NGA ALFONS GRISHAJ/ DIELLI/

            Të gjithë ata që kanë mbajtur kanarina dhe gardalina në kafaz kanë vënë re një gjë shumë domethënëse, që,  kur njerëzit në grup kanë  bisedime të nxehta, ato cicërojnë më tepër se kurrë. Kjo për arsye se zogjtë  nuk e durojnë dot zhurmën e kuvenduesve në ekstazë se u duket kakafoni e tmerrshme. Zogjtë sikur u thonë: “O njerëz, jeni të shëmtuar, mizorë e grindavecë! Kokëbosh…! Nuk mund t’ ju dëgjojmë fare!” Dhe kur “njeriu” është moskokëçarës ndaj sjelljes së tyre, sjelljen e çuditëshme e kthejnë në një protestë vetëvrasëse, egërsohen deri në atë shkallë sa vetshkulin puplat, fillojnë “grevë urie”  deri në akt sublim. 

            Kujdestarët e mirë të shpendëve e kuptojnë menjëherë protestën dhe e korigjojnë pakujdesinë me një rregull shembullor për të mos u përsëritur më. Kurse paranojakët, përpiqen për t’i vënë në gjumë shpendët duke i mbuluar me vello të errët, biles dhe duke i kërcënuar për t’i nxjerrë jashtë: “Pushoni! sh…!, ose ju flaka jashtë të ngordhni në akull!”

            I tillë është njeriu paranojak, padron deklamativ i tokës dhe i ajrit, që nuk dëgjon cicërimat e pastra. Ai nuk kuptohet dot gjatë fazës prodromale. Nuk kontrollohet dot as me rezonanca magnetike. Po dallohet në fazën aktive, nëpërmjet sjelljes së përditshme,  pozicionit që i beson, bisedave, skripteve etj. Mentaliteti i sëmurë ia verbon panoramën reale në sensin deobjektiv.   

            Si  për shembull: 

            Një bujk në fushë e quan veten  arkitekt  në  ndërtim. 

            Një peshkatar e quan veten gjuetar pylli. 

            Një këngëtar melodioz mendon se zëri është dije dhe jo dhuratë, duke e ngatërruar dhuratën argëtuese si filozofi, dhe pa e kuptuar se midis akustikës së zërit dhe mendimit të thellë, ka një oqean në mes. 

            Një doktor patolog paraqet studimin: “Zhvendosja e pllakave tektonike në shëmbjen e ndërtesave shekullore.”

            Sipas shembujve të shkurtër që përmenda më lart, paranoja është treguesi që i jep mundësinë peshkatarit të gjuajë me kallam në pyllë, bujkut të krekoset si arkitekt i ndërtesave postmoderne, këngëtarit të shfaqet si filozof në avullin e ahengut…, doktorit patolog,  të paraqitet si gjeni në sizmologji.

            Në këtë këndvështrim, shpendëve u mbeten dy detyra , e para , t’ua lëshojnë  vendin shqiponjave për të ndërgjegjësuar paranojën . E dyta  ,  të shijojnë ozonin duke kundruar nga lart sfumimin e “arkitekturës postmoderne” të bujkut, transformimit e zërit të këngëtarit në “filozofi progresive”,  peshkatarin  si “gjuajtës i lëmyshkut në pyll”, dhe… doktorit,  vorraxhi modern!