Mjeku shqiptar Prof. Kita Sallabanda Diaz, Mjek Neurokirurg në Spitalin Klinik Universitar San Carlos në Madrid, skanon Spanjën në përballjen ndaj Covid-19, intervistë ekskluzive për gazetën Dielli, dhënë gazetarit Sokol Paja.
ÇFARË NDODHI NË SPANJË
Më 14 mars 2020, Qeveria spanjolle shpalli gjëndjen e Alarmit Shëndetësor. Gjithë vendi filloi të mbyllet nëpër shtëpija, ndërpritet i gjithë aktiviteti jetësor, punojnë vetëm ndërmarrjet e rëndësishme jetike që merren me ushqimin e popullatës, energjisë elektrike, telefonike si dhe shëndetësia, policia, pastrimi etj. Pas kësaj dite shifra e të infektuarve ka filluar të rritet në mënyrë të ndjeshme dhe numri i të vdekurve arrin në tre javë në 950 persona në ditë. Sistemi shëndetësor u kolapsua, nuk kishe vende nëpër spitale, nuk kishte vende në repartet e reanimacionit, nu kishte respiratorë disponibël, nuk ka medikamente të mjaftueshme, nuk ka ekipe mbrojtjeje individuale, nuk ka personel mjekësor të mjaftueshëm. Vendi është totalisht i paralizuar. Shkollat që para dy javësh të mbyllura, industria nuk punon, transporti publik në minimo.
PSE NDODHI KATASTROFA?
Duke analizuar situatën mendojmë se masat u morën me vonesë. Qeveria italiane kishte mbyllur vendin një javë përpara po në Spanjë vinin përditë dhjetëra avionë nga Italia pa kontroll, u lejuan ndeshje futbolli me ekipe italiane, Atlanta me Interin, reth 3000 tifozë spanjollë zhvendosen në Milano pa kontroll në kohë kur Lombardia ishe në pikun e infeksionit. U lejuan manifestimet me qindra mijëra pjesëmarrës për 8 marsin, u lejua një kongres i një partie politike ku shumë drejtues të sajë ishin të infektuar, këto u quajtën 4 bombat biologjike (Taransporti Publik, Ndeshja e futbollit, Kongresi, dhe manifestimet me mijëra pjesëmarrës të 8 marsit).
SHIFRAT QË JAPIN SHPRESË
Në 9 mars njoftohet popullata për situatën dhe në 14 mars shpallet në buletinin Shtetëror gjendia e Alarmit. Ka kaluar dy muaj e gjysëm që nga ajo ditë, situata aktuale është e përmirësuar, në një ditë numërohen reth 30-40 të vdekur dhe numri qytetarëve të infektuar ka rënë, gjithësej në ditën e sotme në Spanjq janë 28.000 të vdekur, (shifrat lëvizin) 278,188 të infektuar, 150.000 të shëruar. Një situatë e pazakonshme u krijua me personelin shëndetësor, reth 52.000 të infektuar 57 të vdekur. Pa mjete mbrojtëse në fillim të pandemisë dhe në një situatë psikologjike të rënduar. Shumë shoqatë të mjekeve kanë shprehur preokupimin e tyre për një situatë të rënduar psikologjike më disa mjekëve e infermierëve, kemi shumë personel shëndetësor që ka marrë raport mjekësor për ngarkesë psikologjike. Mësues, edukatorë, kanë frikë, mjekët kanë frikë, po të gjithë vazhdojmë të punojmë në vijën e parë.
DENONCIME KUNDËR QEVERISË
Shoqatat zyrtare të mjekëve, infermierëve, dhe farmacistëve kanë bërë denoncime të shumta pranë organeve gjygjësore ndaj qeverisë së Spanjës dhe ndaj qeverive lokale, 3600 familjare të të vdekurve kanë denoncuar qeverinë, ministrinë e shëndetësisë dhe organizmat e emergjencës shtetërore për mungesë masash e informacioni. Aktualisht kemi kaluar në fazën e ¨desescalades¨ siç quhet në Spanjë, të masave liruese në formë graduale. Gjithësesi nuk mund të zhvendosemi nga një krahinë në tjetrën, maskat e fytyrës janë të detyrueshme në ambientet publike, nuk lejohen takime më me shumë se dhjetë persona, janë hapur vetëm baret e restorantet në natyrë, Universiteti vazhdon i mbyllur, shkollat e kopshtet po ashtu. Shumica e aktivitetit zhvillohet on-line.
PASOJAT PSIKOLOGJIKE TË KARANTINËS
Popullata u ambientua mirë në fillim me situatën e izolimit, karantinës, po më mbrapa karantina më shumë se dy muaj shkaktoi një gjëndje të rënduar psikologjike, dhe mbyllja a shumë ndërmarrjeve bëri që për një dite papunësia të rritet me 700.000 të papunë dhe sot reth 1.500.000 kanë humbur punën dhe mbahen me ndihma nga shteti por pa pasur siguri që do fillojnë hapjet, Turizmi ka humbur pjesën më të madhe të kontraktimeve dhe është pjesa e ekonomisë që me shumë po e vuan. Turizmi në Spanjë jep reth 12-13% të GDP dhe është në situatë të kolapsit. Shpresojmë që nga fillimi i korrikut të përmirësohet kur të hapen rrugët ajrore dhe të lëvizin turista të europës. Turizmi i brendshëm është me frikë, njerëzit kanë frikë të levizin edhe brënda Spanjës, shpresojmë që me kalimin e ditëve kjo situatë të përmirësohet.
KOMPLIKACIONET PREJ COVID-19
Si mjekë kemi parë që shumë të sëmurë e kanë kaluar shumë keq infeksionin me Covid 19, kanë humbur 5-10 kile peshë, janë të dërrmuar psikologjikisht, nuk duan të kthehen më në punë. Kemi parë shumë komplikacione të reja, si tromboza të enëve të gjakut. Miokardite, Mialgji, reaksinone inflamatore të fuqishme, dhe te fëmijët sindromin e Kaëasakit.
Një tragjedi e madhe ka qenë vdekja e reth 20.000 të moshuarve nëpër rezidencat e të moshuarve, është numri më i madh i vdekjeve, në muajin prill nga sistemi i pensioneve u zhduken 37-40000 pensonistë që nuk e dimë se ku janë. Është hera e parë në historinë e Spanjës që shpenzimet në pensione kanë rënë dukshëm. Ajo që shqetëson më tepër aktualisht spanjollët është gjendja katastrofike ekonomike dhe virusi është në vend të dytë. Dalë nga dalë po dalim dhe gjendja shëndetësore po përmirësohet, por ajo ekonomike është e vështirë.
MESAZHI PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN NË USA
Të dashur miq, lexues të gazetës Dielli, të dashur bashkatdhetar në USA, është një nder dhe kënaqësi për mua t’ju përshëndes nëpërmjet gazetës Dielli, gazetë me histori si historia e brezave të diasporës në USA. Si mjek dhe si bashkatdhetar dua t’ju them që të gjithë bashkë do ta kalojmë me siguri këtë situatë, por duhet të mësojmë të kujdesemi, të kemi higjienë, të mbajmë maska dhe të mbrojmë të moshuarit, prindërit tanë. Temperaturat e larta dhe higjena do ta mposhtin virusin. Ne mjekët sot jemi më të përgatitur, kemi mësuar si ta mjekojmë sëmundjen dhe shpejt do kemi vaksinën. Përqafime të gjithëve!