Me rastin e festës së kryqit të shenjtë, 14 Shtator/
Kryqi nuk mund të përmendej si një gjë e këndshme midis Romakëve, të cilët e shihnin atë si një shenjë fatkeqe , dhe siç thotë Ciceroi , njeriu i lirë nuk mund ta zinte me gojë atë fjalë.
Megjithatë ,Perandori Konstandin ia atribuoi fitoren e tij në fushat e Kuintianit , pranë urës së Milviusit, Kryqit të krishterëve , mbishkrimin e te cilit e gjejmë poshtë statujës së tij, statujë me të ciliën Senati romak e nderoi perandorin Konstandin. -Kjo sipas dëshmisë së shkruar të historianit Eusebius. Historiani gjithashtu përmend se në triumfin e tij , ai nuk ngjiti malin e Kapitolit për të ofruar dhurata dhe flijime për perënditë e rreme sipas zakonit të paraardhësve të tij , por ” përmes mbishkrimit të shquar , duke shpallur kështu fuqinë e shenjës shpetimtare të Krishtit”
Një dokumenti nga Kodinusi na siguron se Kostandini beri që kryqi , të cilin ai e kishte parë në vizionin e tij mrekullues, ngadhënjyes a lartësuar në ajër , të ngrihej madhështor në sheshin kryesor të Konstandinopojës. Ai gjithashtu ngriti në sallën kryesore të pallatit të tij në Kostandinopojë , një figurë e madhe të kryqit , ashtu si e kishte parë në qiell , dhe nga fuqia e të cilit ai kishte qenë fitimtar në betejë . Kjo, jo vetëm monograma pra, por edhe figura e kryqit ishin vendosur në Labarum dhe është e qartë nga përshkrimi i Eusebiusit por edhe nga medaljet e lashta në të cilat figura e kryqit është shumë mirë e përfaqësuar.
Figura dhe shenja e kryqit natyrisht ishin nderuar që përpara Konstandinit, nderim që ishte ardhur si rrjedhojë e asaj cfarë kishin trashëguar besimtarët dhe kisha nga apostujt. Shënjtori Efrem thotë se: ” Të krishterët lyenin ose vendosnin në dyert e tyre një kryq të çmuar dhe jetëdhënës .” Figura e kryqit gjendet zakonisht në varret e të krishterëve primitivë po ashtu.
Eusebiusi na siguron se informacionin që na ka lënë me shkrim e ka marrë nga goja e vet Konstandini i cili konfirmoi të vërtetën e tregimit të tij me një betim solemn . Ky perandor i shoqëron me fuqi dhe zë të lartë fitoret e tijpermes kësaj shenjë të mrekullueshme të Kryqit , i cili duket edhe nga mbishkrimet e ndryshme nga figura të cilat ai ngriti në vende publike si edhe nga disa medalje të cilat ai dhe pasardhësi i tij i prenë per perandorinë.
Laktantiusi , i cili ishte instruktor I Krispus Cezarit , birit të Kostandinit , ka thënë se Konstandini ia atribuoi fitoren e tij mbi Maxentiusin vizionit të mrekullueshëm të Kryqit , vision që ai e pati përpara betejës. Philostorgius , një historian Arian bashkëkohor , në fragmente të caktuara të historisë per Konstandinin, fragmente që u ruajtën nga Fotiusi , duke e përshkruar vizionin Konstandini e Kryqit në ajër , thotë se shenja qiellore zgjatej shumë gjerë në lindje me një dritë të mrekullueshme , dhe me mbishkrimin vijues:,”Përmes këtij (kryqi) sundo” . ” Në disa medalje të lashta kjo është shprehur keshtu në latinisht : “in hoc victor Eris “.
(Adaptuar nga jeta e etërve tanë, dëshmorët dhe shenjtorët e tjere kryesore , nga Rev Alban Butler, Vol IX, D. & J. Sadlier , Nju Jork, 1821 , faqe 656-657 )
Perktheu nga anglishtja: Merita Bajraktari