“The Guardian”: Serbët në Kosovë po e mësojnë shqipen

April 30, 2018 by dgreca

“The Guardian”: Serbët në Kosovë po e mësojnë shqipen – po tentohet të shërohen plagët e vjetra/

1 Policja serbe

Ne Foto:Svetlana Kapetanoviq, me kolegun e saj Isak Hertica në Graçanicë. Foto: Shaun Walker për “the Observer”/

Në një fshat piktoresk në veri të Kosovës, Marko Gjuriqi piu nga një shishe birre e Gazimestanit dhe buzëqeshi para kamerave. Në një vizitë në këtë zonë disa javë më parë, Gjuriqi u arrestua nga forcat speciale, u fut në një furgon policie dhe u deportua shpejt-e-shpejt. Kësaj radhe, njeriu kyç i Serbisë për çështjen e Kosovës u lejua të qëndrojë, ndonëse me një helikopter mbi kokë për të mbajtur rojë.

Gjuriq ishte në Kosovë, të cilën Serbia ende e konsideron provincë të veten, për një vizitë në një mikro-birrari që prodhon birrë me emrin që nderon betejën mesjetare që është kyçe për lidhjen emocionale të Serbisë me Kosovën. Ai vizitoi edhe një vend-pushimi, në ndërtim e sipër për t’u kujdesur për pelegrinët serbë në manastirin e shekullit të 14-të të Banjskës.

“Është detyrë imja të jem këtu dhe të qëndroj me krenari me popullin tonë”, tha Gjuriqi para ekipeve të mbledhura televizive. “Ftoj të gjithë qytetarët serbë të vijnë këtu pa paragjykim, dhe të përjetojnë vendet e shenjta këtu në Kosovë e Metohi”, tha ai, duke përdorur emrin serb për provincën, raporton “The Guardian”.

Pothuajse dy dekada pasi forcat serbe u tërhoqën nga Kosova më 1999 pas një fushate bombarduese ajrore të NATO-s kundër Sllobodan Millosheviiqit, dhe një dekadë pasi Kosova shpalli pavarësinë, çështja më e ndjeshme e vendit është fati i banorëve të mbetur serbë, si dhe statusi politik i zonave ku jetojnë. Masat ndëshkimore nga guerilët shqiptarë të Kosovës pas goditjes së Millosheviqit ndaj popullatës shqiptare në të ’90-at, e përcjellë nga pavarësia, çuan në një largim të qëndrueshëm të serbëve, dhe tani ata përbëjnë rreth 5% të popullatës 1.8 milionëshe të Kosovës, transmeton Koha.net.

Në bazë të një marrëveshjeje të nënshkruar në Bruksel më 2013, qeveria e Kosovës është pritur të themelojë të ashtuquajturin Asociacion të komunave serbe, që do t’i sillte zonat me shumicë serbe në sistemin e saj dhe do t’u jepte edhe zë kolektiv. Beogradi dhe Prishtina ende janë duke u marrë me formatin final, derisa i afrohen një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse për normalizim të raporteve dhe potencialisht të hyjnë të dyja në BE.

Avni Arifi, shef i stafit të kryeministrit të Kosovës, ka thënë se garancitë kulturore dhe përfaqësimi politik për serbët veçse janë mishëruar në Kushtetutën e Kosovës, dhe ka akuzuar Beogradin se po dëshiron të krijojë një kalë Troje, të ngjashëm me Republikën Serbe, entiteti vazhdimisht e më i pavarur serb në brenda Bosnjës. “Ata po kërkojnë t’u japim më shumë, por falja është krejt çka mund t’u japim sepse gjithçka tjetër është e zënë”, tha Arifi.

Presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, javën e kaluar tha se Kosova ka bërë “asgjë” për të zbatuar premtimet e saja. Vuçiqi ka qenë duke punuar në qarkun diplomatik, duke kërkuar mbështetje për koncesione në Serbi (detajet ende nuk dihen), si dhe të përgatis opinionin publik në vend për kompromise potencialisht të dhimbshme.

Një nga sugjerimet e Beogradit, që vazhdimisht po përmendet në media, është ndarja përgjatë lumit Ibër, që veriu i Kosovës t’i shkojë Serbisë mundësisht si pjesë e një këmbimi që përfshin rajonet me shumicë shqiptare në jug të Serbisë. “Të gjithë serbët do të thonë se kjo është një prej zgjidhjeve”, tha Vuçiq, ndërsa nuk pranoi të komentonte nëse kjo është një prej qëllimeve specifike në negociata, transmeton Koha.net.

Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, ka hedhur poshtë këtë opsion. “Nuk do të ketë ndarje të Kosovës. Nuk do të ketë shkëmbim territoresh”, tha ai. Edhe diplomatët perëndimorë kundërshtojnë ashpër këtë ide, së paku pjesërisht për shkak të precedentit që mund të vë për kufij tjerë të kontestuar në Ballkan.

Veç kësaj, shumë serbë jetojnë në enklava në jug të lumit, siç është Graçanica, pak kilometra larg Prishtinës. Një fotografi e madhe e Vuçiqit dominon sheshin kryesor, ku valojnë flamujt serbë. Aty pranohen dinarët serbë, sikurse edhe eurot, valuta zyrtare. Manastiri ortodoks i Graçanicës, i ndërtuar më 1321, është i mbushur me freska të skenave biblike, e më e dukshmja është një e Gjykimit të Fundit bashkë me mëkatarët duke u djegur. Janë manastiret mesjetare të Kosovës që ngjallin emocione për shumë serbë, që e shohin atë si zemër të kombit dhe fesë së tyre.

Këtu, forca policore ofron një fije të hollë shprese për ata që dëshirojnë të shohin një Kosovë të integruar e multi-etnike. Nga policët e stacionuar në Graçanicë, 41 janë serbë dhe 12 janë shqiptarë. Svetlana Kapetanoviq, një police serbe 43 vjeçare që flet shqipen rrjedhshëm, thotë se viteve të fundit incidentet e motivuara etnikisht kanë qenë shumë të rralla, ndërsa pjesa më e madhe e punëve të Policisë ka të bëjë me luftimin e krimit të vogël. Policët të gjithë veshin uniformat me flamurin e Kosovës, në kundërshtim me gjithë flamujt serbë nëpër qytet.

Kapetanoviq tha se vendosi të mësonte shqipen pas një incidenti në fillim të karrierës së saj si police më 2003, kur u thirr me një grup policësh shqiptarë në një incident të dhunshëm shtëpiak ku ishte përfshirë një grua e re shqiptare.

“Isha e vetmja police femër, dhe vajza po me jepte shikime, sikur dëshironte të komunikonte diçka me mua pa ua thënë burrave. E shihja se kërkonte ndihmë nga unë dhe unë doja të flisja me të por s’dija të flisja shqip dhe as ajo s’dinte të fliste serbisht. Dyshova se aty mund të ketë pasur përdhunim, dhe e raportova tek komandanti im. Më vonë, doli se kisha pasur të drejtë. Atëherë e kuptova se më duhet të mësoj shqipen”, ka thënë Kapetanoviq, transmeton Koha.net.

Si person që e flet rrjedhshëm gjuhën shqipe, Kapetanoviq është serbe e rrallë. Ndërsa ende është një gjeneratë shqiptarësh të Kosovës që e kujtojnë serbishten, në mesin e të rinjve kjo gjuhë është e rrallë. Fëmijët në shkolla serbe, që ende zhvillojnë mësimin me kurrikula të shtetit serb, nuk mësojnë shqip, e edhe e kundërta.

“Fatkeqësisht ende kemi një situatë ku serbët dhe shqiptarët jetojnë jetë të ndara”, ka thënë Dalibor Jevtiq, zëvendëskryeministri serb i Kosovës, që flet shqip. Ndërsa i shmanget çështjes së qëndrimeve të tija për sa i përket statusit të Kosovës, Jevtiq thotë se të gjitha palët duhet të kenë një qasje konstruktive në lidhje me gjuhën. Ndonëse partia e tij, Lista Serbe, ka lidhje të forta me Beogradin, ai thotë se nuk i takon Serbisë t’u tregojë serbëve të Kosovës se si të jetojnë.

“Nëntëdhjetë për qind e serbëve në Serbinë qendrore nuk kanë qenë kurrë në Kosovë. Nuk i kuptojnë jetët tona dhe unë s’i marr shumë seriozisht kur më tregojnë si të jetoj jetën time me fqinjët e mi”, tha ai.

Megjithëse shumica e serbëve të Kosovës janë ende të shqetësuar me idenë e pavarësisë, shumë prej tyre tani e shohin papunësinë dhe diskriminimin ekonomik si kërcënime më të mëdha sesa tensionet etnike. Ka edhe ndasi përbrenda komunitetit, që ilustrohet më së miri me vrasjen e Oliver Ivanoviqit në janar, një politikan serb i Kosovës që kundërshtonte Listën Serbe, që dominon skenën serbe politike. Ivanoviq u qëllua për vdekje në Mitrovicë, qytet ky i ndarë mes palëve serbe dhe shqiptare nga Ibri. Askush nuk është arrestuar për vrasjen.

“Nuk është e sigurt të flasësh lirshëm në këtë qytet, por të themi se nuk ishin shqiptarët ata që e vranë atë”, ka thënë Marko Jakshiq, bashkëpunëtor politik i Ivanoviqit, gjatë një interviste në veri të Mitrovicës, transmeton Koha.net.

Disa serbë të Kosovës thonë se Beogradi dhe Prishtina janë barabar të frustruara në shfrytëzimin e situatës së tyre për të fituar pikë. Vizitat e profileve të larta në Kosovë nga Gjuriqi dhe të tjerët shpesh shihen si të dedikuara për opinionin publik në Serbi sesa për të bërë përmirësime materiale për ta. “Për Beogradin, Kosova është një çip pokeri për t’u luajtur në rrugën e Serbisë drejt integrimit në BE”, thotë Jakshiq. “Vuçiqi është i gatshëm të luajë atë, dhe Gjuriqi është i dedikuar të veprojë si qetësues që i lehtëson gjërat për ne”.

Beogradi, i gatshëm që t’i viktimizojë serbët e Kosovës

January 17, 2017 by dgreca

-Presidenti Thaçi: Serbia po llogaritë në Rusinë për ndarjen e Kosovës/

Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, ka thënë për Radion Evropa e Lirë se provokimet e Serbisë ndaj Kosovës janë pjesë e “skenarit të vjetër për ndarjen e një pjese të Kosovës”.

“Serbia llogaritë në ndihmën e Rusisë dhe kjo ishte arsyeja pse një tren i Rusisë ishte nisur nga Beogradi për në Kosovë. Asgjë nuk është e rastësishme, gjithçka ishte e planifikuar”, ka thënë Thaçi.Kërcënimet e Serbisë me luftë, ka shtuar Thaçi, janë dëshmia më e mirë e ekzistimit të këtij skenari, që si qëllim ka aneksimin, e më pas edhe ndarjen e kësaj pjese të Kosovës (pjesa veriore).“Kërcënimi i vetëm për serbët e Kosovës, është atëherë kur Serbia i përdorë ata për realizimin e qëllimeve të saj”, ka shtuar Presidenti i Kosovës.Beogradi, sipas tij, është i gatshëm që t’i viktimizojë serbët e Kosovës për t’i realizuar synimet e veta politike e ushtarake, ashtu siç ka vepruar në Bosnje e Hercegovinë dhe në Kroaci.

Radio Evropa e Lirë: Ju keni dhënë urdhër që të mos lejohet hyrja e trenit nga Serbia në Kosovë, ndërkohë Serbia e akuzoi Kosovën që luan lojëra lufte, madje edhe presidenti i Serbisë ka thënë që është i gatshëm ta dërgojë ushtrinë në Kosovë për të mbrojtur shtetasit serbë. Për fillim, kush po luan këtu lojëra lufte dhe a janë serbët aq të rrezikuar siç po thotë Nikoliqi?

Hashim Thaçi: Treni ilegal propagandues është një pretekst i Serbisë për të destabilizuar situatën politike dhe të sigurisë në Kosovë. Ky veprim nuk paraqet një risi për sjelljen e Serbisë në relacion me Kosovën sepse Serbia vazhdon ta konsiderojë Kosovën si territor të saj. Sigurisht që nga ky provokim i radhës i Serbisë dhe provokime të tjera që do të mund të ndodhin në të ardhmen janë pjesë e një skenari të vjetër të Serbisë për ndarjen e një pjese të territorit të Kosovës, për të arritur këtë qëllim.

Serbia është duke llogaritur në ndihmën e Rusisë dhe kjo është arsyeja pse pikërisht një tren i dhuruar nga Rusia niset nga Beogradi për në Kosovë. Pra, asgjë nuk është ndonjë skenar i rastësishëm. Është gjithçka e planifikuar dhe e menduar nga Beogradi. Kërcënimi me thirrje për luftë nga ana e Serbisë, me arsyetimin se Serbia është e gatshme t’i mbrojë serbët e Kosovës, që jetojnë në pjesën veriore të Kosovës, është dëshmia më e mirë e ekzistimit të këtij skenari lufte në Serbi që si qëllim e ka aneksimin fillimisht dhe më pas ndarjen e një pjese të territorit të Kosovës. Serbët e Kosovës gëzojnë të drejtat më të avancuara të bazuara në Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës.

Radio Evropa e Lirë: A duhet qytetarët e Kosovës të ndjehen të rrezikuar nga kjo që e flet dhe e bën Serbia?

Hashim Thaçi: Kërcënimi i vetëm për sigurinë e serbëve të Kosovës është vetëm përdorimi i tyre nga ana e Serbisë për realizimin e skenarit për destabilizimin apo ndarjen e Kosovës. Serbët e Kosovës i kanë të garantuara liritë dhe sigurinë e tyre në mënyrë të barabartë sikur të gjithë popujt e tjerë. Asnjë kërcënim nuk iu ka ndodhur në të kaluarën dhe asnjë kërcënim nuk do të ndodhë në të ardhmen qytetarëve të komunitetit serbë në Kosovë nga ana e shumicës shqiptare.

Serbët e Kosovës janë vetëm të rrezikuar nga manipulimi i politikës së Beogradit për qëllimet e tyre ekspansioniste, fillimisht të aneksimit të kësaj pjese të territorit të Kosovës dhe pastaj bashkëngjitjes së kësaj pjese të territorit të Kosovës – Serbisë. Pra, Serbia është e gatshme të sakrifikojë dhe të viktimizojë qytetarët e komunitetit serbë që jetojnë në Kosovë për qëllimet e tyre politike dhe ushtarake, siç i ka manipuluar dhe viktimizuar e sakrifikuar qytetarët serbë edhe në Kroaci dhe në Bosnje.

Radio Evropa e Lirë: Si ndikon kjo retorika dhe e Serbisë kohët e fundit ndërmjet dy shteteve në kohën kur ndodhë të arrihet një normalizim i marrëdhënieve?

Hashim Thaçi: Jetojmë në shekullin e 21-të, dhe kjo është periudha e paqes dhe bashkëpunimit në Ballkanin Perëndimor. Fjala luftë duhet të hiqet nga fjalori i retorikës nacionaliste në Serbi. Sot, Serbia po e kërcënon Kroacinë, po e kërcënon Bosnjën dhe Hercegovinën, po e kërcënon Malin e Zi, po e kërcënon Kosovën. Është bërë adresa e kërcënimit për paqen dhe stabilitetin në Ballkanin Perëndimor si kryeqytet nxitës, Beogradi si kryeqytet nxitës i trazirave të reja në Ballkanin Perëndimor.

Kërcënimi me luftë nga lidershipi më i lartë në Serbi duhet të jetë shqetësues për çdo njeri të zakonshëm. Duhet të konsiderohet tepër alarmuese edhe për NATO-n edhe për Bashkimin Evropian. Pavarësisht kësaj situate të tensionuar, unë e ftoj Serbinë për dialog, për paqe, për bashkëpunim ndërfqinjësor si rruga e vetme për të ruajtur paqen dhe stabilitetin në rajon dhe më gjërë.

Kështu, nëse Serbia thërret për luftë, Kosova thërret për paqe. Nëse Serbia thërret për ndarje territoriale dhe etnike, atëherë Kosova thërret pët integrim në Bashkimin Evropian dhe në NATO.

Radio Evropa e Lirë: Si e komentoni reagimin apo vëzhgimin e komunitetit ndërkombëtar ndaj kësaj situate, që ka ndodhur?

Hashim Thaçi: Këtë skenar të vjetër të ndarjeve territoriale nga ana e Serbisë, që e ka riaktualizuar, e njeh shumë mirë bashkësia ndërkombëtare, Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Prandaj, jam i bindur që nuk do të mund të realizohet sepse ne së bashku me NATO-n, institucionet e Kosovës do të garantojnë sigurinë e qytetarëve të Kosovës, pa dallim etnie. Kosova është atdheu i të gjithë qytetarëve të saj.

Radio Evropa e Lirë: SI e shihni ardhmërinë e dialogut? Keni thënë disa herë se duhet të reformohet, sa është i mundshëm suksesi i këtij procesi nëse nuk ekziston një sinqeritet?

Hashim Thaçi: Dialogu duhet të vazhdojë. Në vend të kërcënimit, unë ftoj për paqe. Në vend të konfrontimit, ftoj për dialog. Në vend të raporteve të ndara ndërfiqnjësore, ftoj për fqinjësi të mirë që do të dërgonte drejtë një normalizimi të raporteve tona ndërshtetërore dhe një pajtimi në bazë të vlerave dhe standardeve euroatlantike. Dialogu nuk ka alternativë. Duhet të vazhdojë, pavarësisht krizave dhe incidenteve ditore.

Radio Evropa e Lirë: Sapo jeni kthyer prej SHBA-ve. Keni pasur atje disa takime me zyrtarë të ndryshëm. Çfarë prisni nga administrata e re e Trumpit? A keni pasur mundësi të vëreni çfarë qasje kanë ndaj Ballkanit apo ndaj Kosovës?

Hashim Thaçi: Unë jam takuar me zëvendëspresidentin Biden, me shumë kongresmenë, senatorë, “think-tanke”, me shumë institute të ndryshme. Kam njoftuar për progresin e arritur në Kosovë dhe për hapat që duhet të ndërmerren në të ardhmen. Kam falenderuar administraten e presidentit Obama dhe zëvendëspresidentit Biden. Kosova është në rrugë të sigurtë, është në rrugë të drejtë, në rrugë të ngadhnjimit të vlerave euro-atlantike.

Nga vizita ime e fundit në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe relacionet e reja që kemi filluar të ndërtojmë me administraten e re të presidentit Trump, mund të themi lirisht dhe me besim të plotë se Shtetet e Bashkuara të Amerikës, presidenti Trump, administrata e tij, do ta ruaj vëmendshëm kujtesën për Kosovën, për Ballkanin Perëndimor, pra do ta ruaj, do ta ketë në vëmendje të theksuar zhvillimet edhe në Kosovë, edhe në Ballkanin Perëndimor, dhe përspektivën euro-atlantike të këtyre vendeve.

Radio Evropa e Lirë: Zoti Thaçi, nëse mund të kthehemi edhe njëherë në veri, sipas disa shkrimeve që janë dal në media serbe. A ka të drejtë ROSU të shkojë në veri?

Hashim Thaçi: Unë si president i Republikës së Kosovës, si komandant suprem i Forcave të Armatosura të Kosovës, si përgjegjësi numër një për ruajtjen e rendit, të sigurisë, tërësisë terroritoriale, kam kërkuar prej të gjitha institucioneve të vendit që, në përputhshmëri me Kushtetën, ligjet, hiearkinë shtetërore të shfrytëzohet i tërë potenciali në shërbim të ruajtjes së paqes, stabilitetit, integritetit territorial.

Prandaj, e tëra është, i tërë angazhimi është i bazuar në Kushtetën dhe ligjet e Kosovës. Duke mos vepruar dhe lejuar që të ndodhin gjëra çfarë planifikon Serbia, atëherë nënkupton mos interesim dhe shkelje kushtetuese dhe ligjore. Ndërsa veprimi është respektim i Kushtetuës dhe ligjeve.

Radio Evropa e Lirë: A bën të mundësohet edhe shkuarja e FSK-së në një kohë të caktuar në veri?

Hashim Thaçi:

Unë e theksoj, i tërë angazhimi do të jetë i përbashkët, i koordinuar me bashkësinë ndërkombëtare. Do të jetë i koordinuar vetëm në ato përkushtime që çojnë në forcimin e paqes, në forcimin e stabilitetit, në integrimin e të gjitha komuniteteve, në jetën e sigurt të çdo qytetari dhe i ftoj të gjithë serbët e Kosovës, edhe ata në veri, që ta ndijnë vetën të sigurtë. Ata jetojnë në atdheun e tyre, jetojnë në shtëpinë e tyre, jetojnë në një përspektivë të së ardhmes së sigurt dhe shteti i Kosovës do të kujdeset për të gjithë në mënyrë të barabartë.

Gjithashtu i ftoj që të mos bëhen pjesë e manipulimit për pretekst të destabilitetit të Kosovës dhe të raporteve ndërfqinjësore. Nuk dëshiroi që në asnjë rrethanë që serbët e Kosovës, në veçanti ata në veri të viktimizohen për aspiratat e politikës nacionaliste apo ekspansioniste të regjimit të Beogradit.

Përgatiti: Artan Haraçia