Rafael Floqi/
NJU JORK (AP) – Nikki Haley pezulloi fushatën e saj presidenciale të mërkurën pasi u mposht plotësisht në të gjithë vendin të martën Super, duke e lënë Donald Trumpin si kandidatin e fundit kryesor të mbetur për nominimin republikan në 2024.
Haley nuk e mbështeti ish-presidentin në një fjalim në Charleston, Karolina e Jugut. Në vend të kësaj, ajo e inkurajoi atë të fitonte mbështetjen e koalicionit të republikanëve të moderuar dhe votuesve të pavarur që e mbështetën atë.
“Tani i takon Donald Trump-it të fitojë votat e atyre në partinë tonë dhe përtej saj që nuk e mbështetën atë. Dhe shpresoj që ai ta bëjë këtë”, tha ajo. “Në rastin më të mirë, politika ka të bëjë me sjelljen e njerëzve në kauzën tuaj, jo t’i largoni ata. Dhe kauza jonë konservatore ka shumë nevojë për më shumë njerëz.”
Haley, një ish-guvernatore i Karolinës së Jugut dhe ish-ambasadore e OKB-së, ishte rivalja e parë e rëndësishme e Trump kur u hodh në garë në shkurt 2023. Ajo e kaloi fazën e fundit të fushatës së saj duke paralajmëruar në mënyrë agresive republikanët kundër përqafimit të Trumpit, për të cilin ajo argumentoi se ishte shumë i konsumuar nga kaos dhe ankesa personale për të mposhtur presidentin Joe Biden në zgjedhjet e përgjithshme.
Largimi i saj e lë Trump të përqendrohet vetëm në revanshin e tij të mundshëm në nëntor me Biden. Ish-presidenti është në rrugën e duhur për të arritur 1215 delegatët e nevojshëm për të siguruar nominimin republikan më vonë këtë muaj.
Humbja e Haley-t shënon një goditje të dhimbshme, nëse është e parashikueshme, për ata votues, donatorë dhe zyrtarë të Partisë Republikane që kundërshtuan Trumpin dhe politikën e tij të zjarrtë të politikës “Make America Great Again”. Ajo ishte veçanërisht e popullarizuar në mesin e votuesve të moderuar dhe të arsimuar në kolegj, zona që ka të ngjarë të luajnë një rol kryesor në zgjedhjet e përgjithshme. Është e paqartë nëse Trump, i cili kohët e fundit deklaroi se donatorët e Haley-t do të ndaloheshin përgjithmonë nga lëvizja e tij, mund të bashkojë përfundimisht një parti thellësisht të ndarë.
Trump të martën mbrëma deklaroi se GOP ishte i bashkuar pas tij, por në një deklaratë pak më pas, zëdhënësja e Haley Olivia Perez-Cubas tha: “Uniteti nuk arrihet thjesht duke pretenduar, “Ne jemi të bashkuar”.
“Sot, shtet pas shteti, mbetet një bllok i madh votuesish primar republikanë që po shprehin shqetësime të thella për Donald Trump”, tha Perez-Cubas. “Ky nuk është uniteti që i duhet partisë sonë për sukses. Adresimi i shqetësimeve të atyre votuesve do ta bëjë më të mirë Partinë Republikane dhe Amerikën.”
Haley e ka bërë të qartë se nuk dëshiron të shërbejë si zëvendëspresidente e Trump ose të kandidojë me një biletë të palës së tretë të rregulluar nga grupi No Labels. Ajo largohet nga gara me një profil të lartë kombëtar që mund ta ndihmojë atë në një kandidim presidencial të ardhshëm.
Duke qëndruar në fushatë, Haley tërhoqi mjaftueshëm mbështetje nga periferitë dhe votuesit e arsimuar në kolegj për të nxjerrë në pah dobësitë e dukshme të Trump me ato grupe.
Në sondazhet e AP VoteCast të kryera midis votuesve republikanë në Iowa, New Hampshire dhe Karolinën e Jugut, midis 61% dhe 76% e mbështetësve të Haley thanë se do të ishin aq të pakënaqur nëse Trump do të bëhej kandidati i GOP, saqë nuk do ta votonin për të në zgjedhjet e përgjithshme të nëntorit. Votuesit në garat e hershme republikane kokë më kokë, të cilët thanë se nuk do të votonin për Trumpin në vjeshtë, përfaqësonin një segment të vogël, por domethënës të elektoratit: 2 në 10 votues të Iowa-s, një e treta e votuesve të New Hampshire dhe një- e katërta e votuesve të Karolinës së Jugut.
Haley largohet nga gara presidenciale e 2024-ës duke bërë histori si gruaja e parë që fitoi një garë paraprake republikane. Ajo mundi Trump në Distriktin e Kolumbisë të dielën dhe në Vermont të martën.
Ajo kishte këmbëngulur se do të qëndronte në garë deri të Super Martën dhe kaloi vendin duke bërë fushatë në shtetet që mbanin gara republikane. Në fund të fundit, ajo nuk ishte në gjendje ta rrëzonte Trumpin nga rruga e tij rrëshqitëse drejt një nominimi të tretë radhazi.
Aleatët e Haley-t vënë në dukje se ajo tejkaloi shumicën e pritshmërive të botës politike duke e arritur atë aq sa ajo mundi.
Ajo fillimisht kishte përjashtuar mundësinë e konkurrimit kundër Trump në vitin 2024. Por ajo ndryshoi mendje dhe përfundoi duke nisur ofertën e saj tre muaj pasi ai e bëri këtë, duke përmendur ndër të tjera problemet ekonomike të vendit dhe nevojën për “ndryshim brezash”. Haley, 52 vjeç, më vonë bëri thirrje për teste kompetencash për politikanët mbi moshën 75-vjeçare – një goditje si për Trump, i cili është 77 vjeç, ashtu edhe për Biden, i cili është 81 vjeç.
Kandidatura e saj ishte e ngadaltë për të tërhequr donatorë dhe mbështetje, por në fund ajo ia kaloi të gjithë rivalëve të tjerë të GOP, duke përfshirë guvernatorin e Floridës Ron DeSantis, ish-zëvendëspresidentin Mike Pence dhe senatorin Tim Scott, shokun e saj nga Karolina e Jugut të cilin e emëroi në Senat në 2012. Dhe paratë rrodhën deri në fund. Fushata e saj tha se mblodhi më shumë se 12 milionë dollarë vetëm në shkurt.
Ajo fitoi popullaritet me shumë donatorë republikanë, votues të pavarur dhe të ashtuquajturën turmë “Kurrë Trump”, edhe pse ajo kritikon i cilësoi çështjet penale kundër tij si të motivuara politikisht dhe u zotua se, nëse presidente, ajo do ta falte atë nëse ai do të dënohej në gjykatën federale.