-Tony (Ndoj) Prendushi, aktivist politik dhe humanist i dalluem vdiq me 6 mars 2020 ne qytetin Santa Rosa, California. I ndjeri len mbas vetes bashkeshorten tij Angjelina , djalin dhe vajzen me familjet e tyne. Pushofte ne paqe!
NGA DALIP GRECA/
Ditën e Djelë, 15 Mars 2020, mora një Email nga Profesor Sami Repishti për kalimin në amshim të Tony Ndoj Prendushi. U trishtova. Tony qenka ndarë nga jeta me 6 mars 2020 në Santa Rosa, California.
Tony (Ndoj) Prendushi, aktivist politik dhe humanist i dalluem vdiq me 6 mars 2020 ne qytetin Santa Rosa, California. I ndjeri len mbas vetes bashkeshorten tij Angjelina , djalin dhe vajzen me familjet e tyne. Pushofte ne paqe!
E kisha njohur fillimisht përmes një telefonate që kur punoja në redaksinë e gazetë s Illyria në New York, gazetë në të cilën Tony ishte i abonuar. Ishte janari i vitit 2007. Arsyeja e telefonatës që mora prej Tony-t ishte vdekja e ish ambasadorit amerikan që kishte shërbyer në Tiranë Robert H.Frowik (ai ndërroi jetë me 17 Janar 2007). Pasi ma spjegoi miqësinë me ambasadorin njeriu i mirë Tony, më tha: ne shqiptarët duhet t’i jemi mirënjohës ambasadorit Frowik sepse bëri shumë për Shqipërinë. Së paku t’i shkruajmë pak rreshta në gazetën tonë. Me ndihmën e tij e përcollëm ambasadorin me një artikull modest në gazetë, dhe më pas gazeta shkoi në dorë të familjarëve të ambasadorit.
Çasti për ta takuar Tony Ndoj Prendushin i takon100 vjetorit të Federatës Pan Shqiptare të Amerikës VATRA, 28-29 prill 2012. U takuam sikur të njiheshim prej kohësh. Ishte fisnik në sjellje. Më pas jemi takuar më shpesh.Tony ishte një ambasador i përkushtuar i paqes dhe dashnisë. E kishte në shpirt Nënë Terezën dhe përpiqej të ecte në gjurmët e saj duke përcjellë mesazhe paqeje.E pat takuar shpesh herë në të gjallë Nënë Terezën, por derisa mbylli sytë ai eci në jetë sipas parimeve të Shënjtëreshës shqiptare. Ditën e Lumturimit(19 tetor 2003) shkoi në Romë, ditë n e shenjtërimit , 5 Shtator 2016, edhe pse në moshë të thyer udhëtoi sërish drejt Romës dhe e përjetoi emocionalisht këtë ngjarje të madhe.
….Tony Ndoj Prendushi nuk është i panjohur as për shqiptarët e Shqipërisë dhe të Kosovës, as për shqiptarët e Amerikës dhe të Italisë. Ai është një Misionar Paqeje, jo me fjalë. Veprat i ka të mëdha. Ishte ndër të parët që shkoi në Shqipëri pas rrëzimit të komunizmit. Krijoi një grup miqësh amerikanë me influencë dhe u kërkoi që të kontribuonin për rimëkëmbjen e Shqipërisë dhe kalimin në demokarci të saj. Ia arriti që me Kongresmenin Don Klausen, Imzot Mark Hurley, Dr. Bill Sulivan, dhe ai,Tony Ndoj Prendushi me familjen e vet, të udhëtonin drejt Shqipërisë dhe prekën realitetin mjeran qe kishte lene pas diktatura komuniste. Kjo ishte vizita e parë e Toni Ndoj Prendushit me bashkëshorten Angjelinë, që prej vitit 1950 kur e patën lënë Shqipërinë. Vizituan spitale, azile pleqësh,shtëpinë e Misionares Nënë Tereza, dhe morën takime me qytetarët në Tiranë, Durrës, Shkodër, veçanërisht me ish të përndjekurit politik, por dhe shtresat e tjera të qytetarëve.
Tony e ka ndihmuar Shqipërinë me të gjitha mundësitë, ka dërgua ndihma mjeksore dhe ushqimore, ka ndihmuar për specializimin e mjekëve shqiptarë në Santa Rosa, duke i ushqyer ata në restorantin e tij, ka ndihmuar në kurimin e të sëmurëve etj.
Tony Ndoj Prendushi e pat njohur nga afër Nënë Terezën, e kishte takuar, kishte pasur letërkëmbim të rregullt me të, dhe e kishte suportuar Misionin e saj.Kështu që ai shkon me një barrë kujtimesh në ditën e shenjtë të shqiptarëve në Vatikan.
Tony udhëtoi shpesh mes Santa Rosa, Californi dhe New York-ut. Ishte këtu edhe me 13 Korrik 2014, me rastin e promovimit të librit të tij ” Paqe dhe dashuni” në Qendrën “Nënë Tereza”, ku e nderuan me pjesmarrjen e tyre aktive famullitari Dom Pjetër Popaj,i cili hapi veprimtarinë promovuese, Prof. Sami Repishti,që mbajti fjalën kryesore, shkrimtari Mhill Velaj, që moderoi takimin dhe vlerësoi librin.Promovimit i parapriu një ekspozitë me fotografi dhe dokumente.
Me 28 Gusht 2016 Tony Ndoj Prendushi vizitoi selinë e Vatrës, ku u prit nga dr. Skënder Murtezani, kryetar i degës së Vatrës në Queens-anëtar i Kryesisë së Vatrës, dhe prej meje. U emocionua, tha se ndjehej i gëzuar që vizitonte selinë e Vatrës, federatës famëmadhe të Shqiptarëve të Amerikës,themeluar nga korifejtë Fan S. Noli e Faik Konica me bashkëpunëtorë, Vatrës që ka bërë aq shumë për kombin.
Në bindje politike Tony Ndoj Prendushi i takonte Ballit Kombëtar.E adhuronte Mit’hat Frashërin, Zef Palin dhe të tjerë nacionalistë. Erdhi më 2016 në New York enkas për të vendosur lule tek varret e Mit’hat Frashërit dhe Zef Palit.E shoqëruam së bashku me dr. Skënder Murtezani. Duke vënë lulet mbi pllakën e mermertë, ai u përlot…Tony Ndoj Prendushi, ka qenë kryetar I Ballit Kombetar për shtetin ku jetonte, por në vitin ’90, ai njoftoi Partinë se që nga ai moment do t’i përkushtohej bamirësisë dhe nuk kishte kohë të merrej me veprimtari politike.
Tony Ndoj Prendushi u kujdes që gjurmë t e jetë s së tij t’i dokumentoj në librin dy gjuhësh të shkrur prejj tij me titull” Paqe dhe dashuni”.
Kur u publikua libri pata shkruar: “Nuk është vetëm titulli, as vetëm ballina e librit dhe ai pëllumbi i bardhe, që ka hapur krahët paqsorë në krye të ballinës, që përcjellin mesazhe paqeje, dashurie e shpresë, por në tërësinë e vet, i gjithë libri “Paqe dhe dashuni” i bashkatdhetarit tonë me banim në Santa Rosa, California, Tony Ndoj Prendushi, mbizoterohet nga këto mesazhe.
Tony, edhe kur përshkruan rrugën e ferrit, siç ishte ajo e diktaturës komuniste, ku edhe ai vetë u vu në shënjestër, autori nuk shpërthen në urrejtje, ai vetëm informon, duke ruajtur masën e modestisë së rrëfimit. Libri i tij është edhe një dëshmi për kohën absurde të instalimit të diktaturës komuniste. “Paqe dhe dashuni” i përkushtohet “Te lumnuemes Nanë Tereza të Kalkutës dhe Robert H. Frowick, ambasador i paqes”. Autori i librit ka arritur që rrëfimin ta fus ne rezonancë me lexuesin. Duke shfletuar faqet e librit, nga faqja e pare deri tek e fundit, e 200-ta, përfshi dhe korrespodencën dhe fotografitë qe i bëjnë me te prekshme kujtimet e jetës se tij, të imponon natyrshëm emocione te fuqishme. Lexuesi kalon nga një gjendje emocionale në tjetrën. Fillimisht Tony na merr për dore dhe na çon në Shkodrën Loce, ku njihemi me familjen e tij, jo e pasun, por punëtore, ishin katër vëllezër dhe një motër: Pali, Marku, Ndoj, Pjetri dhe Marija ma e vogla.”…
Shpirti i mërguar i intelektualit Tony Ndoj Prendushi, për dekada të tëra rënkoi nga malli dhe dashuri për qytetin, ku lindi, por kthimi i ishte ndaluar. Pas rrëzimit të diktaturës komuniste ai shkoi dhe u çmall. Jo vetëm kaq, por edhe ndihmoi me të gjitha mundësitë e tij, dërgoi ndihma, veshje dhe pajisje për spitalet. Dikur çoi dhe një simbol, që e ruante për më shumë se një gjysëm shekulli, Flamurin kuq e zi që kishte udhëhequr rininë nacionaliste shkodrane në demonstratën e 27 korrikut 1943, në Shkodër. Flamurin ia dhuroi Muzeut historik të Shkodrës. Drejtori, Fatmir Juka, e falenderoi publikisht, duke ia dhënë mirënjohjen me një dëshmi zyrtare.
Ishte pikërisht Shkodra loce ajo që e ftoi sërish atë që të ishte mysafir në shtëpinë e vet, në qytetin e lindjes, në kuadër të 100 vjetorit të shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë për të promovuar librin “Paqe dhe dashuni”.
Sapo mbërriti në qytetin e tij të dashur, z. Prendushi ishte mysafir në disa nga qendrat kryesore të qytetit, përfshirë ato fetare dhe shtetërore. Një takim plot mbresa ishte ai që u zhvillua në zyrën e klerit Muhamedan, ku u takua me Imam Muhamet Sytari. Biseda përcolli mesazhe paqeje dhe dashurie. Më pas shkoi për vizita kortezie dhe biseda me përfaqësues të Arqipeshkëvisë katolike, me Fretnit Fraceskanë, me murgeshat e Misionit të Nënë Terezës etj. Ende i ka të forta emocionet dhe vlerësimet maksimale për punën dhe shërbimin e jashtzakonshëm humanitarë të Murgeshave, të cilat përkujdesen aq shumë për të sëmurët, të pamundërit fizkisht apo mendërisht.
Një takim mes miqësh ishte edhe ai që u zhvillua në zyrat e Këshillit të Qarkut Shkodër, ku z. Prendushi u prit nga Kryetari Maxhit Cungu. Biseda u zhvillua rreth Shkodrës, zhvillimeve të saj, problemeve dhe më pas u kalua tek vizita e autorit dhe promovimit të librit”Paqë dhe Dashuni”. Z. Cungu sugjeroi që promovimi të bëhej në një qendër të njohur të kulturës së qytetit, siç ishte biblioteka.
Takimi me drejtorin e bibliotekës së qytetit, z. Gjovalin Çuni, i ka lënë mbresa z. Prendushi. Ai u tregua i gatshëm që në mjediset e bibliotekës, të organizohej promovimi i librit dhe një ekspozitë me fotografi nga aktiviteti i z. Prendushi, pasqyruar edhe në libër, si dhe një sallë për organizimin e një koktejli për pjesmarrësit në promovim.
Një grup intelektualësh të qytetit, u treguan të gatshëm për të kontribuar në këtë veprimtari. Ndër ta përmendim Prof. Hasan Leka, Prof. dr. Ahmet Osja, Luk Shestani, si dhe Armando, djali i Marjanës, mbesës të Ndojit. U përgatit programi, u dërguan ftesat, ndihmuan Televizionet dhe Radio “Marija”.
Ndërkohë që Tony Ndoj Prendushi kreu edhe vizita në Tiranë, takoi e falenderoi miq që po ndihmonin në ekspozimin dhe përhapjen e librit. Miku i tij, Ridvan Bushati, nipi i Mustafa Bushatit, e shoqëroi me makinën e tij kudo që shkoi. Në Tiranë u takua me Arqipeshkvin e Dioqezit Durrës-Tiranë dhe gjithë Shqipërisë, Imzot Rrok Mirdita, me të cilin ka njohje të hershme, që në rini.
Një grup mjekësh, që Tony i pat ftuar për specializim në Santa Rosa, në shenjë falenderimi, shtruan një drekë. Një pjesë e tyre në ditën e promovimit të librit në Shkodër ishin të pranishëm.
Shkodra ishte zbukuruar hijshëm për 100 vjetorin e lindjes së Nënë Terezës, për festën e madhe të 100 vjetorit të shpalljes së pavarësisë. Tony u çmall me të, edhe pse malli mbetet i përhershëm. Mbresa të jashtzakonshme i la atij edhe Festa e Zojës së Shkodrës, që shkodranët katolikë e festojnë për çdo vit. Pikërisht në atë atmosferë festive u bë edhe promovimi i librit “Paqe dhe dashuni”.
Promovimi u organizua me 13 tetor 2012 në Bibliotekën e qytetit”Marin Barleti”. Pjesmarrësit u pritën nga autori i librit, Tony Ndoj Prendushi. Takimin promovues e hapi Prof. Hasan Leka dhe më pas folën disa nga pjesmarërsit, si: Kryetari i Këshillit të Qarkut, Maxhid Cungu, Prof. Dr. Ahmet Osja, Përfaqësuesi i Argjipeshkëvisë të Shkodrës, Gjovalin Suka, Tanush Mulleti, ardhur nga Tirana, si dhe meshtari i persekutuar në burgjet komuniste, Dom Gjergj Simoni.
Të gjithë thanë fjalë shumë të mira për librin dhe autorin Tony Ndoj Prendushi. Prof. Dr. Ahmet Osja, ndër të tjera tha” Cildo që gjendet para librit”Paqë dhe Dashuni”, me autor Tony Ndoj Prendushi, do të ketë privilegjin të informohet në nivel të lartë për më shumë çfar ka ndodhë për 70 vjet në vendin tonë.Autori me vullnet , kopetencë e vërtetësi të lartë, ofron sot para lexuesit këtë vepër si thirrje për t’u informuar për shumë çfar ka rënduar në ndërgjegjen e shumkujt.Autori i përkushtuar me dhimbje për të gjitha ato që jetoi në moshën e re në vendin e tij, ofron një material të rëndësishëm në veprimtarinë e tij për atdheun, në Europë dhe në Amerikë.Shkruan për shumë miq dhe shokë, gjatë kohës punoi me ta, u ndihmua nga ata për të bërë prezent gjithëçfarë iu bënë padrejtësisht bashkëvëllezërve shqiptarë në 100 vjetorin e pavarësisë, autori i afron lexuesit këtë libër të shkruar me kujdes, vërtetësi dhe dashuri, për vendin dhe njerëzit e mirë, që e duan dhe puNdojnë për vendin e tyre…”.
Gjatë promovimit pjesmarrësit patën mundësi që të ndiqnin pamje të filmuara , ku delegacioni amerikan me Tony Ndoj Prendushin , që për tre vite sollën ndihma të ndryshme, pajisje mjeksore për spitale, farna të ndryshme për bujqësinë, ushqime, ndihma për qendrat konviktore etj.
Autori i librit, në fjalën e tij falenderoi pjesmarrësit, folësit dhe organizatorët e këtij promovimi.
Pjesmarrësit në promovim ishin të shumtë. Autori ndjehet ngushtë se nuk mund t’i përmend të gjithë, por i falenderon të gjithë dhe veçon edhe pjesmarrjen e dy murgeshave nga Kuvendi Nana Terezë, po ashtu veçon ardhjen e Filip Guraziut, i cili në vitet 1991-92, ishte kryetar i Bashkisë së Shkodrës dhe i dha një ndihmë të jashtzakonshme Tony Ndoj Prendushit për shpërndarjen e ndihmave që i kishte sjellë nga larg; kishte aty në promovim shumë prej ish të përndjekurëve politik dhe familjet e tyre, Televizionet e Shkodrës që për dy ditë e trasmetuan ngjarjen për publikun.
Falenderim i veçantë shkon për ata që e ndihmuan pa u kursyer dhe e mirpritën; Imzot Rrok Mirdita, Hasan Leka, Ahmet Osja, Luk Shestani, Maxhid Cungu, Gjovalin Çuni, Rdvan Bushati, Filip Gurazezi dhe shumë të tjerë.
Në libër përcillen ngjarje interesante, Tony rrëfen aventurën e tij me këtë rast se si shkoi deri tek kazermat e batalionit “Skanderbeg” në Kosovë , por qe pa fat, batalioni ishte larguar para se ai të mbë rrinte. Me pas vijnë ngjarjet e fundit te luftës; dorëzimi i nacionalisteve me ligjet e rrejshme te komunisteve dhe burgosja apo pushkatimi i tyre. Po si rrjedh me tej jeta e Tony Prendushit, qe kaloi nga shkolla e fshatit ku jepte mësim, ne Normalen e Elbasanit, fyerjet e te rinjve komuniste: “Ju te veriut jeni reaksionar”, ikja nga shkolla, kalvari i gjate, dashuria me vajzën e zemrës, arratisja bashkë me të, liria ne Perëndim, aktiviteti humanitar ne ndihme te popullit shqiptar, miqësia me ambasadorin amerikan Robert H.Frowik, etj.
Së fundi po sjell vlerësimin e gazetarit Astrit Lulushit për librin e Tony Ndoj Prendushi:” Me librin “Paqe dhe dashuni”, Tony Ndoj Prendushi ka krijuar manualin shqip të humanizmit dhe bamirësisë. Për këto dy fusha të gjera ndjenjash njerëzore, sado të punohet, kurrë nuk mund të thuhet se është bërë mjaft.Këtë e vërteton empirikisht Prendushi në librin e tij.“Paqe dhe dashuni” ( botimet Camaj – Pipa, Shkodër 2010) është ndoshta libri i tij i vetëm, por ato 200 faqe sjellin historinë e komplikuar të viteve të para pas-diktaturës, mes ndjenjave dhe kënd-vështrimit të një shqiptaro amerikani, “i djegur për vendlindje”….
….Përmes kë tyre radhëve desha të sjell në kujtesë njeriun e mirë Tony Ndoj Prendushi, këtë ambasador të Paqes dhe Dashurisë, dhe të ngushëlloj familjen dhe të gjithë të afërmit dhe miqtë: U prehtë në Paqe shpirti i Tony Ndoj Prenushit!