Alfons Grishaj/
Shumë njerëz mendojnë se gjëja më e mirë është që problemet duhen shuar ashtu si ndizen, pa trajtuar shkakun dhe pasojën. Sipas mendimit tim, kjo psikologji përrallash u lë hapësirë gabimeve të ripërsëriten, duke mos pas mundësi t’i njohësh në brendësi, luftosh e korigjosh ato.
Në këto raste, ka persona që në mungesë të njohurive bazë bëjnë analiza qesharake. Nuk ke si të bësh një analizë pa ditur thelbin e problemit me informacion të detajuar, përfshi shkakun që ka sjellë ngjarjen! Ka të tjerë që i dinë, por i tjetërsojnë kahjet sipas oreksit dhe shërbimit klanor, duke përçudnuar veten, qëllimin dhe historinë.
Fatkeqësisht, shqiptarët si asnjë komb tjetër në botë, marrin përsipër të bëjnë të zgjuarin vetëm me një paraqitje të shkurtër, me një telefonatë apo me një status pa detajet e nevojshme për të gjykur për mirë ose për keq. Kjo tregon se qytetërimi ynë është shumë larg realitetit, shumë larg mençurisë humane, se për profesionalizëm ?! Pak mund të bëhet fjalë, ngaqë 90% e rasteve janë nul!
Disa mendojnë se zemërimi dhe ngritja e zërit nuk janë justifikuese për mohimin befasues të rastit, që risjell problemet e akumuluara në kohë të ndryshme, vite që kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në ndërgjegjet flagrante të një shoqërie në rritje, që kërkon realizimin e ëndrrës si kombet tjera, të cilët i arritën 100-200 vite më parë. Kjo ndodh se dëgjuesi dhe “vëzhguesi” ynë nuk është interesuar për të shkuarën dhe të ardhmen, por vetëm për të sotmen, sepse nuk ka qenë pjesë e proçesit të zhvillimit, por i rastësisë, mbase dhe parazitizmit pasiv dhe propagandës agitpropit gënjeshtar, Leninist. Kjo propagandë u shqua dhe në ditët e fundit në përhapjen e lajmit fake të vdekjes mbretit të Anglisë, Charls, dhe teoritë konspirative rreth sëmundjes princeshës, Kate. Lektisja agitprop pasqyrohet më tepër në moshat e prekura nga propaganda e kuqe, që ka reflektuar ndjeshëm në brezin e pseudogazetarisë së re, duke e përçudnuar ndjeshëm në pellgun e cektësisë dhe kotësisë alogjike.
Për të korigjuar dhe ecur përpara duhen iniciatorë, vizionarë, përçues të bukurës, mendimtarë, historianë, novatorë. Sikur t’a pyesje një të “zgjuar”, – ku u shpik parfumi për herë të parë ? Ai pa u menduar do përgjigjej- në Francë! Paditur se parfumin për herë të parë e shpiku një zonjë nga Mesapotamia, dy mijë e ca vjet të shkuara, e quajtur, Tapputi. Pra, njeriut aksident gjuhëshkurtër nuk i duhet udha e dijes, pema gjinekologjike e nënës, babait, deri në ditën e lindjes, por lindja e tij shpërthen dhe mbyll ciklin e njohjes!
Po u sjell dhe një ilustrim natyral që mund t’a gjeni lehtë në internet: Bill Gate, shkon në një restorant. Pasi hëngri … i la kamarierit dhjetë dollarë bakshish. Kamarieri rrudhi fytyrën sepse nuk ishte i kënaqur me bakshishin. Bill e pyeti, – çfarë ndodhi ? Kamarieri iu përgjigj: “Isha duke menduar se, në të njëjtën tavolinë ka qenë ulur më parë dhe vajza juaj, e cila më la 200 dollarë. Ndërsa ju, babai saj, njeriu më i pasur në botë… 10 dollarë?!” Bill Gates qeshi: “Ajo është vajza e njeriut më të pasur, por unë jam biri i një avokati të zakonshëm!” Morali i kësaj thënie është: mos harroni kurrë të shkuarën tuaj. Të rinjtë mendojnë se dinë gjithçka. Nuk u bëhet vonë për sakrificat e arritjes , qoftë dhe shkatërrimin e atyre arritjeve brenda një nate, për arsye se ekstaza dhe besimi në vetvete e kalon kufirin e mundit të konsumuar pa u vënë re.
Nihilistëve nuk u interson çfarë ka ndodhur, për shkak se psikologjia e tyre nuk mund të bëhet kurrë pjesë e proçeseve të zhvillimit, andaj ata kërkojnë në çdo rrethanë t’a mbyllin boshllëkun duke lënë lëkurën e iriqit në duart e tjetrit. Qesharake është se shumë bëjnë maratonistin, pa qenë aspak në maratonë, duke deklaruar: “Ehe , unë e bëj këtë vrap prej 20-30 vitesh. Prandaj kam menduar se prania e ime do vlente si experience për të arritur në finish.” Raste të tilla duhet të merren si shaka… nëse jo, duhet të bëhet e mundur të largohen nga pjesa reale që mban gjallë motorin e gjenerimit për trofe. Ingranazhet e tepërta në një shpikje të njohur janë si superngjitëse në këpucët e një zotërie për t’a ngadalësuar hapin e tij…
Sa më tepër t’a jetojmë ndjeshëm dhe ndershmërisht realitetin e jetës dhe problemet, aq më tepër çmojmë dhe vlerësojmë frymën dhe “nervin zemërues” si udhëzues në destinacion…Nihilistët e mohojnë këtë ! Mohojnë realitetin, duke e futur problemin nën lëkurën e një gjarpëri që zvarritet gjithë jetën.…
Nihilizmi është doktrinë filozofike e dyshimit dhe mohimit, ashtu siç thoshte Niçe, “Jeta është pakuptim”… Po nëse “jeta do të ishte pakuptim”, atëherë përse duhet t’a kërkojmë të bukurën, përse mundohemi të bëjmë më të mirën e mundshme për familjen, shoqërinë dhe kombin? Përse duhet të robtohen njerëzit në një jetë pakuptim? Me të tilla broçkulla, nihilistët nuk akomodojnë asnjë shoqëri, nuk sjellin asnjë shpresë për ndryshim, bile dhe për familjet e tyre janë të pavlerë se nuk e kanë formimin elementar për të gjykuar drejtë, ngaqë notojnë në një oqean abstrakt dhe kontradiktor, në një hapësirë iluzive pa këmbë në tokë. Mohues të thekur dhe asnjëherë të kënaqur me çfarë shohin dhe prekin i bën anormalë dhe tepër të bezdisshëm.
Për mendimin tim, format e nihilizmit nuk janë të dobishme për brumin e përdheshëm të njeriut. Mbase ”Nihilizmi moral”, një nga format e nihilizmit duhet debatuar filozofikisht dhe praktikisht. Format e nihilismit janë disa : Nihilizem Ekzistencial (mosbesues në Zot dhe në një jetë tjetër. Dhe pse, Kiekergaad u mundua t’a shjegonte atë në një form tjetër, nuk qe efikas me kohen), “Nihilizmi Metafizik”(Një botë që nuk ka asgjë konkrete, nuk ekziston) ,“Nihilizmi Mereologjikal” (nuk ka pjesët e duhura të objektit), “Nihilizmi Parcial” (Idea e disa objekteve organike ekzistojnë, të tjerat janë vetëm iluzion), “Nihilizmi moral” (Studimi i gjuhës morale. Nuk ka moral absolut, por varet prej formave që i jep njeriu). Ndërsa unë mendoj se , ka moral absolut që e bën njeriun ndryshe nga kafsha…Ky moral është: webi i pakorruptuar i ndërgjegjes! Gjithçka tjetër vlen për mendimtarë shumë “dimensional”, që nuk kanë pasur asnjëherë liman në dimensionet e proklamuara në të cilat notojnë. Pauperizmi i “arsyes suprime” është një ëndërr letargjike që nuk krijon dalje në det të hapur për një frymëmarrje të gjerë, por përkundrazi, asfikson dhe godet arsyen e kulluar (hyjnore) si skifteri folenë e kardinalëve-shpendë që janë lajmëtarët e fatit dhe shpirtërave.
Armiku i nihilizmit është ndjesia e përditshme e jetës së prekshme, djersa, labirinthet e njohura dhe të panjohura, që e bëjnë njeriun më të fortë, më të pregaditur për dallgët e zhgënjimit, e cila ndez zemëratën si shkrepje elektrike duke vënë në punë motorin. Pra, nervi është rrufeja që shkarkon oksigjenin në ndërgjegjen e zgjuar, në mushkëritë pa “edemë polmunare” drejt një patosi frymëdhënës.
Disa mendojnë se zemërimi mund të sjellë dhe pasoja, mund të sjellë verbësi, mund të sjellë mosarsye, mund të sjellë ekstremizëm?! Unë mendoj se jo! Ne flasim për zemërimin e arsyes së kulluar, që pasqyron shkakun dhe korigjon pasojën. Nëse pasoja kalon kufinjtë e korigjimit të shkakut, këtu kemi një deformim të mjetit për të justifikuar qëllimin në dimensionin “black hole”.
Në botën e qytetëruar, njerëzit pa tëmth, pa nerv, pa integritet, pa amorprop, nuk shërbejnë për asgjë, biles as për të gjuajtur peshk me kallam. Përpjekja e tyre për protoganizëm bëhet pjesë përbërëse e kaosit, që nuk arrin asnjëherë fitoren e një audience kualitative.
Pragmatizmi i perëndimit e bën menjëherë dallimin e qaramanëve dhe fallsitetin nihilist, pemën që prodhon fruta me atë dekorative. Pragmatizmi nuk ka kohë për të humbur, prandaj si një light detector, teston dhe zbulon të pavërtetat e thëna, duke ndarë aktrimin banal prej atij profesional.
Nihilistët, asnjëherë nuk janë në gjendje t’a mbushin një tavolinë të “fortish” në një amfiteater gladiatorësh, sepse ata vetë janë spektatorë dhe gladiatorë. Janë drejtorë dhe aktorë pa audiencë duartrokitësish dhe vlerësuesish. Heshtja mbretëron në shkallët e betonit (amfiteater) pa brohoritje … por vetem heshtje si rrasa varresh, duke i bërë nihilistët varrmihës të vetvetes.
Në filozofi shkruhet: “ Anger control issues”… se po të mos ish kështu, as Abraham, Mosses, Aleksandri Madh, Pirro , Khalid Ibn Walid R.A (njohur si, Sejfulla= Palla e Zotit), Skenderbeu, George Washington, Teodor Rusvelt, Napoleoni, Ismail Qemali, Ahmet Zogu etj… nuk do ndërgjegjësonin kombet për t’u ngritur në këmbë, për të jetuar ditët e sotme që gëzojmë .
Disa bëjnë si “pacifistë” (e kam përsëritur disa herë), duke shpërthyer në nevojtoret mediatike me një përvujtni hipokrite. Paraqitja e tyre komike nuk lëviz asnjë nerv civilizues shoqëror, ngaqë çdonjeri e kupton se persona të tillë nuk mund të jenë kurrë në bordin e kapitenit anijes si kompas. Ky fakt zhvleftëson kukullat e vitrinave dhe siluetat e fantazmave pa emër që duan të bëjnë melodrama eksluzive. Protoganizmi imponues nuk është efektiv as për të qepur një tegel manxheti që të shpengojë këpucët nga kurthi i stërgjatë i stofit që shkërryen tokën nga rrobaqepësi i keq.
Shoqëria civile vizionare e ka shumë të vështirë të jetojë më një shoqëri pesimiste-nihiliste, sepse kahjet janë të kundërta. Njëra gëzon duke ndërtuar dhe tjetra mohon! Nihilizmi është buldazer imagjinar për të “lëruar” shkëmbinjtë, por asnjëherë për të ndërtuar e zhvilluar emancipimin dhe novacionin njerëzor.
Njeriu i mirë e ka shumë të vështirë të bëhet gjahtar mjaullimash, por shumë lehtë të bëhet kolektor shpirtërash në një patos mendjendriturish…shtruar në lëndinën e dijes ku të gjithë janë të barabartë, mbase dhe me mangësi të dallueshme, por inteligjentë…
Aty shpirti lartësohet dhe ndjen aromën e jetës në shkallën më të lartë të ndjesisë njerëzore.
Nihilizmi nuk ka paraqitje konceptuale zhvilluese në univers, por shkatërrues i gamës jetike në kazanin iluziv abstrakt. Nihilizmi mund të përdorej në kohën e “Kristian topografi”, deri në momentet e Xhordano Brunos, kur tha: “E pursi muove!” Pas kësaj, pjesa dërmuese e koncepteve nihiliste mbeten iluzivo- depresive. Ka dhe budallenj kozmikë që e shohin universin pa yje (me drita) dhe tokën të sheshtë si tepsi. Ata mendojnë se i gjithë universi është një megascreen komerciale e ca shitblerësve gjakpirës të “Kupolës”…Këtyre budallenjve u jepet mundësia t’i shfaqin “zbulimet” e tyre konspirative në nevojtoret mediatike shqiptare. Në perëndim, asnjë TV serioz nuk do t’a merrte mundimin për aventura të tilla, sepse mungesa e seriozitetit do të humbiste shikueshmërinë dhe interesin deri aty sa të humbisnin dhe biznesin. Megjithatë, kombet e pazhvilluara i kanë për zemër çudirat dhe çudibërësve zor mund t’ua gjesh burimin shterpë.
Kurrësesi, bota nuk mund të lundrojë dhe të zhvillohet në konceptin pesimist të Shopenhaurit: “Njeriu është lodër e pulsimeve të tij dhe jeta nuk ka kuptim.” As lojën “hegjemonike” Turgenjeviane, kur thotë: “Unë shikoj qiellin vetëm kur dua të tështi!”. As në proklamimin nihilist të Nitzches, që thotë, “Zoti ka vdekur” (huazim i Shopenhaurit). Njeriu ka nevojë për ëndrrën qiellore, për “fizikën kuantume”, për Zotin, për dashurinë… sepse lundrojmë në sistemin ndërplanetar, në qiell…dhe jemi pjesë e zinxhirit matematik. Në qoftëse qielli nuk do ish i përsosur në rrotullimin e Orëbërësit, Demiurgut, nuk do të kishte përllogaritje fizike, do të kishim vetëm përplasje kozmike, kaos dhe doomsday…Përsosmëria e përmasave dhe përllogaritjes u pasqyrua dhe në eklipsin e fundit me, 8 Prill 2024 .
Nihilizmi është mbretëria e thyersve të ligjeve të Zotit. Dhe pse Bibla ka lindur para termave që përmendëm më lart, në Bibël është një shprehje për thyerësit, “Tit for tat!” që do të thotë, “Dhëmb për dhëmb!” Kjo idiomë u përçua përmes kombeve si shkop magjikoligjor për të korigjuar mohuesit(nihilistët)!Laramanët dështakë mundohen, t’a shesin këtë shprehje : “ekstreminitet”, “ANGER !!” Për më tepër, kjo fjalë nuk ka lidhje me “estrogen dhe progesterone” që mund t’a ketë problem ndonjë “mike” që tund kokën e saj si Meduza…
Megjithatë, Superlibri i Shenjtë, dhe pse në atë kohë nuk kish TV…, në “Dhjetë Urdhërimet” paralajmëron: “Thou shalt not bear false witness.”
Prapë se prapë ky urdhërim shkelet nga njerëzit falls me qëllime nihiliste, që gënjejnë pa pikën e turpit dhe pse shkojnë në Kisha, Sinagoga e Xhami, biles gjuajnë me gurë dhe shpifin bash në ditët e shenjta që përbëjnë mëkat mortal, si në muajin e shenjtë të krezhmeve dhe, bash në ditën e shenjtë të Bajramit !!
Por le të kthehemi në thelbin e shkrimit. Bibla na tregon rrugën se arsyeja e zemërimit të jep forcë dhe kurajo. Të jep frymëzim si t’a fitosh lojën e pistë me gjykim të pastër, si të jesh vendimarrës dhe i sigurtë në ballafaqimin e problemeve… Si t’a përdorësh zemërimin e arsyes kulluar si adrenalinë në qëndresën për fitore. Ky është mesazhi i Zotit që i dha forcë Moses, për idenë e shpëtimit popullit vet, por dhe kur ngriti “duart lart” në fitoren e betejës parë nga Izraelitët, pas largimit nga Egjypti.
Zemërimi çliroi dhe krijoi kombet që kemi sot… Zemërimi është balsam dhe anti-todi i shoqërisë civilizuar në një standart logjiko-human për shoqërinë e prapambetur amorfe. Sikur mos të ishte kështu… përse u zemërua Zoti, kur paralajmëroi, Noen, që ai të pregadiste arkën për një fillim të jetës njerëzore dhe specieve mbi dhe?