Me ndihmen e SHBA dhe Norvegjise pastrohen 15 ha toke nen te cilen “flinin” prej 18 vitesh predhat e vitit te mbrapshte, 1997/
Nga Berati Sulo Gozhina/
BERAT – I është dashur rreth dy vjet punë që ekipi i xhenjerve të spëcializuar për çmilitarizimin të pastroj mbi 15 ha tokë buqësore të fermerve të fshatit Mbreshtan, Palikësht e Gjoroven nga mbetjet e predhave të pa shpërthyera nga viti i mbrapsht i 97-së dhe më pas t’ua rikthej sërisht këtyre të fundit të pastruar dhe gati për t’u shfrytëzuar. Vendimi për pastrimin e këtyre zonave ka filluar pas shumë incedenteve të ndodhura gjatë punës që fermerve kanë pasur në vite në arat e tyre buqësore. Është dashur ndërhyrja e Ministrisë së Mbrojtjes mbështetur nga donatori kryesor SHBA, si dhe me organizatën Norvegjeze të asistencës që ishin partner në këtë projekt, që të filloj pastrimin e mbi 19 zonave të tillave në të gjithë Shqipërine dhe kryesisht në zonat ku mos bindja civile e vitit 97-të bëri që në tokat buqësore të hidheshin predha, lëndë ekspozive e mbetje të tjera të cilat për më shumë se 18 vjet të mbeteshin nëntokën buqësore të fermerve dhe të krijonin në shumë raste edhe ngjarje tragjike. Për përfundimin e pastrimit të sipërfaqës prej 15 ha tokë buqësore në tre zonave në fjalë në Gjoroven kanë marrë pjesë në cermonin e dorzimit të zonave të pastruara, fermerve të tre fshatrave, zevendës Ambasatori i Ambasadës Amerikane në vendin tonë z. Muniz, zvendës Ministri Mbrojtjes Petro Koçi, Drejtori i AMMCO-s Arben Braho, ITF (Internacional Trust Tund Enhancing Human Segurity), autoritetet lokale, Prefekti Qarkut të Beratit Fadil Nasufi, Kryetari Bashkisë Petrit Sinaj, banor të zonës, gazetar etj.
- Ambasatori Muniz – Presim të kemi një bashkëpunim në vazhdimësi në të gjitha aspektet e marredhënies tonë. Shtetet e Bashkuara mbeten të angazhuara që vatrat e rrezikshme në mbarë Shqipërin të bëhen të sigurta dhe tokat t’u kthehet bashkësive lokale, në këtë rast mesa kuptoj ky teritor do t’i ktheht fermerëve për të mbjellë ullinj. Pavarsisht kjo punë garanton një rrugë të sigurët për fëmijët që shkojnë në shkollë, kjo punë e rëndësishme do ti lejoj qytetarve që ti gëzojnë burimet e komuniteteve të tyre. Kjo punë është vërtet e vështirë dhe shpesh e rrezikshme, por në një periudhë relativisht të shkurtër, AMMCO dhe partënerët e tij e pastruan këtë teritor nga rreziku i minave. Shpresojmë që pastrami do të vazhdojë derisa Shqipëria të jetë plotësishtë e sigurët nga kërcënimi i municioneve të vjetra. Jemi krenar që mundet të ndimojmë në sigurinë e shqipërisë, si aleat i NATO-s, miq dhe partne, ne shohim sa përparim ka bërë ky vend në dy dekadat e fundit.
Petro Koçi – citoj mes të tjerash se Ministria e Mbrojtjes ka pasur në qëndër të vemëndjes pastrimin e zonave të nxehta në përputhje me standartet e sigurisë humanitare dhe kthimin e tyre për përdorimin civil, brenda vitit 2018. Ndërsa sot jemi këtu për t ëpërgëzuar këtë staf të mblekullueshmë që punoj për më shumë se dy vjet në terren dhe arriti që sot tu japim në përdorim fermerve të kësaj zone si dhe janë këtu mes nesh, tokën buqësore që kanë vite që nuk e përdorin për arsye se toka e tyre ishte e pushtuar nga predhat e pa shopërthyera, në kohën e mosbindjes civili gjatë vitit 97-të, gjë e cila bëri që në disa raste të kishim dhe ngjarje tragjike. Por kjo punë nuk do të ishte realizuar pa mbështetjen e dornatorit kryesor në këtë rast të SHBA-së dhe Partnerit në punime ITF. Norvegjeze, si dhe punonjësit e AMMCO-s dhe bashkpiunimit me feremrët e tre fshatrave Mbreshat, Palikësht e Gjoroven ku dhe jemi sot, që gjej rastin ti falnderoj ashtu si dhe Ambasadorin Amerikan Z. Muniz, krerët e pushtetin vendor Kreun e bashkisë Sinaj, Prefektin Nasufi, fermerët e tre fshatrave etj. Po gjatë cermonisë u ndanë dhe tituj stimulus për punën dhe për dornatorët.
Petrit Sinaj – kryetari i bashkisë të Beratit ku dhe ka në juridiksionin e tij, tre fshatrat tha në fjalën e tij se: “ Tashëm pas dy vjetësh banorët e zonëns ku dhe sot jemi çëmojën larët punën e grupit xhenjer dhe të krej stafit që bëri të mundur pastrimin sipërfaqes prej 15 ha tokë buqësore në tre fshatrat. Nga sot fermerët do të punojën ne arat e tyre buqësore pa pasur frikën e shëprthimit të minave apo municioneve të tjera të pa shëprthyera (predha të kalibreve të ndryshëm apo lëndëve të tjera), në këto toka fermerët që këtë vitë do të mbiellin tokat e tyre që për më shumë se 18 vjet i kanë lënë der vetëm nga frika e municioneve të hedhura aty nga viti 1997. Për këtë punë të shkëlqyer gjej rastin të falnderoj stafin xhenjer të punës AMMCO-s, në terën. Si dhe gjej rastin të falnderoj edhe partnerin Norvegjez ITF, që me dornatorin kryesor arriten që të siellin sigurin edhe në këtë zonë të rrezikshme. Po kështu gjej rastin të falnderoj për bashkëpunimin me stafin e punimeve edhe fermerët e zonave që nga sot do të kenë në përdorim sipërfaqët e tokës buqësore tashmë të pastruar.
Fadil Nasufi – Jam këtu sot për të falnderuar grupin e xhenjerve të cilit për më shumë se dy vjet punuan pa marë parasyshë dhe rrezikun duke pastruar 15 ha tokë buqësore të zaptuar nga predhat e pa shpërthyera gjatë vitit të mbrapsht të 1997-së. kur mosbindja civile shpërndahu në këto zona predha të kalibreve të ndryshme dhe që mbeten aty për më shumë se 18 vjet dhe sot kjo tokë po u dorzohet fermerve të fshatrave Mbreshtan, Palikësht e Gjoroven. Në këtë rast gjej mundësin që të falnderoj dornatorin kryesor SHBA-në si dhe partnerin ITF, Noevegjz që në bashkëpunim me AMMCO, të bëjë një punë të dobishme për largimin e rrezikut duke përfunduar pastrimin e tokat buqësore dhe dorzimin e tyre sot fermerve që kemi këty present. Një falnderim të vaçant për pjesmarjen në cermonin e dorzimit të tokës buqësore fermerve dhe që ndodhet sot mes nësh z. Ambasadorin Muniz, zvendës MInistrin e Mbrojtjes Petro Koçn, krerët e pushtetit vendor si dhe fermerët e zonës.
Drejtori i AMMCO-së, Arben Braha – bëri prezent punën e bërë nga specialitët xhenjer dhe krejt stafi që ai drejtonte punimet në teren në të tre zonat në fjalë. Në detaj Braha bari present punën në Mbreshatn Palikësht dhe në Gjoroven. Të dhënat tregoj se në të tre zonat janë pastruar 146. 971 m2 tokë të ndotura nga municionet nga viti 1997-të. 13.934 municione të rrezikshme të kalibrave të ndyshme janë gjetur gjatë procesit të pastrimit, brenda të cilave, djegor, detonator elektrik, and trupa të armëve si dhe mjete të rënda si murtaja e predha. 99.621 arëm të leta ( 23 mm and plumba), ( SAA), janë gjetur gjatë pastrimit në këtë hotspot., 17.181.5 kg skrap janë gjatë preoçesit të pastrimit. Të gjitha munisionet e gjendura gjatë pastrimit janë asgjesuar në vend. Gjatë punës tonë nuk ka pasur asnjë lloj incidenti të ekipit të punës apo dhe të banorve të zonës dhe kjo fal kujdesit në punë si dhe bashkëpunimit me banorët e mberkullueshmë të tre fshatrave ku dhe u kryen punimet dhe të fshatrave gjiton. Ndaj sot gjej rastin të falnderoj banorët e këtyre fshatrave, pushtetin vendor, Prefektin si dhe Dornatorin kryesor SHBA-në dhe zvendës Mbasadorin MUNIZ.
Vlen të përmendet
Zonat e rrezikshme – në të gjithë vendin tonë nga Ministria e Mbrojetjes janë përcaktuar 19 zona të rrezikshme, ku më shumë se 2.3 milion m2 tokë janë indentifikuar si më të rrezikshmenë këto që quajtura hotspote, për shkat të pranisë të municioneve të pa plasura. Deri n ëkëto moment numuri I hotspoteve të rrezikshme me municione të paplasura është reduktuar në 7 nga 19 të tilla të indetifikuara në fillim të vitit 2011. Këto hotspote kërkojnë pastrimin dhe përbëjnë një sipërfaqe totale të rrezikshme prej 1. 600. 581 m2dhe janë të shpërndara në të gjith vendin.
Aksidentet – Aksidenti i fundit nga municionet është regjistruar në shtator 2015, I cili rrezultoj me dëmtimin e një personi nga një diagore. Sipas të dhënave të zyrës së AMMCO, ka 996 viktima me mjetet shpërthyese(150 të vrar dhe 846 të plagosur), të rregjistruar në të gjithë Shqipërinë gjatë periudhës nga viti 1997, deri në Korrik të vitit 2016.