Nga Rafael Floqi/
Në Jeruzalem të dielën , Papa Francesku u takua me Patriarkun Ekumenik Bartolomeu , kreun e Kishës Ortodokse . Të dy burrat , që përfaqësojnë tradita të krishtera me marrëdhënie ftohta qysh prej 1.000 vjetësh , u lutën së bashku në publik për unitetin mes të krishterëve . Takimi ishte pjesë e e vizitës tri-ditore të udhëtimit të Papës në Lindjen e Mesme .
Lutja e përbashkët e së dielës u zhvillua në Kishën e Varrit të Shenjtë, për të nderuar në traditën e krishterë , si duke u sendërtuar në vendin e kryqëzimit , varrimit dhe ringjalljes së Jezusit . Ndërsa, duke u lutur së bashku, për unitet të mëtejshëm midis degëve Lindore dhe Perëndimore të krishtërimit , të dy krerët fetarë u gjunjëzuan krah për krah në Gurin eVajosjes , ku thuhet se ka qenë shtrirë trupi i Jezusit para varrimit.
Më parë , Papa Francesku dhe Patriku Bartolomeu I , udhëheqësi shpirtëror i të krishterëve ortodoksë të botës , nënshkruan një premtim historik për të ndjekur një dialog të përbashkët që riafirmon vlerat e përbashkëta të kishave katolike dhe ortodokse .
” Takimi ynë vëllazëror i sotëm është një hap i ri dhe i nevojshëm në udhëtimin drejt unitetit e bashkimit në diversitetin legjitim , ” lexohet në deklaratë . Premtim u nënshkrua në praninë e përfaqësuesve të 13 kishave katolike dhe ortodokse në Jeruzalem .
Takimi, që ishte si arsyeja kryesore për udhëtim tre-ditor të Papës në Lindjen e Mesme , përkujtonte afrimin historik midis dy degëve të kishës së krishterë 50 vjet më parë , kur Papa Pali VI u takua dhe përqafoi Patriarkun Athinagora . Ky takim shënoi lehtësimin e parë të tensioneve në mes Kishave qysh nga Skizma e Madhe në shekullin e 11-të , që ndau Romën nga, selia e Ortodhoksisë , Konstandinopoja ( Stambolli i sotëm) .
Më parë të dielën ,Papa bëri një ndalesë të paplanifikuar para një pengesëebetoni që Izraeli po ndërton në të gjithë Bregun Perëndimor , duke mbajtur një lutje në heshtjer . Ky mur, është burim kryesor i grindjes mes Izraelit dhe palestinezëve .Izraeli thotë se ai është i nevojshëm për qëllime të sigurie , ndërsa palestinezët e shohin atë si një përpjekje për t’ua rrëmbyer vendin e tyre.
Për shumë njerëz një takim midis udhëheqësve të krishterë të veshur me kapele të ndryshme, nuk mund të duket si një takim i një rëndësie të lartë politike. Por, në fakt , kjo ishte arsyeja e vërtetë e udhëtimit tre-ditor te Papës Francesku në Tokën e Shenjtë . Pesëdhjetë vjet më parë , në janar 1964 , një papë dhe një patriark u takuan për herë të parë qysh prej shekullit të 15-të. Kjo ngjarje shënoi një afrim në rritje në mes të katolikëve dhe të krishterëve ortodoksë .
Vëzhguesit, duke pasur parasysh ngrohtësinë e takimit mund aë pyesin veten , nëse të dyja kishat mos janë pranë dhënies fund skizmës së madhe , një ndarje që filloi zyrtarisht në vitin 1054, kur Kardinali Humbert , përfaqësuesi e papës , marshoi në Katedralen e Shën Sofisë në Konstandinopojë dhe vendosi një bulë shkishërim të Papës mbi mbi altar. Bisedimet që kanë pasur për qëllim një bashkim eventual janë mbajtur që nga fundi i viteve 70-të,tëi nxitur nga ideja se ndarja në mes të krishterëve është një, skandal . Këto ditë katolikët nuk ndeshen me kishën ortodokse . Nga ana e tyre dallimet teologjike duken të vogla . Megjithatë, ekspertët thonë se uniteti është një rrugë e gjatë – dhe se ai , ndoshta ,nuk do të ndodhë këtë shekull .
“Dy pikat fërkimive teologjike mbeten të njëjta tani, si ato të vitit 1054. Njërasyresh është vetë papa . Të krishterët ortodoksë do të ishin të lumtuar me një figurë fetare , të ngjashme me rolin e Mbretëreshës së Anglisë, për kishën anglikane , por janë të alarmuar me idenë, se ai mund të ndërhyjë në punët e tyre ose të shefit e të patrikëve të tyre. Pasi në mësimiet katolike, thonë se Papa ka ” pushtet të plotë , suprem dhe universal ” .” shkruante gazeta “The Guardian”, megjithëse është e qartë që ai ka mundësi të kufizuara për ushtrimi juridiksion në Lindje .
Problemi tjetër ështëFilioque . Kjo i referohet fjalëve ” dhe Biri ” shtojcë e bërë në mënyrë të njëanshme nga ana e kishës perëndimore në shek e 11-të në formulën e shenjët të besimit, për ë cilën qe rënë dakord qysh prej Concilit te Nikesë (përmbledhje e besimit të krishterë për të cilën qe rënë dakord qysh në shekullin e katërt dhe qe një nga faktorët kryesore që çuan në skizmën e madhe në mes të Lindjes dhe Perëndimit e përbën përfshirja në nenin e formules për Frymën e Shenjtë se Fryma “vijon nga ati dhe Biri.”
Historikisht i kishte ndezur marrëdhëniet Lindje-Perëndim aq shumë sa nëvitin 867 pas Krishtit, Patriku Foti i Konstandinopojës e quajti Papën e zgjedhur aso kohe një ” heretik që e shkatërron vreshtin e Zotit ” . Ky ndryshim në vetvete është një diçka teologjike mjaft delikate . Ai e mërziti kishën ortodokse asokohe , sepse ajo besonte, se çdo ndryshim i tillëi një pjese thelbësore doktrinare të besimit, duhej të miratohej më parë me konsensus nga një këshill i përbashkët .
Shumica e teologëve tani mendojnë Çështja Filioque është diçka e vogël -, se ajo është një variant i pranueshëm mes Lindjes dhe Perëndimit . Megjithatë qasjet për ta relaksuar, kjo nuk do të kapërdihet nga shumë të krishterë ortodoksë , për të cilët ndryshimi është ende një herezi serioze . Dhe nuk është gjë e vogël pasi, një numër i madh krishterësh fanatikë ortodoksë ende ndjejnë fuqishëm se katolikët janë heretikë . Kjo ide, është ndoshta më e zakonshme në Greqi . Vizita në Greqi në vitin 2001 e Papës Gjon Pali II shkaktoi protesta të furishme , kur një grup priftërinjsh e përshkruan atë, si një ” përbindësh grotesk me dy brirë ” .
Skizma nuk është shkaktuar nga dallimet komplekse teologjike , por nga fakti se Evropa Lindore dhe Perëndimore janë bigëzuar dhe larguar njëra nga tjetra . Këto qëndrime u theksuan më shumë pas grabitjes së Konstandinopojës , qendrës së perandorisë ortodokse , nga kryqtarët në 1204.
Ndërsa katolikët sot nuk janë përgjithësisht armiqësorë ndaj të krishterëve ortodoksë , ata janë fajtorë , të paktën , përse janë keq informuar . “Një klerik ortodoks në Angli thotë, shkruan “The Guardian”, se disa katolikë janë të mbërthyer ngushtë nga ideja se ç’është një prift dhe e shohin priftin ortodoks si një ” variant mutant, qesharak të një prifti katolik ” .

Megjithatë në negociatat e tanishme ,lojtar kryesor është kisha Ortodhokse e Rusisë , e cila ka rreth 150 milionë besimtarë , më shumë se gjysmën e të krishterëve ortodoksë të botës . Rusët , ndryshe nga grekët , kanë pasur historikisht më shumë admirim për Perëndimin . Megjithatë, në ditët e sotme kjo vihet në dyshim. Në fillim, ata ishin të ofenduar nga aktivitetet misionare agresive të disa grupeve katolike në Rusi në vitet 1990, por në vitet e fundit qëndrimi i tyre është formësuar më shumë nga tërheqjet më të gjera të rusëve ndaj Perëndimit . Metropolitani Hilarion, episkopi i ngarkuar me punët e jashtme të Kishës Ortodokse ruse , madje ka thënë se” bashkimi nuk do të ishte i arritshëm brenda këtij mijëvjeçari “.
Zhvillimet në Ukrainë kanë theksuar më shumë dasitë , duke vënë përballë kishës pro – perëndimore katolike të Ukrainës, kishën ortodokse pro – ruse . Mitropoliti Hilarion thotë se konflikti ” na çon përsëri në situatën kur katolikët dhe ortodoksët nuk e konsiderojnë veten si aleatë , por si armiq ” . Ukraina gjithashtu shërben për t’u kujtuar jo të krishterëve, pse bisedimet mes katolikëve dhe të krishterëve ortodoksë janë të rëndësishme . Edhe në qoftë se uniteti është një rrugë e gjatë. Prandaj papa dhe patriarku duhet tëpërqafojnë fort njeri- tjetrin”, pohonte shtypi perëndimor.
“Ky Papë vlerësohet mbi të gjitha nga imazhet , simbolet dhe gjestet – nuk ka asnjë substancë në fjalimet e tij , “ankohet një gazetar që mbulonte pelegrinazhin e Papa Franceskut në Tokën e Shenjtë , Por kjo është pikërisht ajo që e bën . ” Papën nga fundi i botës ” mjaft elokuent dhe vizitën e tij të paharrueshme, moderne sepse ai i beson imazhit më shumë se gjuhës. Kur Papa Francesku u ndal pranë ” barrierës famëkeqe të sigurisë në rrugën e tij nga sheshi i Grazhd itnë Bethlehem , drejt Jeruzalemit , duke, u lutur në heshtje në mur dhe pastaj preku me butësi konkrete – sikur po prekte ballin e atyre që e kanë pësuar dhe vazhdojnë të vuajnë në këtë rajon me konflikte, – ai gjithashtu preku edhe zemrat e gjithë atyre çka dëshmon se me gjestin e tij ai arrity aty ku s’ka retorikë që mund ta bëjë .
Disa orë më vonë , ai e ftoi presidentin izraelit Simon Peres dhe presidentin palestinez Mahmud Abas për t’u lutur me të në Vatikan . Shumë izraelitë i janë përgjigjur këtij sugjerimi me skepticizëm . Peres është pranë fundit të presidencës së tij dhe nuk ka sidoqoftë një mandat për të negociuar. Ai përsëri bërëi histori për ditën e dytë , kur vendosi një kurorë të hënën mbi varrin e themeluesit të sionizmit , duke u bërë papa i parë që e bërë këtë , në një gjest i mbështetje për Izraelin pas disa sinjalesh simbolike, Një ditë më parë ai i ngriti lart aspiratat shpirtërore të palestinezëve për sovranitet . Ky gjest ndoshta ndoshat do ti vijë për anë , dy peshkopëve ortodoksë grekë, që kohët e fundit shkruan një letër prej 89 – faqesh ku e denonconin Papën Franceskun , duke thënë se përzgjedhja e tij, ishte rezultat i një komploti çifut.
Të dielën , vetë zoti Netanyahu e përshkroi Papën me një person me” lidhje të veçanta me kombin hebre ” dhe e quajti vizitën ” një kapitull shumë i rëndësishëm në marrëdhëniet në mes hebrenjve dhe të krishterëve ” që daton dy mileniume më parë. Ndersa Papa të hënën u ndal në disa vende simbolike. Ai hoqi këpucët e tij për të hyrë në Kupolën e Shkëmbit , pjesë të asaj që myslimanët e quajnë Vendi i shenjtë më fisnik dhe hebrenjtë e quajnë Mali i Tempullit . Ai qëndroi për disa minuta me pëllëmbën e tij të djathtë mbi gurët e lashtë të Murit Perëndimor para se të vendoste një shënim të shkruar me dorë në spanjisht -të lutjes ” Ati ynë ,” mes gurëve .
Në Memorialin e holokaustit Yad Vashem , ai puthi duart e gjashtë të mbijetuarve të Holokaustit –të ruajtur si një fëmijë nga një familje katolike – si dhe dëgjoi tregimet e tyre të veçanta , dhe , duke i bërë jehonë një Mantra hebreje, kur tha , ” Kurrë , Zot , kurrë përsëri ! “.
Ky ëshë Papa Francesku , papa që shkruan në Tëitter dhe flet me një simbolikë që prek zemrat , që s’ka marifet , PR ta mësojë. Pasi ai ka ardhur për të qenë “papa i paqes” mes njërëzve.