Sokol Paja/

Çdo rrëfim mbi ferrin komunist dhe vuajtjet që përjetuan shqiptarët për gjysmë shekull nën terrorin komunist, është një nevojë, përgjegjshmëri, lehtësim dhe paqe për shpirtrat e lënduar, për zemrat e thyera e jetët e humbara padrejtësisht. Çdo rrëfim është rikthim dinjitoz në kohë dhe hapsirë, është ritakim me të shkuarën, me kohën, me vetveten, me ferrin, me vdekjen, me dëshpërimin, me vuajtjen, me frikën, me përndjekjen, me ankthim, me historinë, me qëndresën, me lirinë. Mbi të gjitha rrëfimet mbi ferrin komunist shqiptar, janë rrëfime guximi, shprese dhe lirie. Profesor Eris Rusi dhe shqiptaro-amerikani Beqir Potka kanë sjellë para lexuesit shqiptar një kryevepër letrare në rrafshin historik, analitik, letrar, psikologjik dhe shkencor.

“AMERICAN DREAM” përfshin jetën e një të riu shqiptar nga skëterra komuniste e Shqipërisë totalitariste drejtë majave të biznesit në tokën e premtuar në Amerikë. Nëpërmjet rrëfimeve autentike, libri përveç se rrëfen Shqipërinë komuniste që sipas Beqir Potkës ishte e zymtë, e trishtë, e lodhur, e uritur, e pangrënë, politike, komuniste, hakmarrëse, përshkruan detaje rrënqethëse të arratisjes nga ferri komunist, qëndrimi në kampin e refugjatëve në Greqi dhe fluturimi për në tokën e ëndrrave në Amerikë.

Libri ka vlera të mëdha historike, letrare e sociale.

Libri vë në epiqendër të hyrjes panoramën sociale të një familjeve në Lavdar të Korçës dhe marrëdhënia e re që pushteti komunist vendosi me shqiptarët: grabitje dhe shtetëzim, përndjekje, pranga dhe burgim. Arratisja e Beqir Potkës vjen si pasojë e një zemërimi të heshtur, gjithnjë e në rritje, si kundërshti ndaj barbarizmës bolshevike e qeverisjes komuniste mbi shqiptarët sidomos mbi familjet e pasura e patriotike. Gjëma e pakuptitë e grabitjes së pronës e pasurisë familjare prej komunistëve, ishte kryefjalë e bandës shtetërore që grabiti e masakroi shqiptarët për afro 50 vjet. Teksa rrëfehet mister Potka në libër, kupton me detaje mllefin e mbrujtur brenda shpirtit të njerëzve, shtypjen prej regjimit, padrejtësitë, pakënaqësitë, dëshpërimin e papërmbajtshëm të njerëzve që donin dhe ëndërronin lirinë.

Në regjimin diktatorial shqiptar që siç thotë mister Potka “qeniet njerëzore, nuk kishin asnjë vlerë në sytë e regjimit komunist”, sistemi Stalinist duke u mohuar çdo liri e të drejtë thelbësore njerëzve, tentoi që nëpërmjet heqjes së lirisë së besimit të dehumanizonte njerëzit, ti shndërronte në kavie pa besim, pa pronë, pa liri , pa të drejta. Libri paraqet të dhëna historike për Korçën e pas luftës ku “Organet e Mbrojtjes së Popullit” u kishin rrëmbyer 400 kg flori dhe 48 mijë napolona ari familjeve të pasura korçare. Mizoria komuniste e një epoke të dhunshme u kthye në sistem qeverisës. Zemërata ndaj regjimit kriminal të Enver Hoxhës për Beqir Potkën filloi me arrestimin e babait Ymerli Potka.

Libri përshkruan me detaje dhe ndjenjë të fortë ankthin e humbjes, klithmat, pasigurinë, brengat, dhimbjen, lotët, trishtimin, mjerimin, qendresën, vuajtjet, mërzinë, urinë, mllefin, revoltën shpirtërore dhe mizerjet komuniste.

Depersonalizmi i qënies njerëzore në regjimin diktatorial shqiptar, prangosja, dhuna, burgosja dhe shkatërrimi fizik e mendor që shumë shqiptarë si Ymerli Potka kaluan mbi trupin e shpirtin e tyre e kthyen Shqipërinë në shtetin burg, ferrin për të gjallët e burgosur, e burgator për të gjallët e “lirë”.

Në bashkëbisedim me profesor Rusin, mister Potka rrrëfen me detaje jetën e tij aktive dhe profesionale si përkthyes për emigracionin amerikan, burgjet, spitalet, Kryqin e Kuq etj. Libri është i mbushur me rrëfime shumë të ndjera poetiko-estetike e melankolike për jetën, lirine, ëndrrat, suksesin dhe dashurinë. Libri ka shumë ndjenjë, shumë ngjyra, shumë shpirt brënda çdo vargu të rrëfyer imtësisht. Libri gjithashtu përshkruan vuajtjet dhe sakrificat e Nënës së tij Feruze për të rritur familjen pa baba në shtëpi, sakrificat familjare dhe gjëndjen sociale e politoko-shoqërore të shqiptarëve në diktaturë.

Libri është një kombinim magjik; gërshëtim i së shkuarës në rrëfimin e të tashmes dhe i të tashmes që kalon menjëherë në sfondin e së shkuarës e bëjnë rrëfimin unik, një udhëtim të shpejtë dhe të shpeshtë në kohë, hapsirë dhe histori. Libri të rrëmben me ankth në çdo paragraph. Paraqet dilema dhe ankth ekzistencial, frika e arratisjes dhe fluturimi drejtë botës së lirë, arratisja si fakt i pakthyeshëm, frika e vdekjes në horizont, vëgimi i Perëndisë në situata dramatike, dialogu dhe monologu me veten janë një rrëfim kryevepër i dilemës mes jetës dhe vdekjes, lirisë dhe prangave. Është shumë e veçantë sesi Potka nuk fuk flet kurrë me urrejtje për egërsinë e shëmtitë e komunizmit, por mëshirues dhe falenderues ndaj njerëzve që e kanë ndihmuar dhe ndryshuar jetën në rrugëtimin e gjatë të jetës së tij. Rikthimi në atdhe është një rrëfim i veçantë që “heroi i pavdekur” sjell për lexuesit panoramën në fund të komunizmit shqiptar. Libri paraqet gjithashtu çaste të dhimbshme të vdekjes së vëllait Jetnorit ku shpirti i përpëlitet dhe zemra i mer flakë prej humbjes së pakthyeshme.

Në Amerikë Mister Potka shprehet se “Parimet e imzot Fan S. Nolit më kanë frymëzuar dhe më kanë drejtuar që të bëhem ky që jam. Sikurse Remzi Barolli, njerëz të mëdhenj, me shpirt të madh”. Mister Potka rrëfen në libër detaje sesi me parimin “Vriti me mirësi- Kill them with kindness” arriti të bëhej një biznesmen i suksesshëm në tregtinë e qilimave të shtrenjtë.

Një kapitull të veçantë në libër Mister Potka ia dedikon bashkimit me Federatën Panshqiptare të Amerikës “Vatra” që është një strehë e shkëlqyer e kulturës, traditës dhe historisë shqiptare dhe pjesëmarrja aktive në riatdhesimin e eshtrave të Faik Konicës. Libri i kushton një rëndësi të veçantë edhe mikpritjes në Shtetet e Bashkuara të Amerikës të vëllëzërve shqiptarë nga Kosova pas luftës së përgjakshme të regjimit gjenocidal të Millosheviçit. Detaje të jetës së bukur familjare e suksesit personal, përmbyllin rrëfimin e gjatë e brilant, të sjellë mjeshtërisht për lexuesin e gjerë.

Në bisedën me profesor Eris Rusin, mister Potka tregon me zemër sesa i ka munguar Shqipëria gjithë këto vite e sa fort e ka dashur atë nga larg, e kombinuar kjo me dëshirën e përjetshme për të kontribuar për tokën dhe plotësinë e shpirtit të tij, atdheun, pasi sipas mister Potkës, madhështia e njeriut është kur ai lidhet me tokën e tij. Shqiptaro-amerikani Beqir Potka na ka sjellë në mënyrë shumë të veçantë një rrëfim për jetën e tij ku siç thotë profesor Rusi: “jeta e njeriut është një mister i magjishëm, ku dallgët e fatit përkunden gjithë shkumë nga era që fryn prej Perëndisë”.