….MBAJENI LART KËTË FLAMUR SE ËSHTË SHPRESA DHE MBUROJA E SHQIPTARËVE TË AMERIKËS!
– FAN S. NOLI- KOLË TROMARËS: ”Kuvendi i nderçëm më urdhëroj me votën e tij , t’ju jap në dorë këtë Flamur, këtë vulë, këtë arkë, këto zyra dhe drejtimin e punëve të Federatës Pan shqiptare të Amerikës ”Vatra”…. Mbajeni lart këtë Flamur, se është gazi, shpresa dhe mburoja e Shqiptarëve të Amerikës!…
KOLË TROMARA- FAN S.NOLIT: “Ju jap besën, që Flamurin e Federatës do ta mbaj lart dhe do ta ngre më lart….E di që ky Flamur përfaqëson VATRËN, monumentin e shkëlqyer, që ngritën punëtorët tanë të Amerikës me dashuri, me durim, me djersë, me lot e me shpresë….”
Nga Dalip GRECA*
Nga përvoja shekullore e Federatës Pan Shqiptare të Amerikës VATRA vijnë mësime me vlerë për drejtuesit e Vatrës dhe organizatorët e Kuvendeve. Një moment i veçantë ka qenë ballafaqimi i kandidaturave konkuruse për kryetarët, kur ka më shumë se sa një kandidat me qëllim shmangien e përplasjeve.
Dihet se çarja e parë dhe më e madhe e Vatrës ishte në vitin 1917(I dyti pas Kuvendit te vitit 1936), që u parapri nga debatet mes dy kandidatëve potenciale në Kuvendin pararendës të Korrikut 1916-; Fan S. Noli dhe Kristo Dako. Komisioni që drejtonte atë kohë Vatrën, para se të fillonte Kuvendi, i mori të dy në intervistë për të parë nëse mund të bashkëpunonin ata të dy, nëse njeri fitonte postin e kryetarit përmes votave? U intervistuan veç e veç. Në Fillim Noli e më pas Dako. Të dy, përjashtonin njeri-tjetrin në komisionin e ardhshëm drejtues. Pra s’kishte mundësi bashkëpunimi, si të fitonte per kryetar Noli apo Dako . Më pas ata e gjetën fjalën me njeri-tjetrin, por Komisionit nuk iu mbush mendja se bashkëpunimi do të ishte i frytshëm, kështu që gjetën një kandidat i tretë, Kolë Tromara, i cili fitoi postin e kryetarit, ndërsa ata të dy u përfshinë ne Komision drejtues, por edhe aty nuk shkuan mire dhe erdhi ndarja e grupimit Dako-Qiriazi, që çuan në krijimin e një organizatë të re –Partisë Politike.
***
Një përvojë tjetër nga e shkuara e largët egziston edhe për solemnitetin e ndërrimit të kryetarëve, mes atij që e dorëzon detyrën dhe të riut që e merr , por që fatkeqsisht prej dekadash nuk organizohet dhe nuk aplikohet më. Dikur ka egzistuar formula e marrjes dhe dorëzimit të detyrës së kryetarit. Ata që ishin në krye të Vatrës mendonin se si ta organizonin sa më mirë momentin ceremonial. Ceremonia ishte e atillë që synonte të shtonte frymën e bashkëpunimit të pas Kuvendit dhe të mos kishte qejfmbetje mes atyre drejtuesvë që iknin dhe atyre që vinin. Ky moment përshkohej nga emocione dhe ndiqej me seriozitet nga masa e vatranëve delegatë. Interesant është ceremonia e përcjellë nga gazeta “Dielli”, 10 Korrik 1916, kur përshkruhet momenti i dorëzimit të detyrës nga kryetari paraardhës tek kryetari i sapozgjedhur.Ia vlen që ta sjellim këtë kronikë për vlerat aktuale për Komisionet që drejtojnë Vatrën, veçanërisht pas asaj që ndodhi pas Kuvendit të 2017-ës, ku dorëzuesi I detyrës nuk njeh marrësin pasardhës.
…Komisioni që drejtoi Vatrën për motet 1915-1916 dhe ai që mori detyrën për motet 1916-1917, u takuan pas Kuvendit që i zhvilloi punimet nga 2-5 Korrik, për të dorëzuar dhe marrë detyrën me veprimtari ceremoniale. Dy Komisionet ishin vendosur ballpërballë. U panë nga afër e me imtësi të gjitha rekordet, financiare dhe ato të inventarit. Ia vlen të theksojmë se merrnin rëndësi të jashtazakonshme dorëzimi për Komisionin e ri nga Komisioni i vjetër, por sot fatkeqsisht janë procedura të harruara, për të mos thënë se një pjesë e dokumenteve mbahen ende nëpër shtëpi.
Gjatë ceremonisë dorëzoheshin tek komisioni i ri: Flamuri i Vatrës, Vula e Federatës, librat e Bankës, rekordet e zyrës me iventarin, dhe gjithçka firmosej në një ceremoni shumë solemne, ku dominonin edhe fjalimet patriotike.
Kryetari dorëzues i asaj kohe ishte Fan S. Noli. Ai ia dorëzoi detyrën kryetarit pasues Kol Tromara. Dorëzimi u krye me seriozitetin më të madh; dorëzohej gjithçka ishte marrë një mot më parë, duke mbajtë dhe një fjalim solemn pranë Flamurit.
Ja fjalimi i Fan S. Nolit drejtuar kryetrait të zgjedhur nga Kuvendi I vitit 1916, Kolë Tromara: ”Kuvendi i nderçëm më urdhëroj me votën e tij , t’ju jap në dorë këtë Flamur, këtë vulë, këtë arkë, këto zyra dhe drejtimin e punëve të Federatës Pan shqiptare të Amerikës ”Vatra”. I bindur tek zëri i popullit, po mbaronj dëshirën e tij me një gëzim të patreguar se pata rastin nga bashkëpunimi i motit që shkoi të kuptoj që karakteri dhe patriotizmi juaj janë në lartësi të shkallës së madhe me të cilën ju nderoi mbledhja e kryetarëve.
Këtë Flamur që e mbanja unë vjet,- dhe Ju vinit pas, -do ta mbani sivjet ju, dhe unë do t’ju vij pas, por s’ka rëndësi se kush heq udhën përpara dhe kush vete pas, e rëndësishme është që Flamuri të valonjë gjithnjë i nderuar dhe i lavdëruar përparar nesh dhe Vatra të jetë e bashkuar…
Mbajeni lart këtë Flamur, se është gazi, shpresa dhe mburoja e Shqiptarëve të Amerikës…..Mbajeni lart këtë Flamur se thërret si me trumbeta qysh mund të organizojmë shoqërinë Shqiptare më të fortë, si të punojnë për atdhe punëtorët tanë të përunjur e të paditur, por të nxehtë dhe të flaktë nga zemra dhe nga shpirti, qysh mund ta themelojnë arkën shqiptare, shoqërore më të pasur, punëtorët tanë të varfër por të pasuruar nga bashkimi dhe të fisnikëruar nga veprat e tyre të çmuara Kombëtare….Mbajeni lart këtë Flamur se është Flamuri i së vetmes shoqëri shqiptare, nën të cilën mund të punojmë lirisht për shpëtimin e Atdheut.
Bota shqiptare e tërë i ka kthyer sytë tek ky Flamur si Athinakët e vjetër tek flamuri i anijes së Theseut kur kthehej nga Kreta. Bëni nën hijen e tij atë punë, luftoni nën hijen e tij dhe fitoni atë luftë që pret prej jush “Kombi” i tërë…
Kthejani prapë Kuvendit këtë Flamur më të fortë, më të nderuar, më të lavdëruar, më të lumturuar, të kurorëzuar me dafinat e një Shqipërie të çliruar e triumfante, të bekuar e të shenjtëruar, me lotët mirënjohëse të pleqëve, të burrave, të grave dhe të fëmijëve të vendit të vjetër të Pirros , të Kostandinit të Madh, e të Gjergj Kastriotit.
Dalshi Faqebardhë!
Fjalimi i Nolit u duartrokit dhe fill pas tij, ka ardhë përgjigja e Kryetarit të sapo zgjedhur, Kol Tromara, sipas kesaj formule patriotike me plot emocione e dhënie bese për vazhdimsi:
I shkëlqyer atdhetar,
Vulën, arkën dhe zyrat që kini mirësinë që të më dorëzoni, pas vendimit të Kuvendit të ndershëm, do t’i ruaj besnikërisht dhe do t’i përdor si ta dojë nderi i Atdheut dhe si ta gjejmë të mirën së bashku me shokët.
Ju jap besën, që Flamurin e Federatës do ta mbaj lart dhe do ta ngre lart e më lart.
E di që ky Flamur përfaqëson VATRËN, monumentin e shkëlqyer, që ngritën punëtorët tanë të Amerikës me dashuri, me durim, me djersë, me lot e me shpresë. E di që ushtarët dhe zyrtarët e këtij Flamuri do të bëjnë një nga betejat më të forta, nga të cilat varet shpëtimi i Atdheut.
E di që sot Shqipëria e shkelur dhe e mbytur në gjak s’mund të flasë as mund të mbrojë veten e saj, dhe që Federata është e vetmja që mund të ngrejë zërin për Të, dhe ta shpëtojë nga mjerimet e tanishme dhe nga robëria e nesërme.
Posa të kemi një qëllim aq të shenjtë përpara, s’duhet pyetur kush heq udhën dhe kush vete pas, siç e thatë fort bukur me fjalë, dhe siç e provuat fisnikërisht me punë, po duhet të përpiqemi të gjithë vëllazërisht dorë për dore, me mendje dhe forca të bahkuara dhe t’u rrëfejmë armiqëve një ballë të pathyer dhe të pa tronditur.Vetëm të bashkuar do t’ia arrijmë qëllimit.
Pastaj e dini që këtë barrë nuk e mora përsipër se besoja se do të isha i vetëm t’nxirrja në krye, por se më siguruat, që do të bashkëpunoni me mua, Ju dhe të gjithë shokët e tjerë të ndershëm që ndodhen këtu përpara.
Besonj që me mësimet që mora si dishepulli juaj motin që shkoi, me ndihmën e Komisionit të fortë që na dha Kuvendi dhe me përkrahjen e anëtarëve të ndershëm të Federatës, do të mbrojmë këtë mot atë punë dhe do të fitojmë atë luftë, që prej nesh “Kombi” i tërë dhe që Perëndia do të na i bekojë mundimet tona të përunjëra me një Shqipëri të lirë, të madhe e të fortë!
Dalçim faqebardhë!
Boston, Mass, 10 Korrik 1916.
Komisioni i Vjetër:
Kryetar: Fan S. Noli
Nën/kryetar Kristo Kirka
Ark. Kosta Th. Ratska
Sek. Kol Tromara
KOMISIONI I RI
Kryetar Kol Tromara
Arketar- Koli Panche
Kontrollor: Fan S. Noli, Hamit Lumi, Sadik Lekdushi
Kristo A. Dako
Sekretar Loni Kristo
(Marrë nga libri në proces i autorit “DIELLI NË SHEKULLIN E DYTË”)