Nga Ndue Gjekaj*/
Ditëve te Letersisë Shqipe në Michigan për vitin 2014, iu shtua edhe një ditë me tepër, “ Dita e librit, piktures dhe fotografisë”, e cila u realizua për herë të parë në Diasporen Shqiptare të Amerikës. Ishin promovuar libra, por jo panaire si ky, ishin ekspozuar tek-tuk piktura, por jo ekspozita te plota.
Edhe më parë ishin shitur libra, por jo ekpsozuar, ishin promovuar libra, por jo diskutuar, te cilat u arriten kete radhe, ne saj te punes krijuese te komunitetit letrar dhe organizatorve.
Per kete evenimet u ekspozuan punime te etnologes dhe poetes Bora Balaj, e ardhur enkas nga Kosova me Albumin e veshjeve tradicionale shqiptare te Kosoves, nje botim luksoz pas nje pune disa vjecare te autores. Pothuajse gjithe punimet e albumit, autorja i kishte pergaditur per ekspozim ne formatin e duhur, ne te cilat vizitoret mund te shihnin qarte bukurine e vlerave estetike te ketyre veshjeve, te cilat mbajne brenda tyre historine, traditen dhe kulturen mijevjecare te etnografise shqiptare ne Kosove dhe vise te tjera shqiptare.
Shumellojshmeria e tyre dhe punmet e realizuara nen drejtimin e autores, binin ne sy te vizitorve,
Nen nje perzgjedhje dhe finese te detajuar deri ne imtesi. Ne kete ekspozite vihej re edhe perzgjedhja e njerezve per ti rekalmaur keto veshje dhe, se bashku paraqitnin denjesisht bukurine shqiptare.
Piktori i njohur Muamer Malo, i cili ka hapur disa ekspozita ne qytete amerikane ketu ne Detroit dhe per te cilin jane bere dhjetra shkrime po ne shtypin amerikan, paraqiti ne kete ekspozite te perbashket vlerat me te mira te punes se tij krijuese disavjecare. Ne punet e tij do te shihjje edhe kullen pogradecare, por edhe tablo te absurditetit dhe fantazaise me pamje nga vendi ku jetojme, te realizuara ne vaj. Mendojme se kjo lloj krijimtarie duhet ndihmuar e perkrahur, jo vetem ne kesi evenimentesh, por ne te gjitha rastet, kur autori, ne pamundesi studiosh, sic i kishim ne atdhe, detyrohet te punoj ne kushtet e veshtira te nje apartamenti.
Aktivisti i njohur Mark Prele Gjokaj, Vasel Ujkaj dhe Engjell Mena, paraqiten punimet e tyre ne artin e fotografise , te cilat kishin nje rol hsitorik per veprimtarine e komuniteit shqiptar ne Detrori dhe me gjere.
Marku dhe Vasel Ujkaj jane ndodhur gjithemone ne vendin dhe kohen e duhur, sa i perket veprimtarise patriotike te shqiptareve ne Amerike, duke i ruajtur fotografite si nje fakt i historise se mirefillte.
Vec ekspozimit kete dite u realizuan edhe promovimet e librave dhe ekspozitave te tyre.
Per librin “Perseri perseritet” e te rese nga Kosova, Qendresa Halili, ardhur posaqerisht per Ditet e Letersise Shqipe, foli Alba Xifo, e cila vuri ne dukje disa nga vecorite krijuese te saj. Vete autorja u prezantua me 6 librat e saj edhe pse vec ne moshen 23 vjecare.
Per ekspoziten etnografike te Bora Balaj, paraqitur ne kete dite, si dhe librin e saj prej nga ishin marre pamjet, foli Pjeter Jaku dhe me pas vete autorja paraqiti disa detaje te realizmit te ktyre fotove si dhe rrobave kombetare, jo vetem si nje dukuri krahinore, por si nje vlere historike e ruajtur nder shekuj.
Per librin “ Fal, por mos harro” te autorit Gjon Kacaj, folen Dr Gjeke Gjelaj dhe Rita Gjelaj te cilet vune ne dukje vuajtjen e personazhit te gjalle, Ndreke Pjetri, neper burgjet shqiptare, por edhe per faljen, si nje Institucion njerezor qe ai po realizon ne jeten e lire te pas viteve 90-te. Ndersa i riu Valentin Lumaj, theksoi punen e bere ne realizimin e vepres ne gegnisht.
Po ne kete dite u promovua edhe libri “ Ne folen e shpirtit” te autorit Pal Rakaj, nje liber me poezi dhe pershkrime per vendlindjen, familjen dhe Panfederaten e njohur “ Vatra” te Amerikes, referoi Profesor Lualsh Palushaj, me nje theksim te vecante per dobine e ketyre lloj librash biografik dhe pershkrues.
Ne fund te aktivitet Pjeter Jaku falnderoi te pranishmit dhe beri analizen e ketyre diteve.
*Redaktor kulturor i ACTV
FRESKIA E NJE TRADITE-DITET E LETERSISE SHQIPE, DETROIT 2013
Nga Rafaela Kondi/
Kur nje ngjarje kulturore kthehet ne tradite disavjecare, aty mund te gjesh perseritje te nje platforme te njohur te konceptit teresor edhe segmenteve perberese. Mirepo ne pervjetorin e 12-te te kesaj sofre letrare u shfaqen natyrshem risi terheqese, per te cilat ia vlen te krenohen komisioni organizues dhe krejt nikoqiret e Kuvend-it.
Sipas tradites, revista Kuvendi fton autore e letrare nga brenda dhe jashte Miciganit per te qene pjesemarres te nje shkembimi kulturor e shpirteror midis bashkatdhetareve ne Amerike, te njohur tashme si Ditet e Letersise.
Nese e pyesni veten, Pse ne Detroit? Pergjigjen e gjeni ne disa emra te pervecem qe mbajne peshen kryesore te aktivitetit. Por e verteta eshte se emrat si Alfons Grishaj, Kujtim Qafa, Nevruz Nazarko, Pjeter Jaku, Edmond Rakaj perbejne nje bashkim ideal te energjive shpirterore, materiale dhe intelektuale qe rralle perseritet ne komunitetet e tjera shqiptare ne Amerike. Dhe aq me pak te vazhdohet per 12 vjet rrjesht!
Me kete rast Kuvendi mblodhi prane sofres letrare pervec penave te njohura te letrave shqipe, disa debutant dhe letrar te mirepritur. Ne darken ‘jozyrtare’ me 7 dhjetor tek kafe Kuvendi ishin ulur natyrshem ne bisede shkrimtaret Naum Prifti, Fatos Kongoli, Pandeli Simsia nga Nju Jorku, dhe vajza amerikane me ‘zemer shqiptare’, Ashley Wood, se shpjeti autore e nje libri per Shqiperine. Ndersa komunikimi ne tryeze dublohej aty-ketu shqip-anglisht, ishte e qarte se nuk mund kishte pengesa gjuhesore midis artisteve te dy brezave dhe dy kulturave. Dhe vertet drejtuesi spontan i kesaj darke, e cila i paraprinte mbremjes zyrtare me 8 dhjetor, Alfons Grishaj, e ‘zuri ngusht’ secilin te pranishem qe te thoshte dy fjale pershendetje. Dhe kjo i dha shkas nje parade origjinale te ndjenjave e emocioneve te shprehura nga Elinda Marku, mprehtesise se Gjovalin Lumajt, urtesise se Don Fran Kolajt, humorit te Nevruz Nazarkos, dhe pergezimeve te pjesemarres per sukseset e Kuvendit. Mbi te gjitha verehej vetedija se ate nate secili ndihej pjese e nje dickaje me te madhe. Ky ishte manifestimi i bashkimit kulturor te shqiptareve qe gjeti shprehjen e vet ne forme te nje ‘programi te improvizuar artistik’ me krijime te disa krijuesve te pranishem dhe pastaj ne kenget qe nuk njihnin kufi etnik.
Pjese e tradites eshte ngritja e jurise qe pranon dhe vlereson te gjitha krijimet e paraqitura ne datat e caktuara. Juria e Diteve te Letersise 2013, e perbere nga Gjovalin Lumaj, Ruzhdi Gjokaj dhe Arben Dervishi, u prezantua me shume dinjitet gjate mbremjes. Ne kete feste te leterise, komisioni organizues kishte ftuar ne sallen Gjergji Kastrioti te kishes se Shen Palit ne Detroit, plot veprimtare e krijues, drejtues e anetar te shoqatave patriotike, letrare e kishtare,
Mbremja kishte nje platforme serioze dhe nje program te kombinuar me fjalen e hyrjes se kryetarit te komisionit organizues, Nevruz Nazarko, me pershendetjet nga mysafiret, me recitime nga poetet dhe krijuesit dhe me pika muzikore e interpretime. Mikrofoni kalonte nga duart e drejtuesve tek folesi i radhes, tek autoret e respektuar dhe tek te ftuarit e nderit si Don Ndue Gjergji e z. Reshat Sahitaj dhe pastaj alternohej me poetet dhe kengetaret Hana dhe Kole Prekvulaj. Salla u mbush me ngrohtesi nga interpretimet e Simon Sinishtes e Luigj Gjokajt, nga recitimi mjeshteror i Arben Dervishit dhe nga improvizimet aq te goditura te drejtuesit Ndue Gjekaj.
Ne kete perjetor, ne mesin e letrareve pjesemarres ne konkurs u shfaq nje filiz, vogelushja 8-vjecare Mara Jaku. Me kete debutim, tradita e ketij aktiviteti hodhi hapin drejt ardhmerise. Me siguri nuk ka garanci me te mire per suksesin e metejshem te revistes Kuvendi, qe pas 12 vjeteve do te kaloje nga reviste e shtypur ne format periodik kompjuterik.
Sponsoret e bashkepunetoret e Kuvendit i kultivuan Ditet e Letersise ne gjurmet e parardhesve te tyre me te hershem. Ata jane ‘autoret’ e nje tradite dymbedhjetecare per te cilen hyjne me nderim ne historikun e ri te komunitetit shqiptar ne Amerike. Nga viti ne vit, ata e risjellin tek artdashesit dhe krijuesit nje te perbashket te patjetersueshme te identitetit tone : letersine.
E vecanta shpresedhenese e Diteve te Letersise ne Detroit 2013 ishte freskia e sjelle nga zerat rinor te pasardhesve. Dhe per cdo sfide e gabim qe e kapercejme ne udhen tone, perserisim shprehjen e vjeter me te cilen Don Fran Kolaj pranoi cmimin e akorduar nga Juria per Merita te vecanta ne perkrahjen e vazhdueshme te veprimtarise se revistes : Te gabosh eshte njerezore, te falesh eshte hyjnore !
Ndarja e cmimeve nga juria vijon me poshte :
ÇMIMET E AKORDUARA NGA JURIA,
NE DITEN E LETERSISE SHQIPE
ORGANIZUAR NGA REVISTA “KUVENDI”
DETROIT.
I- POEZI
– ÇMIMI I PARE – Mensur Spahiu, me poezine: – Leksione te huaja.
– ÇMIMI “GJRGJ FISHTA” – Ana Toma Agraja me poezine: – Nenes.
– ÇMIMI “MIGJENI” – Gjeto Turmalaj me poezine: – Vitet e mia.
II- PROZE
– ÇMIMI I PARE – Agim Dishnica- Poeti i kenges se pa kenduar.
– ÇMIMI “PETRO MARKO” – Vlash Fili- Syte e nenes.
III- HUMOR
– ÇMIMI I PARE- Naum Prifti- Pse qeshim dhe si qeshim.
IV- PUBLICISTIKE.
– ÇMIMI I PARE- Hatixhe Latifi Popovci- Polarizimi, fenomen shqetesues.
ÇMIME TE VEÇANTA.
– PER KRIJIMTARINE QE SJELL REALITETIN
– Gani Vila – Poema- s’eshte vone.
– ÇMIMI I DHUNTISE
– Vogelushja 8 vjeçare- Mara Jaku.
– PER KRIJIMTARI ME FRYMEN E TRADITES-
Lulash Palushaj – Malesise.
JURIA – Gjovalin Lumaj
– Arben Dervishi
– Ruzhdi Gjokaj
ÇMIME TE AKORDUARA NGA REVISTA
“KUVENDI”
MIRNJOHJE DHE RESPEKTI PER MERITA
TE VEÇANTA NE PERKRAHJEN E VZHDUESHME
TE VEPRIMTARIVE TE REVISTES.
– FATOS KONGOLI- Shkrimtar- ” Per pjesmarrje ne ditet e letersise Shqipe
te organizuara nga revista “Kuvendi” vlersimin
dhe perkrahjen e vazhdushme.
– DOM. FRAN KOLA- Famulliar i kishes se “Shen’ Palit” Detroit.
Perkrahes dhe dashamires i vazhdueshem
i veprimtarive letraro-artistike.
– EKREM BARDHA- Konsull nderi, biznesmen.
Perkrahes i vazhdueshem dhe kontribues
ne realizimin e veprimtarive te revstes “Kuvendi”
– KUJTIM QAFA-
Per ndihmen, aktivizimin dhe kontributin e
pa kursyer ne aktivitetin e revistes “Kuvendi”
-RAFAELA KONDI-
Per interpretimin me te realizuar paraqitur ne Konkursin e Revistes “Kuvendi”