Moto e Valbones lidhur me edukimin eshte “edukimi i vazhdueshëm nuk është opsion por domosdoshmëri”./
Nga Liliana PERE/
Valbona e lindur në ne qytetin e bukur te Durrësit të ngjason si sirenat e detit që lundrojne përmbi valët,e qete e bukur mbi e kaltërsine dhe thellësine e detit.Jeta,diplomimi ishkelqyer,sukseset,ngjasojnë si nje det i gjerë plot me ëndra të realizuara.
Ajo rritet si intelekt, si profesion, merr dimesione…çdo ditë dhe puna e suksesshme i kapërxen kufijtë e vendit, e fortë , e paepur, me epërsi dhe pontecial te fortë intelektual, si lartesia dhe gjatesia e vales…. me angazhimet e saj te mëdha akademike, dhe studiuese ne problemet e Sigurise në Qendren prestigjioze “’Marshall””……..
U largua nga Shqiperia ne vitin 1996 kur ishte veteë 18 vjece drejt Italisë per të kryer studimet universitare. I kujton ende me emocion ditët e para ne Bologna pasi ishte hera e parë qe udhëtonte drejt nje vendi perëndimor, por edhe emocionet e prinderve që po largonin vajzën larg shtepisë per herë te parë. Kjo eshtë historia e shumë studentëve shqiptarë qe u larguan me një etje per nje edukim më te mire jashtë vendit.
Valbona përfundoi studimet me medalje ari për ekonomi dhe biznes dhe Diplomohet në Universitetin e Bolonjës në vitin 2001, (me vleresim 110/110)
Ajo u diplomua ne Shkencën për administrim biznesi nga Universiteti i Bolonjës, Itali, ku ajo u diplomua me nderime (2001)
Valbona Zeneli diplomohet në Programin Leaders në Qendrën Marshall në Studime të Sigurisë (2003) International .
Valbona me pas zoteron nje studimdiplomë pasuniversitare në fushën e marketingut ndërkombëtar në Universitetin Georgetown, Washington DC (2006 ).
Dr. Zeneli mban një diplomë doktori i shkencave (PhD) në ekonomi politike në Universitetin e Studimeve “Aldo Moro”, Bari, Itali (2011), studime për politika ekonomike, sërish në Itali.
D. Valbona Zeneli eshet e diplomuar ne Universitetit Kennedy School of Government programit të Arsimit Ekzekutiv (2009) e Harvardit, ndërsa më pas, një sërë specializimesh në Berlin e Mynih, në fushën e ekonomisë dhe menaxhimit, studimet pasuniversitare ne Georgetown University në Washington
Ne Shqiperi ajo ka punuar ne institucione te rendesishme.
Valbona Zeneli ishte një profesor i ekonomisë ndërkombëtare në Universitetin Europian të Tiranës nga 2009-2011 dhe profesor i asociuar në Universitetin e Nju Jorkut në Tiranë nga 2006-2011.
Nga 2003-2005, Dr. Zeneli ka shërbyer si shef i protokollit dhe këshilltar ekonomik i kryeministrit shqiptar. Para kësaj, ajo ka punuar si këshilltar i ministrit të ekonomisë së Shqipërisë nga 2002-2003. Ajo gjithashtu ka punuar në sektorin privat ne kompanitë në fushën e marketingut dhe marrëdhënieve ndërkombëtare .
Rruga e jetës dhe e suksesit qe ka ndjekur Valbona nuk ka qenë e lehtë . Arritjet e saj te suksesshme kanë dashur shumë mund, punë , lodhje pagjumesi dhe sakrifica, për te arritur këtu ku ajo eshte sot , ashtu sic nuk ështe e lehtë per askënd te realizojë endrrat dhe synimet e veta.
Ajo mendon se duhen tre gjëra per te arritur suksesin: Pune, studim dhe pune…permanente këembëngulje, cilesore.
Aktualisht Valbona Zeneli,është eksperte e çështjeve të sigurisë, për vëndët e Evropës Juglindore.
Valbona Zeneli eshte prej 4 vitesh e gjysem pedagoge e studimeve te sigurise ne George C. Marshall European Center for Security Study (Qendra Europiane e Studimeve te Sigurise George Marshall), nje institucion i Departamentit Amerikan te Mbrojtjes dhe Ministrise se Mbrojtes Gjermane.Prej nje viti ajo eshte e Drejtoreshë e programit te Detit te Zi dhe Eurazise.
Per Valbonën njohja me Marshall Center filloi 13 vjet me pare, e vitin 2003, kur ishte e ulur ne ato auditorë si studente. Ishte nje sukses e fat i madh te kthehej disa vite me vonë, si pedagoge ne kete institucion te mirenjohur.
Ne moshen 37 vjeçare eshte Doktore Shkencash për Ekonomi Politike Ndërkombëtare, e vetmja pedagoge shqiptare në nje institucion kaq prestigjoz si Marshall Center, autore e dhjetëra artikujve shkencorë ekonomikë dhe politikë dhe lektore në disa institucione ndërkombëtare, kjo ka ndodhur edhe sepse ka pasur mbështetje.
Sigurisht ka edhe mbështjetje, sidomos nga familja. E thote hapur qe nuk do te kishte arritur asgjë po te mos ishte mbështetur nga prindërit dhe bashkëshorti në cdo moment. Nëse pas një burri të suksesshëm qëndron një grua e fortë, pas një gruaje të suksesshme qëndron një ekip i tërë”,
****
Ndiqni bashkebisedimin ju lutem
***
E dashur Bona , Tek ju është sinjikative , bukuria,pontenciali intelektual, kultura e trashëguar, ambicja per t’u rritur profesionalisht, mirë formimi juaj , udherrefyese ka shërbyer familja dhe origjina juaj, ?
***
Mendoj se po.Vendlindja ime eshte Durresi, Jam krenare per origjinen time Shkodrane. E dua shume Shkodren, megjithese nuk kam jetuar asnjeherë atje dhe pak e kam vizituar.Ndoshta është lidhur me faktin qe jam rritur nga gjysherit e mij te mrekullueshëm shkodranë, dhe kam ende ne vesh dialektin e tyre te bukur.
Gjate kohes qe prinderit e mij shërbenin ne Kukës, kam pasur fatin e madh te rritem nga te kater gjysherit e mij. Kam qënë me fat se kam qënë mbesa e parë në familje e te gjitha tezet, dajat e xhaxhallerët më janë përkushtuar, por nuk jam rritur e llastuar, perkundrazi. Kujtoj nje femijëri shumë te bukur e me shumë shumë dashuri. Jane me fat femijet qe kane prezencen e gjysherve ne rritje, eshte dicka e papershkrueshme me fjale shenja qe ata lene ne formimin e karakterit te nje personi.
Familja e mamit ka origjine Durrsake dhe Tiranase. Ne studimet qe kam bere kam ndjekur gjurmet e gjyshit tim nga mami qe kishte mbaruar studimet per ekonomi ne Itali para clirimit. Ndersa gjyshja nga mami ka qene shoqja e saj me e mirë, nje grua jashtezakonisht e bukur, elegante, dhe perherë e qeshur.
Gjysherit e mi kane pasur nje ndikim te jashtëzakonshem ne formimin tim. Historite e bukura, perkujdesja, dashuria dhe mesimet e tyre me udheheqin ne jete. Mësimi kryesor eshte ai I te mbeturit e thjeshte, mirenjohëse e gjithmone me kembe ne toke.
***
Dr Valbona, A ka qënë e veshtirë vendimarja per ju , familjen, për tu larguar nga vëndi, dhe per t’u diplomuar ne nje universitet ne vënd te huaj me nje shoqëri te hapur, e me culturë paksa ndryshe nga e jona ?
***
Po sigurisht. U largova nga Shqiperia ne vitin 1996 për te kryer studimet universitare ne Itali ne qytetin Bologna . Ishte nje emocion I forte dhe nje dhimbje perzjerë me krenari, si per mua dhe prinderit e mij, pasi ishte hera e pare qe udhetonte drejt nje vendi perendimor. Kjo eshte historia e shume studenteve shqiptare qe u larguan me nje etje per nje edukim me te mire jashte vendit.
Kujtoj kur prindërit po largoheshin mbas disa ditësh qe isha regjistruar ne universitet, Lushi, ime me, kur po perqafoheshin ne stacion te trenit hoqi nje unaze te vogel te saj nga gishti dhe ma dha mua. Ajo unaze kishte nje vlere te madhe qe perfaqesonte besimin qe prinderit kishin tek une…dhe me solli shume fat. Tani qe jam nëna e nje djali 9 vjec, Darios, e kuptoj cdo te thote te jesh prind e sa eshte e veshtire ti dergosh larg. E po flasim per vitin 1996, nuk ishte koha e celularit, internetit, skypit e metodave te tjera qe i bejne njerezit te jene afer. Ishte koha kur pjesa me e madhe e bursës se studimit shkonte per fatura telefoni gjate shqetesimeve te medha te viteve te veshtira 1997-1998.
Ne Itali u rrita, duke marre me te mirën e asaj shoqërie te hapur e me culture. Atehere, kur une isha shumë e vogël për te kuptuar botën, e më duhej të merrja vendime vetë, e vetmja gjë që më udhëhiqte ishte mendimi i besimit te madh qe prinderit kishin tek une. Deshiroja vec ti beja ata krenare.
Përfundoi studimet me medalje ari për ekonomi dhe biznes në Universitetin e Bolonjës në vitin 2001, (me vleresim 110/110) ndërsa më pas, një sërë specializimesh në Berlin e Mynih, në fushën e ekonomisë dhe menaxhimit, studimet pasuniversitare
***
E dashur Bona. Nga biseda mësova,se keni nje edukim me ndjenjen e punes , te mirenjohjes, nje disipline absolute , nje orientim te mire per jeten, sa kostante ka qëne suporti i prindërve dhe bashkeshortit tuaj ,si dhe i kolegeve tuaj ne karrierrën tuaj te suksesshme, si në Shqipëri dhe më pas në Gjermani?
***
Prindërit më kanë mbështetur e përkrahur në çdo moment ashtu siç vetëm prindërit dinë ta bëjnë ketë gjë, me dashuri, shumë impenjim, e sakricica. Ata janë tashme jo vetem idhujt e mij por edhe idhujt e Darios.
Suksesi nuk arrihet dot vetem. Ime më Lushi, ka sakrifikuar ne nje fare menyre karrieren e saj per ten a ndenjur ne cdo moment afer mua dhe motres sime. Prinderit me ndihmojne ne cdo moment edhe sot qe une jam shpesh ne levizje, duke u kujdesur per Darion.
Per cdo vajze eshte shume e rendesishme besimi dhe suporti qe merr nga prinderit, sidomos nga babai.Kjo ndikon ne menyren si e nderton jeten, ajo cka kerkon nga vetja dhe ambienti. Im ate Bashkimi eshte kryesori qe ka ndikuar ne ecjen time perpara, ai i ka dhene jete enderrave te mija.Dhe pastaj sigurisht mbeshtetja qe kam marre nga bashkeshorti.
Nje mikja ime e mire amerikane me thote gjithmone “ vetem meshkujt e sigurte ne vete, perkrahin bashkeshortet e tyre ne ngritjen e tyre profesionale”. E une jam me fat qe kam nje bashkeshort te tillë ne krah, Iglin.Une dhe Igli jemi kritikët me te medhenj te njeri tjetrit, por edhe perkrahesit me te forte.
Dario, qe eshte 9 vjec e gjysem eshte frymezimi im. Cdo njeri behet me I mire, me I kuptueshem, me human e social kur behet me femije. Eshte nje femije I mrekullueshem qe na ben krenar cdo dite, cdo minute. Ai eshte arritja me e madhe e imja. Nese do arrij ti transmetoj Darios ate qe une kam marre nga prinderit dhe gjysherit e mij, atehere do te kem arritur dicka te rendesishme ne jete.
Kam edhe nje mbese dhe nip te vogel te mrekullueshem qe me japing nj lumturi te madhe, Caterina dhe Alvise, femijet e motres time Rudina, te cilet jetojne ne Itali, kunati im eshte Italian.
I jam mirenjohese edhe shume mentoreve ne karrieren time qe me kane perkrahur, profesore, kolege te cilet kane besuar tek potencialet e mija.
** *
Dr Valbon. C’fare perben Qendra e Studimeve të Sigurisë, George C. Marshall, institucion me nje reputacion te madh, dhe cilat jane fushat e studimit ne Qëndrën Marshall?
***
Misioni i Qendres Marshall, si nje instrument vital i bashkepunimit Amerikane-Gjerman eshte te promovoje dialogun dhe mirëkuptimin në botë, përmes bashkëpunimit, besimit dhe forcimit të institucioneve demokratike.
Vazhdoj prej 4 vitesh e gjysem pedagoge e studimeve te sigurise ne George C. Marshall European Center for Security Study (Qendra Europiane e Studimeve te Sigurise George Marshall), nje institucion i Departamentit Amerikan te Mbrojtjes dhe Ministrise se Mbrojtes Gjermane.Prej nje viti ajo eshte e Drejtoreshe e programit te Detit te Zi dhe Eurazise. Ne Qendren Marshall zhvillohen një sërë programesh unike për të ndihmuar edukimin dhe rritjen e kapaciteteve, te liderevenga Amerika, Europa dhe Euroazia. Kjo behet permes nje shumellojshmeri programesh unike te cilet perfshijne zyrtare nga me shume se 100 vende te botes.
***
Dr Valbona, Nje kuriozitet dhe njohje per lexuesin,cilët jane studentët qe marrin pjese ne kete qender studimi ?Aka student nga personalitetet boterore, perfshi ketu edhe me origjine shqiptare ?
***
Metoda e mesimdhenjes ne kete qender studimi eshte bashkepunuesuese dhe shume active. Studentet vijne nga 137 vende te ndryshme te botes tsh.me te botes .Qendra ka ka 9000 te diplomuar dhe 300-ish student sot jane zyrtare te larte te Nato-s
Rreth 200 studente jane diplomuar nga Shqiperia, perfshire ministra , deputete . diplomate , ushtarake, te larte.
Prezenca eshe shume e madhe nderkombetare, ndahen praktikat , shkembehen vlerat, dhe forcohet bashkepunimi.Une kam pergjegjesine, dhe fatin qe te jem e para pedagoge nga shqiperia, pas 8 vitesh qe isha studente ketu .
***
Dr Valbona. Aktiviteti juaj ne lidhje me aktivitetin professional te sigurise eshte unik brenda programit, apo dhe jashte qëndës dhe ne vende te tjera?
***
Pjese e punes time e shte dhe pjsmarrja active ne Konferenca, leksione, e semiare jane te perditshme ne Marshall Center. Udhetoj shpesh ne vendet e Ballkanit, por sidomos tani qe drejtoj programin e Detit te Zi dhe Euroazise, qe perfshin 11 vende, udhetoj shpesh ne keto vende, duke perfshire vende si Ukraine qe jane ne qender te vemendjes europiane e me gjere ne lidhje me sfidat e sigurise.
Jam lektore e rregullt ne disa Universitete ne Amerike, por edhe ne Akademi Ushtarake e Diplomatike ne disa vende ne Europe.
Botimet jane pjese e punes time. Per mua eshte nje kenaqesi dhe nje nder qe te shpreh pikepamjet dhe idete e mija ne shtypin nderkombetar ne lidhje me ceshtje te rendesishme te sigurise, qofte ajo ekonomike, rajonale apo te tjera ceshtje. Pervec revistave te ndryshme shkencore, jam e nderuar te jem pjese e autoreve te prestigjozeve si The Diplomat, the Globalist; Modern Diplomacy etj.
***
E dashur Valbona . Si arritët të jeni pjese e stafit Akademik te kesaj qëndre prestigjioze, e cila përputhet dhe formimin tuaj te shkelqyer dhe integritetn e lartë professional që keni, dicka më teper per njohje per lexuesit ju lutem ?
***
Kualifikimi i Stafit te qendres Marshall eshte shume I larte.Pedagoget vijne nga vende prtnere si SHBA, Gjermania , Zvicra,Italia, Kanadaja, Te jesh ne mes profesionistesh, per mua eshte nje experience e cmuar.Une jam perzgjedhur me nje process konkurimi dhe seleksionimi. Qendra Marshall nuk ofrton vetem studime.Ajo shkon ne vende te cilat kane nevoje per ekspertizen e saj .Ne fillim te shtator. Nje takim I dobishem eshte organizuar dhe ne Tirane Nje koference te suksesshme per luften kunder korrupsionit.
***
Dr Valbona.Sot bota eshtë e perfshirë në me politikat e globalizimit dhe te sigurisë , Shqiperia eshte pjesë e këtyre politikave me aderimin e saj ne Nato, eksperienca juaj e vyer është nje impuls integrimi për vëndin ?
***
Jam lektore e rregullt ne disa Universitete ne Amerike, por edhe ne Akademi Ushtarake e Diplomatike ne disa vende ne Europe.Kjo me sherben mua per te pasuruar njohurite, per ti implementuar ato ne nje te ardhme per sigurine globale , dhe te bejme ate qe duhet bere me mire per jetesen dhe paqen ne boten globale duke qene dhe ne pjese e saj. Shkembimi I kultuarve me homologe te vendeve te ndryshme eshte nje experience tjeter shume e dobishme per mua dhe vendin tim.
Ne botimet e mija qe jane pjese e punes time une shpreh dhe ndaj mendimet idete e mija dhe deshiroj ti bej ato motivim per te gjithe per punen e tyre . Per mua eshte nje kenaqesi dhe nje nder qe te shpreh pikepamjet dhe idete e mija ne shtypin nderkombetar ne lidhje me ceshtje te rendesishme te sigurise, qofte ajo ekonomike, rajonale apo te tjera ceshtje. Pervec revistave te ndryshme shkencore, jam e nderuar te jem pjese autoreve te prestigjozeve si The Diplomat, the Globalist; Modern Diplomacy etj. Interesat kërkimore Valbona Zeneli ‘shtrihet në çështje të ndryshme të sigurisë evropiane dhe transatlantike, me theks në Lindore dhe Juglindore Evropë, siguri ekonomike, tregtinë ndërkombëtare dhe të zhvillimit; qeverisjen e mirë dhe kundër korrupsionit, si dhe reforma e sektorit të sigurisë.
**
Doktore Zeneli
Ju pyes si eksperte e çështjeve të sigurisë, , tërheqja e investimeve të huaja është një sfidë e vështirë dhe ka të bëjë në radhë të parë me forcën e institucioneve të çdo vendi.në ç’mënyrë i largon korrupsioni investitorët e huaj?
***
Korrupsioni lulëzon aty ku institucionet janë të dobëta dhe nuk vepron shteti ligjor, fenomeni i korrupsionit shihet si një rreth vicioz, për të cilin nëse nuk ka një qeverisje që e lufton për ta kthyer në rreth virtuoz, ai kthehet në një gangrenë për vendin, nuk ekziston një formulë e qartë për të luftuar korrupsionin, por thekson si të domosdoshëm forcimin e shtetit ligjor. Tërheqja e investimeve të huaja është një sfidë e vështirë dhe ka të bëjë në radhë të parë me forcën e institucioneve të çdo vendi.
Dhe mungesa e performances se institucioneve, si dhe renditja e Shqiperise ne tabela korruptive i largon korrupsioni investitorët e huaj.
C’do investitor sigurisht I ben llogarite mire, kur niset te investoje ne vendin tone. Eshte I domosdoshem stabiliteti ekonomik, funksionimi I shtetit ligjor ,
Ulja e korrupsionit ne nivelin 0 . Ndryshe askush nuk investon kur nuk ka siguri .
***
Dr Valbona. Cfare mendimi keni per gjithpërfshirjen e gruas, dhe pozicionin e saj sot, e cila lë per te dëshiruar shoqerine tonë maskiliste? Ne vitin 2014 keni botuar nje artikull qe eshte konsideruar si 10 me te miret ndërkombetarisht, tek The Globalis, dicka me tepër ju lutem?
***
Fuqizimi e grave ështe si një hap i drejtë dhe i mençur, qe liderët duhet ta keni pjesë te vizionit te tyre qeverises. Presidenti Obama eshte duke e shtyre fort axhenden e barazise gjinore, duke filluar me Ameriken, duke marre masa konkrete jo vetem per perfaqesim te madhe te grave ne politike, biznes e vendimarrje, por edhe duke shtyre drejt barazine ne paga ne sektorin privat.
Une jam per shance te barabarta konkurence midis grave dhe burrave, jam ne parim kundër kuaotave rozë qe lejojne disa hapesira për gratë sidomos ne politikë, megjithëse ndonjehere ato duhen për te ndryshuar mentalitetin.
Me te gjitha arritjet qe nuk duhen mohuar, ne Shqiperi apo në vendet e tjera te rajonit ka shume pengesa te vëna nga shoqeria, varferia, media, mungesa e mbeshtetjes sociale apo e edukimit cilesor. Shqipëria mbetet ende në fund të vendeve të rajonit, në
vendin e 83-të nga 142 vende të marra në konsideratë nga raporti i barazisë gjinore të Forumit Ekonomik Botëror.
Nuk duhet te harrohen edhe pengesat e barrierat psikologjike qe vete grate i vendosin vetes, stigmatizimi qe vjen nga shoqeria, apo nga mos-mbeshtetja edhe brenda grupit.
Per sa i përket arritjeve arsimore, 60 perqind e personave qe mbarojne studimet universitare jane femra. Por arrin një çaste ato ndeshen me një tavan qelqi, një tavan, i cili bëhet më i vështirë nga nga bota mashkullore dhe nga shoqeria ne pergjithesi.Shpesh ekziston stereiotipi se “kush ben karrierë, nuk ka kohe për familje”.Grate jane te zonjat te bejne gjithcka, te kene familje te shendosha e te jene drejtuese e vendimarrese te zonjat. Mendimet e tyre jane reflektuese te gjysmes se shoqerise, e prandaj duhet te degjohen, por edhe grate duhet te flasin me fort e te jene te bashkuara. Perfaqesimi i tyre thjesht ne numra, dëmton kauzen e barazise gjinore, duke derguar mesazhet jo te duhura vajzave te reja dhe shoqerise ne pergjithesi.
Me pëlqen te qendroj larg slloganeve feministe, po gratë përbëjnë më shumë se gjysmën e popullsisë botërore, e pra fuqizimi i tyre ekonomik e politik nuk do të ishte në avantazh vetëm të grave, por të gjithëve. E kjo nuk është retorike, por e bazuar në fakte e studime, ku çdo përfshirje rrit të ardhurat kombëtare, përmirëson cilësinë e jetesës dhe zhvillimit social. Më shumë duhet bërë në Shqipëri për fuqizimin e gruas në politikë, kjo është përgjegjësi e të gjithëve që kanë një zë në shoqërinë shqiptare. Me një fjalë flitet shumë e nuk bëhet sa duhet e shpesh matet vetëm me përqindje.
***
E dashur Valbona Sa I mungon shqiperia Valbonës , dhe cilat jane lidhjet që mbani ju me vëndin tuaj ?
***
Tirana eshte qyteti im I dashur. E kam afër dhe larg, sapo ndez kompjuterin ne mëngjez e para punë dua të azhonohem me lajmet nga Shqipëria. Sot teknologjia ka ecur kaq shume , sa shikohesh , dhe flet sikur I ke prnë njerezit e tu.
***
DR Valbona:Ne fund kam një Falenderim per Organizaten Gruaja Shqiptare ne Botë dhe ne menyre te vecante per ju Lilana, per bashkebisedimin miqesor, professional, ishte vertet nje suprize e këndshme të bisedoja me ju, keni admirimin dhe respektin tim. E quaj nje pune te rendesishme per sot, per te ardhmen, sepse nj komb gjithmone dallohet nga vlerat. Ju po punoni per krijimin e nje sistemi unik vlerash te gruas shqiptare.
***
Falenderim Liliana
Ju faleminderit , Dr Valbona, Shpreh shume admirim per ju gruan fortë, dhe po aq te sjellshme, me nje karrierë te e suksesshme në shume dimesione, professional, diplomatic,dhe global. Bukuria fizike, shpirtërore, miresjellja , figura jote e plotesuar absolute , jane sinjikative tek ju Jeni nje inspirim i madh për cdo grua qe ka ambicje për te cur perpara. Nëna te ka dhëne gjitha hijeshitë. Faleminderit
Dr. Liliana Pere
Ing Informatic
President: International Organization.
Albanian Woman in the World
Peace Missionary & Honorary Advisor of DMPP