveris Shqipërinë i vetëm, ai nuk ka pamjen e një diktatori.

Tiparet e tij të buta, hunda e tij akuiliane, goja e tij delikate, flokët e tij biondë, mustaqet e tij të vogla gështenjë, dinjiteti i tij i mrekullueshëm dhe pamja e tij e rezervuar aristokratike sugjerojnë më tepër një fisnik francez ose austriak që nuk i është dashur kurrë të djegë dorën ose vetullat në punën e përditshme.

Megjithatë, sovrani më i ri i Evropës nuk është mbret diletant apo sallonesh. Ai drejton një million nënshtetasit e tij me një dorë të fortë dhe të papërkulur, por të drejtë dhe i jep mbretërisë një shembull të shkëlqyer me mundin e tij të pandërprerë.

Ndonëse Mbreti Zog u shndërrua pothuajse brenda natës nga mbështetësit e tij nga një kryetar i zakonshëm fisnor i rrethit të tij të lindjes në pushtetin dhe lavdinë e një monarku, ata që kanë privilegjin ta takojnë atë, mahniten nga sjelljet e tij mbretërore, hijeshia e tij e kudondodhur, hiri dhe përzemërsia e tij.

Kur korrespondenti i The Associated Press vizitoi sot pallatin, ai gjeti Mbretin duke përkëdhelur dhe duke luajtur me një grup shqiponjash të mëdha malore, të cilat i zbuti vetë.

“Meqenëse Shqipëria është një vend me shkëmbinj dhe maja të larta, — tha Mbreti duke buzëqeshur dhe në një gjermanishte të shkëlqyer, — ne këtu kemi pothuajse po aq shqiponja sa ju keni harabela në Amerikë. Ashtu si shqiponjat në mbarë botën”, vazhdoi ai, “shqiponja shqiptare është krenare, sfiduese, e guximshme dhe e pavarur. Prandaj, ne e bëmë atë simbol të lirisë sonë kombëtare, ashtu si Shtetet e Bashkuara. Njerëzit e mi m’i sjellin ato në një numër të madh si dhurata që tani kam mjaftueshëm për t’i eksportuar disa në Amerikë.”

Duke qeshur, mbreti shtoi :

“Por e di që populli amerikan tashmë ka mjaft shqiponja dhe liri të mjaftueshme.”

Prof. Dr. Frashër Demaj/

Pozita ndërkombëtare e Shqipërisë pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore dhe Konferencës së Paqes në Paris vazhdonte të ishte e pafavorshme dhe shteti shqiptar ishte e pamundur të mbronte interesat e veta nacionale e shtetërore. Shqipëria karakterizohej me institucione të brishta lokale dhe qendrore, ushtri të pakonsoliduar, polici të paorganizuar, ekonomi të dobët dhe të pazhvilluar, diplomaci pa potenciale të nevojshme, pra në asnjë fushë nuk ishte e krahasueshme me shtete e konsoliduara dhe fuqitë të cilat kishin marrë mbi vete krijimin e një paqeje të qëndrueshme të ndërtuar mbi parimin e interesave të tyre shtetërore dhe nacionale. Kjo situatë brenda shtetit shqiptar nuk i siguronte Shqipërisë ndonjë pozitë të avancuar dhe rol vendimtar në diskutimet për vendosjen e kufijve dhe përfaqësimin e interesave kombëtare.
Konferenca e Versajës nuk solli paqe dhe stabilitet për vendet që prej kohësh përballeshin me konflikte të trashëguara sidomos për shtrirjen gjeografike dhe kufijtë shtetërorë midis tyre.

Marrëdhëniet e Shqipërisë me Mbretërinë Serbo-Kroate-Sllovene dhe Greqinë ende konsideroheshin të acaruara sidomos për shkak të problemit të caktimit të kufijve veriorë dhe verilindorë që konsideroheshin nyje e vështirë për t’u zgjidhur. Bazuar në vendimet e Konferencës së Ambasadorëve, në mars të vitit 1922 filloi punën në Shqipëri Komisioni Ndërkombëtar i Kufijve. Komisioni përbëhej nga përfaqësues të Britanisë së Madhe, Francës dhe Italisë. Konferenca e Ambasadorëve me vendim të veçantë kishte shpallur zonë neutrale të çmilitarizuar një rrip toke në të dy anët e kufirit që përfshinte një gjerësi rreth 10 kilometra dhe fillonte nga liqeni i Shkodrës në veri dhe përfundonte në jug në liqenin e Prespës. Gjatë punës në terren, Komisioni hasi në vështirësi sidomos nga qeveria e Mbretërisë së SKS-së.

Beogradi kërkonte që brenda kufijve të shtetit të tij të përfshiheshin edhe malësia e Vërmoshit dhe Manastiri i Shën Naumit, të cilat sipas vendimeve të Konferencës së Ambasadorëve në Londër të vitit 1913 ishin pjesë integrale e shtetit shqiptar. Qeveria jugosllave e mbante me forcë ushtarake Shën Naumin duke e konsideruar si vend të shenjtë për serbët dhe Serbinë dhe kërcënonte se nuk do ta lëshonte pa luftë.
Kërcënimi me luftë i Serbisë e ngriti “pazarin e negociatave” sidomos në marrëdhënien me Francën, e cila përkrahu pa hezitim këmbënguljen serbe për manastirin e Shën Naumit. Këtë anim të francezëve e konstatonte edhe diplomati britanik, Llampson, i cili në një nga deklarimet e tij shprehej: “Ajo që po mundohemi të shmangim është sfida që Serbia do t’i bëjë Konferencës së Ambasadorëve të përçarë, meqë Franca është kundër nesh”. Edhe Shqipëria përmes Mehdi Frashërit, i cili ishte përfaqësues i qeverisë shqiptare në Komisionin Ndërkombëtar të Caktimit të Kufijve të Shqipërisë, këmbëngulte se Shën Naumi si nga pikëpamja historike, juridike dhe politike i përkiste Shqipërisë.

Konferenca kishte vendosur gjithashtu që edhe Vërmoshi t’i takonte Shqipërisë, mirëpo qeveria jugosllave nuk e pranoi vendimin duke këmbëngulur për shtyrjen e kufirit sa më në thellësi të territorit shqiptar. Nga ana tjetër edhe Shqipëria këmbëngulte dhe kërkonte respektimin e vendimeve të vitit 1913 për Shën Naumin dhe Vermoshin. Qëndrimet diametralisht të kundërta ndikuan që çështja e kufijve të mbetej edhe më tej e hapur dhe kjo situatë mbante pezull stabilitetin e një pjese të rajonit të Ballkanit.
Për shkak të këtyre mospajtimeve të thella në mes Shqipërisë dhe Mbretërisë së SKS-së për Shën Naumin dhe Vërmoshin, Konferenca u detyrua të hapte sërish diskutimin e kësaj çështjeje më 1 qershor 1923. Kurse më 24 tetor 1923, u vendos që të krijohej një “komitet” juristësh që do të analizonte vendimin e Konferencës së Londrës të vitit 1913 dhe Konferencës së Parisit që po vazhdonte të trajtonte çështjet e ndjeshme dhe diskutabile midis shteteve.

Më 10 maj 1924 diplomacia britanike deklarohej se nuk pajtohej me diplomacinë franceze për kalimin e Shën Naumit dhe Vërmoshit brenda kufijve të Jugosllavisë dhe kërkoi nga Komisioni i Kufijve që të vazhdonte punën për gjetjen e zgjidhjes përmes negociatave në mes palëve. Italia nga ana e saj gjithashtu e kundërshtonte qëndrimin e Francës dhe pretendimet serbe për shtyrjen e kufirit në thellësi të territorit shqiptar. Meqë negociatat shqiptaro-jugosllave me ndërmjetësimin e Komisionit të Kufijve nuk dhanë rezultat, më 13 qershor 1924, Konferenca e kaloi çështjen në Lidhjen e Kombeve, e cila konsideronte se këtë nyjë duhej ta zgjidhte Gjykata e Përhershme Ndërkombëtare e Drejtësisë.

Në vitin 1925 pati shumë zhvillime, përpjekje, negociata, qëndrime pro dhe kontra, anime diplomatike, tentativa për të rimëkëmbur institucionet e shtetit shqiptar sidomos pas dhjetorit 1924 dhe vendosje për çështje delikate siç ishte Shën Naumi dhe Vermoshi.
Prandaj në këtë botim të titulluar: “Shën Naumi dhe Vermoshi sipas burimeve diplomatike të Britanisë së Madhe (1925)”, janë ofruar fakte të rëndësishme të bazuara në kërkimet shkencore në The National Archive në Londër për disa zhvillime politike e shtetërore shqiptare, por duke u dominuar nga korrespondencat diplomatike të qeverisë britanike me përfaqësuesit e saj në Komisionin Shqiptar të Kufijve dhe diplomatët e akredituar në vendet e rajonit të cilët në qendër të vëmendjes së aktiviteteve të tyre të përditshme e kishin Shën Naumin dhe Vërmoshin si dy nga temat kryesore që “mbanin peng” marrëdhëniet shqiptaro-jugosllave.

Botimi përfshinë një seleksionim të dokumenteve të hulumtuara në TNA-ja, të cilat në këtë format botohen për herë të parë në gjuhën shqipe. Përgatitja dhe botimi i vëllimeve me dokumente arkivore është i veçantë dhe i domosdoshëm për historianët, studiuesit, studentët dhe të interesuarit e tjerë, sepse në këtë mënyrë ata kanë mundësi të vlerësojnë dhe analizojnë ngjarjet historike në sinkroni dhe diakroni dhe të përafrojnë e saktësojnë të vërtetat historike të bazuara në rezultate shkencore.
Në Arkivin Nacional në Londër, në fondet e Foreign Office ekzistojnë numër i konsiderueshëm i dokumenteve të pahulumtuara të proveniencës britanike, për periudha dhe ngjarje të ndryshme historike që trajtojnë çështjen shqiptare, problemet e brendshme të shtetit shqiptar, zhvillimin ekonomik, politik e social, marrëdhëniet e shqiptarëve me fqinjët etj.

Botimi “Shën Naumi dhe Vermoshi sipas burimeve diplomatike të Britanisë së Madhe (1925)” synon të ofrojë një kontribut modest me të dhëna autentike të burimeve diplomatike nga provenienca britanike rreth “debatit të pafund” shkencor nëse pati shkëmbim territoresh në mes Shqipërisë dhe Jugosllavisë apo ishte thjesht “falje” e territoreve shqiptare nga ana e pushtetit të Ahmet Zogut.
Në fund Konferenca e Ambasadorëve dhe pala jugosllave u pajtuan që mosmarrëveshja kufitare në mes Shqipërisë dhe Jugosllavisë të zgjidhej me parimin e kompensimit territorial. Konferenca vendosi që lugina e Vërmoshit dhe Lumbrajes me disa modifikime t’i kalonin Shqipërisë, kurse Shën Naumi i kaloi Jugosllavisë. Shqipërisë gjithashtu ju njohën disa territore të vogla përreth Shën Naumit përfshirë edhe fshatin Peshkëpi.

Në kuadër të këtij botimi janë përfshirë fondet: TNA, F.O 371, Files 655-1435, TOPP 10656 1925, Political, Central Albania; TNA, F.O 371, Files 127, P.P. 2074 END-300, 10655. Registry number: C 2074/127/90, nr. P.O.V. 50. C: Albania dhe TNA, FO /373/2/1, Fondi 132, Albania, Confidential, Handbooks prepared under the directions of the historical section of the Foreign Office-nr.16, (11), të cilat përmbajnë disa qindra dokumente diplomatike që trajtojnë aspekte të përgjithshme të zhvillimeve politike në Shqipëri dhe rreth Shqipërisë.
Burimet diplomatike të botuara në këtë vëllim janë përgatitur dhe publikuar sipas gjetjeve në renditjen e materialeve në fondet arkivore të “The National Archives” TNA.
Gjatë përgatitjes për botim janë shënuar numrat e dokumenteve sipas gjetjeve në fonde, pastaj është shënuar baza identifikuese The National Archives (TNA), përcjellë nga Foreign Office (FO), kurse në fund të secilit dokument janë nxjerrë numrat dhe shtesat e fondeve konkrete, në disa raste data, muaji (nëse kanë qenë të evidentuara) dhe viti.

Titujt janë të nxjerrë bazuar në përmbajtjen e secilit dokument. Në tekst janë dhënë sqarime të nevojshme për emrat e vendeve të evidentuara në gjuhën angleze që janë përkthyer në shqip, si p.sh. Scutari (Shkodra), Durrazzo (Durrësi) Santa Quaranta (Saranda) San Giovani di Medua (Shëngjini), Bojana (Buna), Valona (Vlora) etj.
Me rastin e botimit të këtij vëllimi shpreh mirënjohje dhe falënderime të veçanta për botuesin Institutin e Historisë “Ali Hadri” në Prishtinë, recensentët prof. dr. Fehmi Rexhepi dhe prof. asoc. dr. Teki Kurti, dhe gjithë të tjerët që kontribuuan që ky botim i vlerësuar t’i ofrohet lexuesit brenda logjikës dhe kompleksitetit të botimeve të kësaj natyre.