Valdete Cenalia/
“Kush harron gjuhën dhe zakonet, harron shpirtin e vet.” Pjetër Bogdani. Në zemrën e Anglisë, larg kodrave e burimeve të Hasit, ka lindur një frymë e re bashkimi, Diaspora Hasjane, një urë shpirtërore që lidh zemrat e bijve dhe bijave të Hasit, kudo që i ka shpërndarë jeta nëpër botë. Kjo nismë fisnike lindi nga Edmir Dida, një bir i Hasit që e mbart me krenari gjakun, traditën dhe besën e krahinës së vet të lashtë, ku tregon se trashëgimia e një zemre spërkulet kurrë. Edmir Dida është i biri i Sejdi Didës, një emër që mbetet i skalitur në kujtesën e njerëzve për guximin, mençurinë dhe dashurinë e pashuar për trojet shqiptare.
Në vitet e errëta të fillimit të ’90-tave, kur kufijtë ishin plagë të hapura e fjala shqiptare përndiqej, Sejdiu mori mbi supe një mision që do të bëhej legjendë. Ai kaloi në këmbë kufirin shqiptaro-shqiptar, atë vijë të padrejtë që Serbia e mbante nën kthetrat e saj, vetëm për të mbajtur gjallë lidhjet mes shqiptarëve. Në shpinën e tij mbante dengjet e revistës “Etja” një simbol i dijes dhe bashkimit, një dritë që ndriçonte errësirën, një dëshmi e “etjes” së pashuar për një komb të lirë e të bashkuar. Kjo “etje” e shenjtë për bashkim dhe dashuri për atdheun u trashëgua me nder e krenari te i biri, Edmiri.
Një zë që bashkon zemrat në mërgim – Me shpirtin e një bashkuesi të vërtetë, Edmir Dida ngriti zërin e Hasit në një tokë të huaj, duke dëshmuar se dashuria për vendlindjen nuk njeh kufij. Ai mblodhi rreth vetes jo vetëm hasjanët e Anglisë, por edhe bashkatdhetarë nga mbarë bota, duke krijuar një rrjet solidariteti, bashkëpunimi e krenarie kombëtare. Sot, Diaspora Hasjane në Angli nuk është thjesht një shoqatë, por një zemër që rreh për Hasin, për gjuhën, për zakonet dhe për rrënjët që s’harrohen kurrë.
Është një dëshmi e gjallë se largësia nuk e shuajti as dashurinë, as kujtesën – përkundrazi, i bëri ato më të forta. Në fjalët e vetë Edmir Didës, që kanë prekur zemrat e shumë bashkatdhetarëve:
“Kjo nismë që morëm ne, të gjithë djemtë hasjanë, nuk është familjare apo personale. Ajo është për t’u mësuar fëmijëve tanë traditën, kulturën dhe prejardhjen tonë, që të mos harrojnë kurrë kush janë e nga vijnë, duke e ruajtur si gjënë më të shtrenjtë dhe të shenjtë.”
Këto fjalë janë thelbi i shpirtit hasjan krenar, i urtë, por i pathyeshëm. Në to pasqyrohet e gjithë historia e një krahine që, ndonëse e vogël në sipërfaqe, ka dhënë gjigandë në kulturë, atdhetari e shpirt shqiptar. Hasi, vend i fjalës, i besës dhe i shpirtit burrëror – Shkrimtari i madh hasjan Pjetër Bogdani, themelues i prozës shqiptare, na kujtonte se: “Gjuha dhe zakonet janë shpirti i kombit.” Ky shpirt është ai që sot e mban gjallë Zërin e Bashkimit nga Anglia në mbarë botën, një zë që buron nga dashuria për rrënjët, për vendin e të parëve dhe për të ardhmen e fëmijëve tanë.
Hasi nuk është vetëm një vend në hartë, është një ndjenjë, një mall, një flamur në zemër.
Diaspora Hasjane është sot shembull i gjallë i bashkimit, i kulturës dhe i krenarisë kombëtare. Ajo dëshmon se kur ka dashuri, përkushtim e vullnet, as kufijtë, as detet, as koha nuk mund të ndalin bashkimin shpirtëror të shqiptarëve.Kjo do të thotë që të jesh hasjan do të thotë të jesh gjithmonë kujtesë e gjallë e shqiptarisë.