Sokol Paja/
Garfield, New Jersey, 24 Maj 2025 – Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro – Amerikanë dhe Aleanca Shqiptare e New Jerseyt promovuan dy vepra letrare të shkrimtares Age Gjokaj Ivezaj “Kush na mallkoi” e “Pikëllim dhe Shpresë”. Studiues të letërsisë, shkrimtarë, kritikë letrarë, gjuhëtarë e gazetarë analizuan, nderuan e vlerësuan krijimtarinë e Age Gjokaj Ivezaj si një kontribut të rëndësishëm në letërsinë e mërgatës shqiptare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Zëvendëskryetari i qytetit të Garfield z.Kevin Kane në fjalën përshëndetëse theksoi se këto libra i flasin përvojës shqiptare dhe në shumë mënyra, ato rezonojnë me gjendjen njerëzore, përpjekjet tona, qëndrueshmërinë tonë dhe shpresat tona. Ndërsa merremi me historitë e Age Ivezaj sot, jo vetëm që po celebrojmë letërsinë, por po pranojmë gjithashtu forcën e komunitetit dhe rëndësinë e rrëfimit të historive në ruajtjen e kulturës dhe trashëgimisë.
Arjana Fetahu Gaba zëdhënëse e Aleancës Shqiptare të New Jerseyt theksoi se librat në gjuhën amtare kanë një ndikim shumë të madh për emigrantët dhe mbajtjen e identitetit të tyre kulturor e gjuhësor. Leximi i librave në gjuhën amtare ndihmon emigrantët të mbajnë të gjallë lidhjen me vendin e origjinës, zakonet, traditat dhe historinë e tyre. Librat në gjuhën amtare ndihmojnë në zhvillimin e fjalorit, aftësive të të lexuarit dhe të të shkruarit në gjuhën e tyre. Librat që ne kemi sjellë në këtë bibliotekë përmbajnë tregime që përçojnë vlera si ndershmëria, respekti, puna e ndershme, familja, etj. Këto ndihmojnë në edukimin moral të lexuesve, sidomos të rinjve, theksoi ndër të tjera zonja Arjana Fetahu Gaba.
Kryetarja e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë Dr. Yllka Filipi në kumtesën e saj “Vështrim i thelluar mbi romanin “Kush na mallkoi?” u shpreh se romani i shkrimtares Age Ivezaj, është një xhevahir demografik që dëshmon autoktonësinë e popullit shqiptar në shekuj në trojet e veta. Narracioni i zhdërvjellët në këtë vepër nis me jetën e përfundon me vdekjen njësoj si një segment ekzistencial i kufizuar nga të dy anët me fillimin dhe fundin e një sage kombëtare të limituar në kohë, por të shtrirë pafundësisht në vazhdimësi. Simbolika e vdekjes që dominon në vepër mbetet ende e paqartë dhe hermetike njësoj si terri që mistershëm fton yjet në lojën e shenjtë e të shkurtër të jetës. Kjo tendencë si qasje për të ndriçuar këtë lënde letrare zgjon vemëndjen e studiuesve, si në ritualin enigmatik që sjell thelbi i romanit bërthama e të cilit ngjizet nga rrahjet e zemrës së një dashurie të ndaluar me nëntëkst semantik tendencialisht të palidhur, po aq edhe në një vibrim shpirtëror tepër të guximshëm, tha ndër të tjera Dr. Filipi.
Shkrimtari dhe studiuesi Dr. Bexhet Asani në kumtesën “Saga e malësorëve në një roman” dhe “Një buqetë lulesh plot mall dhe atdhedashuri” theksoi se romani “Kush na mallkoi..?!” i shkrimtares Age Ivezaj, vjen në kohën kur te populli shqiptar shpërngulja kishte arritur kulmin. Këto pesëdhjetë vjet jo vetëm që u zbrazën fshatra të tërë, por u zbrazën edhe qytete kudo në trojet etnike shqiptare. Shpërngulje kaq masive nuk kishte përjetuar populli ynë që nga shekulli XV, që nga Moti i Madh, pas vdekjes së Gjergj Kastriotit Skënderbeut. Romani “Kush na mallkoi…?!” i Age Ivezajt do të mbetet një dokument faktografik i realitetit të hidhur shqiptar, pasqyruar në aspektin letraro- artistik dhe estetik. Mbase, edhe mund të mbeten edhe si dëshmi e kohës së ekzodit të shqiptarëve, nga ajo treve shqiptare prej nga vjen edhe autorja e këtij romani.
Kryetari i Aleancës Shqiptare të New Jerseyt z.Alban Gaba në bashkëpunim me Bibliotekën Publike të Garfield nderuan me Certefikatë Mirënjohjeje patriotët
Pjetër dhe Liljana Gashi për kontributin e tyre të shkëlqyer në komunitetin shqiptar në New Jersey.
Studiuesja e letërsisë Arjeta Kotrri – Ferlushkaj në kumtesën “Letërsia si mision” theksoi se duke qenë se kemi të bëjmë me letërsi qëllimore dhe shqetësimi autorial është përcjellja e mesazhit më shumë se sa lëvrimi tekstit në vetvete, amaneti i venë në kujtesën e Lekës nga të parët e tij godet drejt e në plagë. Ky paragraf ka histori, ka mirënjohje e falënderim, ka mesazh filozofik për jetën, ka dashuri të madhe për atdheun dhe ka gjithashtu shumë dhimbje. Pikërisht, përmes ndërthurjes së këtyre përjetimeve, autorjakërkon të arrijë të përçojë tek lexuesi mesazhet e saja tëmirëpeshuara dhe të identifikuara që në kapitullin e parë. Citojmë: “Amanet këtë tokë! Çdo gur e cep është larë me gjak nga tëparët tanë. Armiqtë kanë qenë të shumtë, na kanë pushtuar, por ne gjithmone kemi luftuar dhe kështu kemi mbijetuar. Jemi bërë edhe më të fortë, bash si këto gurë e këto shkrepatë maleve tona që na rrethojnë. Edhe nëna më ka thënë: jemi betuar se kurrë nuk do ta braktisim këtë tokë. Tokaështë e jona e ne, jemi të kësaj toke, jemi NJË dhe tëpandarë.”
Studiuesi Prof. Besim Muhadri në kumtesën “Vështrim kritik mbi përmbledhjen poetike “Pikëllim dhe shpresë” të Age Ivezaj” nënvizoi se poezia e Age Ivezajt është një thirrje e brendshme që vjen nga thellësia e mallit për atdheun dhe përvijon një ndërthurje të natyrshme mes dhembjes dhe shpresës. Në tërësi,
“Pikëllimi i shpresës” është një vepër që ruan identitetin ndërmjet vargut dhe nje dëshmi se fjala poetike mbetet strehë e qëndrueshme për kujtesën dhe njenjën, sidomos në kohë kur atdheu është larg, por gjithmonë i pranishëm në shpirt.
Poetja Arjana Fetahu Gaba emocionoi të gjithë pjesëmarrësit teksa recitoi poezinë
“Dëshira e mërgimtarit” shkëputur nga vëllimi poetik “Pikëllim dhe Shpresë” të autores Age Ivezaj Gjokaj.
Në analizën e titulluar: “Narracion i pikëllueshëm për fatin e keq në dashuri dhe emigracionin apo murtaja e bardhë për shqiptarët”, shkrimtari Mëhill Velaj emocionoi të pranishmit bashkë me djalin e Tomë Gjokaj, Palin dhe ka shkruar në kumtesë se fuqia narrative e Age Gjokaj – Ivezaj në romanin “Kush na ka mallkuar” ka një shtrirje shumë dimensionale duke u nisur nga jeta familjare, fisnore, krahinore e deri te ballafaqimet më ekzistenciale ekonomike e shoqerore ku individi i gjendur në mes të dilemes të heqi dorë nga e kaluara atdheu e familja detyrohet ta shkëpusë të kaluarën e tij nga shkaqe e rrethana demoniake të presionit politik. Ky roman është rrëfim i tronditjeve të mëdha që endezohen here rreth mergimit e here rreth vuajtjes, dashurisë, pësimit, vdekjes, e shpresës, tha ndër të tjera shkrimtari Velaj.
Në fjalën e mirënjohjes e falënderimit autorja Age Ivezaj Gjokaj theksoi se ky promovim është një përjetim i veçantë shpirtëror që më jep kurajo dhe frymëzim për rrugëtimin tim të mëtejshëm krijues. Vlerësimi nga kolegët është një nder për mua, motivim i madh që më jep forcë për të zgjeruar horizontin krijues. Veprat që po prezantoj sot janë një reflektim i këtyre përvojave, ndjenjave dhe mendimeve që kanë lindur gjatë shumë viteve. Çdo faqe është shkruar me dashuri e kujdes. Romani “Kush na mallkoi” ka të bëjë me shpërnguljet masive të shqiptarëve nën Mal të Zi dhe ish Jugosllavi në përgjithësi. Edhe pse ngjarja në roman zhvillohet në dy kontinente, lexuesi mund të jetë nga cili do vendbanim shqiptarë e ti duket se kjo dhimbje është identike dhe është përjetuar njësoj edhe në fshatin ose qytetin e tyre. Përmbledhja poetike “Pikëllim dhe Shpresë” është një vëllim poezish që jane krijuar gjatë një periudhe të gjatë kohore, këtë përmbledhje poezish ia kam dedikuar vëllait tim të ndjerë, Tomë Kolë Gjokaj, që vdiq shumë i ri, por la pas vepra te medhaja që nuk harrohen kurrë. Po e lexoj dedikimin që ia kam bërë vëllait tim. Me dashuri dhe respekt të pafund, kujtojë guximin dhe shpirtin tënd të pathyeshëm! Ky libër është një testament i dashurisë sime për ty dhe një kujtim i përjetshëm i kontributit tënd të jashtëzakonshëm për kauzën tonë kombëtare. Sakrifica jote e madhe dhe ndjenja e thellë e detyrës ndaj vendit janë një burim frymëzimi për të gjithë ne dhe atyre që të kanë njohur. Edhe pse nuk je fizikisht mes nesh, prania jote jeton në çdo faqe të këtij libri, tha shkrimtarja Age Ivezaj Gjokaj.
Ky aktivitet i shkëlqyer kulturor e atdhetar u ndoq dhe në mediat e Tiranës përmes lidhjes direkte falë gazetarit dhe analistit të shquar Denion Ndrenika.