Reportazh nga Stamfordi

Namik Selmani

Kur u nisa nga Burligtoni, një qytet afër Bostonit, për të shkuar në Stamford atë ditë janari, ashtu si një pjesë e madhe e Amerikës, ishte në pushtetin e të ftohtit amerikan. Në pushtetin e ngricës që sikur thoshte: “Ej, ku po shkoni në këtë kohë të ftohtë???”

Aq më tepër për Masacusesin që është përherë bujar me dëborën e me ngricën.

Në itinerarin e rrugës vajtje-ardhje ishin gati 600 km që do të bëheshin brenda një dite, veç kohës që do të kalonim në atë aktivitet të bukur. Mhill Velaj, kryetari i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë do ta quante me plot gojë FESTA E LIBRIT SHQIP.

E përtej kësaj sakrifice, ishte lumturia e bashkimit të njerëzve të mençur të disa qyteteve amerikane që po vinin në Stamford të shtetit të Konetikës që prej mjaft kohësh do ta quaja edhe KRYEQYTETI I LIBRIT SHQIP në Amerikë.

Amerikanët e quajnë ndryshe këtë shtet edhe si “Shteti i kushtetutës”.

Pse jo, dhe obligimi për kulturën tonë kombëtare që nuk njeh stinë e kapriçio moti.

Rrugë të tilla të kërkojnë që ti të gjesh dhe SIMBOLIKËN e tyre që e mbjell brenda vetes dhe që kërkon miqësisht ta bësh dhe pjesë të miqve të tu që të lexojnë e të frymëzojnë.

Kërkon ballë aktivitetit njerëz, ngjarje, emocione të jetuara më parë, për të ngritur URËN me të sotmen, me atë që prek e shijon me shpiritn e miqve të ty.

Ishte një rrugë që më dërgonte në një promovim të dy librave në një ditë që kishin në qendër një autor si Adi Mehmeti që është në të njëjtën kohë dhe President i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë

Njëri ishte libri im me titull “Pesha e fjalës së Adnan Mehmetit“dhe tjetri ishte “Poezia e Adi Mehmetit” me autor Dr. Besim Muhadri.

…….

Këtu e 10 vite më pare, isha në një fshat të Tetovës në Iliridë ku po promovoja librin e një mikut tim të letrave që aso kohe ishte emigrant në Zvicër prej 25 vitesh.

E që prej 20 vitesh ai shkruante poezi. Punonte te një pronar zviceran që kishte një biznes mjaft të veçantë, atë të kuajve të zgjedhur të races, ku hipnin turistët e pasur të Europës dhe botës që vizitonin Zvicrën.

Menduam që promovimin ta bënim në fshatin e tij të lindjes, mes miqve bashkëfshatarëve të tij dhe mësuesit të tij të klasës së parë që jetonte ende.

Sikur i kam parasysh fytyrat e tyre të lumtura të asaj mbrëmjeje iliridase. Të lumtur dhe krenarë deri në majën më të lartë të saj.

Të emocionuar deri në pikëlotin etyre rebel. Në rreshtin e parë ishte mësuesi i tij Vetë djali-poet fliste për ëndrrën e fjalëshqipes që ai e kishte mbajtur të gjallë për 25 vite.

Dhe nuk ishte mëkat pikëloti i tyre. Më kristalori në kohëra, që bashkonte mërgimin me vendlindjen.

Më tej, na dërguan për të ngrënë një një shtëpi fshati. Mund ta na dërgonin në ndonjë hotel, po ngrohtësia e fjalëshqipes dhe mikpritja shqiptare si duhet e kërkonte dhe një mjedis tjetër që e madhështonte dhe më shumë atë.

Në atë dhomë, konak, odë, si të doni quajeni, katër burra ose më saktë 4 djem shtatgjatë e të fortë, sollën një sofër të stërmadhe druri duke e mbajtur me supet e tyre.

Më të mëdhatë që kisha parë deri atëherë, por dhe tani.

Mbase po të ishit dhe ju aty, do të më besonit edhe pa ju betuar para jush.

Në të mund të uleshin këmbëkryq pa prekur gjunjët e njëri-tjetrit gati 20 burra.

Ajo nuk ishte thjesht SOFRA e dasmës, por ishte urimi i librit shqip. Ia bënin një djali-mërgimtar pak të thinjur në flokë për fjalën shqipe që po e sillte në atë fshat ku kishte lindur e rritur. Ky urim dukej si një një nusërim të bukur.

Unë dua të besoj se edhe aktiviteti i asaj dite në Stamford, i ngjante një Sofre të madhe frymëzuese

I ngjante një ure shkronjash. I ngjante një zjarri që ngrohte zemra shqiptarësh shkrimtarësh e miq të librit që të gjithë e ushqenin në mënyrën e tyre.

I ngjantë një kalaje që ngrihej me fjalët më të mira për mikun tonë Adi Mehmeti, një drejtues i aftë, një autor i njohur i poezive dhe librave të ndryshëm.

Ishte e tepërt të thoje se ishte janar. Po afësia e drejtuesit të makinës dhe poetit Kastriot Fetahu, e bëntë më të lehtë fitoren me ngricën.

Mund të ishte bërë ky takim dhe me ato kamerat e vogla internetike që Amerika i bën mjaft lehtë e që quhet “Bisedë virtuale”.

Me një videpoprojektor mund të flisnin mjaft poetë, po zgjodhëm takimin sy më sy, me një dorështrëngim miqësor, me një buzëqeshje të ngrohtë që ta jep emocioni i librit dhe i miqësisë.

Secili kishte emocionet e tij që të gjithë bashkë formonin një buqetë të freskët.

Në heshtje apo dhe nën zë dikush mund të thoshte atë ditë: “E ç’është ky libër për një autor që është në kulmin e krijimtarisë së tij?

Që i këndon hapi i çdo dite. Që ka ende kaq plane ashtu si të gjitha ata që ishin pjesë e sallës së mbushur plot e përplot.

Unë do ta jepja përgjigjen me atë varg të rapsodit shqiptar “Kndoma kangën sa jam gjallë!”

Historia e letërsisë botërore, e politikës e bën shpesh vlerësimin e punës pas ndarjes nga jeta të shkrimtarëve, artistëve politikanë humanë. Pas jetës kthjellimi i historisë i jep të drejtë njerëzve–monumentë për të gjetur kodin e kujtesës.

Edhe shqiptarët në shumë raste kanë qenë e mbeten pjesë të shkrimit vetëm pas ndarjes nga jeta.

Po për njerëz të tillë modele njerëzore dhe krijuese shumë herë dhe mund të bëhen dhe kur ata janë në vazhdën e krijimtarisë

Sa trishtim por dhe sa krenari ndjejmë kur dëgjojmë sirenat e trenave që kaojnë tunelin e Semeringut mes Italisë dhe Zvicrës në kujtim të Arkitektit me origjinë shqiptare Karl Gega!

Ne kemi Sirenat e Kujtesës dhe të vlerësimit dhe tani për Adi Mehmetit për jehonën e punës së tij në shërbim të komunitetit të krijuesve shqiptarë në Amerikë.

Mbase mjaft shqiptarëve mund t’u kujtohet një ngjarje që lidhet me kinemanë e Kuçovës ku mjaft miq artdashës, menduan që t’i vinin asaj emrin e Mjeshtrit të skenës shqipe, Kadri Roshit. Aso kohe Mjeshtri ishte mjaft sëmurë e jeta e tij ishte në fije të perit, po ai u ngrit nga shtrati dhe, kur u fut në kinema dhe pa emrin e tij në hyrje të saj, lotët e tij rrodhën bukur si një kryepoezi shenjtërore për të. Të gjithë u ngritën në këmbë. Legjenda mbahej në krahët e djemve që gëzoheshin me të.

Libra të tillë për Adin janë dhe pjesa e jetës sonë. Se dhe vepra është ndërtuar me fjalë zemre nga miqtë e tij në Amerikë e në trojet amtare.

Të gjithë atë ditë u bëmë krushq të fjalës shqipe.

Me një drejtues si Mhill Velaj, të gjithë u ndjenë mjaft të lumtur. Me kulturën e tij me një të folur mjaft miqësore dhe me pak shaka, ai e ktheu tribunën dhe sallën si një familje ku të gjithë e ndjemë veten kaq bukur.

Venera Çallpani lexoi parathënien e librit tim ku jepej një pasqyrë për jetën e veprën e Adi Mehmetit

Një tufë poezishë të Adit të recituara nga aktori një vajzë krijoi emocione shkronjore.

Fjala e D. Besim Muhadrit plotësoi edhe më mirë atë vlerë që ai ka dhënë në librin e tij studimor për Adin me titull “Poezia e Adi Mehmetit”

Një mustakbukur Kosove dhe mik i poezisë, aktori Shaban Lajçi me një alegori të bukur, recitoi dhe përshëndeti pjesëmarrësit.

Pas pak u ngjit në tribunë një burrë truplisnajtë që në atë tubim kishte ardhur si përfaqësues i Federatës Panshqiptare VATRA, nënkryetari dhe shefi kabinetit të saj. Ishte Pashkë Camaj. Bukur foli Pashku Si një rilindas i kohëve moderne që më kujtoi të paharruarin Martin Camaj. E kur mbaroi aktiviteti, në duarshtrëngimin shqiptarçe me të, si njohje e parë, e urova shqiptarisht: “Rrofsh sa fjala e mençur, Pashk Fisniku!”

Besoj se e shpreha sadopak mirënjohjen ndaj tij dhe dëshirën për të bashkëpunuar më shumë me këtë Grupim shqiptarësh ndër më të vjetrit e më të lavdishëm në Amerikë.

Një shkrim mjaft profesional nga poeti Kastriot Fetahu, hodhi më shumë dritë në aktivitetin letrar të Adi Mehmetit.

Një heshtje nderimi e bëri dhe më sublime. U nderua kujtimi i të madhit Ibrahim Rugova, i poetit Adem Gashi që u nda nga jeta para disa ditësh dhe motra e poetit Pal Ndreca

Duket se në një mënyrë tjetër Festa ndiqej nga qindra lexues miq të librit shqip në Amerikë. Në shenjë respekti kryetari Mhill Velaj lexoi disa emra që e përshëndetnin këtë aktivitet.

Në një moment të caktuar Mhilli në tribunë doli me një libër voluminoz në dorë. Ishte libri “Dielli nuk lind vetëm në Rugovë” i autorit Ramiz Mujaj. Bukur Mbase edhe ai libër e donte një tribunë më vete për gjithë ata që ishin e nuk ishin aty. Pas aktivitetit e urova sinqerisht atë dhe ngriëm sëbashku urën e së nesërmes.

Dhe së fundi, duhej dhe fjala e nikoqirit Adi Mehmeti. Në sallë ishte dhe familja e tij. zonja Vilma, djali dhe vajza me familjet e tyre. Krenarë për rrugën e tij.

I emocionuar, por pa e shuar buzëqeshjen e tij karakteristike, ai falenderoi të gjithë, madje bëri një gjest mjaft të bukur. Përmendi me emër të gjithë pjesëmarrësit. Jo thjesht për ata, po dhe për ne që njohëm më mirë njëri-tjetrin në atë Sofër fjalëshqipeje.

Falenderoi dhe shqiptarin e mirë dhe dashamirin e kulturës së kombit tonë Mhill Gjuraj që kishte ndihmuar financiarisht aktivitetin Më tej, na ftoi në drekën miqësore që ishte përgatitur për të gjithë pjesëmarrësit.

Ishte një mrekulli e vërtetë që aktiviteti bëhej në librarinë publike Ferguson Library të Stamfordit që cilësohet një nga bibliotekat më të mira të Amerikës. Djali i Besimit kujdesej deri në detaje për dekorin e Festës së Librit. Mjaft shqiptar sa dhe modern, ai dekor. Flamujt shqiptarë e ata amerikanë rrinin si dy vëllezër pranë njëri-tjetrit

E ballë nesh dy kamera të televizioneve shqiptare të Njy Jorkut dhe të Stamfordit. Skënder Pali vinte si produksioni Njy TV dhe Ulqin TV dhe Asoshejdet Press dhe Nazim Salihu me televizionin NOLI Shou TV

Ai aktivitet do të kishte jehonë në mjaft shqiptarë të Njy Jorkut, Bostonit, Njy Xhersit Filadelfias etj

Na erdhi keq që nuk patëm kohë të shihnim nga afër këtë qytet të bukur, të kulturuar, po kur hapet një portë e ke të lehtë të trokasësh përsëri tek ajo.

Kur u nisëm, na dukej se akoma ishim në atë jehonë festive. Nuk ishte vetëm gëzimi i dy librave, po ishte rilindja e fjalës shqipe në Amerikë, që në këtë vend nderi të librit shqip po merrte flatra të reja. Përtej entuziazmit, emocionit, secili mendonte “Ç’duhet të bëjmë më tej, më shumë?”

Secili po e jepte përgjigjen me zemrën e rinuar, me veprat e tyre dhe me planet e bukura të Shoqatës që çdo vit kërkon maja të reja. Maja që arrrihen me dashuri për shqipen me respektin për këtë vend të madh që bëhet strehë e kësaj përtëritjeje të fjalës shqipe.

Bash si ai mendim i mençur që është dhe kurora e Naimiadës “Dhe dritë e diturisë përpara do të na shpjerë”.

Sofra e Fjalës shqipe

Meditim në aktivitetin e organizuar në Stamford për promovimin e librave “Pesha e fjalës së Adnan Mehmetit” të autorit Namik Selmani dhe “Poezia e Adnan MEHMETIT” i autorit Besim Muhadri

I dua ndryshe këto rrugë të ngricuara në Stamford

E

nuk më trishton mungesa e zogjve përmbi drurë.

Sot

dua të ndaj dollinë për fjalëshqipen e ngrohtë.

Për miqtë e largët

që udhëtojnë mes shkronjave pa u lodhur kurrë.

Dhe qënka bukur

Të sfidosh këtë qiell ngjyrë gri.

Dhe qënka mrekullisht

të ulesh me të mençurit e kombit tënd në tryezë.

Të jesh karvanar në një tjetër stacion e zgjim

Për librin shqip të jesh si para një altari të shenjtë.

Dhe qënka bukur

njëlloj sikur vjel nga blerimi ullirin

Nga vreshtat verdhullore

vjel veshulët e rrushit për verën e festës.

Një majë mali

Po më duket kjo festë libri ku urimi nxjerr filizin.

ku zemrat

lastarojnë si në kulmin e pranverës.

Na ka bërë kjo ditë

si bahçevani që mbjell për nipin mollë

Si

ai mjeshtri që ndërton në male një krua të ri.

Të njomin buzër

mërgimtarët në udhë, në vapë a dëborë

Si

gurgdhendësi

që vë në bedena gurë pa mbarim

E bukur, e ëmbël, e dritësuar kjo ditë

që futet në kujtesën e florinjtë.

Stamford, 21 janar 2024

Nga Merita B. McCormack*/

Uashington DC -29 Janar 2024

Mengjesi i së hënës të fundit të Janarit na mblodhi në Rrugën e Pavarësisë , pranë ndërtesës së Kapitolit në Uashington DC.

Megjithëse moti ishte i ftohtë dhe era të “thante”, ligjbërësit shqiptarë, deputetë të Partisë Demokratike të Shqipërisë, zonja Dhurata Çupi, zoti Gazmend Bardhi dhe zoti Everest Dedaj, gazetar shqiptar, të porsa ardhur nga Europa, mbërritën në kohën e caktuar, përpara ndërtesës së bukur Thomas Xheferson, ndërtesa më e vizituar e Bibliotekës së Kongresit Amerikan në Uashington DC.

Megjithëse të hënave ky institucion nuk hapet për vizitorët, ligjbërësit shqiptarë dhe gazetari u mirëpritën si miq specialë nga Divizioni European brenda së cilit gjendet edhe “Albanian Desk” (Tavolina ose Seksioni i pavarur i Shqipes) . Shkruaj i pavarur pasi gjuha shqipe ka pas qenë klasifikuar nën umbrellën e gjuhëve sllavike më përpara e tashmë është direkt nën Divizionin European.

Vizitorët , që gjenden zyrtarisht ,në Shtetet e Bashkuara të Amerikës për Mëngjesin Kombëtar Amerikan të Lutjeve, patën mundësinë e vizitës së koleksionit të referencave për veprat në gjuhën shqipe ( kjo përmbledhje përfaqësohet me materiale nga çdo vend ku flitet shqip ).

Dr.Nevila Pahumi, specialistja e referenceve për gjuhën shqipe dhe gjuhën moderne greke ne Bibliotekë, jo vetëm që i mirëpriti vizitorët, u bëri një prezantim të detajuar për seksionin shqip, u tregoi disa botime të vjetra e të reja shqiptare, por edhe organizoi për ta vizita edhe në seksione të tjera e në ndërtesa të tjera të Bibliotekës. Për shembull në Bibliotekën e Ligjeve, deputetet u pritën nga drejtuesit e asaj biblioteke dhe u njohën me një mini ekspozitë të literaturës ligjore në shqip që mban kjo bibliotekë. Ata gjithashtu dëgjuan një prezantim që ishte përgatitur posaçërisht për ta.

Vizitorët Çupi , Bardhi dhe Dedaj u njohën me pasuritë e kësaj biblioteke, mësuan për koleksionet, për proceset e përzgjedhjes së materialeve , shijuan artin e bukur në ambjentet e ndryshme dhe bënë pyetje të ndryshme sipas fushave përkatëse profesionale, interesit artistik e historic të gjithësecilit . Vizitorët nga Shqipëria ishin të mire edukuar me historinë e bibliotekës dhe bisedat ridhnin lirshëm dhe bukur.

Unë pata kënaqësinë që të takohesha me vizitorët së pari si shqiptaro amerikane në DC që ka kontribuar në krijimin e tavolinës shqiptare në vitin 2008 dhe në kapacitetin e anëtares së Këshillit të Vatrës. E falenderoj Dr. Pahumin që më bëri edhe mua pjesë të kësaj vizite tepër të veçantë.

Ishte vërtet bukur të takohesha me vizitorët që janë ligjbërës por më së pari që janë njerëz të gjakut tim, që vizitojnë atdheun tim të dytë por edhe që janë të interesuar të komunikojnë e të shkëmbejnë mendime me diasporën shqiptare këtu në SHBA.

Këtë, ne e vlerësojmë shumë.

Ndërkohë, për shkak të pamundësive kohore nuk patëm mundësinë e një takimi me komunitetin e gjerë për të diskutuar problemet e shqetësimet për vendin tonë të origjinës, mesazhi që parlamentarët përcjellin është se ata janë të gatshëm e të interesuar për zërin dhe mendimet e diasporës.

I urojmë deputetëve suksese e punë të mbarë, bashkim të opozitës e suksese demokracisë së brishtë shqiptare.

*Autorja jeton në Uashington DC dhe punon si Drejtoreshë e Suksesit Studentor në një Universitet Privat. Kontributin vullnetar e jep për Diasporën dhe në fushën e letërsisë e publicistikës . Merita është autore e disa librave dhe kontribon rregullisht në shtypin shqiptar në Diasporë. Ajo shërben si koordinatore për komunitetin shqiptar në Dioqezën e Arlingtonit dhe është Anëtare e Këshillit të Përgjithshëm të Federatës pan-shqiptare të Amerikës “VATRA”. Në vitin 2022 me propozim të Vatrës, Merita është dekoruar nga Presidenti Shqiptar Ilir Meta me titullin “Kalores i Urdhërit të Flamurit”.

Ornela Radovicka/

Në kuadrin e portreteve arbërshe, sot flasim për të riun Arbërsh Aaron Puccio. Aaron, lind në Piana degli Albanesi\Hora e Arbëreshëve. Diplomohet në Universitetin e Palermos në degën Filologjin moderne italisht dhe është mësues në shkollën e mesme në Monreale\Palermo.

Jam arbëresh i Piana degli albanesi- thot Aaron me krenari ndërsa përshëndetemi. Me të /

Ai është i apasionuar pas muzikës blues, rock psichedelico, rock progresiv dhe është lexues entuziast i romaneve psikologjike dhe filozofike . Ai është këngëtar, harmonist, kitarrist amator si dhe autor i disa braneve muzikale e tekteve letrare.

Shpirti i tij poetik shihet edhe në tekstet muzikore. Kjo gjellë (Kjo jetë), Dashuria , Kur të vërrenj. Tekstet e tij përmbajnë bukurinë e fjalës arbërshe, shpirtin e tij filozofik si edhe ato nota malinkonike që zakonisht pushton shpirtin e poetit. Ai është pjesëmarrës i festifalit Arbëresh në Shën Mitër Korona . (Në vijim disa nga krijimet e tij)

Kjo gjellë (Kjo jetë)

Furturë zborë e shi diell vapë e dritë

dre lotë vajtim paqe gaz e gëzim

dje i qosmë si një rregj sot pa shpi si një qen( rrugëve)

Kjo gjellë kjo gjellë ë kështu e mos klaj t’i bësh keq

dje i qosmë si një rregj sot pa shpi si një qen

Kjo gjellë kjo gjellë ë kështu o e lë o e merr

Një dhrom çë ngë njeh një tren çë ngë pret

Një dorë çë të nget ca ujë kur ke etë

Mos lyp përçë ngë mënd dish më shumë

Kjo gjellë kjo gjellë ë kështu ngë t’e thot çë do bënj

Mos lyp përçë ngë mënd dish më shumë

Kjo gjellë kjo gjellë ë kështu të mban zgjuar kur ke gjum

Dashuria

Te dejti sa eshtra e sa pak pishq Dashuri Dashuri ndienj tëtim

Te dheu bien nga ditë fëmijë e shpi Dashuri Dashuri sa mavri

Dashuri Dashuri mos mëno sprënxa jonë Dashuri (2)

Likura e gjindes dal’e dalë ju ter Dashuri Dashuri thuamë ku je

Një zjarr i lig ka vërbuar këtë botë Dashuri Dashuri mos zbier qëro

Dashuri Dashuri mos mëno sprënxa jonë Dashuri (2)

Nani të shoh me sytë tim jam zgjuar ngë jam e ëndërrinj (2)

Në det sa eshtra dhe sa pak peshq

Dashuri Dashuri ndjehem i ftohtë

Në tokë bien çdo ditë fëmijë dhe shtëpi

Dashuri Dashuri sa njerëz të pakënaqur

Dashuri Dashuri mos vono shpresa jonë Dashuri (2)

Lëkura e njerëzve gradualisht u tha

Dashuri Dashuri më trego se ku je

Një zjarr i keq e ka verbuar këtë botë

Dashuri Dashuri mos harxho kohë

Dashuri Dashuri mos vono sphresa jonë Dashuri (2)

Tani të shoh me sytë e mi jam zgjuar, nuk po ëndërroj (2)

Kur të vërrenj

Kur të vërrenj, zëmbra jime, kur të vërrenj

Kur të kam këtu te ana e të vërrenj

Na jam më t’errët më vjen dritë e ajo natë bënet ditë

Kur të vërrenj zëmbra jime kur të vërrenj

Kur te sytë të vërrenj u zgledh gjithë atë çë ke

Kur te sytë të vërrenj më flet zëri çë foli shumë herë

Përpara zjarrit ngulur te një shtrat

Përposh shiut me ujët çë na lag

Kur te sytë vërrenj mua kjo gjellë, mua më qesh

E kur qesh, ti kur qesh, sa më pëlqen

E kur qesh, ti kur qesh, sa më pëlqen

kur të shkëlqejnë sytë te shpirti jim zë një festë

Kur të vërrenj, zëmbra jime, kur të vërrenj

Aron, është një djalosh me një profil sa artista dhe intropspektiv.

Kur merr kitarën në dorë edhe pse është amator, ai i nënshtrohet një metamorfoze të plotë: fytyra e tij e qetë dhe i qeshur si diell shëndërrohet në mijëra maska ​​tensioni dhe emocioni;

Sytë e tij, zakonisht depërtues dhe të vëmendshëm, metamorfozohen në dy copëza hapsira, ku të bënë të depërtosh në botën e tij.

Xhupini i tij me stemën e madhe Hora e Arbëreshe, shton tek Aaron mitin e përjetësisë së këtij populli, kaq të rrallë në univers.

Muzika për Aron është pjesa e identitetit të tij. Në repertorin e tij arbëresh do të ndjeshë zjarrin arbëror të Moresë, lirikën e bilbilit të Shqipërisë Vace Zelës, bukurinë sentimentale të serenatave Korçare, dhe pathosi i këngëve të UÇK të Kosovës e në shpirtin e tij melankoninë 600 vjeçare kur këndohet himni arbëresh.

Artistët njihen, për natyrën e tyre; të zhdervjelltë, të natyrshëm, pa komplekse, spontane, por edhe razionale, dhe si rrjedhojë për Aaron natyra e tij ka edhe atë dozë filozofike e introspektive. Ai kalon me dialektikën e tij sa sa në filozofinë Karteziane, në psikoanalitikën e Freud, mbërthen filozofinë e Nietzsch “Super Uomo”, penetron në notat diabolike të bluz Tommy Johnson, heton në “invencionet” e Pink Floyd e të Gong, përcjell te Doors e penetron në vizionin kozmik të Jim Hendrix. Vendos maskën e Pirandellit, e mbart metaforën “Borgjezi-Njeriu- Ujk, . Në mënyre të qartë na shtjellon mentimin e tij filozofik me veprën “ Ujku i Stepës” së Hermen Hesse, ku gjithë gjithë filozofia humane vërtitet në tezën: Egsistenza humana dhe krisi i egzitencializmit të tij.

Aron, në librin e tij” Mondo in Mi sporco” na jep çelsin e pentagramit që është “ Njeriu” dhe na i vendos atë në çdo partiturë dhe na paraqet një overturë, një traktat introspektiv mbi “qënien njerëzore”ku ndërthuren element fizike, filozofike, psicoanalitike, psichedelico tra poesia, teatri e muzika e mbi to ndërton një puzzle midis “Arsyses” racionale, dhe “Ramingo” irracionale duke mbajtur si ritëm, notën “Mi” jo të pastër,( në mungesë të intervalit te tretë).

Kjo partiturë filozofike që paraqet Aaron frymon, dhe prek akordet e “Caosit,”

kryqëzon shkrirjen midis së mirës dhe së keqes, raporton kufijtë e pacaktuar dhe të kundërt,

lakon një pasqyrë të një bote kalimtare, e ku spërkat spontaniteti i natyrës e prishen kufij për të krijuar të tjerë. Aron nëpërmjet racionalitetit të tij na sygjëron se Jeta, herë herë është një “idil pa idil”, ku rregullat dhe përparimi i imponuar e distancuan njeriun nga spontaniteti.

Reaksionet “Djabolike”, impulset e homo Sapienz që krijojnë Super IO, dhe në psherëtimën e tij krijon shtjella ajo dozë pikë e errët bërnda nesh “ il lato oscurro).

Për Aaron filozofia njerëzore rrotullohet nëpërmjet vektorëve. “Arsyeja dhe Ramingo”.

Arsyeja, funksionon si virtyt matematikor dhe racional. Ramingo nga ana tjetër tërhiqet nga iracionaliteti. Të qënia humane Hemisfera e djathtë ështe vepër e instikteve, ndërsa Hemisfera e majta ështe Arsyeja. Aaron, na përcjellë ata vektor të forcave të kundërta, midis Arsyes dhe Ramingo të cilat funksionojnë si një centrifugë, ku të dy vektorët përdorin armët e tyre më potente duke mos lënë hapsire paqësore mes tyre.

Ramingo ka anën tjetër të medaljes .Ai nuk është statik. Ai është lëvisje, dhe si i tillë kthehet në hark, në qark, në disk dhe si i tillë ndahet nga ai segment i përgjegjësisë dhe shkon drejt artit.

Cdo gjë rrutullohet drejt “Ramingo”, që në pamje të parë nuk përmban asnjë nuancë negative, përkundrazi, prodhon ficion: poesi e muzik. Këtë e shohim në përdorimin poetik-letrar italian ku Ramingo ka një nuancë empatizuese ose viktimiste. “Ramingo” i tërhequr nga instikti, përshkon territorin e ashpër, godet dhe merr hapsirë.

Për Aron të dy vektorët “Arsyeja e Ramingo godasin rëndë, por vetëm kur je i paisur mirë me “njohjen\ me qëllimin racional” vetëm atëherë mund të orjentohesh mirë.

Ajo që është e “ndaluar” tërheq, dhe në Art në të njëjtën kohë ajo zë vend si reale, ideale, dhe materiale.

Hetimet, përqasjet, largimet, janë një vazhdimësi të hulumtimeve humane dhe njeriu nuk mund të qëndroj pa artin e tij. Arti është pjesë e “incoscio”- thotë Freud. Ndodh që njeriu kur penetron në art nuk tenton të rrëfej realitetin, dhe Aaron na sjellë ndër mend muzikën psichedelica të muzikës rock, analizon misticizmin e DOORS dhe na përcjellë në vizionin kozmik dhe astrale të Jimi Hendrix, blues i Robert Johnson, Skip James, apo në Rock progresiv të grupit King Crimson, Emerson Lake$ Palmer etje

“Arsyeja dhe Ramingo” janë dy fenomene që konfrontohen \ përballen dhe Aaron na sjellë si shembull Pirandellin: “ il Piccolo me” duke iu drejtuar “Gran me” në novelën 1984. Dy persona në një familje gjithmonë në konflikt me njëri – tjetrin, por në fund të fundit konfrontohen, dhe dashur pa dashur krijohet një dialog.

Njeriu është edhe gjukues, dhe Aron na përcjellë pozicionin e “Dantes- gjykues” në dashurinë e marrë midis Paolo e Franceska në Këngën e pestë të Ferrit.

Në epiqendrën humane gjendet edhe ajo njollë “Hija e errët” “Dr Jekyll dhe Mr Hyde”. Ende sot një nga përfaqësimet më efektive të dikotomisë së së mirës dhe së keqes, dashurisë dhe urrejtjes.

Një temë plot implikime filozofike, teologjike dhe psikologjike.

Kjo njollë e errët është aq ektreme sa arrinë tragjedinë humane. Ajo njollë sadika, pjesë e njeriut austrolopitek që “Homo Sapienz” trashëgoi një përqind në gjenetikën e tij. Njeriu nuk do që ta pranojë ose nuk do që ta njohë atë njollë të errët që ka secili ndaj nesh brënda vetes, gjurmë e errët e cila mund të edukohet e të shëndërrohet në artë si forme diabolike apo hyjnore qofshin. Për të kuptuar mirë këtë ngërç, Aron na përcjellë veprën e Pirandellit “Il giganti della montagna\ Gjigantët e Malit. Një botë e padukshme, ëndërrimtare, një vizion”përtej” në të cilën çdo gjë mund të ndodhë, ku Arti mund të jetojë me natyrshmëri dhe spontanitet ekstrem.

Kuptimi “përtej”, megjithatë, është edhe një kurth: është diçka e paprekshme, e pafundshme, por edhe e papërsëritshme, sepse, qenia humane është e zhytur në atë të ashtuquajtur “kohë” nga e cila nuk ka kthim prapa.

Optika e qenies njerëzore, është plot pasiguri, plot me dilema, plot frikë, por edhe si një vazhdimësi i atyre segmenteve i asaj që zbulon dhe kërkon të thellohesh, në atë universi sa Utopik, aq edhe racional: Njeriu- koha, njeriu- hapsira, Njeriu e Super Io, Njeriu- diabolismi, Njeriu- figura e tij e dyfishtë, etje etje janë forma introspektive, shirita të arkitekurës së këtij libri.

Reflektimi i Aron na sjellë ndër mend thënien e Aldous Huxley. Nëse dyert e perceptimit do të ishin të pastra, çdo gjë do t’i dukej njeriut ashtu siç është në të vërtetë: e pafundme. Sepse njeriu e ka mbyllur veten në vetvete, deri në atë pikë sa i sheh të gjitha gjërat përmes të çarave të shpellës së tij”

“Il Mondo në Mi Sporco” është një traktat ku jep mendimin e autorit, ku ajo pjesa e errët, ajo energji ndoshtas diabolike vihet në shërbim të artit, një “çlirim” psikologjik, si një çlirim i përkohshëm nga

rregullat e logjikës, si një ekzaltim i aftësive perceptuese, të kujtojmë hijet e Edgar Allan Poe që u kthyen në një vepër madhështore, Fior del Mal të Baudelaire. Ajo njolla e errët

pjesë e një shpirt të ndjeshëm e të brishtë komunikimi mes njerëzve dhe ankorimi i ekzistencës në një dimension njerëzor dhe real ku e “e keqja”, ajo njollë e errët tërheq dhe josh.

“ Arsye dhe Ramingo” është një luftë e vazhdueshme midis së mirës dhe së keqes, midis dashurisë dhe urrejtjes. Në pamundësi për ta pranuar këtë dikotomi, kërkohet që personaliteti i njeriut ta ndajë por nuk mund të ndajë plotësisht Prishja e dialogut midis dy anëve të së njëjtës medalje mund të kishte vetëm pasoja katastrofike. Duke mos kontrolluar njëri-tjetrin, të dy entitetet nuk bëjnë gjë tjetër veçse priren drejt sjelljeve gjithnjë e më ekstreme në drejtime të kundërta. Kjo na bën të kuptojmë se njeriu në vetvete është një masë kontraditash,akoma nuk ka arritur atë pjekurinë formën më të lart të koshiencës. Duke menduar se deri ku mund të shkojë mendja e qënies njerëzore është e pamundur të injorojmë kombinimin më të vjetër në botë, kombinimin (shpesh të suksesshëm) të gjeniut dhe çmendurisë\ marrëzisë .

Kopertina e këtij libri është e shoqëruar me ilustrimet e Davide Napoli. Një artist i vëretet ku në forma marramendëse, arte surreale, me linja herë dadaistika dhe herë apstraktizëm, shpreh format e të menuarit. Teknika e tij është nëpërmjet bojës kinës. Këto imazhet bëhen pjesë sa introspektive aq edhe organike të veprës së Aaron.

Ornela Radovicka

Qëndra Albanalogike A. Bellusci themeluar në 1980\ Frascineto\ Kalabri

Bledi FILIPI/

Të shkruash për Divjakën do të thotë të shkruash për  Myzeqenë, dhe  duhet të mbushesh thellë me frymë disa here, të shohësh përrreth dhe më pas të rendisësh fjalët. Përse? Pasi është një hambar që  furnizon jo vetëm Shqipërinë Natyrore por dhe Evropën.

    Divjaka, qytet në Myzeqe, ka hapur dyert gjithmonë për të gjithë ata që zbrisnin për të jetuar në këtë perlë të Adriatikut. Njerëz punëtorë, arsimdashës, patriotë me zemër të qëruar të cilët kurrë nuk kanë folur me rrahagjoksje por me zemër.

E lidhur ngushtë sa me antiken dhe aktualen, Divjaka ka dhënë kontributin e sajë  në formësimin e shtetit shqiptar. Ka nxjerrë bijë dhe bija të cilët shkrinë jetën për atdhe, fe  dhe dituri. Divjaka,  i ka dhënë kombit dëshmorë, por ka përjetuar dhe një nga ngjarjet më makbre, ku  u ekzekutuan  67 divjakas, kjo në tetori e 1943-shit . Për këtë ngjarje është shkruar  shumë, u morën nga Balli Kombëtar, dhe në përpjekje me Brigadën e Mehmet Shehut u ekzekutuan pa gjyq. 

   Këto familje gjatë periudhës së diktaturës shiheshin si tradhëtarë, dhe si për ironi të fatit, njëri vëlla kishte rënë dëshmor nga radhët partizane, tjetri nga balli.

   Nuk do të ndalemi te kjo ngjarje, pasi një moment tjetër do të flasim, por do të ndalemi në  një vështrim të përmbledhur të Divjakës.

    Sot ndryshe nga ditët e tjera do të mundohem të sjell disa radhë për Divjakën. Fjalët janë të shumta, por do të mundohemi të qëmtojmë ato që duhen dhe përbëjnë informacione  të vërteta. 

Divjaka një qytet i ri apo i lashtë? Nëpërmjet këtij shkrimi lexuesi do të marrë informacionin e duhur.  

Divjaka në këndvështrimin historik

Arnisa, një qytet i lashtë ilir, i zhdukur dhe që figuronte vetëm në hartat e Ptolemeut, ishte lënë gati në harresë, plot 70 vjet pas zbulimit të gjurmëve të para të saj nga Hasan Ceka.

Zbulimet e bëra në këtë qytet datojnë disa shtresime historike me zanafillë 2600-vjeçare. Muri mbrojtës është ndërtuar gjatë shekullit IV p.e.s., kohë kjo e lulëzimit të kulturave ilire dhe helene.

Ekipi i arkeologëve këto dvitet e  fundit ka nxjerr në dritë rrënojat e qytetit antik të Arnisës. Kjo është një ekspeditë kërkimi dhe shpëtimi

Zbulimet e bëra në këtë qytet, datojnë disa shtresime historike me zanafillë 2 600-vjeçare. Muri mbrojtës është ndërtuar gjatë shekullit IV p.e.s., kohë kjo e lulëzimit të kulturave ilire dhe helene.

Ekipi i arkeologëve, këto ditë ka nxjerrë zbuluar rrënojat e qytetit antik të Arnisës. Ekspozita është kondsideruar me vlera kërkimore dhe në mbrojtje të dëshmive të lëna në harresë për kaq kohë.

Ndërmjet të tjerash përpiqeshim mes mjaft kontradiktave të shkrimeve arkivore dhe toponomisë rrëmujë të vendit nëpër shekuj për të saktësuar sado pak të dhënën që sjell Ptolemeu në “Libri i tretë të Gjeographies” së tij, ku na jep koordinatat për qytetin Taulant, Arnisa në 45 gradë e 20 minuta në brendësi të vendit.

Sipas të dhënave të këtij shkrimi të Ptolemeut, por edhe me hipoteza të ndryshme këtë qytet Taulant, shumë studiues e vendosnin në brezin e kodrave të Divjakës.

Disa historianë të njohur, e vendosin me emrin e hershëm të Babunjës pranë Gradishtës, të tjerë e mendonin pranë gërmadhave të Spolatës, por kishte edhe nga ata që e vendosnin pranë Gërmenjit, ku janë gjetur gjurmë të shumta të qytetërimit antik.

Së pari, ky emër na del nga Ptolemeu, gati 200 vjet pas Cezarit, mund që ajo të mos ishte në kohën e luftimeve.

Së dyti, Cezari si ushtarak e strateg ishte mjaft i kursyer në përshkrime që ishin jashtë interesit të tij, këtë e shikojmë edhe për të dhënat e pakta që na sjell edhe për qytetet e tjera të mëdha e të rëndesishme, si: Durresi, Apollonia, Butrinti, Opidum Parthenum, Oriku apo Asparagumi.

Se treti, Cezari nuk kaloi drejtpërdrejt në lumin Apsus (Semanin), për të shkuar në very, në drejtim të Durrësit, ku mund të shikonte edhe qytetin e Arnisës, por kaloi në të djathtë për të dalë në kodrat e Karbunarës.

E dhëna e saktësuar prej Ptolemeut kishte interes, pasi veç koordinatave të vendodhjes, përcaktonte se ajo ishte në brendësi të tokës së Taulanteve dhe në jug të lumit Genius (Panius), pra të Shkumbinit.  Një zbulim tjetër  arkeologjik me inters, është dhe  fytyra e një femre në reliev, Erinia, perëndesha e hakmarrjes e skalitur ne një bllok të vogël guri gëlqeror. Kjo vepër është gjetur në murin e jashtëm te Kishës se Divjakës. Deri vonë ka qenë e kspozuar në muzeun e qytetit. Flokët e saj ishin të trajtuar si gjysëm gjarpërinj e flokë me një gojë të hapur që tregonte tmerrin.

Në një bllok tjeter guri gëlqeror po në murin e kishës paraqitet në reliev portreti i Perandorit ilir, Kostantini i Madh (306-332) i veshur me këmishë popullore ilire. Nga këto fakte mund të themi me siguri se Divjaka dhe zona e saj kanë qenë banuar para dyndjes së sllavëve dhe para epokës sonë. Perveç gjetjeve të shumta arkeologjike, sipas dokumentave osmane të viteve 1441-1450 del se Divjaka ka qenë pronë e një të quajturi Dhimitër Prespa. Me pas kaloi në pronesinë e një farë Zakonas Beu, i cili përmendet në histori për mardhënie familjare me Gjergj Kastriotin-Skënderbeun.

Nga viti 1450 i shekullit XV qyteti mbeti në duart e një të quajturi Zurgo,me vonë pas vitit 1450 u bë pronë e nënës së Sulltanit. 

Prejardhja e emrit

•  Për prejardhjen e emrit të Divjakës ka pasur dhe ka hipoteza të ndryshme.  Mbështetur në shënimet e Kolë Nikajt, në librin “ Divjaka  fshat i lashtë “  lexojmë:  e ka marr emrin nga rrënja e fjalës Div në gjuhën shqipe Dif-Diva, përdoret për kafshët mbinatyrore dhe në mënyrën figurative për njerëz me forcë vigane, të fuqishme e shtatmëdhenj.
• Ndërsa  mësuesi  Rrapi Mërtiri,  në shënimet e lëna theksonte  se Jani Minga, mësues i tij, u tregonte  se emri Divjakë vjen nga fjala Divija dy vija. Në të vërtetë qyteti kufizohet nga dy vija uji, grykëderdhja e Shkumbinit në veri, dhe delta e Semanit në jug.

.

Emri Divjakë përmendet për herë të parë në dokumentat osmane në vitet 1441-1443-1445. Këto dokumente kane qenë ne muzeun e qytetit. Një tjetër dokument që tregon për prejardhjen e emrit Divjakë është dhe botimi në një revistë i Profesor Luk Karafilit nga Shkodra me pseudonimin Bardhyli në artikullin e tij Kravastaja e Divjaka shkruan: „ e  mori emrin përrallor të divave të përrallës së moçme që i pershtatet princeshës Marika Matranga dhe tregon tretjen e kesaj familje me ate të princave Muzakaj te Beratit. Autori e mbështët këtë në një përrallë të dëgjuar në Lushnje nga disa të moshuar.

Gjithashtu në kohën e Perandorisë Osmane dhe deri vonë para çlirimit, krahina ku bënte pjesë Divjaka quhej Karatoprak (nga turqishtja -dhe i zi-), kjo krahinë përfshinte katundet ndermjet Tërbufit e gjolit te Karavastasë deri në Libofshë, por vendasit nuk e quanin veten Karatoprakas por Divjakas.

Me sa dihet pra deri me sot emri Divjakë nuk rrjedh nga ndonjë emër fisi,llagapi(mbiemër), apo toponomi të mëparëshme .

  Deri këtu kemi të bëjmë me etimologji popullore. Emri i qytetit i është dhënë nga dyndjet slave, dhe për këtë vijnë si dëshmi edhe toponime të tjera, si : Nova, Kamenica, Gradishta etj., etj.

     RRETH ETIMOLOGJISË SHKENCORE TË EMRIT DIVJAKË 

дивљака, ef. pemë e egër.

DIVJÁÇKË f. “një lloj molle e egër”. Fjalë e anëve të Korçës. Huazim krahinor prej sll. divjačka “mollë a dardhë e egër”. Prej fjalës sllave edhe toponimi Divjakë .

Popullsia: Sipas Censusit të vitit 2011, bashkia e Divjakës numëron një popullsi prej 34.254 banorësh ndërkohë që në regjistrin civil rezulton një popullsi 53.372 vetë. Territori i bashkisë së re është 309.58 kilometra katrore. Në bazë të censusit, densiteti i popullsisë është 110 banorë për kilometër katror ndërsa në bazë të regjistrit civil densiteti është 172.40 banorë/km2. Zona Gjeografike: Bashkia e re Divjakë kufizohet në veri me bashkinë Rrogozhinë, në lindje me bashkinë Lushnjë, në jug me bashkinë Fier dhe në perëndim me Detin Adriatik. Kryeqendra e bashkisë së re do të jetë qyteti i Divjakës, i shpallur qytet me vendim qeverie në vitin 1996.

Kjo bashki përbëhet nga 5 njësi administrative, të cilat janë: Divjakë, Tërbuf, Grabjan, Gradisht dhe Remas. 

E FOLMJA E DIVJAKËS

Klasifikohet në  të folmen e Myzeqesë, e cila shtrihet përgjatë bregdetit Adriatik, në kufirin në mes rrjedhave të poshtme të Shkumbinit në veri dhe të Vjosës në jug.  Ka pasur element të të folmes kalimtare, por tashmë të zhdukura.

 Ka pasur mendime që Divjaka a shënon edhe zonën ku demonstrohen elementet karakteristike të së folmes kalimtare të rajonit duke e karakterizuar të folmen në veri e në verilindje të qytetit, që gjeografikisht bashkohen me krahinat gege të jugut në bregun tjetër të Shkumbinit, si e folme gege e jugut . 5 Përballë një numri dukurish specifike gege, të cilat e karakterizojnë të folmen e periferisë veriore të rajonit dialektor të Myzeqesë, si : 1) nazaliteti i zanoreve në pozitë të theksuar: frê, pê, hî, ullî, hûnna, gjû; 2) monoftongizimi i diftongjeve ue>ū, ye>ȳ, ie>ī,: dūr (n, nd>n: mush.

    Por se sa qëndrojnë këto të dhëna do të flasim  më konkretisht në  pjesë të tjera.

TRADITA DHE ZAKONET

Divjaka traditat dhe zakonet i trashëgon brez pas brezi. Ato janë të njëjta me të gjithë Myzeqesë. Traditat fillojnë që me të lindjes, dasmës dhe të vdekjes. Ndër to më së shumti ndeshen elementë paganë se sa fetarë. 

Veshjet tona janë shumë të bukura dhe karakterizohen me një kolorit mbresëlënës. Në këtë mes të veshjeve shumëngjyrëshe hynë edhe kostumet e Krahinës së Myzeqesë..

Veshja e meshkujve të Myzeqesë është me detaje shumë interesante. Vlen të veçohet punimi i takisë e cila është shumë ikonike për këtë veshje dhe këtë nuk ka mundur ta punojë më askush.

(Për to do të   ndalemi në një shkrim tjetër.)

PARKU

Ka një sipërfaqe prej 1250 ha dhe ndodhet 5 km larg qytetit të Divjakës. Ky park është njëkohësisht edhe pjesë e kompleksit Laguna e Karavastasë ndodhet nën mbrojtjen e Konventës Ndërkombëtare të Ramsarit, që nga viti 1994. Ky park përbën një nga ekosistemet më të rëndësishme të gjithë vendit. Kjo sidomos për faunën e pasur ku përfaqësuesi më tipik është pelikani kaçurrel, i cili zë rreth 6,4 % të popullatës botërore. Këtu ndodhet pika perendimore e folezimit te ketij shpendi në Evropë.

Kjo zonë konsiderohet si një zonë me vlera të veçanta për natyrën dhe biodiversitetin. Mjediset më kryesore të Parkut janë; laguna e Karavastasë, godullat përreth saj, shtretërit e vjetër dhe të rinj të lumenjve Shkumbin dhe Seman, ujëmbledhësit e Tërbufit dhe të Myzeqesë, rezervuarët, tokat bujqësore, pyjet përgjatë brigjeve të lumenjve Shkumbin e Seman, pyjet me pishë mesdhetare, pyjet në kodrat e Divjakës, pemët frutore, ullishtet, vreshtat dhe agrumet. Ky park është një nga vendet e preferuara në bregdetin ranor shqiptar për turizëm detar, ekoturizëm, çlodhje, kërkime e studime. Parku shquhet nga popullata të shumëllojshme floristike e faunistike, endemike, subendemike, të rralla, të kërcënuara e të rrezikuara për zhdukje. Laguna e Karavastasë është pjesë e listës së ligatinave me rëndesi ndërkombëtare si një “Zonë Ramsar” sipas Konventës së Ramsarit që prej vitit 1995. Zona e Parkut është vlerësuar edhe zonë e rrjetit Emerald sipas Konventës së Bernës, “Për konservimin e jetës së egër dhe habitateve natyrore të Europës”.

Laguna e Karavastasë është laguna më e madhe në Shqipëri me një sipërfaqe prej 4300 ha. Ndër të tjera dhe me rëndësi mjaft të madhe për këtë lagunë, është fakti se në të gjendet pika e vetme e folezimit të Pelikanit kaçurrel (Pelecanus crispus) në Shqipëri.  Gjithashtu në parkun kombëtar Divjakë-Karavasta gjenden 29 lloje zvarranikësh dhe amfibësh, 25 lloje gjitarësh, 252 lloje shpendësh dhe 250 lloje bimësh. Po aq e pasur për këtë zonë është edhe flora e saj. Pylli natyror halor mesdhetar, me pishë të egër e të butë, është i vetmi i këtij lloji në vendin tonë në gjendje natyrore. Zona e Parkut përshkohet nga duna ranore bregdetare, të cilat përgjithësisht janë të zhveshura nga bimësia.

Ekosistemit ia shton më shumë vlerën dhe prania në të e disa bimëve endemike si Asteri (Aster albanicus), Salepët (Orchis albanica), Hidrokotili i rëndomtë (Hydrocotyle vulgaris), Fieri mashkull (Dryopteris filix-mas) dhe Fieri i Krojeve (Adiantum capilus-veneris).  Fauna e këtij parku kombëtar është po aq e larmishme dhe në të mund të gjesh një komunitet të rëndësishëm të shpendëve ujorë folenizues, kryesisht të rendit të pulorëve, qukapikëve, pëllumbave, harabelëve, grabitqarëve të ditës e të natës. Në ekosistem takohet edhe një entomofaunë e pasur karakteristike si lloje fluturash, pilivesa, mushkonja etj.

Në Park janë të pranishëm edhe një numër i konsiderueshëm zvarranikësh, breshkash toke, uji e të detit. Në zonë takohen kafshë të egra si: dhelpra (Vulpes vulpes), kunadhja (Martes martes), çakalli (Canis aureus), nuselalja (Mustela nivalis), baldosa (Meles meles), lundërza (Lutra lutra) një gjitar globalisht i rrëzikuar etj. Nga zvarranikët më të zakonshëm janë: breshka e zakonshme (Testudo hermanni), breshka e ujit (Emys orbicularis), breshka e detit (Caretta caretta), zhapiku i gjelbërt (Lacerta viridis), gjarpëri i ujit (Natrix tesellata), nepërkat (Vipera sp), etj.  Karavastaja dhe mjediset ujore rreth saj si dhe bregdeti janë habitate shumë të rëndësishme për disa lloje peshqish si ngjala (Anguilla anguilla), koca (Sparus aurata), levreku (Dicentarchus labrax), qefulli (Mugil cephalus), aterinat (Aterina sp), burdullaku etj. Në zonën e parkut mbarështrohet edhe buallica (Bubalus bubalis) e cila është një lloj i mbrojtur në Shqipëri.

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani ka marrë pjesë në Akademinë Përkujtimore për Presidentin historik Dr. Ibrahim Rugova, në të cilën morën pjesë kryeministri Albin Kurti, ish-presidenti Fatmir Sejdiu, djali i Presidentit Rugova Ukë Rugova, zëvendëskryeministret Donika Gërvalla, Emilija Rexhepi si dhe kryetarë të komunave.

Presidentja Osmani, në fillim të fjalimit përkujtues për presidentin historik, citoi vargun e famshëm  të poetit Ali Podrimja: “Unë biri yt, Kosovë”.

“Nuk mund të kishte përshkrim më të fuqishëm e më të thellë për karakterin e një Presidenti i cili nuk ishte vetëm President, por më shumë se kaq, një shqiptar i lidhur fort për rrënjët, për kulturën e trashëgiminë e vendit të vet; njeri i dijeve, i cili studioi kulturën dhe e bëri të dukshme trashëgiminë e popullit të vet; prijës nga ata që, sikur thoshte at Zef Pllumi, ishte “ma i dijuni e ma i urti i të gjithëve”, ka thënë Presidentja Osmani. Sipas Presidentes Osmani, asgjë më mirë nuk mund ta tipizonte Presidentin Rugova më mirë e më thellë sesa shprehja “Unë biri yt, Kosovë”, e cila e lidhë me vendin, me popullin, me vlerat e trashëgimisë, si dhe me përkushtimin për ta krijuar shtetin e ruajtur lidhjen me aleancën euroatlantike.

“Ai qe vërtet biri i Kosovës, i shërbeu asaj deri në frymën e fundit dhe për këtë e mori dashurinë e përhershme të popullit të saj”, ka theksuar Presidentja Osmani. 

Më tej, Presidentja Osmani ka thënë se Kosova ishte me fat që kishte njeriun e urtë  e vizionar, i cili u shndërrua shpejt në simbol të rezistencës, në frymë që nuk shuhet, në flamur që nuk bie kurrë.

“Ai qe mobilizues i jashtëzakonshëm i një populli të tërë mbi vlerat e lirisë, sepse e pati aftësinë intelektuale e morale për ta kultivuar e mbrojtur pa frikë fjalën e lirisë, mendimin e lirë. Ai nuk ngurroi ta shprehte kërkesën për lirinë e individit e lirinë kolektive të popullit, krahas asaj të krijimit. E, duke e kërkuar atë u shndërrua në model të prijësit, i cili na mësoi se si duhet ta mëtojmë e ta mbërrijmë lirinë, atë të brendshmen, si parakusht për ta fituar lirinë e jashtme.  Ai e dinte se, nëse e ke fituar lirinë e brendshme, nëse mund t’i kundërvihesh ideologjisë e mendimit të egër, do ta fitosh edhe lirinë fizike, ngase do të mund t’i kundërvihesh edhe armikut mësymës; nëse je në gjendje ta refuzosh konceptualisht dhunën e ideologjitë e rrezikshme, atëherë do t’i refuzosh edhe praktikisht ato”, ka pohuar Presidentja.

Sipas Presidentes Osmani, Presidenti Rugova i dha politikës dimensionin më të çmueshëm të saj, atë human.

“Në personalitetin e Dr. Rugovës është simbolizuar historia e një kombi të sprovuar ndër shekuj. Sa më shumë e ka njohur historinë e popullit të tij, ai e ka njohur dhe kultivuar edhe filozofinë e popullit të tij. Sa më shumë e ka kultivuar ndjenjën e refuzimit si koncept filozofik, aq më shumë e ka njohur e kultivuar sjelljen e urtë e të matur, por jashtëzakonisht të vendosur; sprovat për të kanë qenë provë qëndrueshmërie, sa më shumë është sprovuar në jetë, në politikë e në letra, është bërë aq më i durueshëm, e më këmbëngulës. Ai fliste shkurt, por fjalët i kumbonin shumë. Jehona e tyre u ndie larg, dhe atë jo vetëm në Kosovë. Ai e rizgjoi ndjenjën kombëtare e ndjenjën për liri dhe bashkoi një popull të tërë rreth kësaj kauze. Mbase poezia “Unë biri yt, Kosovë”, poezia që na kujton se dashuria për atdheun është e pafund, mund të mbante sot edhe një titull tjetër: Ne bijtë e bijat e tu, Ibrahim Rugova, ati themeltar i Republikës sonë”, ka thënë Presidentja.

Ajo, më tej ka thënë Presidenti Rugova do të mbetet përherë në themelet e shtetit të Kosovës, sepse ai përfaqëson frymën e lëvizjes dhe përpjekjeve të gjata për pavarësi.

“Trashëgimia e tij politike është e jashtëzakonshme. Roli i tij në udhëheqjen e popullit të Kosovës drejt lirisë ishte vendimtar. Ai e orientoi Kosovën drejt vizionit euro-atlantik dhe solli vëmendjen e tërë botës demokratike në Kosovë. Vdekja e tij, në datën e acartë të 21 janarit të vitit 2006, nuk e zbehu asnjëherë jehonën e veprës së tij e kumbimin e përhershëm të personalitetit të tij. Përkundrazi, sot ai është fanar që na udhëheq teksa punojmë për mirëqenien dhe suksesin e vazhdueshëm të vendit tonë dhe popullit tonë”, ka shtuar Presidentja Osmani.

Sipas Presidentes Osmani, për Presidentin Rugova miqësia e besimi ishin vlerë. Prandaj, i kultivonte fort miqësitë e i forconte ato. Njohu respektin e personaliteteve më të mëdha botërore, sepse dinte ta shprehte mirënjohjen ndaj miqve dhe të punonte ngushtë me ta. Këto miqësi, ishin aty kur ju deshtën më së shumti popullit të Kosovës. Amerika qe busulla orientuese për veprimin e tij politik e për ndërtimin e jetës demokratike, modeli i vyer dhe udhërrëfyesja e tij për Kosovën e lirë.    

“Përfundimisht, presidenti Rugova do të mbetet njeriu të cilin njerëzit e deshën dhe i besuan, por edhe prijësi i cili kurrë nuk e shpërdori këtë besim të popullit të tij.  Lidhjen e tij me popullin e dëshmoi edhe vargu i pafund i njerëzve të cilët në ditën e shkuarjes së tij në amshim, më 21 janar 2006, nuk iu nënshtruan acarit e të ftohtit por pritën me orë të tëra, për ta përcjellur prijësin e tyre historik. Ky lum i pafund i njerëzve, shprehte dashurinë e pafund të një populli për atë që i priu qytetarëve tanë në një mision, në një kauzë, por mbi të gjitha, në një rrugëtim: rrugëtim drejt Kosovës së pavarur e sovrane, e integruar në Bashkimin Evropian e në NATO e në miqësi të përhershme me Shtetet e Bashkuara të Amerikës”, ka theksuar ndër të tjera Presidentja Osmani.