Dr. Nikolla P. Qafoku/
Richland, WA USA/
A big Thank You goes first to the organizers of the symposium who allowed me to address the great symposium dedicated to the life, contributions and the long and extremely successful career of Prof. Sami Repishti, who celebrated his 90th birthday only a few days back.
I am honored to be here today in the company of some of the most well-known scholars and members of the Albanian community of the East Coast who have made in the past and continue to make outstanding contributions and provide guidance to resolve important issues Albanians are facing in the 21st century.
In particular, I am extremely honored and it is indeed a great pleasure to address this symposium organized to recognize some of the life-long achievements of Prof. Repishti. I have known Prof. Repishtin since the early 80’ listening to the Albanian Service of the Voice of America. It was there where I learned for the first time about this brilliant Albanian American and his multidimensional work. Later, I had a chance to know Prof. Repishti more closely in 2006 when together with a group of scholars of Albanian origin we founded the Institute Alb-Shkenca. Prof. Repishti was elected the first Fellow member, which is the highest honor bestowed by this international Pan-Albanian professional society of professors and researchers of Albanian origin from around the word. Since then we have exchanged e-mails on a regular basis and I was lucky enough to learn more and more about Prof. Repishti’s activities. But until today I never had a chance to meet him in person. I decided to travel from the Pacific Northwest to attend this symposium to finally meet Prof. Repishti, but also to thank him and to express my profound gratitude and appreciation on behalf of many researchers and scientists of Albanian origin. Thank you dear colleague from the bottom of my heart for all you have done.
I am an environmental chemist by training and I work in a research area that is not well related to the social sciences and studies. Therefore, I am not in the position to write scholarly notes and make scientifically sound remarks about the contributions of Prof. Repishti. However, one should not be a scholar of a particular research area to realize and appreciate the outstanding contributions of Prof. Repishti. The work of Prof. Repisht has already left a deep mark in the collective conscience of Albanians, and, many of them, scholars and others, have the greatest respect for this illustrious figure of the Albanian scientific diaspora. In my opinion, there is no bigger achievement than that. In addition, I am sure that many other Albanian researchers of social sciences, some of them are in the auditorium today and will be presenting in this symposium, are or will be writing papers to document and emphasize the achievements of Prof. Repishti in many areas.
I wish you dear Professor a happy 90th birthday and many other returns and thanks again for giving me the opportunity to finally meet you in person.
I would like to read now some of the comments and sections of articles written by members of the Institute Alb-Shkenca for this occasion. Some of them are in English and some others in Albanian.
Dr. Gentian Zyberi, University of Olso, Norway, General Director of the Institute Alb-Shkenca
The lifelong work of Professor Repishti combines, like very few others, a number of important features, especially his resistance against the criminal conduct of the Albanian communist regime, his support for democratic changes, his academic engagement at the City University of New York, and his public engagement on behalf of the Albanian people for sustainable peace in the Balkan region.
Few intellectuals are able to combine so well the mission of a scholar with that of a human rights activist. Prof. Repishti has chosen to speak out at different moments of the history of the Albanian people and to engage in important social issues, especially human rights violations and social justice and remembrance of the horrific crimes committed in Albania by the communists.
If there are four types of public intellectuals, namely dissidents, heroes, champions and pioneers, Professor Repishti has fulfilled all of these roles at different times. He has been a strong dissident of the communist regime in Albania and was persecuted from this regime for many years, forcing him to finally flee Albania. He has been a champion of human rights of Albanians in Kosovo and Albanian victims, many of whom were forcefully deported from Cameria, Greece, at the end of the Second World War. He has been both a pioneer and a champion of lobbying for the rights of the Albanian people by providing testimony before the Congress and providing feedback to different decision-makers, including the Security Council of the United Nations. His heroism stands in that he has devoted his life to the common good, courageously upholding and acting upon core civic values!
As Barbara Misztal has put it in her book ‘Intellectuals and the Public Good: Creativity and Civil Courage’, if we want to have an educated public and educated politicians, we need to find among our ranks those who through their in-depth insights and engagement are going to contribute to the society’s well-being!
We at the Institute Alb-Shkenca, the biggest Albanian scientific organization, which gathers Albanian researchers and scientists from many different fields, are pleased and deeply honored to have Professor Repishti as an honorable member of our institute. His example is a source of inspiration for younger generations of researchers and human rights activists in Albania, Kosovo and Macedonia.
Prof. Kristaq Jorgo, Universiteti i Tiranes, Communications Office of the Institute Alb-Shkenca.
90 – vjetori i lindjes së prof. Sami Repishtit është më shumë se një jubile. Ai vetë përfaqëson një simbol.
Historia e Shqipërisë është historia e personalitetit (Eqrem Çabej). E personalitetit që ndjek dhe mbron i palëkundshëm deri në sakrificë dritën, virtytin, idealet e permanencat në mesin e një bashkësie që priret shpesh t’u nënshtrohet kontingjencave të ditës dhe të humbë rrugën në qorrsokake të historisë.
Asnjë personalitet i gjallë të botës shqiptare nuk është i denjë për këtë përkufizim lapidar më fort dhe më meritueshëm se prof. Sami Repishti. Askush më mirë se ai nuk ka mishëruar kaq gjatë, kaq palëkundshëm, me kaq koherencë e qartësi të kristaltë, me kaq urtësi, mençuri, dije e frymëzim besnikërinë ndaj idealeve më të larta të qenies njerëzore e të njerëzimit si dhe përpjekjen e pandalshme për të drejtën, njëherësh për rrugën e drejtë dhe për qytetërimin e kombit të vet.
Atdheu i sotëm shqiptar përçapet të ngrihet e të ecë përpara, por ende nuk është gati dhe as plotësisht i ndriçuar të hyjë më në fund me dinjitetin që kërkohet e që i takon në koncertin e kombeve. Ndaj, në këtë ditë të shënuar për të gjithë shqiptarët kudo ndodhen, ne nuk mundet thjesht ta urojmë prof. Repishtin. Ne i kërkojmë atij që pishtarin e ndritur të lidhjes sublime të më të mirës shqiptare me më të mirën e botës ta mbajë të ndezur dhe për shumë vite e vite të tjerë me radhë. Mbajeni ndezur këtë pishtar sa më gjatë, i shtrenjti ynë Sami!
Është ky urimi e lutja që pjesa më e mirë e botës shqiptare ju drejton; le të merret, pse jo, si një detyrë, nga ato detyra që historia shqiptare si përherë ia cakton personalitetit. Mbajeni ndezur këtë pishtar sa më gjatë!
Dr. Albert P. Nikolla, President of CARITAS Albania, Sami Repishti – si sy i kombit
Sami Repishti: Fjalet e tia me japin kurajo, dhe shtojne besimin tim ne vetevete.
Ka shumë intelektualë shqiptarë që na bëjnë krenarë me personin e tyre dhe që përbëjnë palcën shpirtërore të kombit shqiptar. Sami Repishti është ndër ta. Profesor Repishti ka një cilësi që pak i karakterizon shqiptarët e mendimit: përvujtëria. Mendoj se një thënie e E. Koliqit mundet t’i shkojë fort për shtat përmasës intelektuale e shpirtërore të S. Repishtit: “Intelektualët e vërtetë, qi me vetëdije të detyrës s’vet, ushtrojnë profesìn e letrave janë syni i kombit; nji sy qi merr dritë nga vuejtjet e gzimet e kalesës, qi e forcon at dritë në përvojë të së tashmes dh’e flakron si rreze terr-shporuese kah ardhmenija e palindun. Pà vepren dritë-përhapse t’intelektualvet të njimendët, nji komb asht si i verbti mbi një udhë plot gropa e çarravina të rrezikshme” (Shejzat nr. 3 – 4/1958).
Në shumë periudha dramatike që ka kaluar Shqipëria, fjala e Repishit ka kthjelluar shumë mendje e zemra. Fati bëri që ai të përjetojë luftën, diktaturën, emigrimin, demokracinë e të shikojë prej së largu tranzicionin e atdheut të tij. Dashuria e për kombin e tij është si një porosi shpirtërore që e ka shoqëruar gjithë jetën dhe kjo dashuri rrok edhe përmasa të tjera si ajo për personin njerëzior me emër e mbiemër, persona që Repishti i ka takuar kudo: në familjen ku lindi, në lagjen e fëmijërisë, në shkollë, në burg, në kampet e punës së detyruar skllavëruese, në bankat e universitetit ku jepte mësim. Ja si shkruante në librin e tij “Nën Hijen e Rozafës”: “«Njeriu», nuk duhej sakrifikue në altarin e «kauzës» për arsye të «fitores». Këtu ishte edhe dallimi thelbësor i qëndrimit tonë, me atë të komunistëve, gjatë luftës edhe ma vonë”. Ai ka qënë e mbetet një idealist antikomunist pa mllef, për shkak të ideve të tij dhe mendjes së hapur.
Ëndrra e tij për një komb mund të thuhet se është edhe emblema e shpirtit të tij: “Andrrat e mia për nji komb shqiptar, të bashkuem e me nji ideal të përbashkët, të ndërtojmë atdheun tonë, të shpëtojmë atdheun tonë nga vuejtja, uria, paditunia e vorfnia që e mundojshin, po mbyteshin në pellgun e gjakut të burgjeve komuniste”.
Një mendje dhe një shpirt i tillë vjen si rrjedhojë e një marrdhënie të kristaltë me të vërtetën. Ka një kalim të shkëlqyeshëm në shkrimet e tij për mënyrën se si ai e shikon çështjen e së vërtetës. Kjo dallohet në një dialog i tij në burg me një frat françeskan: «Ajo që më shqetëson më shumë», më thoshte frati përpara se të vdiste, «është mashtrimi i popullit, dhe kam frikë se janë edhe ata që do t’i besojnë këtij mashtrimi …». Pas këtij «rrëfimi», frati u drejtua drejt meje dhe më drejtoi një lutje të përgjëruar që më goditi në zemër: «Ti je i ri», më tha «dhe një ditë do të jesh i lirë. Të lutem, kur do të jesh i lirë, tregoje të vërtetën. Ky është testamenti im.” (Repishti, S., 2004, Nën hijen e Rozafës. Narrativë e jetueme, Tiranë, f. 120). Këtë testament Repishti e ka ruajtur me përkushtimin më të madh. Ka sakrifikuar shumë për këtë testament por ka mbetur vetvetja dhe kjo është fitorja më e madhe e njeriut autentik. E ka bërë këtë betim përpara varrit të të atit duke i thënë: “të lutem babë lutu për mue”! E lutjet e të atit i kanë dhën forcën e jashtëzakonshme që vetem lutja mund ta ketë për të mbajtur shpirtin të lidhur me trashendentalen që është burimi i sublimes.
Në turbullirën morale që ka zënën rrënjë në realitetin shqiptar, Repishti mbetet një busull e jashtëzakonshme morale e shpirtërore. Zoti i dhashtë jetë të gjatë e të lumtur së bashku me familjen.
Lluka Qafoku,Researcher at the Albanian Institute of Health
Duhet vene ne dukje se veprimtaria e gjithanshme frutdhenese, politike, letrare, shkencore (albanologjike) e Prof. Repishtit eshte vijuese e tradites se post -lindasve Noli e Konica bashke me shoket e tij te shquar si psh Arshi Pipa, mbijeton traditen e diaspores shqiptaro-amerikane per kujdestarine e pazevendesueshme per çështjen shqiptare në përgjithësi. Jehona e botimeve dhe e artikujve te tij ne Shqiperi eshte e ndjeshme ne mediat dhe qarqet politike te Shqiperisee Kosoves.
Ju falenderojme i nderuar professor per mbeshtetjen politike, kulturore e shpirterore IASH dhe per keshillat deges se Tiranes. Kontributi i tij i pazevendesueshem politik për çështjen shqiptare mund të behej edhe me rezultativ poqese do te pranonte propozimin e IASH qe ta propozonim si President te RSH, kur ne Shqiperi mungon ne vendimmarrje mendimi i kualifikuar qytetar perendimor i painfektuar nga kompromentimi komunist, tani ne momentet kur duhet te mbyllen reformat ne drejtesi, dhe te kryhet kompensimi i te persekutuarve dhe te shpronesuarve.