Pashkët, në kërkim të kuptimit të sotëm – Dielli

Nga Rafael Floqi/

Në të kaluarën e largët, Pashkët kanë qenë festë e rëndësishme në kalendarin e shumë kulturave dhe besimeve të ndryshme. Për disa, ajo është një festë e krishterë që shënon ringjalljen e Jezu Krishtit, ndërsa për të tjerë, ajo ka kuptime të tjera simbolike që lidhen me fillimin e pranverës dhe ringjalljen e natyrës. Por, çfarë do të thotë Pashkët për ne sot, në kohën tonë të modernitetit dhe diversitetit kulturor?

Pashkët sot janë një ngjarje që shënohet nga një ndjenjë e bashkëpunimit dhe solidaritetit njerëzor. Në një botë ku dallimet kulturore, fetare dhe sociale janë gjithnjë e më të dukshme, Pashkët na kujtojnë rëndësinë e respektit dhe tolerancës ndaj njëri-tjetrit. Në vend që të fokusohemi vetëm në aspektet fetare të kësaj feste, mund të shohim Pashkët si një kohë për të përjetuar vlerat e mirësjelljes, dashurisë dhe përkushtimit ndaj njëri-tjetrit, pavarësisht nga besimet dhe traditat tona individuale.

Pashkët gjithashtu përfaqësojnë një kohë për ringjallje personale dhe për rishikim të jetës sonë. Në një botë ku shpejtësia dhe ngarkesa e jetës moderne mund të na zbatojnë nga qëllimet tona më të thella dhe ndjenjat tona më të theksuara, Pashkët ofrojnë një mundësi për të ndalur, reflektuar dhe përqendruar vëmendjen në atë që vërtetë është e rëndësishme. Ato na inkurajojnë të rivlerësojmë marrëdhëniet tona, të kujdesemi për të tjerët dhe të shprehim mirënjohje për jetën tonë dhe për dhuratat që na jep.

Në një nivel më praktik, Pashkët janë një kohë për të shkëputur prej rutinës së përditshme dhe për të festuar me familjen dhe miqtë. Ato na ofrojnë një mundësi për të krijuar kujtime të paharrueshme dhe për të përjetuar momente të veçanta së bashku. Pavarësisht nëse këndojmë këngë tradicionale, zbatojmë tradita të lashta, apo thjesht relaksohemi në një atmosferë të gëzuar dhe të qetë, Pashkët na japin një shkallë përgjegjësie për të kaluar kohën me dashuri dhe gëzim.

Në përfundim, kuptimi i sotëm i Pashkëve është një kombinim i elementëve të shumëllojshëm: është respekti për traditat dhe besimet, solidariteti ndaj njëri-tjetrit, reflektimi personal dhe përjetimi i momenteve të kënaqshme me familjen dhe miqtë. Në një botë të ndryshueshme dhe të komplikuar, Pashkët na kujtojnë se përtej dallimeve të dukshme, ne kemi shumë më shumë që na bashkon sesa ç’na ndan.

Cili është kuptimi i vërtetë i Pashkëve? Pse festohet?

Çfarë është Pashkët? Mësoni më shumë rreth kuptimit të krishterë të Pashkëve, lidhjes së saj me një festë pagane pranverore dhe pse festohet sot!

Çfarë është Pashkët? Pashka është një nga festat qendrore, ose ditët e shenjta, të krishterimit. Ajo nderon Ringjalljen e Jezusit tre ditë pas vdekjes së Tij me kryqëzim. Për shumë kisha të krishtera, Pashka është përfundimi i gëzueshëm i sezonit të Kreshmës së lutjes së përkushtuar, agjërimit dhe pendimit.

Së bashku me Lindjen e Krishtit, Pashka është një nga festimet më të rëndësishme në kalendarin e krishterë. Është kur të krishterët lavdërojnë dhe falënderojnë për Ringjalljen e Jezu Krishtit. Pas kryqëzimit, vdekjes dhe varrimit të Tij, Krishti u ngrit nga varri tre ditë më vonë. Me këtë, Ai e mundi vdekjen dhe na shpengoi nga mëkati.

Këtë vit, Pashkët do të jenë më 31 mars 2024. Zbuloni orarin e plotë të festave për Javën e Shenjtë 2024.

Për shkak se kisha nuk e festoi Pashkën deri në një moment të caktuar, për shkak të përndjekjes që përjetoi kisha në shekujt e parë, krijimi i krishterë i festës ndodhi pothuajse në të njëjtën kohë kur një festë tjetër pagane ishte në lëvizje të plotë. Megjithatë, ne përpiqemi që në këtë festë të kremtojmë fitoren e Zotit mbi varrin. Në këtë artikull, ne do të shqyrtojmë kuptimin e fjalës Pashkë, shoqatat pagane të festës dhe çfarë do të thotë festa për të krishterët sot.

Çfarë është festimi i Pashkëve?

Pashka është një festë e përvitshme e krishterë që nderon ringjalljen e Jezu Krishtit. Tradicionalisht vërehet të dielën e parë pas hënës së plotë fillestare pas ekuinoksit pranveror, me kohën e përcaktuar nga tabela specifike të lidhura me kalendarin Gregorian në kishat perëndimore dhe me kalendarin Julian në kishat ortodokse. Njihet edhe si e diela e Pashkëve, dita kushtuar përkujtimit të kësaj feste.

Enciklopedia Standarde Ndërkombëtare e Biblës jep referenca biblike për “Pashkët”, duke thënë:

“Fjala nuk gjendet siç duhet në Shkrim, megjithëse Versioni i Mbretit Xhejms e ka në Veprat e Apostujve 12:4 ku qëndron për Pashkën, siç është përkthyer me të drejtë në Versionin e Rishikuar (Britanisht dhe Amerikan). Nuk ka asnjë gjurmë të kremtimit të Pashkëve në Dhiatën e Re, megjithëse disa do të shihnin një sugjerim të tij në 1 Korintasve 5:7. Të krishterët hebrenj në kishën e hershme vazhduan të kremtonin Pashkën, duke e konsideruar Krishtin si qengjin e vërtetë të Pashkëve, dhe kjo natyrisht kaloi në një përkujtim të vdekja dhe ringjallja e Zotit tonë ose një festë e Pashkëve.”

Merrni udhëzuesin tuaj falas të Lutjeve të Pashkëve dhe Shkrimeve për të reflektuar mbi kuptimin dhe rëndësinë e ringjalljes së Jezusit.

Çfarë do të thotë “Pashkë” dhe nga erdhi?

Siç do të shqyrtojmë në këtë artikull, dita e shenjtë e Pashkëve përkoi me disa festa pagane. Ajo rrjedh nga shqiptimi i fjales Passover, në Aramaic si shqiptim i fjalës në hebraisht Pesach. Por në gjuhët saksone sipas Easton’s Bible Dictionary, emri «Pashkë» rrjedh nga «Eostre», «fillimisht një fjalë saksone (Eostre), që tregonte një perëndeshë të saksonëve, për nder të së cilës ofroheshin flijime në kohën e Pashkës.

Një probabilitet tjetër është eostur, eastur ose ostara norvegjeze, që do të thotë “stina e diellit në rritje” ose “stina e lindjes së re”. Fjala lindje vjen nga të njëjtat rrënjë. Në këtë rast, Easter Pashkët do të lidheshin me ndryshimin e stinës.

Një shpjegim më i fundit dhe kompleks vjen nga sfondi i krishterë i Pashkëve dhe jo nga pagani. Emri i hershëm latin për javën e Pashkëve ishte hebdomada alba ose “java e bardhë”, ndërsa e diela pas ditës së Pashkëve quhej Dominica në albis nga rrobat e bardha të atyre që ishin pagëzuar rishtas. Fjala alba është latine, si për të bardhë ashtu edhe për agim. Njerëzit që flisnin gjermanishten e vjetër të lartë bënë një gabim në përkthimin e tyre dhe përdorën një fjalë shumës për agim, ostarun, në vend të një shumësi për të bardhën. Nga ostarun marrim Osternin gjerman dhe Pashkën angleze.

Çfarë ngjarje ka ndodhur në Pashkë?

Pashkët festohen nga të krishterët për të përkujtuar ringjalljen e Jezu Krishtit nga të vdekurit, siç përshkruhet në Testamentin e Ri të Biblës. Sipas besimeve të krishtera, Jezusi u kryqëzua të Premten e Madhe, dhe tre ditë më vonë, të Dielën e Pashkëve, Ai u ngrit nga të vdekurit, duke simbolizuar fitoren mbi mëkatin dhe vdekjen.

Sipas rrëfimeve të Dhiatës së Re, e diela e Pashkëve filloi me agimin e një dite të re, pas kryqëzimit të trishtuar të Jezusit të Premten e Madhe. Ndërsa dielli po lindte, gratë që kishin ndjekur Jezusin, duke përfshirë Maria Magdalenën, Marinë, nënën e Jakobit dhe Salomën, shkuan drejt varrit ku ishte vendosur Jezusi. Me të mbërritur, ata zbuluan se guri ishte rrokullisur nga hyrja dhe varri bosh.

Ky zbulim i rëndësishëm u shoqërua me shfaqjen e engjëjve që shpallën lajmin befasues: “Ai nuk është këtu; ai u ringjall, ashtu siç tha” (Mateu 28:6). Të pushtuara nga frika dhe habia, gratë nxituan për të ndarë lajmin e pabesueshëm me dishepujt. Ndërkohë, vetë Jezusi iu shfaq Maria Magdalenës pranë varrit, dhe më vonë pasuesve të tjerë, duke përfshirë dy dishepuj në rrugën për në Emaus dhe dishepujve të mbledhur në Jerusalem.

Ringjallja e Jezu Krishtit të dielën e Pashkëve është gurthemeli i besimit të krishterë, duke nënkuptuar përmbushjen e planit të Perëndisë për shëlbimin dhe duke u ofruar besimtarëve premtimin e jetës së përjetshme. Është një ditë gëzimi dhe shprese të pamasë, ndërsa të krishterët festojnë fitoren e dritës mbi errësirën, jetën mbi vdekjen dhe triumfin e dashurisë së Zotit për njerëzimin. E diela e Pashkëve shërben si një kujtesë e thellë e fuqisë transformuese të besimit dhe mesazhit të qëndrueshëm të shpresës që rezonon gjatë gjithë epokave.

Pashka konsiderohet festa më e rëndësishme dhe më e gëzueshme në kalendarin liturgjik të krishterë. Është një kohë që të krishterët të reflektojnë mbi rëndësinë e sakrificës së Jezusit dhe premtimin e jetës së përjetshme. Ringjallja shihet si një doktrinë qendrore e krishterimit, duke theksuar shpresën dhe shëlbimin e ofruar nëpërmjet besimit në Jezu Krishtin.

Pse të krishterët festojnë Pashkët?

Rëndësia e Pashkëve është triumfi i Jezu Krishtit mbi vdekjen. Ringjallja e tij nënkupton jetën e përjetshme që u jepet të gjithë atyre që besojnë në Të. Qëllimi i Pashkëve nënkupton gjithashtu konfirmimin e plotë të gjithçkaje që Jezusi mësoi dhe predikoi gjatë shërbesës së Tij trevjeçare. Nëse Ai nuk do të ishte ringjallur nga të vdekurit ose thjesht do të kishte vdekur dhe nuk do të ishte ringjallur, Ai do të konsiderohej vetëm si një mësues ose profet tjetër. Megjithatë, ringjallja e Tij i qortoi të gjitha këto dhe siguroi prova përfundimtare dhe të pamohueshme se Ai ishte Biri i Perëndisë dhe se Ai e kishte mposhtur vdekjen një herë e përgjithmonë.

Ringjallja e Jezu Krishtit nga të vdekurit është thelbi i ungjillit të krishterë. Shën Pali thotë se nëse Krishti nuk është ringjallur prej së vdekurish, atëherë predikimi dhe shpresa jonë janë të kota (1 Kor. 15:14). Sigurisht, pa ringjalljen, nuk do të kishte predikim apo besim të krishterë. Apostujt e Krishtit do të kishin vazhduar si grupi i dëshpëruar, të cilin Ungjilli i Gjonit e përshkruan si të fshehur nga frika e judenjve. Ata ishin në dëshpërim të plotë derisa takuan Krishtin e ringjallur (Gjoni 20:19). Pastaj ata prekën plagët e gozhdëve dhe shtizës së Krishtit; hëngrën dhe pinin me Të. Ringjallja u bë themeli i gjithçkaje që ata thanë dhe bënë (Veprat e Apostujve 2-4): “…sepse fryma nuk ka mish dhe kocka, siç e shihni se unë kam” (Luka 24:39).

Ringjallja pohon Jezusin e Nazaretit si Mesia i profetizuar i Izraelit dhe Mbret dhe Zot i një Jerusalemi të ri: një qiell të ri dhe një tokë të re.

Origjina pagane e ‘Pashkëve’

Festimi i Pashkëve ka disa lidhje me traditat parakristiane, pagane, veçanërisht në simbolikën që lidhet me pranverën dhe pjellorinë. Koha e Pashkëve, për shembull, përkon me ardhjen e pranverës në hemisferën veriore. Shumë kultura të lashta festuan ardhjen e pranverës si një kohë rinovimi, rritjeje dhe pjellorisë.

Një festë e dukshme pagane që ndan disa ngjashmëri me Pashkët është festivali i Eostre ose Ostara. Eostre ishte një perëndeshë pagane e lidhur me pranverën dhe pjellorinë, dhe festa e saj festohej rreth ekuinoksit të pranverës. Disa studiues sugjerojnë se emri “Pashkë” mund të ketë ardhur nga Eostre.

Për më tepër, disa simbole dhe zakone të lidhura me Pashkët, si vezët dhe lepujt, kanë rrënjë në traditat pagane. Vezët, për shembull, janë përdorur shpesh si simbole të pjellorisë dhe rilindjes në kultura të ndryshme antike.

Ndërsa ka ndikime pagane në simbolet dhe kohën e Pashkëve, kremtimi i krishterë i ringjalljes së Jezu Krishtit mbetet fokusi qendror dhe kryesor i festës për të krishterët. Me kalimin e kohës, ndërsa krishterimi u përhap dhe përvetësoi zakonet lokale, disa nga këto tradita u ndërthurën me festën e Pashkëve. Është e rëndësishme të theksohet se rëndësia fetare e Pashkëve për të krishterët përqendrohet në tregimin e ringjalljes nga Dhiata e Re.

Lidhja e lepurushit të Pashkëve me krishtërimin

Origjina e lepurushit të Pashkëve daton në shekullin e 13-të në Gjermani. Populli gjerman, i njohur si Teutonët, adhuronte perënditë dhe perëndeshat pagane. Një perëndeshë e tillë ishte Eostra (e njohur ndryshe si Ostara ose Eostre). Ajo u nderua si perëndeshë e pjellorisë dhe pranverës. Fjala “Pashkë” e gjen etimologjinë e saj nga emri i perëndeshës.

Për shkak të prirjeve të tij pjellore të mbarështimit, lepuri u bë një simbol për Eostrën. Në vitin 595 pas Krishtit, Papa Gregori dërgoi murgj romakë për të konvertuar anglo-saksonët. Anglo-saksonët, si paraardhësit gjermanë, festuan Eostrën. Kur u kthyen në besim, ata pranuan kremtimin e ringjalljes së Jezu Krishtit në Pashkëende vazhdon festimi i rinovimit pranveror dhe simbolika e lepurit.

Për të krishterët në mbarë botën, rëndësia e Pashkëve është lavdërimi dhe njohja e ringjalljes së Jezu Krishtit nga të vdekurit dhe sigurimet e Tij të lavdishme për jetën e përjetshme për të gjithë ata që besojnë në Të. Ndërsa ka shumë tradita jo-fetare, të tilla si lepurushi i Pashkëve, shporta me karamele dhe gjuetia e vezëve të Pashkëve, ka edhe tradita domethënëse për të krishterët sot. Disa përfshijnë: Shërbimet e lindjes së diellit – shumë kisha takohen në një kohë të veçantë shërbimi të lindjes së diellit për të festuar shpëtimtarin e ringjallur Rrotullat e ringjalljes janë një mënyrë e lezetshme për t’u mësuar fëmijëve për varrin bosh të Jezusit. Rrotullat e ringjalljes piqen me një marshmallow të madh brenda që zhduket gjatë pjekjes, duke simbolizuar varrin bosh të Jezusit!

Zambakët e Pashkëve mund të gjenden duke dekoruar kishat dhe shtëpitë si një kujtesë e pastërtisë së sakrificës së Jezusit dhe jetës së re që kemi përmes ringjalljes së tij.

Vargje biblike për Pashkët dhe Ringjalljen e Jezusit

I bekuar qoftë Perëndia dhe Ati i Zotit tonë Jezu Krisht! Sipas mëshirës së tij të madhe, ai na bëri të rilindim për një shpresë të gjallë nëpërmjet ringjalljes së Jezu Krishtit nga të vdekurit – 1 Pjetrit 1:3 ESV

Ne festojmë Pashkët sepse kjo festë pranon se ne mund të vdesim sipas mënyrës sonë të vjetër të të jetuarit dhe të ringjallemi në jetën tonë të re me Krishtin. Krishtërimi kërkon një vdekje për veten. Por ringjallja që përjetojmë në kuptimin shpirtëror dhe ringjallja e trupit që nuk duhet ta përjetojmë ende na japin arsye të mjaftueshme për të festuar.

Jezusi i tha: “Unë jam ringjallja dhe jeta. Kushdo që beson në mua, edhe sikur të vdesë, do të jetojë, – Gjoni 11:25 ESV

Ne kemi besim të plotë se çfarëdo që të ndodhë me ne në këtë Tokë, ne mund të përjetojmë gëzim të përjetshëm me Perëndinë në parajsë. Nuk është çudi që shumë vëllezër dhe motra vazhdojnë ta lavdërojnë Jezusin edhe kur përjetojnë përndjekje dhe martirizim. Sepse ne kemi një shpresë dhe premtim më të madh se jeta tokësore.

Sepse, nëse rrëfeni me gojën tuaj se Jezusi është Zot dhe besoni në zemrën tuaj se Zoti e ringjalli prej së vdekurish, do të shpëtoheni. – Romakëve 10:9

Është pjesë përbërëse e besimit tonë që ne të besojmë në Ringjallje. Besimi ynë nuk ka themel nëse nuk besojmë se Jezusi u ringjall atë të dielën e Pashkëve.