Il conte d Albania

Kujtimit te ndritur   te sime gjyshe   qe e kam dashur aq shume/

Nga Jakov Sollomoni-Izrael/

Dikush trokiti  tek dera me shume kujdes si re donte   te mos shqetesonte   komisarin e policies   te atj qyteti jugor   ne buze te detit  ,V .Pas nje “PO je   te forte qe erdhi nga Brenda , polici u futne zyren e madhe dhe pa e mbyllur akoma deren filloi te fliste   :Zoti komisar  , dikush ka ardhur   te ankohet , sepse I kane vjedhur shtepine dhe …nusen e djalit .Polici mezi I  shqiptoi fjalet e fundit sepse ju duken teper te renda  . Nje ngjarje e till s kish ndodhur kurre ne qytetin e tyre   .—Siii?—ja pat komisari dhe u ngrit me kemb  me nervozizem –Fute Brenda Sadik  , cpret akoma !Hyri ne zyte nje njeri aty te te pesedhjetat  , , I zverdhur ne fytyre   qe me nje fryme    as pa pershendetur   , sipas   zakonit , tregoi   gjithe ate qe kishte ndodhur   .   Komisari qe e degjonte me vemendje here  pas here pohonte   me koke   dhe se fundi I tha :Kuptova     , Zotri, most e pandehi ai se do na shpetoi nga duart , e genjen mendja .dhe vazhdoi :Degjoketu Sadik  Merr edhe tre   polic te tjere   dhe nisu se bashku me kete zotnin   qe po ankohet . Hetoni me kujdes  dhe ma kapni ate maskara   qe ka guxuar   te veproje keshtu hapur . Per 24 ore e dua ketu ne zyren time   grabitesin , gjalle a vdekur . –Shko me policing zotni dhe   mos u bej merak se do ta gjejme   patjeter ate qafir   , nuk ka per te shpetuar   paq  .—Te faleminderit zoti komisar  per gadishmerine qe po tregon –Ja ktheu qytetari     , nuk do t eta harroje . –Ske pse me falenderon fare se  eshtedetyra jone te merremi me ata  horra    diten e mire   zotni  . Dera u   mbyll pas tyre  dhe komisar Josefi   vuri duart mbi balle , I lidhur nga ajo mori    ngjarjesh qe kishte pllakosur kohet e fundit   , aq papritur .   S kishte vec dy jave qe kish marr detyren   e re   ne qytetin ku banonte dhe qe e njihte mire   per nje kohe te gjate . Ai qytet bregdetar  me rreth tete mije banore  , po I krijonte aq shume telashe qe s I kish menduar kurre   . Tani qe ishte ne brendesi te ceshtjeve po shihte se ky qytet ne pamje , I qete   kish pasur problem  te trasheguara  nga paraardhesi I tij   .E kishte marr me qejf dhe devocion detyren . Dikush  duhet ta bej kete pune   , mendoi me vehte   , apo jo ?  Seti nxjerresh geshtenjat me duat e te tjereve  nga  zjarri   , eshte nje pune e lehte    , fare e lehte , por pa provatabesh vet nje here …….Ai s kish qene kurre nje tip qe priste qe problemet t ja zgjidhnin te tjeret   .I kishte dale zot puneve   qe ne ate sector kerkonin     nje njeri trim , te zgjuar   dhe me iniciative . Keto cilesi atij s I kishin munguar asnjehere  , se paku deri ne ate moment .  Iu kujtua , nje muaj me pare, kur ishte takuar me zotin kryeminister    te vendit   Fan   Nolin   per te formuar qeverine e re   dhe detyrate tjera   te rendesishme   ..Ishte formuar e paraqeveri   shqiptare demokratike si pasoje e revolucionit te qershorit te     1924  . Komisaret  e policive   I kishin caktuar se bashku me ministrin e brendeshem   . Vendi kishte nevoje te nguteshme per rend   dhe qetesi publike   ne qytete dhe fshatra  . Ne pushim kishin dale  ne salon te pinin nje kafe .Josefi   nxorri nje cigarenga kutija e tij e argjende   dhe e ndezi   . Ne sup befas ndjeu nje dore     te ngrohte   . Ktheu koken   , kur pa kryeministrin   . Instiktivisht , e   fiku cigaren   qe akoma nuk e kishte tymosur   dhe e hodhi ne taketuken   prane , buzeqeshi me respekt     duke u kthyer plotesisht nga ai . Paratij , qendronte ajo figure e dashur   per shumicen e njerezve qe e njihnin     qoft edhe pak fare .Qe nje burre I gjate   , me floke te zinje   dhe pak mjeker   . Autoritar , por edhe goje embel, me nje culture enciklopedike si rralle here   . Urrente tiranine   dhe tiranet e cdo lloji . Ky burre me mendje titani , kish drejtuar   revolucionin e paredemokratik  ne vend   dhe I par   qe aspiroi   te realizoi nje enderr  te fshataresise per te patur nje cope toke personale   qe do te ishte dhe garancia     e ekonomise familjare te shume personave   .T umerrje tokat bejlereve   ne ate periudhe dhe tua shperndaje fshataresise , ishte   gati nje absurditet    mbasi askush me pare nuk kishte tentuar te bente nje gje tetille .  Te beje zot fshatarin    te   tokave te ndara  padrejtesisht    deri  atehere   ti jepje ati j ne duar   ate qe I takonte   vite me pare   ishte nje e drejte e pamohushme .  Kryeministri qe e kuptoi emocionin  e papritur te Josefit   qe u ndodh I papregatitur per ate moment   dhe I tha :  Ndize Josef dhe me jep edhe mua nje   edhe pse rralle e tymos   . Josefi hapi serish kutine e tij  ku shtriheshin ne dy rrjeshta cigare  te markes Diamand     te asaj kohe   :Urdheroni Zotni  —  dhe ja ndezi ati te parit me cakmak  .—Do t ju therres pastaj vecmas sejcilin ne zyre   nga komisaret e policies te emeruar sot   bashk me ministrin e brendeshem , besoje se njihesh me te ? –PO –ia ktheu Josefi , e njoh mire se nga ai qytet   jemi    te   dy  .—Ne , te gjithe  vazhdoi zoti Noli  , kemi shume besim tek ty      Josef   , tek aftesit e tua   organizative   dhe ushtarake   . Bashk nuk njihemi sot , apo jo ?  Edhe te tjere shoke   me kane folur me simpati per ty   . Nuk mun te harrojme ateqe bere   ne 1920  . Ti meriton shume me teper   …—Kam bere  ate qe me tha zemra zoti kryeminister   dhe qe do ta bente cdo njeri   qe idhimbset sado pak ky popull—ja ktheu me respekt   Josefi       —–Mire pra mos harro , ne oren dy  ju pres ne zyre n time   ku do kemi me shume kohe teflasim per hollesirat  , Kryeministri  I shtrengoi doren   fort perzemersisht dje u largua   . Josefi e shoqeroi me sy   deri sa aiulargua dhe psheretiu  :Ehh  , sa  shume I duhen   Shqiperise   sot  burra   si ai  .  Ai eshte   si   mjalti   I vyer qe jo cdo mize mund ta bej . E thithi cigaren   fort   dhe me qejf  duke   nxjerre njere tymi  perreth  vehtes   dhe mendja I fluturoi  ne kujtime te kater  viteveme pare   , ne kujtime te pashlyeshme   per te  dhe kombin   mbare .Ishte paranvera e vitit  1920       qe sjepte shenja te dukej aq e mbare .Dimri   qe  sapo kishte dale  , nuk   poi dorezonte armet aqlehtesisht . Koha ishte e ftohte akoma .S kishin lulezuar   bajamet , pjeshket dhe kumbullat  . Mimozat e bregdetit   ende s kishin celur , vetem  neper fusha ca manushaqe   te rralla ishin   mashtruar   nga   dielli  e ndonje dite te vecante .  E c ishte kjo pranvere   qe dukej se ndillte terslleqe ;ngjarjet   gjithashtu e nenvizonin  kete prapesi   qe kish mbire nga s di se ku . Zerat qe vinin nga larg pertej detit ,thoshnin se Italia fashiste   do ta sulmonte fqinjene saj te lakmuar qe I rrinte perball  jo me shume se 90 kilometra .Te ishte e vertete kjo ?Po c dreqin u kishte hipur ne koke valle atyre makarona xhive te sulmonin  . Pak hoqen per vehte ne luften me austriaket   , apo I harruan kaq shpejt   ?  Tani dashkan te bejne te njejten gje  me fqinjet e jugut  , me nje popull qe shikonte hallin e tij   me nje ekonomi fare  te dobet   .Por na doli se pendezinjte   nuk I kishin bere llogarite mire   Ne nje qytet te vogel  bregdetar  atyre iu be nje pritje     plot surpriza   te pakendeshme   , gje qe s e prisnin   . Nje trim me emrin   Selam   (  emer qe rrjedh nga hebraishtja dhe do tethote Paqe –shalom  )I detyruar nga ngjarjet     qe po ndodhnin ne ate qytet  ne mes ullinjsh  , mblodhi rreth vehtes caburra trima   tekeq armatosur , me pak pushke qe I manin ne shtepite e tyre per tu mbrojtur nga hasmi   dhe nga hajdutet  , qe nuk harruan te merrninme vehte edhe cfurqet e punes , ne majat e mprehta  te te cilave u gjakosen per vdekje   shume prej ushtareve te tyre   . Ne kete dasme   te madhe mori pjese edhe personazhi yne I nderuar   Josefi  , djale I ri akoma I pamartuar , por trim I terbuar si dreqi vet .Kish patur ne shtepi nje paticke   , qe e kish blere ne Itali  ne ato ec e jak et  etij per qejf e per tregeti  . Gjuhen ua dinte mire   italjaneve sepse kish mesuar   ne   shkollat e tyre   . Jugun q atij vendi karshi   qe po  te ishte xhade   , mund ta kaloje dhe me kembe , e njihte mire  , madje dhe historine e tyre . Njifte luftrat e atij populli    dhe adhuronte mbi te gjithe   bemat e kemishkuqit   Garibaldi   , heroin e dy kontinenteve .  Njihte   edhe greqishten mire se e kish gjuhen e nenes   . Per pak sa s me doli nga mendja   se akoma nuk e kam prezantuar mire   se kush ish   heroi yn I tregimit      Josef  K.  Ish   vellai I sime gjyshe    , madje me I madhi  dhe pas tij vinin me rradhe   vellai tjetr Rubeni   , ime gjyshe dhe nje moter     qe ishte martuar ne Greqi  , ne mos gaboje ne Korfuz   .   Isha fare I vogel  kur e shihja per herete pare   atenjeri    qe vinteshpesh ne shtepine tone   se takonte te motren   te cilen e donte shume   .Djemte e sime gjyshe     qe e kishin daje   , e therrisnin   Xio  Josef  . Ishte nje burre I gjate   dhe I drejte   qiri  , thatim    me floke te zeza pis   qe kur I krihte aq bukur san je fije floku nuk I dilte nga rrjeshti  , me nje pale mustaqe   te holla spic   per te cilat kujdesj ne menyrete vecante   . Kish nje ball te lart  , shenje   e nje zgjuarsie natyrore   gjithmone mbi mesataren   .Nuk ta bente dysh fjalen   , nevrik ne te drejten e tij .Ne qytet ja njihnin kete cilesi dhe per kete e respektonin te gjithe   . Futej ne sherr  edhe per nje te panjohur kur shihte  se po I binin me qafe   pa te drejte   , atje kun je tjeter do te terhiqej   duke thene :C me duhet mua , kokat le te hane . Jo Josefi nuk I perkiste atij grupi  qe e ka ne maje tegjuhes shprehjen   :larg nga …ime . Gjithmone   e shihje te rrjeshtohej ne krahun e me te dobtit   . Njihej pra sin je lloje “musketeri “  ne qytet    e qe I zgjidhte ndonjehereproblemet jo vetem me forcen e inteligjences  , por edhe me ate fizike   , natyrisht   atje ku llafet nuk pijne me uje   , futet ne mes ‘Haxhi dajaku  “  dhe keshtu fashitet sherri  .Kjo gje e bnte cate pazakonte sepse fisi nga I cili rridhte   , kurre nuk izgjidhte problemet me zenka   e came pak te nderhynin ne problemet e te tjereve   qe kishin nevoje . Hebrejte , ne pergjithesi shkonin mireme vendasit   . Se nga kish ngjare ky   hebre I cuditeshem   , ky trim I cartur   qe si a bente syri    terr  per asgje !  Armen   ama , nuk e ndante nga dora   . Jetonte me te si ne nje simbioze te persosur   . Keshtu pra , pranvera e vitit 1920 e gjeti  Josefin te rrjeshtuar midis atyre     trimave   qe po idilnin zot vendit     dhe kishin vendosi\ur t u benin balle trupave te huaja   , shume me teper ne numur   dhe te armatosur .Dhe dita   erdhi , kur italjanet     tentuan te zbarkojne   te  bregme anijet e tyre qe ngjanin si perbindesha me krahe te medhenje     mbi vale . POr ja qe dardha e kishte bishte   mbrapa dhene bregnuk I priten me lule   por me cfurqe  fytit    qe e gjakosen Adriatikun atedite   dhe ja prishen keqas qetesine   .Dhe paticka e Josefit   gjemoi ate dite dhe u be top  , duke ju kthyer shperblimin atyre qe e kishin prodhuar ate arme . Hapte vrimat     e teta  ne kokat e tyre   , qe s ishin pak .Ate dite Josefi   si per feste   inauguroi nje palecizme te reja   llustrafine   qe ja kish bere I kunati   per shtate pal  qejfe   , por qe ate dite u felliqen fare   me gjakun e derdhur   ngado   .Dy here tentuan italjanet te zbrisnin ne toke  , port e dy heret u zbrapsen   me gomonet e tyre   me me pak njerez   vazhdimisht  . Majat e   mprehta te  cfurqeve   ishim nje mjet efikas per ti cpuar ato    dhe barqet e ushtareve te huaj   . Epo kjo pike e zeze , nuk kishte bere vaki asnjehere  qe  nje grusht  njerezish     , barkjashte , tu krijonin kaq telashe   nje ushtrie kaq te stervitur   mire me oficere akademijsh e me pervoje . Por ja qe ka edhe surpriza   qe beri qe gjithe kjo makine ushtarake   te ngecte ate dite    rerat  e Adriatikut   , duke lene mjaft koka   peng   dhe kocka qe mbas shume viteve   te vinin dhe ti kerkonin     kockat   e ndonje medaljon   , ne kujtim te prinderve te tyre   , . qe ne fund te fundit ishin ca  njerez tezakoneshem nga pamja   me uniformen   e ushtarit  qe   zbaton vetem  urdherin e dhene nga eprori   dhe ndofta nuk di as qellimine asaj lufte . Me vjen   befas ne mendje   nje kenge   italjane   e Morandit   qe thote :Il soldato , fa la Guerra   , ma il motivo  , non lo sa .  Josefi yne nuk kishte harruar qe ne perfundim te asaj lufte te bente dhe nje fotografi    mepaticken e tij ne dore   , dhe me cizmet qe ua kishte pastruar gjakun   qe s dihej se I kujt ishte .   Shume vite me von erdhenne shtepine tone dhe e kerkuan ate foto  qe qendroi   gjate ne muzeun     e Pavaresise se qytetit , pran portit detar  Ku ishteshkruar   :Josef  K.Luftetar  I vitit  1920  .Shkoja shpesh ne ate muze   dhe mburesha para shokeve   me te . Ndodhi  qe pas transferimit te muzeut   brenda ne qytet  , ne nje ambient me te madhe  se  sa me pare , ja hoqen fotografine   me justifikimin   se   “nuk kemi shume vend per tegjithe “  Kuptohet qe ish nje genjeshter  e neveriteshme   dhe shume e trashe   dhe qe nuk kerkon shume mundim per ta kuptuar .    Josefi e fiku cigaren   e mbetur dhe u kujtue se dy shoket e tijte ngushte    te luftes   :Abdurahman   C. dhe Koci S., I kish akoma gjalle   dhedonte t I takonte . Shkonin  shpesh te pinin ndonje gote   te tre   dhe te kujtonin   ngjarje  te kaluara   dhe te fresketa . Ishin te tre ushtarake  dhe me ato uniforma o pash   ne nje foto te tre   ku rrinin ne nje tavoline   . Tani Josefi nuk e mbante me paticken mevehte   . E ruante ne shtepi sepse   me vehte mbante gjithmone dy pistoleta   ne dy anet   , me mustaqet gjithmone   te kujdesura   spic dhe me cizmet perherete llustruara   sa mund  te shihje fytyren ne to   .Per shokun e tij qe thirrej ndryshe dhe   Avdurahmen A. kisha degjuar nje kenge ku thuhej se kishte rezuar nje aeroplan   italjan   me pushke ne fushen e   Peshkepise   .Tjetri , ishte nga jugu   , por qe kishte ardhur posacerisht  te merrte pjese   ne “Dasmen  “ qe u zhvillua ne det   kunder  italjaneve  .           _Mire , mire foli me vehte   , ato pune hiken   e vane ,tani si do ja bej    se keto punera duan shume kujdes   mbasiarmiku ketu shume here eshte I padukeshem  , kjo e koklavit problemin .Ne  oren e caktuar , u mblidhen     ne zyren e   Z. Noli  se bashku me   ministrin  e puneve te brendeshme ,ku morem nje informacionte pergjitheshem prej  tij   per problemet   . per sejcilen prefekture     .Problemet me te mprehta dukej se ishinne very  te vendit     ku gjakmarrja bente kerdine   ;Jugu kishte problem ten je natyre tjeter   me tokat e bejlereve  ne Myzeqe e gjetke  .  Pasi mori detyren ,  ne mbremje   , josefi u kthye ne shtepi  I bindur   se tani fillonte   nje etape  me e veshtire per te   RRuges per ne shtepi   , ne makine   ndezi nje cigare   dhe mendja    I shkoi  serish   tek kryeministri    . Ai njeri I madh   , edhe njeri I perendise   me veladonin kraheve   ,I ishte jo vetem nje patriot   I devoteshem , por gjente kohe   te merrej edhe me perkthime    te autoreve te shquar ne bote   , fale shume gjuheve qe njihte   . Ai  beri te flasin shqip  Shekspirin ,  Servantesin    Omar Khajamin   Ibanjezin   e plot te tjere   . Ishte nje burre erudit  , I zgjuar per kohen   .Ja se c’kryeminister qe kemi patur nje here e nje kohe     e jo si ca krrica   qe e prune koken me von pas 44 ,  qe vrane e prene   bashkkombesit e tyre dhe qendruan kontrabande ne pushtet  mbi pesedhjet  vjete   me dhunen e pashembellt . Ju shofte emri    derrat e dreqit   !Nejse .Beri si beri dhe ne mbremje von   , I lodhur keqas   u kthye  ne shtepine e tij   , I dha nje “mirembrema “  te shoqes , qe akoma nuk kishte fjetur   ,dhe pa kerkuar asgje te hante    dicka , e zuri gjumi si I ngordhur  .Dhe e shoqja qe s priste te merrte ndonje sqarim   prej tij   , shkoi te fleje   pa bere zhurme   . Ashtu ishin punet midis tyre .  Josefi e respektonte formalisht te shoqen     , por dashuri per te , as qe ndjente fare . Ashtu kishin rrjedhur punet  ca vite me pare   .Kur   erdhi ne moshe per tu fejuar   , shkuan ne Janine me prindrit   qe te shihnin   nusen  ne nje familje hebrejsh   qe dikur I kishin njohur  . Ne ate familje ishin dy motra   beqare  . Ajo qe I pelqeu Josefit ishte e vogla , shume simpatike   dhe qe e terhoqi ate qysh sa hyri dhe e pa   . Tjetra   rrinteme e terhequr   duke e ditur se   s kishte pretendime   per shkak te pamjes se saj  , edhe pse ishte me e madhja ne moshe   . Sipas zakoneve   , I takonte asaj te dilte nga shtepija e para   si me e madhja   , por ja qe syri nuk I njeh ato zakone   moshe dhe   Josefi   dha menjehere    miratimin   ne favor te se vogles   . Edhe prindrit e Josefit e pelqyen nusen , keshtu qe kjo pune formalisht dukej e mbaruar   . Caktuan diten e dasmes   , pine kafet e zakoneshme per keto raste   dhe qe nga ajo dite   nuk e pane me njeri tjetrin   . Kur te gjitha ishin bere gati  per diten e dasmes   dhe priteshin te vinin krushqit     me nusen   , ndodhi ajo qe nuk pritej   .   Krushqit   tinzare   , ne vend qe te sillnin   vajzen e vogel   sin use , sollen tjetren , qe ndryshonte si nata me diten     me te motren .  I pari qe e pikasi kete ishte   Josefi   , ai e njihte mallin e tij dhe s’ mund ta genjente   syri   . I nevrikosur per kete pabesi , shkoi dhe ja u  tha prinderve   kete :–Une nuk martohem   me ate qe me kane   prure   sepse nuk eshte ajo   per te cilen edhe ju rate dakord   . Besoje se edhe ju   e pikaset qe shte tjetra   dhe une nuk martohem , pike !Mua per budalla nuk me ka marr   njeri deri me sot .Kishte te drejte I shkreti   deri ne qiell  , po ja punonin keq   .Beri sherr sa mundi sa degjohej perjashta   por se fundi   , me shume aman e derman  , dukej sikur po bindej  —Ky qefati yt, mor bir   , I tha e jema dhe me fatin s’ luftohet   ,krushqit nuk mund t’I  kthejme mbrapsht  se eshte   turp   . —Turpi le t’u  mbetet atyre qe e bene , une s’  kam bere  ndonje turp  –foli Josefi  dhe duket se e mbylli  gojen , por qe s’ qe ashtu   . Avazet dolen me von .Ne kohen e sotme   , kjo qe ju tregova   , nuk mund te ndodh dhe duket si  nje pralle , por atehere ……  Ka ndodhur pikerisht keshtu dhe nuk bej asnje zbukurim    sepse e  kam degjuar disa here  nga goja e se motres , sime gjyshe   e cila nuk ishte fare dakord  me ate  , qe t’ ja   punoninkaq keq te vellait   . Kishte te tjere me te medhenje qe e vendosen ate pune   , qe la shume bishtra nga pas   , por jo per faj te Josefit   . NUk besoje se ka sot njeri q eta haje nje marrveshtje te   tille !         Mbasi u mblodhen vecmas     ne nje dhome   dhe diskutuan me zjarr  per ngjarjen ne fjale   , vetem te afermit e tij     I dhne karar    qe dasma te vazhdonte   sukur te mos kishte ndodhur gje   .   —-Dale , u hodh Josefi  , dhe te gjithe mbajten frymen   per te pritur ate qe do nxirrteai nga goja   ,   t’I sqarojme pak gjerat  ; Ne pamje dukej I qete , por zjente nga brendasi nje vullkan   I fashitur     . Nusen –tha ,   nuk do ta ndjek   andej nga erdhi     se nuk dua t’ju turperoje juve   qe ju kam prinder   , por…….dhe ketu e ngriti pak zerin    ,mos prisni qe ate grua ta dua   , kete nuk ma detyroni dot !  Shumica ra  dakord   me te   sepse perbrenda    e kuptonin se  djali kish te drejte  dhe kujtonin   se me kohe gjerat midis tyre do te zbuteshin    , por harruan se dashuria s’ behet    me dajak  , por me zemer   . Josefit ja kishin prishur zemren   !Nejse , dasma u be   , shkoi deri ne fund    si ceremony   por shume te tjere , dasmore as qe nuk e moren vesh fare se e gjitha kjo , qe nje bllof     fund e krye .Midis tyre pati meadje   edhe nje femije , femer   , por qe ne rrethana qe   nuk  mejapin shume siguri   , kam degjuar se ajo vdiq   e vogel   , ashtu sickishte vdekur   lidhja midis   prinderve te saj . Dasme   e paarrire   si  rrush aguridhe   !  Jetuan formalisht me njeri tjetrin   nen te njejten strehe   , por si  te huaj   ;vazhduan ate jeteper inerci  , por ne marrdhenie teper te acarruara  ndonjehere   te dhuneshme   . Ajo ftohtesi u shndrua ne urrejtje   gjate kohes   . Ai e tradhetonte   vazhdimisht   edhe kur shkonte ne Itali  , por kurre   te shoqen nuk e kishte marr me vehte     ne udhetimet e tij te shpeshta   . Ndarja ishte turp     aso kohe sidomos midis jehudive   , gje qe s’ kish ndodhur kurre   . Josefi ishte I martuar formalisht    dhe shtepine e kishte hotel –restorant   .  Shiko si eshte   pua e fatit :  edhe ai femije     qe u lindi jo si frut dashurie   , por ne nje kontakt farete rastit  , natyranuk e la tegjalle   sepse ai   femije   erdhi aq rastesisht     dha pa deshire ne jeten e tyre   . Natyra ndeshkon edhe produktin   !  Ky pra qe fati I keq I Josefit ,   ne jeten Brenda   mureve te   shtepise   , por pune t e zyres I shkonin mbroth  , si jo me mire   .     Ju fut me gjak   asaj pune ; vuri rregull    ne qytet   e ne gjithe  prefekturen  dhe beri keshtu emer te mire   mbasi zhduku hajdutllekun   dhe keqberesit e tjere     qe dikur ishin problematik    dhe ne qytet ra qetesia   .Kjo na ngriti lart autoritetin   . E donin   , por ja kishin friken   se nuk I falte gabimet qofte edhe te mvarteseve tij  .Nga lart   I vinin vazhdimisht lavderime     qe ja vleresonin punen    qe e bente  me zell e jo aq per para   . Ne qytet beri buje te madhe fakti   qe aid he nje person tjeter   qe punonte ne bashki te qytetit   , ishin te vetmit nepunes   qe per rrogen vinin vetem firmen  dhe e shperndanin te vobegteve te qytetit   .  Nje dite prej  ditesh I ndodhi dicka e pazakonte   .Qe ne mes te puneve te  tija   te pafund   , kur ordinance    kerkoi me ngut te futej ne zyren e tij . Ne zyre kishte   dhe te tjere keshtu qe biseda  u be vesh me vesh  –Ashtu  ?—u degjua zeri I tij  I alarmuar — , I kujt eshte djali?Pasi mori pergjigje   u cua me rrembim   , duke u kerkuar  ndjese per kete nderprerje   bisede me te ftuarit   :–Dicka me ka ndodhur nr shtepi –the pa dhene   sqarime , me duhet te shkoje patjeter , mua te me falni   !Me nxitim  shkoi me njehere  ne shtepine e se motres   qe e gjeti me koke ulur dhe duke qare   . Kunati I tij nga nervozizmi leviste neper dhome   I coroditur nga  ndodhia   e befte .Ne shtrat ishte shtrire   nje femije dhjet vjec  , I nipi  , djali I se motres . Ate moter kishte aty   dhe e donte shume   , tjetra   ishte martuar ne Greqi dhe rralle shiheshin   . Kur pa ate zallamahi   ne dhome   dhe te motren duke qare  ,  I hipigjaku ne koke .    C’ ka   ndodhur  — I doli instiktivisht nga goja   , sepse e dinte mire   shkakun , por priste hollesira   . Te kunatit I kishte hikur goja fare dhe nuk ju pergjegj  .—Dua te dij  se si ndodhi ?—bertiti  me thoni c’ heshtni keshtu  ?Gjyshja   u ngrit me kembe    dhe ju hodh ne qafe me ngasherim   akoma me te fort . Athere  pati rastin te shoh me mire   jastekun me gjak   ku kishte vene koken djali vogel   qe qante papushim nga dhimbjet   .  U renqeth  I teri nga kjo skene   dhe duke pare   here te motren   dhe here kunatin   , qe e kishin humbur fare   , I hipen me keq  . –Kush ishte   ?  tha   —Djali I gjitonit tone   –u pergjigje motra   , e goditi me llastik ne sy  Te lutem Josef   , mos na bej ndonje skandal  , te keqen motra     Kaq donte ai   dhe kjo pergjigje   e terboi me keq akoma   .— Po si thua ti , te mbyllim gojen   apo tut hemi dhe faleminderit   , jo nuk behet keshtu  .   Ne moment   nxorri pistoleten   nga brezi   dhe u nis per tek   gjitonet   ne kulmin  e nervozizmit   . Komshijte ishin mbyllur perbrenda    se e ndjenin qe dikush do te reagonte   per kete rast   . Sa mbriti para deres se tyre   , I ra me nje shkelm  :Hapeni deren me te mire mos tua shkallmoje   , degjuat   . I binte ders si I terbuar nga zemerimi   dhe nje plumb e leshoi ne ajer per ti trembur   , ata qe ishin bere kruspull nga frika   dhe e kuptuan kush ishte tek dera .   Kjo beri  qe njerezit e Josefit te dilnin te alarmuar   dhe kater prej tyree kapen nga krahet   duke u perpjekur ta sillnin   braenda   . Po ku sillej ne shtepi ashtu ai  , perpiqej qe tu clirohej nga duart   duke bertitur  : Me leshoni   , nuk kam per tua falur une kete atyre   , ju beni c’ te doni   Do t’ I djeg  te gjalle ne shtepi  . U be si bishe   e papermbajtur     dhe nuk donte asnjeri re degjonte .    E mbyllen derenqe te mos dilte   dhe filluan t ‘ I  flisnin me te mire . U mblodhen aty gjithe fisi qe e kishin   marr vesh   , fol njeri e fol tjetri   , por ai kishmbyllur veshet dhe s ‘ donte t’ ja dinte   per fjalet e tyre .  Nuk pranonte asnje keshille .  Se fundi , ai qe I dha nje far zgjidhje   kesaj pune , qe gjyshi . Ai e njihte mire temperamentin e te kunatit   dhe me te nuk behejshaka   sidomos per raste tegjashme   me kete qe po kalonin . Prandaj I’ u   afrua  me kujdes   , I vuri doren ne sup    dhe me ton te bute   , edhe pse  vet ishte teper I tronditur   :  —Degjo Josef  , tekamjo vetem kunat por   si vella te konsideroje   . Kjo qe na ndodhi     eshte mjaft e rende   dhe une e dij se ti e do   djalin jo me pak se une ,por une mendoje se ne kete moment duhet te mendojme me shume c do te bejme me djalin     se sa me sherret .    Djali ka nevoje tani me shume   per ndihmen tone .Ai qe e qelloi   ishte dhe ai   njefemije dhe s’ besoje se ka dashur   ta qelloje ne sy   , ka ndodhur ne loje e siper   , –perpiqej ta qetesonte situaten gjyshi    .Mua as qe me shkon nder mend se kemi te bejme me veprime te qellimeshme   , pune kalamajsh  edhe pse shume e rende perne te gjithe . Prandaj t’ I ulim  gjakrat e te mos krijojme skandale     qe do te kene pastaj pasoja te tjera ,ti I di me mireketo pune se me keto merresh     perdite . Me gjitonet flasim me von  , keshtu mendoje une  , dakord ?  Asgje nuk pipetinte ne dhome dhe te gjithe admiruan fjalet e mencurate gjyshit   qe binin si cekan qe degjohet larg   . Josefi nuk fliste , por shikonte per toke   sikur atje do ta gjente zgjidhjen   . Kish ndezur nje cigare nderkohe    qe e thithte   me   gjithe forcen e mushkrive te tij  .     Nje gje dukej e qarte tashme   :fjalet e gjyshit   dukej sikur paten   efektin e mire  per ta qetesuar   te kunatin   . Te gjithe prisnin nje fjale prej tij   dhe pergjigja erdhi   :  Dua prinderit e djalit ketu  … tani dhe jo neser   besoje se me degjuat   ?  Te gjithe ata qe menduan se Josefi ishte   qetesuar   krejtesisht , e kuptuan qe u gabuan .  Ne kokat e tyre    rrotullohej e keqja   , c’ do tendodhte ?  Mos valle Josefi po ngrinte ndonje kurth     qe tetjeret nuk e kuptoni n?  Mos donte t ‘I sillte aty prinderit dhe tu shtinte pastaj ne koke tegjitheve ?  Ky , qe do te  ishte   nje skandal  edhe me I madh.  –Mos kini frike   –u degjua zeri I tij  , nuk do te vras njeri   , u thuaj te vijne ketu   dhe te mos ken frike   , tani u thash  qe te mos I keqesojme gjarat   . Gjyshi   , qe akoma   I tembej   ndonje prockulle   te kunatit    foli –Dakord   Josef   , po me nje kusht ama   , ma jep mua   pistoleten   !  —  Deri me sot   nuk ja kam dorezuar   pistoleten askujt  , je I pari qe po ma kerkon kete gje  . Ne jemi familje   dhe ne familje s’ ka tradheti   . zbertheu rripin   e mezit   dhe ja dorezoi gjyshit se bashku me pistoleten   –Kujdes tha   se e kam   te mbushur  , futeni diku   dhe pa nga e motra   . Duket qe s’ me ke njojtur mireor kunat I ‘u  drejtua gjyshit    per deri sa ted hash fjalen ti duhej ti besoje fjales sime   e jot e me detyroje te dorezoje pistoleten   , por nejse   . Tani besoje se jeni te sigurte   qe s ‘ kam arme , sillini tani !  Gjyshi ja dha se shoqes brezin   dhe ajo e futi shpejt ne nje sitare dhe e mbylli me cels   .  Dikush doli te lajmeroje gjitonet   , qe pas nje hezitimi te gjate   , u binden   dhe erdhen ne dhome burre e grua   me koke ulur   pas gjyshit     dhe qendruan     te menjanuar   sit e shushatur   .     Akoma   njerezit   nuk kishin besim     se gjithw kjo   mund te ishte  nje loje   e komisarit te      policise,   si  ato trike me te cilat   fuste ne   kurth   kerqberesit  . I sapoardhuri  , per t’I  dale te keqes perpara   , e mori fjalen   I pari  , me zerin qe I dridhej   :–Na vjen keq vertete  per ate hata qe ndodhi  , por ne jemi gati    te marrim persiper   gjithe shpenzimet     per kurimin  e djalit   , cfaredo qe do te duhet …por fjala I ngeci ne gryke   nga nderhyrja     e menjehereshme e Josefit   .—Medemek , na paske ardhur   ketu per ten a thene se do te paguash syrin   e djalit ?  PO ti  e di  qe syte nuk kene cmim   . Thash se do te vije vetem perte kerkuar  falje   per sjelljen e djalit tend rrugac   . Ti e di mire se me rrugacet merret policia   , pork e fat se   djali   eshte I vogel   dhe nuk e kap  ligji .Je me fat gjithashtu    qe je gjitoni I tyre dhe keni kaluar mire me njeri tjetrin  , prandaj do tua  fal , megjithse   nuk me kane rene akoma xhindet . Asnje nuk fliste     . Degjoheshin vetem    fjalet   e Josefit   qe qellonin pa meshire ne veshet   e   te akuzuarit   per faj te te birit   . Vetem atehere njerezit u binden se skandali   qe pritej , ishte shmangur   .   –Shkoni ne shtepine tuaj   tani dhe edukojini femijet   ashtu sic  duhet   – ju kthye ai   gjitoneve qe dolen jasht   pa thene asnje fjale me teper    dhe me koken ulur   . Dhoma po boshatisej pak nga pak    dhe Josefi gjeti rastin   t’u flase tani   te zoterve te shtepise   —-Bejeni gati djalin   per neser   ne mengjez   . Do ta coje ne  Milano  ku kam ca miq    dhe dije se atje ka nje mjek te mire per syte   . Ti eja me mua , po  te duash  -I’u  drejtua te motres   dhe e perqafoi   . Aq donte gjyshja   dhe u shkreh prap ne vaj  ne gjoksin e tij   :–mos qaj , degjove   , do te shkojme bashk neser   , do ta rregullojme kete pune dasht  zoti  .  Perbrenda   ajo ndjente nje lehtesim te madh   sa s’ thuhet   se nuk ndodhi ndonje skandal tjeter   qe do ta rendonteme tej situaten . Llogjika   , kishte triumfuar   mbi nervozizmin    dhe mllefin   deri diku te justifikuar   te te vellait   , por c te benin tjeter  , te vriteshin njerezit  ? Edhe kjo nuk shkonte   . Dukej qarte se gjakrat ishin   qetesuar   . Lajmet perhapen     me shpejtesine e progresionit gjeometrik    aq me shume ne ate qytet te vogel  . Te nesermen   , nen kujdesin e Josefit   , qe sakaq rregulloi    cdo gje   , u nisen te tre  me nje anije qe do t’I conte  deri ne Brindizi  , pastaj do te merrnin trenin   per ne very  . Udhetimi do te ish I gjate dhe ilodheshem  sidomos  per te motren dhe femijen   . Ai s’e kish per gje   ate rruge   qe e kishte bere disa here   .Ngjarjet   qe pasuan   , ishin gati po ato   qe kalon   cdo  semundje   . Mjeket ne Milano I rekomanduan Josefit   , qe per kete rast   ta conindjalin ne Bolonja   sepse sty kishte  klinika   te posacme   okulistike   . Djali , u operua   ke kujdes , por syrin nuk ja shpetuan dot , ishte demtuar deri  ne thellesi  ,por I pregatiten   rrethnje dozine   me mveshje syri prej qelqi , me po ate ngjyre   , qe gati sa       nuk dallohej fare nga tjetri    qe mund te hiqeshin  dhe viheshin   sahere qe ishte nevoja   .  Ato sy te qelqeta jetuan gjate deri sa   djali u be burre   , por pastaj u thyen njeri pas tjetrit   caper pakujdesi e ca   se binin   nga qe   dimensioni I syrit   nuk ishte me ai I mepareshmi  .  Me gjitonet   , sidoqofte   maredheniet  nuk ishin me si me pare , ato u ftohen   shume .Perpiqeshin ta harronin ngjarjen   , por faktin   e kishin perdite para syve     qe dashur pa dashur I’u  kujtonin   c’kishten       ndodhur   . Josefi vazhdonte te kryenteme zell detyrat   dhe njerezit e shihnin tani me me shume admirim  edhe per zgjidhjen  qe I kishte dhene atij problem teper delikat   . Kushdo ,dhe ai  me I   arsyeshmi  do tekishte reaguar ashper   ne nje rast te tille   se nuk eshte shaka , por sy njeriu    qe nuk rigjenerohet me .  Per tembushur ca vakumin   e jete se tij   familjare   , qe kurre nuk I fali   lumturi   , Josefi   u dha pas qejfeve   dhe pijes   me shume shoke te miretetij , por qe kurre nuk ja lejoi vehtes tebehej   sarahosh dhe qesharak   para   te tjereve .   Njihej si kavalier dhe shume doreshpuar   me miqte   se edhe xhepi ja mbante . Asnje here   , nuk do tashihje rrugeve   te vetmuar  , por me shoke   , qe I kish   te mire e te ndershem si vehten   . Shume me shpesh filloi te vizitoje brigjet jugore te Italise   me plot shoke   te atj qyteti   . Nuk ishte distance e madhe    per atje . Breg me breg   edhe pot e bertisje   , do tedegjohej ne anen tjeter   .  Qete jem I sinqerte duhet   tu them    se   shkonte atje   dhe per hire te femrave     qe perfitonin mire  prej tij   . Shqiptaret   ne Brindizi   kishin nje klub te preferuar  gati ne qender   ku    pinin dhe   kalonin kohen ne nje ambient gati  shqiptare   . AtyJosefi ishte nje figure dominante   dhe I njohur per kedo  , por  vendasit ai ishte nje konkurent     ndaj dhe e kishin shume zili   . Pinte e hante   dhe bente qejf ne ate klub  dhe e ndjente vehten  si   ne shtepi   , per shkak te atij ambient qe ish krijuar   per nje kohe te gjate   . Tavolina ku rrinte josefi , ishte padyshim  ajo qe terhiqte me teper vemendjen   . Italjanet   , ja kishin bere  bene   se do ti benin  ndonje trik ndonje dite     dhe ruanin rastin   vec t’u vinte    .  Donin ta provokonin   per t’I ulur hunden   ketij   xhovanoto   albaneze     qe kish marr freret    e ketij klubi ne dore   duke I   sfiduar haptazi  . Por Josefi   nuk donte t’ja dinte fare per ta   , por vinte per qejf te tij e jo per ti rene me qafe njeriut  . Kurre nuk kishte bere   sherr atje   ku kishte fituar admirimin e te gjitheve   . Por ….. ja se si ndodhi nje dite  .  Josefi , porositi  shampanje per   gjithe tavolinen e tij  .          —Sot paguaj une per te gjithe   ju –deklaroi me ze te lart    dhe kokat e italjaneve u kthyen nga ai me cmire   . Ata kishin vene nga nje gote me birre   para  tyre     dhe ne moment vendosen ta sfidonin   tavolinen shqiptare .    Njeri prej tyre   qe e mbante vehten per kapotavola   , nxorri nje kartmonedhe    me vlere te ulet   dhe  duke ngritur doren lart    e ndezi me cakmak ate dhe bertiti me sa ze   kishte   :Ja  , kjo eshte vlera e Shqiperise per italine   tone   . Te katert qeshnin   dhe hidhnin batuta   sfiduese     duke pare   nga tavolina e   komshijve se si do te reagonin   .  Sfidaishte shume e rende dhe kerkonte ndeshkim   te ketij akti harbut   provokativ  . Shqiptaret e ndjene  vehten thellesisht  te fyer  , por asnjeri   nuk kish bere nje hap perpara   .  Kuptohet , ky provokim     nuk u drfejtohej  atyre personalisht , por kombit   qe perfaqesonin  . Fyerja publike meritonte me shume se sa ndeshkim    , deri ne gjak se shqiptari nderin e kombit te vet e ka mbrojtur   kudo qe ka qene   dhe ne Hene po te  ishte nevoja do tabente    e jo ne Brindizi   . Italjanie kish kaluar cdo kufi dhe kjo ishte e dukshme . Pilafi s’ mbante me uje   prandajajo kusi e qelbur duhej permbysur   . Josefi ndjeu se I gjithe gjaku I kish shkuar     ne koke   nga zemerimi  . Ishte e natyreshme se nje karakter  I till  sanguine   nuk mund   ta kalonte ne heshtje kete ngjarje   . Si hyrje   I futi nje grusht tavolines   duke I permbysur te gjitha gotat   si per te treguar   se asaj gostije   I kishte ardhur fundi   . Me dy hap ate gjata  arriti ne tavolinen  perbri    te italjaneve   qe ngrine te tmeruar   e ju klithi   gati ne fytyre .            __I pari qe do te ngrihet me kembe   do te marr si dhurate nje plumb   ne koke . Provojeni po s’e besuat   dhe   rrufeshem nxorri   nga posht xhaketes   nje pistolete   qe deri  athereishte e padukshme   .Qelloi ne ajer per tu dhene te kuptonin   se s’po bente aspak shaka   .Me doren tjeternxorri nje kartmonedhe      me shume vlere    dhe e ndezi   ne ajer   mbi kokat e tyre   te friksuara    qe binin   te karbonizuarambi tavolinen e italjaneve   dhe buciti me zerin e tij te tmerreshem :Ja kjo   eshte vlera e Italise per Shqiperine   e moret vesh tani sa kushtoni    ?Perjashta    maskarenje , dhe ketu mos t’u shoh me , degjuat     se do tu   djeg  si kjo monedha   . Italjanet u ngriten   te alarmuar dhe ai   shtiu ne drejtim tetyretre here tetjera  jo per ti vrare por   per t’I lebetitur   .Shqiptaret e tjere   te ngritur me kembe   e morrem ne krahe Josefin me brohoritje   gezimi   duke thirrur   :te lumte , ja u bere paq   se ashtu e meritonin ata   derra  .  Ne salle kisht akoma eufori   dhe britma gezimi , kur ja befen   karabinieret   qe filluan te pyesnin per  hollesirat   edhe pse e kishin informacionin    nga italjanet   qe   ishin ankuar    . —–Kush guxoi te shtij me pistolete ketu ne lokal  ?Foli njeri prej karabinierve   . –Une qellova   –dhe Josefi u ngrit mekembe , jam gati te pergjigjem per kete . –Pse e bere kete   veprim , nuk e di ti se eshte e ndaluar te zbrazesh arme   ne lokal  public  si ky  ?—Na fyejten shume rende , per kombin   ,   per Shqiperine   ,apo jo mor zotrinje , ishte keshtu   ?Po, po  thirren te gjithe njezeri   , pyesni po deshet dhe te zotin e lokalit   Karabinieret   u dejtuan nga ai  dhe pyeten se si rrodhen ngjarjet , kush e provokoi sherrin  ?   I zoti I lokalit  , qe e kishte ndjekur   me kujdes ngjarjen   , foli ne favor te shqiptareve :  Ata I provokuan –tha ai    duke ifyer ne nderin e tyre   dhe te kombit . Per mua   ata nuk u sollen mire   . Shqiptaret   ishin ulur ne tavolinen e tyre  ndersa ata   u sollen si rrugece   . Une dua nga  ju   vetem te me paguhet demi qe me eshte bere    ne  klub  , pork eta –dhe tregoi ngashqiptaret s’u kishin faj   , vet e kerkuan   Josefi pagoi   nje gjobe te majme   per prishjen   e qetesise publike     dhe njekohesisht demin e shkaktuar   ne ato qe ishin thyer , gota , pjata   etj  Karabinieret u moren me Josefin  nja dhjete minuta   deri shkruajten gjithcka      dhe pastaj   u larguan   . I zoti  ilokalit  u afrua tek tavolina   dhe me ciltersi  I’u  drejtua shqiptareve   :Djema   edhe pse ma prishet ca    rregullin e lokalit   , jam I kenaqur me nje gje   sepse ju u dhate   nje pergjigje atyre jorrave ashtu sic u takonte   .  Mua me vjen turp   per qendrimin    e tyre   sepse jam edhe une italjan  , por vepruan gabim   . Ti mor zotni   , qe nuk ta dije emrin   …..-Josef  e plotesoi ai vet    —-Mua me quajn    Alberto  . Degjo ketu   : Je I mirepritur   ti dhe shoket etu ne kete lokal     sepse je njeri I drejte   dhe trim  . Bravo !  Je vertete burre   dhe une te admiroje   !   Per mua ti je qysh sot   Konti I Shqiperise  , une nuk e dij me se merresh   , kjo ska rendesi fare   dhe e perqafoi me respekt     Josefin   .Lajmi u perhaps  rrufe midis shqiptareve te Brindizit   qe vinin dhe e pergezonin , por edhe ne bregun tjeter   lajmi I ketij gjesti patriotic   , kishte arritur   me ata qe leviznin shpesh ne    te      dy    drejtimet   . Edhe pasi e mbaroi ate detyre si komisar policie      , mbasi   qeveria e z. Noli    ra   per aresye qe I dini ,Josefin   kur e shihnin ne qytetin e tij  me shume respekt e therrisnin   :Ja konti I Shqiperise   , erdhi Konti  . Kete e beni jo se ai kishte ndonje titull te tille te trasheguar   , por   ky I mbeti   per ate qe ai kishte bere gjate gjithe jetes se tij  trime   , , per te mbrojtur dinjitetin   e atij kombi te cilin e konsideronte te   tijin   edhe pse kishte prejardhje hebraike   . Ai u rrit dhe jetoi midis atyre njerezve   , punoi me nder per ta  dhe I mbrojti atehere kur duhej   deri  sa vdiq   si    nje   patriot   I vertete   me nerv te fort     e zemer prej shqiptari   .  E kujtoje shpesh ate njeri    deri sa u plak     e vdiq ne nje azile   afer Tiranes   .Pushteti I te kuqeve   famekeq   qe erdhi   ne fuqi ne 44   I beri  dhe “Nderin me te madh  “ duke ja hequr fotografine     e tij nga muzeu   sepse ishte hebre   dhe jo se atje nuk kishte vend   , por e dinin se ai   nuk I donte fare ata   . Josefi pati shume shoke dhe miq     qe ja njihnin meritat    per tub ere dikush , pushtetare   gje qe ai as qe eshkoi neper mend   ndonjehere   dhe qe I quante ne rrethe te ngushtashoqerore   :Pushtet I pushteve “   Ata nuk I donin njerezit si Josefi     qe nuk I duartrokiste kurre    fjalimet etyre     . Ata doni medioker   , njerez amorf  dhe pa dinjitet  , servilet   dhe at qe thyenin pellembet  per t’I duartrokitur   , por qe nuk I kishin dhene atij vendi as gjysmen a saj  qe josefi kishte dhene , ne dyluftra   dhe patriotizem te pashembellt   .Prandaj e kujtoje sot me dashuri     dhe respkt   ate njeri   , te Madhin Josef K.   qe kurre nuk beri pjese midis atyre qe permendame lart   , por qe u rrit   midis njerezve te thjeshte   , me te mireve te atj vendi   qe ne momentet kyce te histories se Shqiperise   I vune gjoksin   puneve   dhe ben ate qe uthoshte zemra   , sic thosh edhe ai vet . Ai mbrojti interest e kombit   qe e rriti   me forcen e armeve dhe te mendjes    pa I rene   nje here gjoksit   per te treguar meritat e tij , duke vene nje gur tevogel   ne themelet    e atij vendi qe ai e  desh  dhe I dha   shume   , por   qe  s mori    as   ate    minimum   qe padyshim I takonte   .

Israel  , shtator  2005