Analizë nga Rafael Floqi
Në vitin 2022, SHBA-ja filloi të përballej me një shpërthim të jashtëzakonshëm të gripit të shpendëve (H5N1), i cili ka pasur një ndikim të thellë në industrinë e ushqimit dhe ka çuar në një krizë të furnizimit me vezë. Në mesin e këtij shpërthimi, fermerët janë të detyruar të therin miliona pula çdo muaj për të parandaluar përhapjen e virusit dhe mbrojtur shëndetin e grupeve të tjera të shpendëve. Ky proces ka rezultuar në një mungesë masive të vezëve, çka ka çuar në një rritje drastike të çmimeve për konsumatorët, por demokratët e kanë kthyer këtë në akuza politike ndaj Trump një javë pasi mori detyrën.
Demokratët sulm Trumpit për vezët
Çmimi i vezëve ka bërë bujë në politikën amerikane, me Demokratët që e fajësojnë ish-Presidentin Trump për rritjen e kostos, ndërsa ai dhe mbështetësit e tij e kanë drejtuar gishtin ndaj administratës Biden. Në këtë kontekst, çmimi mesatar i një duzinë vezësh ka arritur në 4,13 dollarë në dhjetor 2024, duke u rritur me 37% krahasuar me vitin e kaluar. Kjo ka nxitur një debat të nxehtë, me Demokratët që akuzojnë Trump për mos vepruar në menaxhimin e inflacionit të ushqimeve, ndërsa administrata e Shtëpisë së Bardhë vazhdon të fajësojë politikën inflacioniste të qeverisë së kaluar.
Për më tepër, çmimet e vezëve janë një nga shkaqet kryesore të fushatës politike të Trumpit, duke ofruar një mundësi për kritikët të sulmojnë politikën e tij. Pavarësisht përpjekjeve të dy palëve për të fajësuar njëra-tjetrën, realiteti i tregut mbetet i komplikuar, me një kombinim faktorësh të tjerë që ndikojnë në çmimet e ushqimeve, përfshirë inflacionin e periudhës post-COVID dhe kërkesat e ndryshme të konsumatorëve. Duke pasur parasysh parashikimet që çmimet e vezëve mund të rriten edhe më shumë gjatë vitit 2025, problemi i çmimeve të ushqimeve vazhdon të jetë një çështje e nxehtë dhe shumë e diskutuar në politikën amerikane.
Megjithatë, sipas një grupi demokratësh të Kongresit të udhëhequr nga Senatorja e Massachusetts. Elizabeth Warren, Trump e ka kaluar javën e tij të parë në detyrë tepër i fokusuar në prioritete të tjera, si “deportimet masive dhe falja e sulmuesve të 6 Janarit .”
“Veprimi juaj i vetëm për kostot ishte një urdhër ekzekutiv që përmbante vetëm përmendjen më të vogël të çmimeve të ushqimeve dhe jo një politikë të vetme specifike për t’i ulur ato,” shkruan Warren dhe 19 ligjvënës të tjerë demokratë të dielën në një letër drejtuar presidentit. “Amerikanët po kërkojnë nga ju të ulen çmimet e ushqimeve.”
Në përgjigje, sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë Karolin Leavitt vazhdoi të fajësonte ish-presidentin Joe Biden të martën, duke thënë se “ne kemi parë rriten e kostove t gjithçkaje – jo vetëm vezët; proshuta, ushqimet, benzina - [rriten] për shkak të politikave inflacioniste të administratës së kaluar.”
Po pse vezët janë befas tema e nxehtë në Uashington, D.C.? Dhe çfarë – nëse diçka – mund të bëhet për t’i bërë ato më të lira?
Gripi i Shpendëve dhe Kriza e Vezëve
Fermerët në mbarë vendin janë përpjekur të mbajnë shëndetin e tufave të tyre në nivele të larta për të parandaluar përhapjen e gripit të shpendëve, i cili shpërndahet lehtësisht nga zogjtë e egër. Edhe pse disa masa janë ndërmarrë për të kontrolluar përhapjen e virusit, përfshirë dezinfektimin e mjeteve dhe krijimin e barrierave ndaj shpendëve të egër, ky grip është i vështirë për t’u kontrolluar. I gjithë ky proces ka çuar në një rritje të konsiderueshme të çmimit të vezëve.
Efekti i Çmimeve të Larta të Vezëve dhe Mungesa në Dyqane
Në disa pjesë të SHBA-së, blerësit tashmë po paguajnë më shumë se dyfishin e çmimit të zakonshëm për vezët. Kjo ka bërë që disa dyqane ushqimore të vendosin kufizime në sasinë e vezëve që mund të blihen nga konsumatorët, duke e bërë më të vështirë për njerëzit të sigurojnë këtë produkt të përditshëm. Në qytete të tilla si Minneapolis, konsumatorët janë të shqetësuar se vezët, dikur një burim i zakonshëm dhe i lirë ushqimi, tani janë bërë një produkt i shtrenjtë që e ka bërë më të vështirë për familjet të përballojnë koston e ushqimit të përditshëm.
Në një supermarket të madh, çmimi për një duzinë vezësh organike dhe të pa kafaz është rritur ndjeshëm, duke u shitur për 6.19 dollarë, ndërkohë që vezët e zakonshme janë shitur për 4.49 dollarë. Ky ndryshim i madh i çmimeve është rezultat i rritjes së kostove të prodhimit, mungesës së furnizimit dhe ndryshimeve në ligjet e vezëve pa kafaz në disa shtete.
Pse Gripi i Shpendëve është i Vështirë për t’u Kontrolluar në një javë
Një nga arsyet kryesore që gripi i shpendëve është i vështirë për t’u kontrolluar është se ai shpërndahet kryesisht nga zogjtë e egër, të cilët nuk sëmuren kur bartin virusin, por mund ta përhapin atë lehtësisht. Kjo përhapje natyrale është një sfidë e madhe për fermerët dhe autoritetet shëndetësore. Për më tepër, shpërthimi i gripit të shpendëve ka vazhduar gjatë gjithë vitit 2022 dhe 2023, duke krijuar një cikël të pafund infeksionesh që ka ndikuar në furnizimin me vezë dhe ka shtuar çmimet.
Në këtë situatë, duhet të merret parasysh gjithashtu fakti që nuk është e mundur të vaksinohen miliona pula dhe se çdo masë për të parandaluar përhapjen e gripit kërkon burime të mëdha financiare dhe burime të tjera. Edhe pse shumë fermerë kanë investuar në teknologji dhe masa mbrojtëse si larje automjetesh dhe përdorimin e lazerëve për të dekurajuar zogjtë e egër, këto masa janë të kushtueshme dhe nuk garantojnë një rezultat të menjëhershëm.
Masat dhe Përpjekjet për Të Zgjidhur Krizën
Qeveria federale dhe Departamenti i Bujqësisë kanë ndërmarrë hapa për të mbështetur fermerët që janë goditur nga shpërthimi i gripit të shpendëve, duke ndihmuar financiarisht ata që janë detyruar të therin miliona pula për të parandaluar përhapjen e virusit. Kjo ka përfshirë shpenzime të mëdha për kompensimin e fermerëve për humbjet e tyre, por kjo ende nuk ka arritur të zgjidhë problemin kryesor të mungesës së vezëve dhe çmimeve të larta.
Fermerët po përpiqen gjithashtu të zvogëlojnë rreziqet duke krijuar kushte më të sigurta për shpendët e tyre dhe duke ndihmuar punëtorët që të zbatojnë masa të rrepta higjiene. Përpjekjet për të parandaluar përhapjen e gripit të shpendëve përfshijnë gjithashtu teste të shpeshta dhe izolimin e kafshëve të sëmura, si dhe përdorimin e teknologjisë për të monitoruar dhe kontrolluar çdo shpërthim të mundshëm.
Çfarë Mund të Pritet për të Ardhmen?
Me që çmimet e vezëve dhe të produkteve të tjera të qumështit dhe mishit kanë vazhduar të rriten, është e paqartë se kur dhe si do të ndalet ky cikël i përshkallëzuar i krizës. Disa ekspertë sugjerojnë se për të stabilizuar çmimet dhe për të parandaluar një krizë më të thellë të furnizimit, mund të jetë e nevojshme të miratohen masa të tjera të kontrollit dhe të mbështetjes financiare për fermerët dhe për konsumatorët.
Sidoqoftë, ndikimi i gripit të shpendëve do të vazhdojë të shtrihet në të ardhmen e afërt, dhe ndoshta gjatë gjithë vitit 2025, derisa të arrihen nivelet e zakonshme të furnizimit dhe stabiliteti i çmimeve.
Dhe natyrisht Trump nuk mund ta ndalë gripin, me një urdhër, egg-zekutiv.