Festohet pavarësia e Kosovës në New York.

Ju falënderoj për ftesën që më kini dërguar nepërmjet mikut dhe bashkpuntorit tim të ngusht, Kryeredaktorit të gazetës Telegraf, Engjëll Musait, për të marrë pjesë në atë tubim përkujtimor.  Është mjaft domethenës fakti se përkujtimin e 556-vjetorit të vdekjes së Heroit Kombëtar Gjergj Kastriotit – Skenderbe e kini lidhur me përvjetorë të tjerë me rendësi, jo vetëm për Bektashinjtë shqiptarë, por edhe për historinë e Shqipërisë dhe të gjithë shqiptarëve pa dallim. 

Kujtimi në këtë datë të vdekjes së Kryetrimit të Kombit lidhur me data të rëndësishme për Bektashinjtë shqiptarë siç është 103-vjetori i Kongresit të Parë Bektashian në Teqën e Prishtës-Skrapar, përkujtimi i Baba Ali Tomorrit dhe Baba Shefqet Gllavës – martirë të demokracisë, 1948 – si dhe promovimi i veprave të Baba Ali Tomorrit, janë mjaft domethenës. 

Kjo ceremoni sot, tregon, se respekti për Heroin Kombëtar Gjergj Kastriotin -Skenderbe dhe kujtesa juaj për Skendërbeun — nepërmjet kësaj ceremonie për martirët bektashinjë të Atdheut, të fesë, të lirisë dhe demokracisë vazhdon të jetë e fortë dhe e gjallë në zemrat dhe mendjet e bektashinjve shqiptarë, madje edhe pas pothuaj gjysëm shekulli të regjimit komunist. 

Baba Ali Tomorrin e ekzekutuan komunistët me 14 Janar, 1948 si “spiun” i anglezëve. Fjalët e tij të fundit ishin: “Ruani dorëshkrimet e mia. Rroftë Shqipëria!”   Amanetin s’e luan toka. 

Promovimi i kolanës së veprave të Baba Ali Tomorrit, përgatitur nga Mehmet Gëzhilliu, është një shenjë nderimi e respekti, por edhe shenjë bamirësie, mirënjohjeje dhe falënderimi. Të njëjtin fat të keq pësoi edhe Baba Shefqet Gllava, i akuzuar për agjitacion e propagandë dhe i pushkatuar nga regjimi komunist.

Por heret ose vonë, e mira mund të keqen! Duke iu falënderuar për ftesën, uroj që kjo ceremoni përkujtimore sot në Tiranë në përvjetorin e vdekjes së Heroit Kombëtar – Gjergj Kastriotit-Skenderbe dhe martirëve të besimit bektashian të demokracisë – të frymëzojë breznitë e reja të shqiptarëve drejtë veprave të mira e të mbara, për të mirën e përbashkët për të gjithë shqiptarët pa dallim dhe për një të ardhme më të ndritur për Kombin shqiptar! Tiranët harrohen – heronjtë kujtohen! Këtë po bëni ju sot.

Uroj që arsyeja, dashuria për fe e atdhe dhe idealet e vëllazërimit njerëzor ndër shqiptarët – vlera për të cilat dhanë jetën këta martirë të fesë e të Atdheut – eventualisht të gjejnë rrugën e vet drejt një të ardhme më të mirë për  shqiptarët pa dallim dhe për mbarë Kombin shqiptar. 

Me përshëndetje miqësore,

Frank Shkreli

                                        Dervish Shevqet Gllava

                                                      Mali i Tomorrit

Blerina Gjoka/

Paul Luijf, një okulist holandez, po lexonte gazetën në shtëpinë e tij, kur u njoh me historinë e Osman Kazazit, i quajtur “Nelson Mandela” i Shqipërisë, që sapo kishte shembur murin e diktaturës komuniste.

Vendi ynë sapo kishte shembur murin e diktaturës komuniste dhe gazetarët nga gjithë bota kishin zbarkuar këtu për të kuptuar çfarë kishte ndodhur me izolimin gatë gjysmëshekullor.

Paul, në atë kohë 34 vjeç kishte hapur dyqanin e tij të syzeve.

“Të burgosurit e harruar” titullohej shkrimi ku flitej për Kazazin. Kjo histori e preku aq thellë sa i tha gruas së tij Elian: Dua të iki në Shqipëri, dua të dëgjoj nga ky njeri që ka vuajtur kaq shumë se çfarë ka për t’i thënë botës.

Takimi i tyre i parë ishte dhe lindja e një miqësie speciale mes tyre, që tejkalonte diferencën në moshë, kombësitë e tyre dhe historitë aq të ndryshme të jetës.

Osmani do të bëhej një “baba shpirtëror” për Paulin dhe Paul do të bëhej për Osmanin “djali që nuk pati kurrë”.

Historia wshtw ekranizuar në dokumentarin “Sytë e Shpirtit”, me skenar të gazetares Blerina Gjoka, prodhuar nga fondacioni Kujto. (https://kujto.al/)

“Osman Kazazi është heroi që unë e zbulova sot, 24 vite nga ikja e tij fizike nga kjo bote. Ai ishte një intelektual, një luftëtar për lirinë, një humanist. Ai është një prej figurave emblematike të qëndresës antikomuniste”- thote Gjoka.

Humanizmi i Osmanit e frymëzoi Paulin që të qëndronte në Shqipëri gjatë, deri në vitet 2000 duke ndihmuar sa më shumë njerëz të mundej, fillimisht duke vizituar ish-të përndjekurit politikë për shikimin, duke dhuruar syze për ta.

Shtëpia e Osmanit u kthye në një klinikë ku priste pacientët e tij, por më vonë nisi udhëtimet nëpër fshatra, në shkolla, në jetimore në gjithë vendin.

Luijf financoi vendosjen në një shesh të Tiranës të një busti (të punuar nga artisti Niko Thana), për të nderuar vuajtjet dhe qëndresën për të gjithë njerëzit që ashtu si Kazazi ëndërruan për lirinë dhe demokracinë.

Kazazi konsiderohet një prej figurave emblematike të qëndresës antikomuniste, jo vetëm në Shqipëri, po i pazakontë në gjithë Lindjen komuniste. Regjimi e dënoi tri herë, duke i rrëmbyer lirinë plot 33 vjet, 6 muaj, 4 ditë. Nëse kësaj mungese lirie do i shtojmë edhe 5 vitet e internimit, shifra del edhe më e frikshme. Osmani u arrestua kur ishte i ri 28 vjeç dhe doli prej andej 69 vjeç, pa shijuar pjesën më të bukur të jetës. Dhe e gjitha pa bërë asgjë.

Pasi në vitin 1940 mbaroi studimet në gjimnazin e Shkodrës, nisi studimet e larta në Itali për farmaceutikë. Në vitin 1942 u bë anëtar i Ballit Kombëtar. Në qershor 1943, pas 3 vjetësh studime u kthye në Shqipëri duke zhvilluar një aktivitet politik që konsistonte vetëm në propagandë, veprimtari e cila pushoi në qershor 1944. Osmani ishte kryetar i parë i Shoqatës së ish të Dënuarve Politikë në vitet 1991-1993. Vdiq më 3.3.1999 në Tiranë.

Në dokumentar vijnë dëshmitë e gazetarit holandez Joop Holthausen, i cili shkroi për herë të parë historinë e Kazazit për mediet e vendit të tij dhe e këngëtarit të njohur Stef Bos, i cili i frymëzuar nga historia vjen në Tiranë në ceremoninë e vendosjes së bustit dhe kompozon këngën “Liria”, si homazh për jetën e këtij njeriu.

Disa prej vargjeve te kenges:

“Unë pashë sytë e njeriut,

të cilin e varrosën për së gjalli,

Njeriu që për 42 vite

jetoi në errësirë.

Dhe në fund të shekullit

dhe në fund të ditëve të jetës

pa me sytë e tij dritën

dhe blatoi dashurinë,

të cilën nuk ia kthyen kurrë të tjerët.

Unë qëndroj në krahë të së vërtetës,

që detyrohet të heshtë

kur askush nuk e dëgjon

dhe asnjëherë s’merr të drejtën e saj.

Dhe unë thërras me zë të lartë:

Liria…Liria..Liria

Linku: https://www.youtube.com/watch?v=gEVFZYSYaqY&t=1714s

V.Th. RTKlive/

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani ka njoftuar se ka dekretuar zyrtarisht hapjen e Misionit të Posaçëm të Kosovës në Vatikan.

Ajo e ka cilësuar këtë hap të rëndësishëm për Kosovën dhe raportet me Selinë e Shenjtë. Ka deklaruar se raportet do të thellohen.

“E nderuar të dekretoj zyrtarisht hapjen e Misionit Special të Kosovës në Selinë e Shenjtë, pas dy vitesh përpjekjesh intensive së bashku me udhëheqësinë e Vatikanit. Ky është një moment historik i rëndësishëm për Kosovën dhe një kapitull i ri në marrëdhëniet mes Kosovës e Vatikanit, të cilat ne jemi të përkushtuar t’i thellojmë”, ka shkruar Osmani në platformën “X”.

Në Philadelphia u organizua promovimi i vëllimit me poezi, ‘’Paradigma e Parajsës’’, të poetit, Gjekë Marinaj

Nga dr. Sadik Elshani

“Shpirt i zbardhur gjer në shpirt

Çdo fjalë

lëshon tinguj marramendës

nga kontakti i filozofisë

me ndjenjën.”

(Gjekë Marinaj, “Poezia”, nga përmbledhja “Lutje në ditën e tetë të javës”, Prishtinë, 2008.)

Dr. Gjekë Marinaj, poet e intelektual me përmasa botërore

Ky citat i mësipërm mishëron, shpreh botën e pasur poetike, botëkuptimin filozofik të poezisë së Gjekë Marinajt. Poezia e tij është e rrjedhshme me plot figuracion, nënkuptime filozofike për jetën. është poezi e shkruar nga një njeri shumë pozitiv, nga një shpirt i bardhë me zemër të çiltër e të pastërt prej nga burojnë vargje të rrjedhshme për jetën, atdheun, prindërit, bashkëshorten, dashurinë e mirësinë njerëzore, të bukurën. Po, poezia e tingujt muzikor shprehin edhe ndjenjat më të holla të njeriut. është shkruar shumë e do të shkruhet edhe më shumë për poezinë e Gjekë Marinajt, por kush më mirë se shkrimtari yne i madh, Ismail Kadare, mund ta shprehë më mirë?!

“Gjekë Marinaj dallohet ndër poetët më të mirë shqiptarë të kohës. Kjo do të thotë se ai zë vend midis poetëve më të mirë evropianë…Kur lexojmë poezinë e tij për kalimin e Akeronit, lumit të skëterrës, atë që ndanë jetën nga vdekja, s’ka si të mos na kujtohet episodi prekës, ku ai, djaloshi i ri, u arratis dramatikisht nga Shqipëria totalitare më 1990, duke kapërcyer me ‘not’ një lumë, që shërbente si kufi”.

Për poezinë e Gjekë Marinajt kanë shkruar edhe shumë të tjerë, përfshirë edhe ëole Soyinka-n, fituesin e Çmimit Nobël në letërsi, 1986. Vlen të cekët edhe një citat nga ëashington Daily Neës: “Gjekë Marinaj është poeti për të cilin bota ka pritur kaq gjatë”.

Ka kohë që edhe ne po e prisnim të na vinte në shoqatën tonë. Dhe ja na erdhi edhe çasti i lumtur, të shtunën, më 6 janar, në mjediset e Shoqatës Marëshqiptare “Bijtë e shqipes” u organizua një veprimtari mbresëlënëse me rastin e promovimit të librit më të ri me poezi të Gjekë Marinajt, “Paradigma e Parajsës”, kushtuar bashkëshortes së tij, Dusitës, me rastin e 30 vjetorit të martesës së tyre. Edhe pse atë ditë bënte një kohë shumë e keqe në tërë pjesën verilindore të ShBA-ve, anëtarët më entuziastë të shoqatës sonë dhe adhuruesit e poezisë nuk munguan në këtë veprimtari. Kishin ardhur edhe miqtë tanë nga Connecticuti e Nju Jorku: poeti Mhill Velaj, njëherësh edhe kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro – Amerikanë, i shoqërua nga prof. dr. Besim Muhadri, aktori Shaban Lajqi e veprimtari Prend Qetta.

Sipas traditës së shoqatës sonë veprimtarinë e hapi kryetari, z. Dritan Matraku, i cili që në fillim shprehu kënaqësinë që në mesin tonë kemi të pranishëm një personalitet të shquar si dr. Gjekë Marinajn, poet, shkrimtar, përkthyes, kritik letrar, si dhe themelues i një forme të re të kritikës së artit e letërsisë, e njohur si Teoria e Protonizmit. Z. Matraku i përshëndeti dhe u dëshiroi mirëseardhjen të gjithë të pranishmëve, sidomos atyre që kishin ardhur nga larg, edhe përkundër kushteve shumë të vështira atmosferike, vazhdimisht frynte, binte shi e borë.

Zoti Vlashi Fili, ish- sekretari shumëvjeçar i shoqatës, kishte përgatitur një material të detajuar për jetën dhe veprën e Gjekë, Marinajt, titulluar: “Dr. Gjekë Marinaj – intelektuali me përmasa botërore”. Në fjalën e tij z. Fili bëri një pasqyrë të jetëshkrimit të z. Gjekë Marinaj, nga largimi i tij nga Shqipëria për shkak të poezisë së tij, “Kuajt”, deri te vendosja e tij në ShBA, shkollimin e tij, angazhimin në veprimtari të ndryshme letrare, akademike, botuese. Dr. Marinaj është themelues i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro – Amerikanë, si dhe kryetari i pare i saj. Z. Fili përmendi edhe krijimtarinë e begatë e cilësore të dr. Marinajt dhe numrin e madh të veprave të tij të botuara, dekoratat dhe çmimet e vlerësimet e shumta kombëtare e ndërkombëtare. Z. Fili vuri në dukje se, “poezitë e dr. Marinajt janë përkthyer në katërmbëdhjetë gjuhë anëkënd botës. Vetëm poezia “Kuajt” është përkthyer në më shumë se 40 gjuhë të ndryshme. Teoria e tij kritike, e quajtur Protonizëm është vlerësuar në të gjitha vendet ku është shpërndarë”.

‘’Paradigma e Parajsës’’, himn i dashurisë

‘’Paradigma e Parajsës’’ ështeë një himn i dashurisë, kurorë adhurimi që poeti Gjekë Marinaj ia ka kushtuar bashkëshortes së tij të dashur, Dusitës, me rastin e 30 vjetorit të martesës së tyre. Janë këto vargje, kuptohet, të thurura me shumë dashuri, ndjenja të sinqerta, adhurim e përkushtim, që prekin nivelet e hyjnores, i hapin dyert e Parajsës. Vargje që tingëllojnë si një vals i lumtur, një simfoni magjepëse për jetën bashkëshortore, shpalosin botën e pasur shpirtërore të autorit më tërë fuqinë e universit të tij krijues.

Zoti Lutfi Brami, veprimtar i dalluar i shoqatës sonë, kishte përgatitur një material të pasur e cilësor për krijimtarinë e Gjekë Marinajt dhe posaçërisht për vëllimin poetik, ‘’Paradigma e Parajsës. Zoti Brami e vlerësoi lart poezinë e Gjekë Marinajt, dhe në veçanti përmbledhjen poetike në fjalë:‘’ “Paradigma e parajsës”e Gjekë Marinaj është një libër me lirika dashurie, ku, zbulohen këndvështrime e qasje të reja poetike, të cilat poeti ia ka kushtuar dashurisë së jetës, bashkëshortes, të bukurës Dusitë, dashuri e njësuar përjetësisht “si një shpirt në dy trupa“,Mesazhi që rrezatojnë këto vargje, ngjan sikur i tejkalon dimensionet personale të kësaj dashurie, e bëhet natyrshëm përçuese e ndjenjë universale, për të cilën bota sot ka shumë nevojë. Vargjet e poezisë ‘’Unë dhe Ti’’: “ngjitëm dashurinë në parajsë/ në parajsë ngjitëm dashurinë/ dashurinë në parajsë ngjitëm”, ngjajnë si një melodi e pa këputur duke e bërë më të fort qëndrueshmërinë e duke lartësuar drejt qiellit shpirtin e dashurisë.Një harmoni perfekte mes formës e përmbajtjes, që fillon me ngjitje e vazhdon ngjitjen si synim a rrugëtim jetësor, si përsosje shpirtèrore, si dashuri që nuk shterron, si fuqi poetike gjithnjë në rritje, kèrkuese drejt përsosmèrisë, në esencën e gjithçkaje, si lèngu i jetës, si magji e lidhjes në çift, fryma e shenjtë nga tè cilat lindin ndjenjat, fjalët e vargjet’’. Ndërsa për cilësinë e lart të poezisë së Gjekë Marinajt, z. Brami u shprerh: ‘’Shprehja e bukur artistike dhe mendimi pozitiv janë përbërës të poezisë së autorit’’.

Poeti Mhill Velaj para të pranishmëve paraqiti një material mjaft cilësor e të përgatitur bukur me mjaft shije artistike e profesionalizëm të lartë, me titull: ‘’Parajsa shpirtërore e dashurisë shndërruar në art poetik’’. Edhe z. Velaj me mjaft autoritet foli për vlerat artistike, motivet e poezisë së autorit Marinaj: ‘’ Poeti Marinaj është poet i përmasave të lartësuara sepse di t’i këndojë psalme jetës, paqes , harmonisë dhe dashurisë. Mu në magjinë e kësaj pemase parajsore ai gjakon parajsën e perjetuar e jo atë te kujtesës dhe asaj që ndoshta nuk do të vij më kurrë’’. Po japim edhe një fragment nga materiali i z. Velaj për përmbledhjen poetike, ‘’Paradigma e Parajsës’’, sepse vërtet është shkruar bukur dhe cdo perifrazim do ta zbehte atë: ‘’ Të mençurit e Rilindjes Europiane si Dante dikur kanë thënë se: poeti është një lloj profeti i cili ia hap portat parajsës. Andaj pena poetike dhe magjia letrare që na ofron çdoherë Gjekë Marinaj është sfiduese për lëxuesit por njeherit edhe një shkallë katarzimi e përthellimi në fenomene letrare të cilat shquhen për stilin e veçantë, elegancen e të shkruarit, mjeshterisë dhe rezonimit letrar, por edhe rikapitullimit reminishent që të lë pa frymë kur lëxuesi vertikal reflekton për planin ideo artistik dhe mesazheve hera hera meta psikologjike. E lexova me një frymë ketë vëllim poetik, ku te pjesa, ‘’Dashuria dhe fati ‘’ reflektohet për një dimension krejt tjetër letrar e shpirteror, kulturor e human nga poetet tjerë të cilët hapesirën qiellore të dashurisë nuk e shohin të shkëputur nga melankolia dhe instinktivja. Këtu, ndaj mendimin, qendron magjia poetike e plani ideo artistik i këtij poeti të përmasave mbarëkombetare dhe i nivelit nderkombetar. Gjeka e nuhat, perjeton, shijon dhe e e jetëson dashurine në një dimension me të lartësuar se sa e bukura e estetikja, me lart se shija e ëndrra, por edhe me lart se e përkohshmja sepse fuqia e tij mendore, pervoja empirike dhe intuita e tij e bejnë të meditoj për fenomene me të lartësuara se sa vet arti, poeti. E mbi të gjitha zgjodha dashurinë shprehet shën Pali në letrën dërguar Korintianëve. Këta përbërës letrar janë uji, dielli dhe mendimi. Poeti është gjithmonë i etshëm për dashuri dhe atdhedashuri’’.

Bashkëbisedim i ngrohtë vëllazëror

Prof. dr. Besim Muhadri, profesor i letersisë së sotme shqiptare në Universitetin e Gjakovës, i njoftoi të oranishmit se edhe krijimtaria e z. Marinaj është e përfshirë në programet mësimore të kësaj lënde universitare. Z. Sadik Elshani në fjalën e tij ceku se edhe poetët e mëdhenj të Rilindjes Europiane, Dante Aligieri (1265 – 1321) e Françesko Petrarka (1304 – 1374) kishin shkruar vargje të bukura kushtuar të dashurave të tyre, Beatriçes e Laurës, përkatësisht, por ato ishin dashuri në distancë, të parealizuara në jetë. Ndërsa Gjeka i këndon bashkëshortes së tij me të cilën jeton në harmoni bashkëshortore për më shumë se tri dekada. Në këtë veprimtari diskutuan edhe zotërinjtë: Prend Qetta, Tajar Domi e Iliaz Shehu. Për të pranishmit aktori, Shaban Lajqi, me mjeshtëri të lartë artistike e recitoi poezinë, “Kuajt”, poezi satirike që aludonte në popullin e shtypur shqiptar nën diktaturën komuniste. Vlen të përmendet këtu se në këtë veprimtari u fol mjaft për këtë poezi tashmë emblematike të letërsisë së sotme shqiptare, e cila në njëfarë mënyre edhe e vulosi fatin jetësor të autorit. Pa këtë poezi ndoshta rrjedha e jetës së autorit do të kishte ndonjë kahje tjetër. Ndoshta këta “Kuajt” ia dhanë edhe ndonjë shqelm diktaturës komuniste në Shqipëri. Kjo poezi është edhe një dëshmi se forca e fjalës godet më fort se gjylet e topave.

Në fund të kësaj veprimtari fjalën e mori edhe mysafiri i nderit, i cili falenderoi shoqatën për organizimin e këtij promovimi, falenderoi të pranishmit për pjesëmarrjen dhe shprehu kënaqësinë që ndodhet në një mjedis të tillë, në mesin e njerëzve entuziastë që dijnë ta vlerësojnë artin, të bukurën. Z. Marinaj pastaj foli për krijimtarinë e tij, frymëzimet dhe angazhimet e tij letrare, pedagogjike e diplomatike. është dashuria ajo që sjellë lumturinë u shpreh ai duke kujtuar jetën e varfër (materiale) të familjes së tij, por ishte dashuria në familje që e bënte jetën të lumtur, të durueshme. është dashuri, mirësia njerëzore që e përshkon tërë krijimtarinë artistike të z. Marinajt. Pastaj ai foli për poezinë e shkruar, të botuar, por theksoi se është edhe një poezi tjetër, e pashkruar, që shumë njerëz a bartin në brendinë e qenjes së tyre. Ai me personalitetin e tij tejet të përzemërt rrezaton dashurinë e mirësinë njerëzore në jetë dhe në vargjet e tij. është thjeshtësia ajo që ia shton madhështinë një njeriu. I tillë është Gjeka, i thjeshtë, i përzemërt dhe i dashur nga të gjithë. Me qetësinë e poetit, fisnikërinë e malësorit e urtësinë e intelektualit “par excellence” ai krijoi një atmosferë të ngrohtë bashkëbisedimi. Të pranishmit u interesuan edhe për teorinë e tij të Protonizmit, dhe ai me një gjuhë të drejtpërdrejtë e me terma mjaft të kuptueshme e me pak fjalë të thjeshta ua bëri atyre të afërt këtë teori, e cila është duke u përhapur anembanë botës. Bisedat e ngohta e shumë miqësore vazhduan edhe gjatë koktelit që shoqata jonë shtron pas çdo veprimtarie të saj.

Ishte kjo në veprimtari e vecantë e mbresëlënëse që për një kohë të gjatë do të mbetet në kujtesën e të gjithë të pranishmëve si një përjetim i këndshëm që rrallë ndodh në jetë. Të gjithë shprehën kënaqësinë që në mesin tonë kishim një personalitet të shquar si z. Marinaj, shprehën krenarinë kombëtare për të arriturat e tij. Në një ditë të ftohtë janari e me shumë shi ai na solli çaste të lumtura, motive me diell, do të thoshte Kadare – solli magjinë e poezisë, ndjenjën e së bukurës. Dera jonë mbetet gjithmonë e hapur…

Philadelphia, më 9 janar 2024

Sadik Elshani është ish-kryetar i shoqatës “Bijtë e shqipes.