HALID FRASHËRI I DORËZON BABA ALUSHIT JETËT E FËMIJËVE

Shkruan: Msc.GËZIM LLOJDIA/

 Fillimnisja e një rrugëtimi të gjatë/

Aty në atë teqe,pak përpara se të vdiste Halid Frashëri ka shkuar atje.Duke parandjerë largimin nga jeta,ngase ditët e numëruara,po i fironin, Halid Frashëri i ka kërkuar baba Alushit të birit të Dalib Frashërit, fëmijtë ti edukonte nën frymën e teqes.Frashëllinjte ishin shquar për inteligjencë, pra arsimi i tyre duhej plotësuar. Në vitin 1862, Emine Myteveli, gruaja,që u dha jetë fëmijëve mbartës të mbiemrit Frashëri,bie në gjumin e amshuar,në moshën 48 vjeçare.

Një mëngjez baba Alushi i teqes,pas lutjeve u mor me edukimin e tri djemve të Halid Frashërit.Baba Alushi i veshur me pelerinën e bardhë ka pritur duke prirë vizioneve të tyre drejt rrugës kombëtare. Dritëza në sytë e tyre premtonte dituri.Shkreptima e shfaqur në bebëzat e syve prezanton një inteligjencë në rritje. Baba Alush Frashëri u mësoi doktrinën bektashiane.Baba Alushi,babai i kësaj teqeje të largët një mëngjez përcolli,për në Janinë Abdylin,më vonë dy të tjerët,duke u bekuar rrugën.Baba Alushi pagoi shkollimin e tyre.Nga fondi i teqes u nxorën të hollat,për të shkolluar tre frashëllinj.Ky investim jetik për të tre djemte e Halidit do të kthehej një ditë në tre gurë smeraldi.Që do të ishin diplomacia, letërsia, dituria.Ky investim i teqes u bë për shpresën,që do të përcillnin tek shqiptaret,dritëzën,që u mungonte. Abdyli i investoi energjitë e tij me Lidhjen e Prizrënit e më tej,ishte diplomat dhe politikan i shkëlqyer.Samiu me diturin “Shqipëria ç`ka qënë,çèshtë,ç`do të bëhet”. (Shemshedin Sami bej Frashëri 1850-1904,autor i enciklopedis turke Kamylys al-a’lan.)Po të shtroheshin vargjet e Naimit,të kapej e të bëhej litar,të niste në gurin e parë kilometrik,ajo do tu binte dy tre herë rreth e rrotull,trojeve shqiptare. Fytyra engjëllore të tre djemve të Halid bej Frashërit,do ta gjenin teqenë, shtëpinë e Zotit,si pjesë të ngrohtësisë së tyre,përpara se një ditë Abdyli të vishte frak diplomati,Naimi të ligjëronte me arin vjershëror dhe Samiu të gdhihej shkencëtar.

 

UDHA JU BËFTË DRITËZIM

 

Kur nisi rrugëtimi i tre frashëllinjëve në dyert e teqesë së Frashërit

Qiellor.Shpërthimi i tre frashëllinjve nuk ka koiçidencë të rastit. Përpara se të linin pas,korijet e gjelbëruara të Frashërit, vështrimin e fundit e hidhnin nga teqeja.Së largu i përcillte baba Alushi: “Udha ju bëftë dritë”.Ndërkaq foklori nuk ka munguar të shprehet :

…Dhe sëlarti na vështron/na vështrondhe na thërret/Përpiqi për mëmëdhen…”

Premtim i plotësuar.Ju sigurojme baba Alush,deri në frymën e fundit…” Tre burrat e lindur në Frashër do të kishin tiparet e tyre. Por nuk do të njiheshin as nga ngjyra e syve,as nga vrundujt e zemrës, por nga fushat, që do të “pushtonin”.

 

TRE FRASHËLLINJTË NË TEQEN E BABA ALUSHIT PËR CESHTJEN SHQIPTARE

 

Fakte.Aty nga vitet 1877,Baba Alushi ndiehej i shqetësuar për fatin e Shqipërisë.Një vit më vonë,thuhet se takohen në Sarandë tre vëllezërit Frashëri,ku epiqëndra ishte shkrimet për Shqipërinë.13 qershori 1878,kongresi i Berlinit i ka tronditur së tepërmi rilindasit.Bisedojnë për mbledhjen në teqen e Baba Alushit mes krerëve shqiptar në një itifak turqisht (beslidhje),emërtuar si fillesë “Lidhja e Prizrenit”.Të shkruara, në librin e vendimeve në, 18 qershor, zeri i saj ishte:ruajtja territorriale.Përfaqësues i Sarandës dhe bregdetit do të ishte poeti Naim për në mbledhjen e Frashërit në teqen malore,mes tyre dhe tre frashëllinjtë që u kishte mëkuar atdhetarinë,në një kuvendim rëndësor,e udhëhiqte Baba Alush Frashëri.

 

SI NDIKOI BABA ALUSHI NËSHFAQJEN E VIZIONEVE NAIMJANE

 

Shenja të veçantisë:Baba Ali Tomori ka prurë një dokument që përbënë interes,për të kuptuar rrugëngjitjen e frashëllinjëve.Është biseda e Abdyl Frashërit me Baba Alush Frashërin.Shfaqet potenciali i fuqisë së shpirtit të Baba Alushit,prirësit të vizioneve tek Frashëllinjt.Kur Baba Alushi e ka pyetur Abdyl bej Frashërin se ç’farë kishte menduar për vëllezërit,ai i është përgjigjur se më parë ai kishte nevojë për uratën e tij dhe këshillat e këtij shenjtori.Përvijohet biseda,që përbënë një veçanti ,ndoshta të pathëna tek jetët e shenjtorëve.Është një dokument i rrallë,që zbulon ose më mirë deshifron,që do të shprehi se ç’prirje do tu jepte shenjtori Baba Alush Frashëri,frymëzimit poetik të Naimit.Ndiqni ritmin e bisedës.Në përmbajte shfaqet e qetësuar,e zakonshme,gati e rëndomtë,mirëpo brendia e saj është plot thesare.Thesarët e kësaj bote, nuk fshihen në brendi të tokës,por rrojnë në thellësitë e shpirtërave . Kapjen e fillit,që shenjtori Baba Alushi,bënë për ti paraprirë poezisë,delli i pashfaqur ende i Naimit,nuk dihej rruga, që do të ecte,traga dhe fushpamja që do të përshkonte , gjurmët nuk shiheshin qartazi,por brendia e shpirtit pluskonte lëvizje sizmike.Si e përcakton magmën që vlonte ,brenda atij shpirti poetik por të pazbuluar.Duhet vlersuar edhe kontributi i Baba Tomorrit,që ka sjellur këtë dokument që është rruga e transkiptuar ,leximi i të cilës është paraprirë nga fryma e Baba Alushit.

 

BISEDA E BABA ALUSH FRASHËRIT ME ABDYL FRASHËRIN

 

Baba Alushi :-Ju mor bir keni përpara një voli të madhe që mund të mbeti me emër të pavdekur . Eshihni”Hadika-n” e Fuzuliut,që ka përkthyer nga turqishtja në shqipe im atë Dalib Frashëri?Sado,që kjo libër është sot për sot epashtruar nga fjalët arabishte dhe persishte,prapë kur këndohet nëpër teqera gjatë dhjetë ditëve të Matemit,e bën popullin të mallëngjehet,sepse populli nga kjo libër ngjarjen e Qerbelasë e dëgjon në gjuhë të tija dhe e kupton.Mua mor Dule,sado që më zuri pleqëria,më vjen të fluturoj me krahë,kur kujtoj se gjuha shqipe,më e pasur në zanore dhe më e tingëllueshme në gjuhra të tjera,mund të ketë shpejt a vonë librat me shkronjat e posaçme.Eshtë një gjuhë që ka shtatë shkronja zënore aeëiouy,kurse shumë gjuhë të tjera,që njohim,lanë të shumtën deri pesë zanore,është një gjuhë e pasur edhe nga fjalët,por kjo pasuri sot për sot është e fshehur si një thesar i mbuluar në truall.Abdyli ;O i shenjti baba,unë përfytyroja si të bënj për Naimin dhe Samin,e shenjtëria juaj më futët në ca thelësira,që më hutuan.Baba Alushi:-Ja,këtu qëndron e tërë çështja biro.Ti me të shpejtë mblidhi gjithë ç’ke dhe shpjerë tët vëllezër në gjimnazin e Janinës,nga do të dalin shumë të mësuar.Por tët vëllezër ti i ke në qafë,kur të dalin nga shkolla,t;u kujtosh të ngjallin librin e gjuhës fjeshtë shqipe,qe kësi mënyre të zgjuhet e të ngjallet populli shqiptar.Shkruar nga Gjysh Ali Gjirokastra.Në të vërtet është emri i Baba Ali Tomorrit.Shkrimtar,publicist.Bektashi me gradën Baba.

 

SHQYRTIM I BISEDËS

 

Depërtim në shpirtin e Naimit.Babai i asaj teqeje malore të Frashërit,ky baba Alushi i i urti, frymën poetike të atit Dalib Frashëri,shkrimtar bektashi,myhyb i teqes së Frashërit,përkthyes i Hadikatusuada të Fuzuliut ,në gjuhën shqipe me gërma arabe 1845,ia transkipton labirintheve të fshehta,por të kthjellta të zemrës së Naimit.Duke depërtuar nëpër mjegullina të kohës mësohet se Dalib Frashëri ka patur potenciale të mëdha.Hadikaja është shkrirë në gjashtëdhjetë e pesë mijë vargje.Hixhretiu ka qënë një farë kohe pseudonimi i tij.Ndërkaq nga rrapi i frashëriotëve është edhe ungji i Baba Alushit.Shahin Frashëri në 1868 me 12 mijë vargje bëri historinë e Myftarit në ballinën të së cilës shkruhej Myfternameja.Që në fëmijërin e hershme kur Naimi mbyllej në teqe,i ulur pranë zjarrit me dru lisi,dëgjonte i mahnitur Hadikanë e kthyer me kaq ëmbëlsi në shqip nga Dalib Frashëri,ky frashëriot shqiptar,bektashi dhe atdhedashës. Pikërisht fryma poetike e këtij bejetexhiu nuk humbi.Era nuk e rrëzoi në përruan e thellë.E zgjoi atë ëndërr të fshehur,shpirti i lartësuar i baba Alushit të Frashërit.Prandaj ndikimi i baba Alushit nuk shfaqet rastësor,i beftë,por është përcaktues është një lloj skalitje siç bënë me gurin skulptori,ky shenjtor me frymën e tij paracaktoi një fat duke i dhënë drejtim tragës poetike,që Naimit i shquhej,përveçse zbulimit,do ti përkiste shenjtorit Baba Alushi.Ky shenjtor me potenciale të fuqishme e pa se fusha,që do të pushtonte Naimi ishin letrat shqipe,gjurma e tij ka mbetur në këtë letërsi,pikërisht në saj të forcës,që i dha fryma e shenjtorit Alush Frashëri.Duke zënë fillin e kësaj bisede i hyjmë një shqyrtimi me disa variante,për të zbardhur ose më saktë për të ndriçuar pjesët e errta,të thelluara të mbetura nëpër labirinthet e shpirtit.Kur Baba Alushi është i interesuar të dijë se ç’farë mendonte Abdyl Frashëri,pra duke dashur të zhbiroj me zemër rrugët,që do të rrihnin tre frashëllinjtë,Abdyl Frashëri një djalosh intelektual,e ka kuptuar rëndësinë e frymës duke e shprehur me përmbledhjen efjalëve”…por unë më përpara kam nevojë për uratën tënde dhe këshillat tuaja…”

Abdyl Frashëri njeh mirë uratën e bektashinjëve.E kërkon këtë uratë për të mësuar rrugët që do ti paraprinin dy vëllezërit e tjerë.Nuk është e vështirë për Baba Alushin të përcaktonte në këtë takim rrugënisjen e Naimit drejt letrave dhe rrugëçelësi ishte pikërisht dora e këtij shenjtori bektashi.Madje thuhet se ky Baba Alushi ka patur frymën e një imami.D.m.th pas fytyrës së tij,pra trashëgohej fryma e imamëve të shenjtë, interevenohej, zbriste qiellor me rendje flatrash në qiellin e shpirtit.E segmentojmë të gjithë bisedën për arsyen e këtij qëllimi.Këshillat.Në të vërtetë e zbërthyer kjo fjali është një urim shenjtorësh,që merret.Dhe në atë hapësirë të ngushtë shumë pak vetë kishin njohuri nga çaste të tilla të frymëzimit.Ndërkaq patrioti Abdyl Frashëri zotëronte një farë njohurie nga kjo fushë,për të cilën ai ishte koshentë se mrekullit e duarve të shënjtorëve nuk ishin rastësi dhe Baba Alushi ishte mbartësi i kësaj fryme të shenjtë,në një shkallë të lartë përsosmërie.Ai ishte vizitor i përhershëm i teqes ,që ishte në një farë mënyrë shtëpia e tyre,pas largimit të Halidit dhe shuarjes së Emines, teqeja ishte pikëmbështetja e vetme.Ndjekim gjurmët e fjalive të Baba Alushit.

1-Fjalia e parë:Ju mor bir keni përpara një voli të mëdha që mund të mbeti me emër të pavdekur…

Shqyrtim.Ndriçon,një përgjigje e thjeshtë? Kurrësesi. Por pas mjegullës së dy shekujve.Naimi është bukurisht,poeti më i bukur.Më tërheqësi.Më interesanti . Naimi mbylli sytë në vjeshtën e ftohtë,kur ëngjëlli e nxori përtej këtyre horizonteve.Atje ku humbet mjegulla dhe qielli ka veç përjetësi.Dhe prej atij momenti.Naimi jeton.Dhe vazhdon të jetoj.Kur dielli lind në lindje,perëndon në perëndim,fryma e Baba Alushit lind,por s’perëndon. Kurse Naimi rilind,prej hirit të vet.Ku ka fluturuar shpirti i shenjtorit Baba Alushit,për të ndriçuar zona të errta?Zbritja e thënies se ky baba ka patur frymën e një imami mbështet një vërtetësi.Vetëm imamët janë zbulues të thellësive,kërkues,deshifrues. Ata, vetëm, zbresin atje.Në të vërtetë ngjiten atje.Ecin mjegullisht, lehtësisht,portën e zemrës e zhvendosin. Lexojnë me sy të shpirtit nëpër përmendje,gdhëndjet e fatit të skalitura kushedi nga cila dorë e padukshme. Identifikojnë dorën e bekuar të Baba Alushit.

 

Përkufizimi i Baba Alushit

 

2-Përkufizimi i Baba Alushit:..që mund tëmbeti të pavdekur…

Shqyrtim.Pritja e gjatë një shekull.Dhe para tij s’ishin bërë zbulime të kësaj natyre,ose nuk njiheshin.Tre frashëllinjtë nga dera e ndritur e frashëllinjëve mbetën me emrin e paharrueshëm,ndonëse koha ka një largësi të madhe nga kohëlargimi i tyre.Emri i Abdyl Frashëri është i pavdekur.Është emri, që ka lidhur bashkimin e shqiptarëve në ditët e rilindjes.Emri i Samiut është i pavdekur në literaturën shkencore turke dhe kulturën shqipe.Emri i Naimit është i pavdekur.Naimi më i bukur,nga zëri i poetëve shqiptar.Mirëpo pas “kuintave” mbeti përcaktues i fateve të tre frashëllinjëve Baba Alushi, i heshturi, i mençuri,shpirtndrituri.Ka një të vërtetë. Edhe në përvojën botërore kohëbërësit marrin të gjithë vlersimet.Ndërkaq qëndrojnë në hije,inspiruesit e tyre, fatëpërcaktuesit , urimdhënësit,rrugëçelësit.Yjet xixëllojnë, por kush i ndrin yjet? Shpesh njerëzia rend, pas yjeve,duke haruar bërësin e yjeve.Po sikur bërësi i yjeve ta linte shkretinë,kupën e qiellit,pas kujt do të rendëte njerëzimi?Frashëllinjtë u bënë të ditur,të mirë, shqiptarë, rilindas, poet, diplomat, shkrimtar,por personazhi ,që lexohet pas këtyre figurave,shenjtori që u ndihu fatit të tyre,quhet Baba Alushi.Kujt do ti kërkonin shpëtim,tre djemt e Halidit dhe Emines,atje në Frashërin e largët,nëse baba Alushi nuk do të ekzistonte?Si do të shkolloheshin ata,kur në varret e prindërve të mirë Halid dhe Emine, bari ishte rritur një pëllëmb,nëse Baba Alushi nuk do të zgjidhte qesen e buxhetit të vogël të teqes,për ti dërguar për shkollim në Janinë?Cili ishte ai që u pa dritëzën,që shkëlqente në sytë e tre frashëllinjëve?

Qelqor zbarthimi, që kryen Baba Alushi,por një vështrim hidhni me imtësi në ritmikën e bisedës. Vrojtimi është një element përcaktues.Por si i përcakton fatet e tyre sidomos të Naimit,baba Alushi?

3-Zbardhim fjalin e dytë.Thënia e Baba Alushit:”…E shihni “Hadika-n e Fuzuliut,që kapërkthyernga turqishtja në shqipe imë atë Dalib Frashëri…

Shqyrtim.”Hadikaja”është një krijim i shkëlqyer i Fuzuliut,nxjerrur brilantet në sy të dynjas.Këtë vepër të madhe,një farë soji një thurrje shpirtërore për shenjtorët e rrëzuar në Qerbela e nxorri në bregun e shqipes,por me gërma arabisht Dalib Frashëri,”Hixhretiu”.Ky Hixhretiu frashëriot e patriot ishte një bektashi i mirë.Flitet se ai ishte i inspiruar thellë me bektashizmën.Ishte edhe myhib i teqes së Frashërit. Bektashizmën,ua trashëgoi pasardhësve të vet.I biri Alush Frashëri u fut thellë në këtë rrugë,mori dorë dhe ndoqi parimet fetare të tij duke u lartësuar sa arriti gradën Baba dhe thuhet se ka një rëndësi të madhe në përgatitjen e lëvizjes dhe realizmin e Lidhjes së Prizërenit.Dalib Frashëri siç ka qënë edhe tradita e shkollave të kohës njihte arabishten dhe turqishten,persishten,gjuhë në të cilat zinte vend literatura fetare.Duke qënë një bektashi dhe myhib i teqes së Frashëri ai kishte vrojtuar se në 10 ditë, që mbahej matemi,d.m.th agjërimi i zisë për dëshmorët e Qerbelasë në mejdane të teqes lexohej “Hadikatus suada”në gjuhët e huaja,kryesisht turqisht, mbasi kjo e fundit ishte bërë gjuha qëndrore,kur lidershipi i islamit u përqëndrua në duart e sulltanëve.

Dalib Frashërit ju shfaq në ëndër.Ka rrahje dhe gjaku shqiptar.Duke qënë se njihte mirë gjuhët origjinale përmbi të cilat ishin derdhur shkonjat e Fuzuliut,dhuntia e Fuzulit,për dëshmorët e Qerbelasë.Dalib Frashëri kishte një farë mbarësie për njohjen e gjuhëve, mirëpo brenda vetes e brente ndërgjegjia përsa kohë vall do të heshte Hadikatus duke mos folur në gjuhën e tij,mbas një punë të gjatë ka përkthyer “Hadikus suada –turqisht në “Kopshtin e të nderuarvet”, në shqip.Kjo vepër filloi të lexohej në teqe.Libri lexohej shqip,pavarësisht se ishte shkruar me gërma arabe.Fillë pas kësaj thuhet se ka patur një interes për bektashizmin.Një arsye mbetet se në të gjitha kultet,literatura fetare ishte në gjuhët e huaja si gjuha arabe,turke.Veprimi D.Frashërit është fillëpërpjekja për të çliruar gjuhën shqipe dhe kryesisht literaturën fetare nga ngecja.Gjurmët e këtij ndikimi ishin rëndësore për ardhmërinë e literaturës shqipe tek kultet e bektashinjëve.Megjithëse sot ka më tepër mjegull, paqartësi arkivat tona janë të boshatisura nga faktet të tilla,por rikujtesa e bektashinjëve është një admirim i vecantë për shekullin e XIX,ku jetoi D.Frashëri,të dhënat deshifrojnë se ka qënë një talent në poezi,bejte vjershërim,traditë që u njihet bektashinjëve. Ndërkohë në një krijim të D.Frashërit,gjejmë disa elementë të panjohur,të dhënat që përcjell D.Frashëri mbeten të habitshme për mënyrën e zbulimit që Fuzuliu i Bagdatit është ndikuar nga Imami i lartë Aliu,për të hedhur dritëzim rubin për të vrarët dëshmorë në rërën përvëlonjëse të vendit të quajtur Qerbela. D.Frashëri tesktualisht përmend:”Veç Sulltan Fuzuliu-qe serri hiqmet/I kandisi Aliu,i dha isharet…

Sulltan Fuzuliu ishte shkrimtar,që nxorri në dritë “Hadikatus suada” ose “Kopshtin e të nderuarvet” . Gjithë pesha,dhimbja, që përshkruat atje është mishërim i tragjedisë njerëzore,kur qielli heshtje yjesh u fali të vrarëve dëshmorë,rrëzuar,masakruar barbarisht në rërë,në shkretëtirën e Qerbelasë.Edhe qielli i quajti mëkatar jezitët,farën e keqe të mauvinjëve,që pabesisht ishin të gatshëm të kthenin çdo lule,që sjell pranvera në vdekësirë.Bota me ardhjen e muavinjëve,aprovoi djallëzin, marrëzinë,poshtërësinë,ekzistenca e të cilëve ishte burim i pashtershëm vuajtjesh.Fuzuli sulltani,çdo mëngjes kur zgjohej klithma rënkonte për të vrarët në Qerbela.Ndërsa gjurmët e krimit kërkonin ti fshihnin jezitët,mauvinjtë,Fuzuli sulltani bëri një vepër të mirë,që ndalonte edhe rrahjet e zemrës,ndonëse kemi shekuj përpara, që nga koha e saj ende përkujtohen me po atë nderim,dëshmorët e frymës së shenjtë të rrëzuar në Qerbela.Thuhet se Fuzuli sulltani mund të jetë inspiruar nga fryma e Imam Aliut gjë që besohet si e tillë,për të ndërtuar një vepër ku dhimbja është prezente dhe mesazhet e qartësuara.Prandaj zemër mos e harro Qerbelanë,për të mos harruar harresën,duke qënë se janë bërë mauvinjtë,i vetmi qëllim i ekzistencës së tyre.Është e çuditshme,por Naimi është quajtur “Fuzuliu i Shqipërisë”.C’lidhje mbetet në të dy krahët,në të dy shpirtërat e lidhur mes Naimit dhe Fuzuliut?Të dy derdhën,lot dhe brengë trishtimi përshkruan denjësishtë një histori njerëzore,që asnjëherë kurrë nuk do të harrohet ngjarja tronditëse e Qerbelasë.Por si do të gjykojmë faktin,që Baba Alushi,gdhend,emrin e Fuzuli Sulltanit në atë bisedë në teqen e malore të Frashërit? Përse duhet ta identifikojë emrin e tij.Emri i Fuzuli sulltanit nuk erdhi befasisht në mëndje.Ai ishte i gdhendur brenda pareteve të konturuara të shpirtit poetik të Naimit.Lëvizste brenda tij,sëbashku me të.Duke qënë se logjika nuk shkonte aq thellë, Baba Alushi i pa sytë e tij brenda këtij shpirti,kur po lindte dielli i Naimit.Ndërkaq ne gjejmë të dhëna ,që shpresonim të mos kishin humbur se shumë vite më vonë,poeti që mori uratën në këtë teqe malore u quajt:

”Fuzuliu i Shqipërisë”.Shpirti lëvizës i Fuzuli sulltanit ka blatuar,brenda shpirtit të Naimit.Kur perëndonte shpirti i Fuzuli sulltanit,ose mjegullisht po mbulohej, muzgu po riniste,rilindte drita e Naimit,saktësisht,një ditë pranvere në teqe të Frashërit.

4-Fjalia e tretë.Vijojnë thëniet e baba Alushit.

…Sado,qëkjo libër është sot përsot e pastruar nga fjalët arabishte dhe persishte,prapë kur këndohet nëpër teqera gjatëdhjetë ditëve të Matemit,e bënë popullin të malllëngjehet,sepse populli nga kjo libërngjarjen e Qerbelasë e dëgjon në gjuhëte tija dhe e kupton……..

Shqyrtim.Përmes mijëra syve,lexon dritën.Përmes fjalëve të baba Alushit shqyrton Qerbelanë e mpiksur në shpirt që pluskon,por ai shpirt duhet të vihej në lëvizje sizmike.Po nuk u lodh shpirti,fortësisht zgjuar , çuditërisht nuk mbetet gjurmë,por dhimbje.Kush e zgjoi ëndërrën,që flinte tek Naimi?Naimi do të përgjigjej:Më zgjoi dora e shenjtë e baba Alushit ?

PRURJA E MADHE“QERBELAJA”

Si do të shfaqet “Qerbelaja” nga dora e Naimit?10 mijë vargje.Pas ndonjë formule të fshehtë të Baba Alushit,Naimi me një kthjelltësi pranverore,solli prurjen më të madhe,10 mijë vargje Qerbelanë, poemën drithëruese,për 72 të vrarë pranë lumit Eufrat,në Qerbela.

PJESË NGA POETIKA E NAIMIT PËR QERBELANË

Zot i madh!për Qerbelanë!Për Hysejn’ e për Hasan!per ata të dymbëdhjet!/që hoqën aq keq në jetë!/….Shqipërinë mos e lerë/të prishet e të bjerë/po të jetë gjallë për jetë/ gjithë çiduhet,ta ketë/të rroj’ e të mbretërojë/të jetë lulez e zonjë/fali të vetës urat/që të jetë gjatë//Shqiptari trim me fletë/si ka qënë,le të jetë/të ketë gjithë urtësinë/të vdesë për mëmëdhenë/Si Myftari për Hysejnë/të ngjajë me Ibrahim/Edhe me Eby Myslim/të jetë trim e i mirë/po të mos jetë egërsirë/të jetë i qytetëruar,/i ditur e i mësuar/t’i apë nder Shqipërisë/U bëftë e Perëndisë.

 

PREZENCË E PËRHERSHME SHQIPTARE

 

Maj 1878.Koha e baba Alushit është një kohë me,njerëz të çuditshëm,patriotë të pazakontë.Në këtë teqe baba Alushi mbajti të ngrehur prezencën e përhershme të një ndjenje kombëtare.Shërbimi i teqes vihet në realizim të programit të rilindjes.Baba Alush Frashëriishte drejtuesi i punimeve të kuvendit të kazave të jugut.Teqeja e Baba Alushit.Eshtë një ditë,që nuk i ngjiste tjetrës.Dita e fundit e majit 1878.Teqeja e baba Alushit,në lartësi të këtyre maleve,të Kokojkës, ndjeu shkelqimin,që afronin burrat e shquar të trevave jugore ditën,kur ata, hynë në mejdanin e teqes.Organizimi ndërkrahinor i përfaqësuesve të kazave të vilajetit aty pati fillesë.Vali i Janinës Mustafa Asim Pasha,përdori forcën,por teqeja në Frashër,ishte në largësi nga qëndra e vilajetit.Kryeqëndra e shqiptarizmës në hartën e teqeve ishte Frashëri.Kryeqëndra,një teqe e thjeshtë, pushtuar nga gjelbërimi i korijeve.Atje ku netëve merrte udhë komunikimi me Krijuesin,burrat e shquartë trevës jugore,kërkuan “rrugëkalimin”,për të ndalur coptimin e trojeve.Kjo teqe e katundit Frashër,një çast të jetës së saj do të rilindte duke pritur ditën,kur krerët shqiptare,formuan atje“Lidhjen e vogël të Prizrenit”.Për baba Alushin dhe dervishët e saj ishte krijuar bindja se pa trojet e tyre,besimi i tyre,njëmend do të mbetej pa qënë asnjëherë shqiptare.Feja më e mirë e këtyre shqiptareve të mirë,mbetej ruajtja e tërrësisë territoriale.Kështu baba Alushi dhe klerikët e tjerë e kuptuan se koha nuk ishte kur të binte muzgu,për të qarë fatin e keq të kombit,por duhej hapur shpirti. Ajo kataklizmë,që po afrohej me stërbim, duhej gjetur menyra për ta shmangur.Kështu ata,ju vunë punës, pa ndjerë lodhjen e shpirtit të tyre,përpara dhimbjes së madhe.Kështu teqeja e Frashërit shkruan prologun më të ndritur të ditëve të rilindjes.Në strehën e largët jugore të Frashërit, kaq larg mesvedit,u ngjiz një çështje jetike për shqiptaret.Ishte Zoti vet,nën fytyrën e të urtit baba Alush Frashëri,që paratha shumë gjëra.