“𝐆𝐫𝐮𝐚𝐣𝐚 𝐦𝐞 𝐛𝐮𝐤𝐞̈𝐥” – 𝐊𝐫𝐲𝐞𝐯𝐞𝐩𝐫𝐚 𝐞 𝐋𝐞𝐨𝐧𝐚𝐫𝐝𝐨 𝐝𝐚 𝐕𝐢𝐧𝐜̧𝐢𝐭 𝐪𝐞̈ 𝐬𝐡𝐩𝐞̈𝐭𝐨𝐢 𝐧𝐠𝐚 𝐞𝐫𝐫𝐞̈𝐬𝐢𝐫𝐚 𝐞 𝐡𝐢𝐬𝐭𝐨𝐫𝐢𝐬𝐞̈

Dr. Bledar Kurti/

Një nga portretet më të rralla dhe të bukura të Leonardo da Vinçit, “Gruaja me bukël” është më shumë se thjesht një pikturë – është një dëshmi e gjeniut, pasionit dhe dramës historike që ka kaluar Evropa.

Pikturuar rreth vitit 1489–1490, kjo vepër përshkruan Cecilia Gallerani, një grua e re dhe e ditur, e dashura e Ludovico Sforza, Duka i Milanos – një nga patronët më të rëndësishëm të Leonardo da Vinçit. Bukla në duart e saj simbolizon pastërtinë, por edhe vetë Dukën, i cili kishte si pseudonim “Bukla e Bardhë”. Bukla është kafshë dredharake dhe e pakapshme, por Cecilia e mban butë por vendosshmërisht me dorën e saj, mesazh përkushtimi dashuror ndaj Dukës.

Eleganca dhe realizmi i portretit, teknika e rrallë e sfumaturës, shikimi i saj i kthyer, drita që përkëdhel fytyrën, kompozimi perfekt– të gjitha janë dëshmi e mjeshtërisë së rrallë të Leonardos.

Por historia e kësaj vepre nuk ndalet te krijimtaria e artë e Rilindjes. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur Polonia u pushtua nga nazistët, kjo vepër, sikurse edhe një peizazh i Rembrandtit e një portret i Rafaelit, u vodh nga nazistët dhe u dërgua në Gjermani. Ajo qëndroi për një kohë në koleksionin personal të Hans Frank, guvernatori nazist i Polonisë së pushtuar.

Pas përfundimit të luftës, pas shumë përpjekjesh diplomatike dhe hetimesh nga Aleatët, piktura u kthye në Poloni – një nga veprat e pakta që shpëtuan nga pluhuri dhe flakët e luftës.

Sot, “Gruaja me bukël” ruhet në Muzeun Kombëtar në Krakov, si një nga thesarët më të çmuar të artit botëror dhe simbol i trashëgimisë kulturore që mbijeton edhe në kohërat më të errëta.

Bashkë me të edhe Rembrandti u kthye, por portreti i Rafaelit mbetet i zhdukur prej 80 vitesh, dhe gjurma e vetme e veprës është vetëm një fotografi e saj bardhë e zi.