Luljeta Dano/
Ia kushtoj këtë tregim për letërsinë e Tij, si një besim udhërrëfyes tek Njeriu, mikut dhe shkrimtarit të mirënjohur Zija Çela. Kujtimet e Nënës në udhëtimin e jetës!
ABRACADABRA
ABRACADABR
ABRACADAB
ABRACADA
ABRACAD
ABRACA
ABRAC
ABRA
ABR
AB
A
Tri motra panë një ëndërr në shekullin e dymbëdhjetë. U kërkua më i miri deshifrues në radhët e Kryqëzatës, por motra e madhe zgjodhi një rilindës vinjetesh, që pakkush e njihte dhe për të tillë.
– Dil!
Populli dhe ushtria me besimin e verbër se perandorja dinte ç’bënte kurdohera, nuk u çudit kur pëshpërima mori dhenë se kryqtari Horatius njihte fallin fatal të njëmijë e pesëqind vjet para Krishtit. Njeriu që ia la trashëgim sekretet, Zoti e di, pse ndërroi mendje kur ishte në grahmat e fundit për t’ia mësuar atë fall, dija e të cilit sillte çmenduri.
Kalorësi Horatius ndenji katër netë pa fjetur e shtatë ditë pa ngrënë derisa zbërtheu ëndrrën e tri motrave fije më fije.
Motrat vendosën të ngrinin një manastir majemali mbi tre shkëmbinj. Që nga portat e gurta brinjas ishullit besimtarët do ngjiteshin aty duke ecur në gjunjë për ShënMërinë e gushtit.
E madhja, Teodora në Kostandinopolis, e dinte më së miri nga arkivat sesi kishte shkuar gjaku der në gju të kalit kohërave të shkuara të ndaje të lashtët nga perënditë e Olimpit për të marrë besimin unit, ndaj nxorri ligjin, kush ngre kisha e manastire si ajo, nuk paguan taksa.
Teodora gëzonte miqësinë popullore dhe thirrej:
Pushtetmbajtësja!
Qe e bindur se prejardhja e mbretërimit të babait të saj nuk qe pushtet tokësor, por ishin nga ato dy – tri familje të lashta që u kishte ardhur fuqia e skeptrit nga Qielli, të gjithë e dinin se Pushtetmbajtësja në Kostandinopojë mund t’ua ndante kurorën edhe lypsarëve në këmbëzat e urave që historia të bëhej më e vërtetë nga ç’duhej, ndaj nuk ia prishi kush kur zgjodhi perandor burrin e motrës së mesme, Zoicës, porsa Kostandini doli nga burgu me ndihmën e ca kimeriotëve. Zoica e solli në mbretërinë e motrës së madhe. Kostandini erdhi drejt e nga burgu, si sovran.
Ushtari i ri kumtonte fatthënën para gjindjes. Teodorës iu bë prej atij zëri, si në ritualet budiste japoneze Shingon që shumëfishojnë energjinë, shtatëdhjetë e dy tinguj mistikë të Kozmosit kanë dhuruar të gjallën mbi Tokë, por atëherë kur i ndjen këta tinguj të përbashkuar në zërin e një burri:
Zëri i burrit që dashuron është Syri i Universit!
Bizantët e Egjeut thonë:
Dashuria është më e fortë se Vdekja, por E Përditshmja është më e fortë se Dashuria!
Teodora kryqëzoi lutjen në ajër, e preu në ballin e saj, në lukth e gjoks:
– Ai do të bëhet E Përditshmja ime!
Dhe ai u bë e përditshmja e saj për shumë vite pandalim.
Kryqtari Horatius bëri kryqin sapo vuri këmbën në anijen e udhëheqësve: AB, BEN & RUACH ACADOSH. Qe ndarë me kalin e tij. Gjithmonë pat dëshiruar, si djemtë e mbretërve, një kalë flandre perçegjatë. Do të mbyllej pas murit të faltores në “navarqidha to kanari”, në anijen “kokse” të flotës luftarake, ku rri shenjti mbrojtës, perandori, thesari, hartat, për t’i paraprirë kumteve të luftës në letra edhe sipas kuptimeve të ëndrrave të Kostandinit.
Që nga zbërthimi i ëndrrës së tri motrave në të dalë të shekullit të dymbëdhjetë, kryqtari Horatius bënte edhe detyrën e parashikuesit të fatit në ushtri. Për të zbuluar të fshehtat e leximit, ngulur mbi dysheme mbetej te kripta ditënatë duke vështruar figurat e hapjes së Arkanës së Madhe, gjermos ndjente komunikimin, duke u përpjekur të shkallëzojë rëndësinë e të ndodhurave që po vinin për familjen perandorake në “Rruga Mbretërore”, të cilën kryqtari Horatius ua përkthente përherë duke u tallur për hesap të tij, sikur lexohej “Mbreti i Rrugës”. Perandori Kostandin qe në ankth ç’sillte për të këtë herë vija e Mbretit të Udhës.
Zhurmat e bashkëvuajtësve të Kostandinit nga koha e burgut e shpërqëndronin. Qëmoti, Kostandini u pat premtuar këtyre albërlinjve kimeras kur u lypi ndihmë, poqese bëhej mbret të kërkonin prej tij ç’të donin. Tani e gjithë ditën po mbante premtimet. Albërit u binin fyejve dhe këndonin me të kthyer. I tejkalonin vonueshëm tingujt duke zvarrisur fjalët me dialektin e tyre i jepnin bukuri të madhe fjalëve me gërmën r. Ishte një këngë trimash me nomotì gryke dhe oshëtimë shpelle.
Thoshin, sekur qenë me prijësin e tyre Marko, qenë me erë!
Fjalë të vogla pëshpërinin dukuritë natyrore dhe njëherazi bënin tërë historinë e njerëzimit!
Shiu, breshëri, era dhe bora!
Andej nga vinte ai dukuritë natyrore renditeshin ndryshe. Era ishte më e buta. Pastaj shiu. Breshëri. Dhe e fundit – dëbora, më e rënda! Duke hyrë e duke dalë nga ishujt përmes erërave vdekjeprurëse që shkulnin rrasat e gurit të çative dhe ngrinin pemët nga rrënjët, sa e linin veshët ditë me radhë, ku s’shihje një shpezë fluturuese, por zogj këmbësorë strukur në kaçorret e gurta, kuptoi pse këta albër e llogarisnin erën – kufitare përmidis dy jetëve dhe pse nga kënga e tyre të lëviznin plaçkat e barkut kur dëgjoje të përsërisnin varg e vistër:
Jam me Markon, jam me erë!
Ai s’qe gjëkundi me parashikimet. I mungonte heshtja e thellë dhe vetmia.
Kostandini qe i mendimit se ky fallxhor nuk bënte më dhe duhej kërkuar për një tjetër. Albërit haheshin si qeni me macen me gjitonët helenë pa u lënë radhë për asgjë, as për princat e Luftës së Trojës, as për Pirro Burrin. Trupat e lestrigjenëve i kishin parë vetë me sy nëpër shpellat e tyre të pakalbëzyer, me masë katallanësh që këmbët u arrijnë në supet e njeriut të sotëm.
– Gjuha juaj është bërë nga fjalët e ndyra të gjuhës tonë! Dhè i hedhur është!
Nëpër ishuj e në gjithë sterènë ndërtohej me shpejtësi që nga koha kur Teodora nxorri ligjin, se kush ngre kisha e manastire si ajo nuk paguan taksa.
Burgaxhinjtë e Kostandinit ia kishin shtruar me përmallime vegjëlie:
– Fjala e nënës ishte ligj! Kishim më shumë frikë nga nëna se nga babai!
– Mëmën time e mbaj mend vetëm me djersën lerë në lug të kurrizit që zbriste nga mali. Kishte bërë dru në pyll, i shkarkonte dhe fillonte t’i çante me sopatë.
Kryqtari Horatius, rilindës vinjetesh e kishte provuar sa herë sesi shfaqej vinjeti në kartë, nga dora në letër, pa kaluar nga mendja e tij. Punë e Zotit, vargjet, muzika dhe shkrimi! Zbulonte bukurinë e asaj që kishte krijuar, po si t’ua shpjegonte të tjerëve, se nuk ishte ai autori i vërtetë, ai kishte huajtur vetëm dorën për ta shkruar.
Kryqtari Horatius prehej me sytë nga Ati qiellor.
Para Teodorës i kishte shije gëzimi në zemër edhe për çikërrimat. Pastaj qyshkur ajo e gaboi duke e futur Në Universin Pa Peshë, nuk gëzonte më as për të mëdhatë. Gratë e tjera ia bënin Tokën me peshën reale dhe ai ndjehej më burrë.
Trupi dhe zëri i mblidheshin siç duhet në kërthizën e tij. Cila nga të dyja nuk qe dashuria. Ose ajo e Teodorës, Pushtetmbajtëses Në Universin Pa Peshë. Ose ajo e grave të tjera të botës, gra zotëruese me moshën e fitimtareve të marathonave që kullonin qëndresë duke e ngrohur me tokësì, por që s’e çonin asgjëkundi.
Shtrirë në dyshemenë prej druri viskoz të irokos, nis të shkruajë trekëndorin e ABRACADABRA – s, që t’i jepte forcën e shërimit, po nuk arriti të mbarojë dy radhorët e fillimit u vidhis ndër ethe. Kur sëmurej dimrave nëna e gdhinte bri tij, xhvishej në fill të këmishës, e përfyste kur e mbysnin ethet.
– Ta merr nëna jote sëmundjen ty!
Nënokja në dimër i çante sharqinj, shegë, ftonj. Nënën nuk e kishte parë kurrë të fjetur, pafjalë ajo u mësonte punën dhe dashurinë. Vëllezërit dhe babai ndiqnin rregullin e saj për detyrat e secilit në familje.
Fqinjët vazhdonin të gërriceshin kësaj radhe për priftërinjtë.
– Ne kemi vetëm një shenjtor, atë që ktheu Biblën në latinisht.
– Kemi vetëm një se i kemi priftërinjtë e mirë! Ju keni pak priftërinj të mirë dhe ata pak i bëni direkt shenjtorë, andaj keni shenjtër sa të hajë dreqi!
Liria e tij udhëtimeve ndënë yjtë e zinj shpesh i jepte një gëzim çmendurak, por nuk zgjaste më shumë sa përçapja e një goje bar të kalit. Ishte vetëgjykuar si të dënuarit e lashtë:
Me liri të përjetshme!
Cenet shëndetsore në trupin e tij rrëfeheshin në çajrat e hidhur dhe ushqimet që pranonte tanimë, hante qitro të gjalla me gjithë lëkurën e leshtë për të hequr veleritjen nga jeta. Kishte shkelur në aq vende legjendare nga më të pabesueshmet se ekzistonin me të vërtetë, kishte takuar njerëz të ndriçuar nga brenda, të pangjashëm me njeri tjetër mbi tokë, kishte deshifruar pergamena e dorëshkrime dijesh të moçme lidhur me lëkurë dhie të zezë, sa nuk donte më të shihte fretër e dhespotë, as nudo brigjeve të ujërave kallkan, as gra që xhvishnin e vishnin fustanë njëqind kilo derdhur në shajak e metal apo të rrihte njohuritë me të paktët që ndërmerrnin udhën e ngjitjes shpirtërore.
Vuante Sindromën e Kryqtarit. Tek çdo gjë e gjallë zgjatej ai vetë.
Si Pushtetmbajtësja, Teodora, edhe ai qe bërë pjesë e një dashurie të përgjithshme, mëshiruese, që e çonte Në Universin Pa Peshë, njësoj sikur është në dashuri me perandoren, në krahët e saj ku ai hynte në shtegun që të nxjerr në Gjithësì. Pika e vogël me jetë dhe gjithçkaja e zjarrtë, e ftohtë.
AB, BEN & RUACH ACADOSH! Bën kryqin orë e çast.
Në emër të Atit me Birin e me Shpirtin – Shenjtë!
Ngërçet ndjesore i janë bërë më të buta dhe dobësia e zemrës i është përmirësuar. Tashmë kryqtari Horatius ka shuar një nga një të gjitha identitetet vetiake. Këtu falte një mantel, aty i dhuronin një kapuç. Përpushej nga dashuria për fëmijët e varfër hajdutë që u kapte duart në xhepat e tij dhe nuk kishte më lotë për jetën e shokëve të armëve që shuheshin luftrave në det, sikur të ishte e vetja. Ka siguruar kështu hyrjen e lirë Në Universin Pa Peshë pa praninë më të Teodorës.
Njeriu e nxorri dhembjen prej trupit qyshse hapi portat dhe e bëri autokracinë vetiake pjesë të të tjerëve e nuk mënoi si perandorja që i ishte tymur mendja se e trashëgonte pushtetin nga Kozmosi të veshë gjithçka të gjallë me pushtet.
– Mund të qe edhe ndryshe, Teodorë! Po të mos zgjasje veshët për Syrin e Universit! Po të bëje si mëma ime!
Në fallin antik me shtatëdhjetë e dy pamje vendosi të hapë letrat e Arkanës së Vogël, pjesë të cilën e ruajti për vete dhe nuk e përdori për askënd. Kryqtari Horatius gjeti datën e vet fjetëse, shumë e shumë vite më pas. I erdhi keq që do të ishte një I Pavdekshëm.
Kështu quheshin ata njerëz të rrallë që kapnin e kapërcenin të tridhjetat edhe vuanin kusuret e moshës së përjetshme, sa leshrat u zbardheshin dhe lëkura u bëhej zhubër.
I buzëqeshi asaj date që do ta linte përfundimisht Në Universin Pa Peshë.
Teodora e çoi për së gjalli m’u në thelb të mosrëndesës kozmike.
Hija e velës në erë i shëmbëlleu nënën me fustanet e gjera. U mbush me të qarë, shenjë që lëngata e tij po mbaronte dhe gjethi i ri përmbanë detit do ta gjente më këmbë. Eh, me nënën dashuria qe e thjeshtë dhe e plotë! Edhe pushteti i tillë ishte:
I thjeshtë dhe i plotë.
“Universi Pa Peshë” është përzgjedhur në antologjinë e tregimit bashkëkohor shqiptar “Shqipëria tregon” Botimet K&B, Tiranë, 2010, ISBN 978-99956-840-4-4.