DITET E LETERSISE NE MICHIGAN

“Ajo sallë e thjeshtë me ata njerëz të mrekullueshëm, dashamirës të artit, të letërsisë, dashamirës të Kuvendit, m’u duk më e madhërishme, më e bukur se vitet e tjera. Atje ishte mbledhur shpirti bashkatdhetar paqësor, atje ishte humori ynë popullor, folklori ynë i pasur madhështor, fjala jonë e artë poetike, gura jonë popullore e pashtershme shqiptare…”

 Nga Pierre-Pandeli Simsia-Michigan/

(Ne FotoL Kryetari i deges se Vatres ne MI, Alfons Grishaj duke marre cmimin ne Proze)

Në një ambient tepër të ngrohtë miqësor e vëllazëror, në Michigan nga  datat 17 dhe 18 nëntor, 2012 u zhvilluan “Ditët e Letërsise Shqipe” për vitin  2012, organizuar nga KUVENDI, revistë kombëtare informative dhe  kulturore. Për të 11-tin vit radhazi ai aktivitet i rëndësishëm tashmë ka  hyrë në historinë e diasporës shqiptare si një ngjarje e madhe e rëndësishme  kulturore letraro-artistike. Këtë vit, si asnjëherë tjetër, “Ditët e  Letërsisë Shqipe” u zhvilluan në kuadrin e 100 vjetorit të Pavarësisë së  Shqipërisë. Pikërisht, ndryshe nga vitet e tjera, kur aktiviteti është zhvilluar  në fund të muajit tetor, sivjet, jo pa qellim ishin zgjedhur edhe datat 17 dhe  18 nëntor, 2012. Duke qenë për të disatën herë pjesëmarrrës në atë aktivitet  edhe sivjet nuk mund të rija pa shkuar në Michigan. E ndjej veten time mik,  pjesëtar të atij komuniteti të nderuar; gjej mikpritje, ngrohtësi,  dashuri… Pasi mbërij në Detroid, në dalje, në koridorin e Aeroportit DTW  takohem me shkrimtarin Ramiz Gjini bashkë me familjen e tij, bashkëshortja dhe  dy fëmijët e tyre, vajza dhe djali. Kishim kohë pa u takuar fizikisht me njëri  tjetrin edhe pse jetojmë në të njëjtin qytet edhe pse shkëmbejmë mesazhe  miqësore. Dy fëmijët si yje, ku rezatonte urtësia dhe edukata, më nxorrën  mallin e dy djemve të mij edhe për faktin nga shtatlartësia e tyre; i takoj dhe  i përqafoj me mallin e një prindi. Kur krijuesit takohen me njëri tjetrin  dijnë se për çfarë të flasin, kështu që edhe ne dy kolegë e gjetëm shpejt  mënyrën e komunikimit. Sapo dalim jashtë derës së terminalit, i “zoti i  shtëpisë” zotëria i nderuar Pjetër Jaku që kishte ardhur për të na pritur,  bashkë me Mondi Rakaj, intelektual i ri në moshë, sekretar i degës së Vatrës në  Michigan, na njofton me telefon se ndodhet shumë afër nesh, meqenëse aeroporti  ka disa terminale dhe dyer dalëse. Unë takohesha me miqtë pas disa muajve,  kur u takuam në Nju Jork në festimin 100 vjetorit të Vatrës, ndërsa Ramizi dhe  familja e tij e kishin për të parën herë që mernin pjesë në atë  aktivitet. Nuk ka nevojë për fjalë të tepërta, sepse gëzimi që ndjen njeriu  në ato çaste takimi e tregojnë fytyrat, e tregojnë ndjenjat  emocionante… Kështu ishin fytyrat tona në ato çaste, të qeshura e të  gëzuara. “J’u faleminderit shumë… që na keni nderuar me ardhjen në Michigan,  me pjesëmarrjen tuaj në aktivitetin e rëndësishëm të Letërsisë Shqipe…”  shprehej zoti Pjetër Jaku. Pas një rrugëtimi disa minutësh në autostradat e  Michiganit të zotët e shtëpisë na çojnë në hotelet luksoze për të pushuar. Si  çdo vit, masat ishin marë, pagesa e hotelit ishte bërë nga miqtë pritësa. (U  ndjehemi shumë borxhlinj…) Pushoni në hotel, na thotë Pjetri, më vonë do  vijmë t’ju marrim sipas programit që kemi për aktivitetin. Edhe pse disi i  lodhur, sikur nuk ndjehesha i qetë në atë dhomë të hotelit. Më dukej sikur ora  ecte ngadalë; doja të takoja sa më shpejt edhe miqtë e tjerë: Alfons Grishaj,  Elinda Marku, Julian Çefa, Paulin Palushi, Luigj Gjokaj, Nevruz Nazarko, Prof.  Lulash Palushaj, Nexhip Ejupi, Pal Rakaj, Ilir Myftiu, Gjovalin Lumaj, Shkëlqim  Legisi, Rubin Jaku, ….. Në këto mendime e sipër, dëgjoj zilen e telefonit;  ishte Pjetër Jaku. Më njofton se në hotel sapo ka mbëritur kolegu tjetër, poeti  Mëhill Velaj. Dal nga dhoma; edhe me Mëhillin kisha kohë pa u parë dhe,  sigurisht, takimi ishte miqësor vëllazëror. “Edhe pse Michigani është më larg  se vendet ku banojmë ne, na duhet të vijmë këtu për t’u takuar e shmallur me  njëri tjetrin…” i them Mëhillit. Mëhill Velaj, përveç buzagazit të tij që i  qendron përherë në fytyrë, ka edhe një humor të këndshëm, që ia shton edhe më  tepër bukurinë bisedës. Me humor m’u përgjigj edhe ai mua. Shpirti i  poetëve, i krijuesve letrarë nuk mund të rijë i qetë pa patur edhe humorin në  buzë për të shoqëruar bisedat e këndshme. Mësojmë se shkrimtari Fatos Kongoli  dhe bashkëshortja e tij, Lili, për arsye familjare, e kishin anulluar biletën e  avionit dhe ndodheshin në Shqipëri. Me shkrimtarin Kongoli kemi qenë edhe herë  të tjera bashkë në Michigan dhe ruajmë mbresa të shkëlqyera dhe kujtime tepër  mbresëlënëse dhe të paharuara dhe e dëshiroja shumë që të ishim përsëri prap  edhe pse shpesh herë bisedojmë në telefon dhe shkëmbejmë mesazhe në  e-mail. Edhe shkrimtari Naum Prifti për arësye tjetër nuk mundi dot të vinte.  Edhe me zotin Naum kam mbresa të paharuara, sepse kemi qenë disa herë të ftuar  në aktivitete në shtete të ndryshme të Amerikës si edhe në gëzime familjare të  bashkatdhetarëve tanë. Edhe komuniteti atje e ndjen mungesën e shkrimtarit  Prifti; ndoshta do ta ketë pranë së shpejti… Koha kalon dhe përsëri në  dhomën e hotelit ku po rrija dëgjoj prap zilen e telefonit. Përsëri ishte Pjetër  Jaku. Na njofton të bëhemi gati, pas pak vijnë makinat për të na marrë  ………. Mblidhemi në lokalin e Pjetër Jakut. Që nga jashtë e ke të  kollajtë për ta kuptuar që është lokal shqiptar, sepse tabela lexon KAFE  KUVENDI Një tjetër ambient i këndshëm shqiptar na priste atje. Bashkatdhetarë  të ndryshëm kishin zënë vend në ambiente të lokalit, një pjesë e tyre e shijonin  kafen apo pijet e ndryshme në këmbë, pranë banakut. Takohemi dhe përqafohemi me  miqtë e vjetër bashkëkombas. Mall, emocione, nostalgji…! Dy televizorë të  mëdhenj në dy qoshet e lokalit me programet e tyre, pikturat e varura në murr me  pamje nga atdheu, gjuha e bukur shqipe që flitej atje, e ndjeje veten që të ishe  edhe në Shqipëri edhe në Amerikë. Në një tavolinë tjetër janë ekspozuar  libra të ndryshëm nga autorë shqiptarë, kryesisht nga të diasporës. Dhe, në të  tilla raste, për kënaqësinë e miqve, vjen kamerierja… Na lini të shmallemi  njëherë, po edhe kafen do t’a pijmë – i them me humor, duke bërë në të njëjtën  kohë edhe porosinë . Dhe biseda fillon shtruar, përmallshëm me Prof. Julian  Çefën, me Pishtarin e Demokracisë Shqiptare, Alfons Grishaj, artistin grafik, të  mirënjohurin shkodran, Paulin Palushi, dekoruar nga presidenti i republikës me  Urdhërin “Naim Frashëri” i Klasit të Parë, aktori, artisti i mirënjohur, i  talentuari Ndue Gjekaj, Luigj Gjokaj, Shkëlqim Legisi … Djali i Pjetër Jakut,  Rubini i shkathët, buzagaz, me një kulturë për ta patur zili, m’u duk, sikur  ndjehej në siklet; donte si e si të na kënaqte më mirë. Takohemi me pjesën  tjetër të Familjes Jaku; me Elindën, Monelën, Marën. Mësojmë se në atë Kafe  Kuvendi përveç pijeve të ndryshme shërbehej edhe raki Skrapari. – Po këtë na  thoni ju neve… dhe nuk vonoi shumë erdhën gotat me raki. Sa shpejt ikën  koha në ambiente të tilla të këndshme me aromë Shqipërie! Duhet të dilnim nga  kafe Kuvendi për të hyrë përsëri nëpër makinat që na prisnin jashtë. – Po  Alfonsi, ku shkoi? ….. Nuk po e shohim! Alfons Grishaj kishte shkuar në  “Romë” Atje kishin menduar për të na kënaqur të darkonim, në “Romë” në Luçiano’s  RESTAURANT. Dhe vërtet, kur shkuam atje, ishim në “Romë”, në Romën e lashtë.  Alfons Grishaj na priste në derën hyrëse. Restoranti luksoz, një ndër tre  restorantët më me emër në Michigan ishte i ndërtuar në brendësi të tij me  arkitekturë romake. Tapeti i sallës i “shtruar” me kalldrëm, ndërtesat  karakteristike romake të vjetra, me mure diku të plasaritur, me ballkonet e  shtëpive me lule shumengjyrëshe, me çatitë e shtëpive me tjegulla të kuqe, me  rrugicat e ngushta midis shtëpive…, ma ngacmuan pak mallin dhe nostalgjinë,  sepse më kujtonin shtëpitë dhe rrugicat e Beratit… Ky ishte ambienti brenda në  “Romë” që të ofronte Restoranti Luçiano. Tri sallat e mëdha të restorantit  ishin të mbushura plot me klientë ku dëgjoheshin zërat melodiozë të dy  këngëtarëve Xhina dhe Pipo të këndonin në dy gjuhët, italisht dhe anglisht; të  tjerë klientë rinin në këmbë për të pritur. Prandaj edhe Alfonsi kishte shkuar  më parë se të mbërinim ne atje, për të rezervuar tavolinat tona. Pasi zumë  vend në tavolina, zoti Pjetër Jaku, me gotën e verës në dorë, çohet, na uron të  gjithëve mirëseardhjen, na falenderon që ndodhemi atje… Në kulmin e  kënaqësisë që po shijonim atë ushqim special e të bollshëm, pamë të vinin drejt  tavolinës sonë dy këngëtarët. Mrekulli e vetë Zotit! Ta shijosh atë ushqim me  zëra të ëmbël. Kur ata mësuan se ne ishim shqiptarë, atëhere Pipo na thotë se si  mund të dëgjonte edhe ai një këngë shqiptare. Duke e përtypur me të shpejtë  ushqimin që kisha në gojë, menjëherë çohem, marrë mikrofonin dhe ashtu, pa  muzikë shoqërimi, fillova të këndoj këngën e mirënjohur korçare “Se vitet ikin  tutje” Se si m’u kujtua për momentin dhe përsëritjen e strofës së parë e ktheva  menjëherë duke e kënduar në gjuhën angleze. (I took it my guitar, I start to  sing my song…) Kjo i dha edhe humor edhe kënaqësi tryezës që u prit me  duartrokitje. Pipo kishte mësuar edhe titullin e një kënge tjetër shqiptare,  “Mora mandolinën” Pasi mbarova këngën e parë, fillova të këndoj këngën “Mora  mandolinën” të shoqëruar edhe nga zoti Kujtim Qafa. Edhe pse të “dehur” nga  kënaqësia që përjetuam në Luçiano’s Restaurant, edhen pse ora tregonte mesnatë,  para se të shkonim në hotel, na duhej të ktheheshim përsëri në Kafe KUVENDI për  të vazhduar kënaqësinë e asaj mbrëmjeje. Natyra na kishte dhuruar një tjetër  befasi; Michiganin e kishte mbuluar të tërin mjegulla. Epo, duhet ta shikonim  edhe me mjegull Michiganin… Të tjerë bashkatdhetarë na prisnin në Kafen  Kuvendi, e midis tyre Luigj Gjokaj dhe aktori Ndue Gjekaj; të tjerë artistë të  humorit dhe të këngës na prisnin për t’u kënaqur… Eh Zot! bekoji të gjithë  ata njerëz të mirë e të dashur që jetojnë në atë komunitet atje, që vetëm  dashuri, mikpritje, humor, kënaqësi dijnë të falin….