Dr. Gani Abazi, Magjistër i Shëndetit Publik, Universiteti i Harvardit, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, për pandeminë globale Covid-19, rrezikun që i kanoset botës aktualisht, për masat dhe kujdesin për rihapje dhe kthim në normalitet, lehtësimin e masave parandaluese dhe për kujdesin e shtuar të qytetarëve në betejën ndaj Covid-19. Me Dr. Gani Abazin bisedoi gazetari Sokol PAJA.
COVID-19 SI KËRCËNIM GLOBAL
Sipas Qëndrës për Shkencat e Sistemeve dhe Inxhinierisë së Universitetit të John’s Hopkins, sot në botë janë mbi 7 900 000 të infektuar dhe mbi 430 000 të vdekur nga Korona Virusi SARS-COV2 dhe sëmundja e COVID-19. Mirëpo, numri i rastëve ditore i të infektuarve është duke pësuar rënie të dukshme në shumë vende, dhe shumë shtete, duke përfshirë edhe Shqipërinë dhe Kosovën, janë duke marrë hapat e parë të hapjes së zhbollkimit të qarkullimit dhe hapjes së aktiviteteve ekonomike. Megjithatë, duke marrë parasysh që virusi është akoma i pranishëm në shumë vende dhe komunitete dhe akoma janë duke u paraqitur raste të reja, duhet të kihet shumë kujdes që lehtësimi i masave parandaluese të mos bëhet shpejt, mirpo në kordinim të ngushtë me institucionet e shëndetit publik.
COVID-19, A DO KETË VALË TË DYTË?
Nëse do të bëhet një rihapje e kordinuar dhe e kujdesshme, mund të parandalohet një vale e dytë e pandemisë me Korona Virus. Mund të ketë rritje sporadike të rastëve të infeksioneve, mirëpo shumë virologë nga institucione të shumta thonë që një valë e dytë nuk është e paevitueshme. Mendoj që është shumë e rëndësishme që të mos ngutet në procesin e rihapjes, dhe të mos ngutet në heqjen e masave parandaluese të shpërndarjes së infeksionit, si distancimi social, mbajtja e maskave të fytyrës dhe dezinfektimi i sipërfaqëve lehtë të kontaminueshme që mund të përhapin infeksionin. Në të ardhmen parashikohet që përpos terapisë Remdesivir, që tani për momentin është terapia e vetme e treguar pjesërisht efektive ndaj Korona Virusit (në Amerikë është tani STANDARD OF CARE), të zhvillohen edhe terapi të tjera antivirale që mund të jenë më efektive kundër Korona Virusit sesa Remdesivir. Gjithashtu, është duke u punuar shumë në zhvillimin e një vaksine efikase kundër Corona virusit, SARS-COV2.
VAKSINA, DRITË NË FUND TË TUNELIT?
Procesi i zhvillimit të vaksinës është një proces që në kushte normale merr kohë, pasi që vaksina duhet të jetë efikase në stimulimin e mbrojtjes adekuate imunologjike kundër virusit, vaksina duhet të jetë e sigurtë dhe të mos ketë efekte anësore për pacientin dhe vaksina duhet të jetë në gjendje të prodhohet në masë, për miliona njerëz, me nje çmim të përballueshem. Ka disa lloje të vaksinave, mirëpo në përgjithësi procesi konsiston në përpunimin e virusit, ose pjesë të virusit, në atë formë që virusi e humb patogjenitetin (mundësinë që të shkaktojë sëmundje), mirëpo e ruan imunogjenitetin (vetitë e tij që të stimulojë mbrojtjen imune të organizmit të njeriut). Zhvillimi i vaksinës është një proces shumë delikat dhe i ndërlikuar, i cili e kërkon kohën e duhur si proces. Shfaqja e Korona Virusit SARS – COV2 dhe semundjës së COVID-19 nuk është teori konspiracion dhe është tërësisht brenda kufinjëve të asaj çka është naturalisht e mundur në evolucionin e virusëve dhe në të dhënat historike të shfaqjeve të pandemive të ngjajshme në të kaluarën. Duke marrë parasysh që bota ka afër 8 milionë njerëz të infektuar dhe afër një gjysëm milioni të vdekur nga kjo sëmundje, gjithmonë duke u bazuar në të dhënat nga Universiteti Johns Hopkins, kjo pandemi duhet të merret me seriozitetin më të madh të mundshëm, me fokus në parandalimin e përhapjes së infeksionit, në kujdesin shëndetësor për përsonat e infektuar, në implementimin e masave dhe sugjerimëve nga ekspertët e shëndetit publik dhe institucionet përkatëse, si dhe në zhvillimin e terapisë dhe vaksinës efikase kundër këtij virusi. Nderkohë që kjo pandemi ka ndikuar në shumë aspekte të jetës së qytetarëve tanë, në aktivitetet sociale, ekonomike, edukative dhe arsimore, janë paraqitur shumë teori të ndryshme në raport me pandeminë. Unë i lutem lexuesve tuaj që të e marrin në konsideratë që shumica e teorive të ndryshme që qarkullojnë nuk janë aspak të verteta dhe ata duhet të degjojnë profesionistët shëndetësor dhe ekspertët e shëndetit publik, si dhe institucionet e shtetit.
MESAZHI PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN NË USA
Unë do t’ju bëja thirrje të gjithë lexuesve të gazetës Dielli që të marrin me seriozitetin më të madh të gjitha sugjerimet për përparandalimin e marrës së infeksionit me Corona Virus dhe marrjen e sëmundjes së COVID-19, duke iu përmbajtur distancimit social, masave parandaluese si vendosja e maskes në çdo ambient publik, larja e shpeshtë e duarve dhe dezinfektimi i shpeshtë i sipërfaqëve lehtë të kontaminueshme, të cilat nga kontakti me njerëz mund të shërbejnë si burim i infeksionit. Duke marrë parasysh që deri me tani kemi vetëm një terapi antivirale që është pjesërisht efektive, dhe vaksina akoma nuk është zhvilluar, masa më e mirë e mbrojtjes është parandalimi i marrjes së sëmundjes. Shumë prej bashkëatdhetarëve tanë mund të shqetësohen për punën dhe mirëqënien ekonomike, mirëpo unë do të i lutësha të gjithë atyre që shëndetin të e vendosin gjithmonë si prioritetin kryesor. Ekonomia dhe të gjitha aktivitetet e ndaluara gjatë kësaj kohë do të zhvillohen përsëri, mirëpo shëndeti është diçka e pazëvendesueshme dhe në duhet të kemi kujdes që të e ruajmë veten dhe njëri-tjetrin si dhe shoqërinë tonë, kudo që mund të ndodhemi, nga kjo sëmundje.