Nga Fritz RADOVANI/

Strofullat e errta të ujqëve komunistët i këthyen në strehë per njerzit malit…

Atdhetarët tanë në kerkim të Lirisë, nuk kursyen as jeten! Malet u mbushen me ajken e Atyne Burrave, që para vitit 1944 kishin vue temelin e Shtetit Shqiptar. Nga njena robni në tjetren, i duhej tashti me provue edhe thundren gjakatare të shovenistëve serbë, të mbathun me “drapen e çekanin” e Rusisë staliniste, gozhdue nga dora tradhëtare e anadollakut gjinokastrit Enver Hoxha.

Edhe pse piramidat “kufitare” nder ata Male kreshnike, malësorëve u kalonin brijë gardhit e gjysa e oborreve të tyne u kishte mbetë nen sundimin e malazezëve apo serbëve lakmiqarë, dukej sikur nga shpresa e “qytetnimit” që flitej nder selitë europjane, kishte një gjendje “qetsije”… Mbas asaj kryengritje të 1927 kunder Ahmet Zogut, kur mjaft prej Atyne që guxuene me ngritë koken u vune në litar, malësorët e kuptuene ma mirë se kushdo se “sunduesit” e Tokës sonë, per hirë të një kolltukut lajnë me gjak gjithë Popullin Shqiptar. Nder Shqiptarë nuk ishte asnjëherë traditë me u ngritë me armë e me kerkue edhe të drejten e vet, tue kerkue me sundue kjoftë edhe plaçkitësin!

Në pragun e perfundimit të Luftës së Dytë Botnore, kur njerzimi priste kapitullimin pa asnjë kusht të nazi – fashizmit, dhe vendosjen e një paqe per një t’ ardhme të Lirë e demokratike në të gjitha vendet ku ishte derdhë gjak per me mrrijtë atë fitore shumë të dishrueme, nuk kishte si me pasë Shqiptarë që do të parashikonin një robni të re, nën Rusinë bolshevike staliniste. Gjermanët ikën nga Shqipnia me 29 Nandor 1944, kur endè nuk ishin nenshkrue “marrveshjet” e Jaltës…

“Beslidhja e Veriut” e drejtueme nga kapiten Gjelosh Luli e kishte shpallë programin e vet që në vitin 1943, ku shprehej kjartë “Pavarsia e plotë e Trojeve Shqiptare”, vendim i cili nuk prekte asnjë pllambë tokë të asnjenit prej shteteve fqinjë dhe as cenonte lirinë e pavarsinë e tyne.

Atëherë, pse në Jalta nenshkruesit e atij Traktati të turpshem, venë në zbatim me vendimet e veta, një nga marrveshjet tradhëtare të Partisë komuniste shqiptare, të krijueme në vitin 1941 nga komunistët jugosllavë të Titos, e që drejtohej nga një anadollak mason injorant Enver Hoxha, i sjellun në krye të asaj partije, vetem me qellim me zbatue coptimin, gjakosjen, robninë e Popullit Shqiptar dhe perdhosjen e Flamurit të Gjergj Kastriotit me “yllin e kuq bolshevik” të Stalinit ?!

Pergjegjen e vertetë Shqiptarëve ua dhanë oficerët e misioneve angleze, amerikane dhe të atyne sovjetike që ishin nder malet e Shqipnisë, dhe flinin e çoheshin nder kullat Shqiptare, e çdo mengjes percilleshin në besë e të sigurtë të ruejtun me armët e Malësorëve tanë Atdhetarë.

“Në pranverë…do të zbarkojmë në Shqipni!”, kjo ishte “shpresa dhe dashnia” e Aleatëve…

Malësorët dhe fshatarët e Jugut i “njohën” mirë “çlirimtarët” që në 1943, kur u zhdukën me fise Atdhetarët që luftuen perkrah tyne me forcat e “Ballit Kombëtar”… Edhe korçarët, ndigjuene disa nga ligjeratat e At Anton Harapit në vitin 1944…Besoj se, nuk i kanë harrue as sot!

Malësorët dhe fshatarët e Veriut i njihnin me kohë komunistët dhe aleatët e tyne shovenistë të Serbisë dhe Malit të Zi, mbasi e ardhmja e Tyne Shqiptare ishte vetem Liria e Demokracia që do të sigurohej nga Europa Perëndimore, por kurrë nga “mbikqyrja” e Rusisë bolshevike! Dhe këte fakt nuk kemi nevojë me e vertetue me askend tjeter vetem me fjalët e Atdhetarit Prekë Cali, kur i tha kriminelit Mehmet Shehu: “Nuk kishe si me u ba me ju, se ju jeni lidhë me serbin, armikun tonë shekullor!”, e këte Prekë Cali ua tha me 14 janar 1945, kur komunistët shqiptarë, bashkë me forcat serbe i rane mbas shpine tradhëtisht, dhe hodhën nder prroska e prroje 118 Burra të Atyne Bjeshkëve, mbasi i dhunuen, i plaçkitën dhe i vrane mizorisht.

Po, Shpêlla e Kelmêndit, ku ishte Atdhetari Prekë Cali, nuk kje e vetmja që u tradhëtue!

Ajo kje e para… po jo, e fundit!

Historia e Shpêllave të Bjeshkëve të Nêmuna asht një kapitull në vete i historisë sonë!

Malësorët e Veriut bashkë me dashuninë per Atdhe, per Flamur, dhe Emnin e të Madhit Gjergj Kastrioti, ruejn të paprekun edhe Fenë e Tyne Katolike. Ndoshta, kjo lidhje e fortë në mes të këtyne motiveve ka farkëtue edhe identitetin e Tyne të patjetersueshem nder shekuj.

Burrnia, Besa, Bujaria, janë virtytet me të cilat Malësori ynë njihet në Boten e qytetnueme.

Një nga modelet e nderthurjes së këtyne vityteve tek Atdhetarët e Veriut asht edhe një nga Shpellat ma të njohuna në historinë e shkrueme me gjakun e Tyne, “dikund” në një mal të shkret, të varfen dhe të gjakosun si të gjithë Malësorët e Asaj krahinë heroike… Brij atij mali Cukal, Emen të cilin e mbajti me nder deri sa u vra heroikisht si pseudonim edhe kapiten Gjergj Vata (Cukali), që u errë e u zgjue nder gurtë e fildishtë të Shpellës së Mëri Kokës në Stenë, të Shllakut, me shokët e vet besnikë dhe antikomunistë të betuem deri tek i fundit i Atij grupi Burrash, Martiri Loro Vata, që ka mbijetue deri në vitin 2000… Ishte vlla i Gjergjit dhe bashkluftar me Té.

Me daten 4 Janar 1946, Gjergj Vata dhe Martin Sheldija, i shkruejnë leter nga Shpella per me vue në dijeni Misionet e hueja Don Shtjefen Kurtit: “… tue mos dashtë me iu shtrue terrorit të Enver Hoxhës, kemi marrë malët. Na do të vazhdojmë përpjekjet për liri.

… T’arratisunit e Veriut, të organizuem në çeta për t’i dhanë grushtat e fundit qeverisë terroriste që, si këtë nuk njofti historia.” (Dosja 1417, Arkivi Tiranë).

***

Një Permendore lavdije të kësaj Shpellë e ka ngritë edhe At Konrrad Gjolaj, në librin e Tij “Çinarët”… E tue mos dashtë me persëritë mendimet e Tij të mbrekullueshme e dritdhanëse që u duhen me i pasë perdoresh Rinia Shqiptare, jam ndalue në një nga “Lisat” e perjetshem dhe që nuk besoj se Toka e Shllakut ka me e tretë ndonjëherë, tek Heroina e Pavdekshme: Palina!

Atëherë, në vitin 1946…afer të 50 – tave. Gatuen bukë, thanë duhan, pergatitë shka i ka dhanë e falë i Madhi Zot në konakun e Saj aspak ma të pasun se kullat tjera të Shllakut… Zgjohet në mengjes heret pa dalë drita, merr nusen e nipit të vet me buljera ujit në shpinë dhe i ngjitet malit.

Po, ku shkojnë këto dy gra vetem të pashoqnueme nga asnjë burrë!

Burrneshat e Malësisë gjithmonë i kanë krye vetë të dy detyrat…

Ngarkojnë nder hebe pak bukë, ushqim dhe duhan e ujë e nisen drejtë e tek Shpella…

As njerzit e shtëpisë nuk e dijnë se ku shkojnë këto dy gra pa dalë drita…madje, edhe kur ato kthehen tek shtëpija, perveç burrave, as dielli nuk i ka pa as tue shkue as tue u kthye…

“Tu Shpella e Mëri Kokës, në Stenë, Palina me nusen e nipit të vet Lena Prendushin, na binin gati perditë aq sa na nevojitej me mbajtë frymen… ushqim e duhan, po uji nuk kishte kurrë të paguem, se ishte i freskët dhe nuk na rrezikonte me shkue me e mbushë nder prroje, ku mund të binim nder pritat e ndjekjes së komunistëve gjaksorë…”, më thonte Martiri Loro Vata (1997).

Kur Loro, fliste per qendrimin e Palinës dhe Lenës në hetuesinë e mnershme para xhelatëve Zoji Themeli, Fadil Kapisyzi, Hysni Ndoja etj…Atij i mbusheshin sytë me lot: “Sa shumë kanë ba e rrezikue per ne, pa njoh e padijtë se kush jemi Ato dy gra, sa kurrë nuk i shperblehet sakrifica dhe vuejtja e Tyne, mbasi pothuej të gjithë u vranë e u pushkatuen…I vetmi shperblim i yni ndaj Tyne ishte kur ishim në Shpellë me u thanë: Ju ruejtë Zoti Ju, dhe ke keni tek shtëpija, ndersa, kur ishim në hetuesi: ‘nuk i njohim!’….E Lena, ishte edhe nuse e re…Asaj i ka le edhe vajza në hetuesi…”

Nuk ishin pak nga Këto Burrnesha nder Ata Troje…

Nuk ishin pak Shpella që i njohen Këto Burrnesha!

Sot, na vetem, kemi një mundsi per Këto Burrnesha!

Mos me i harrue se t’ jenë jeta veprat e Tyne Heroike!

Melbourne 2013.