Archives for January 2022

NË VEND TË NJË URIMI, HISTORI “RRUGËTIMI” E VITIT TË RI

January 1, 2022 by s p

NGA NDUE BACAJ

Festa e vitit të ri, që festojmë sot, së bashku me dokumentin që shënon kohën, (kalendarin) që prej mijëra vitesh kanë kaluar nëpër rrugët e një evolucioni të gjatë ndryshimesh, sipas popujve, vendeve e sundimtarëve të ndryshëm. Para mijëra vitesh në shumë vende të botës, viti i ri konsiderohej i lidhur me fenomenet e natyrës, si me vërshimin e lumenjve në Egjiptin e lashtë, etj., me pjekjen e arrave te aztekët e Amerikës, në bazë të lëvizjes hënore tek hebrenjtë e disa popuj aziatikë si kinezët e më gjërë. Por dita (më interesante) e fillimit të vitit të ri paraqitej tek romakët të cilët e festonin ditën e ekuinoksit, më 25 mars. E ndërsa në disa popuj të kohës (në Europë) fillimi i vitit të ri konsiderohej edhe 1 marsi, pra fillimi i pranverës etj. Të gjitha këto ndryshime për fillimin e vitit të ri u shoqëruan me “kalendarët” e kohëve, ku më interesanti mbetet ai i zbuluari në një tempull të vjetër në Meksikë në vitin 1790, që njihet si kalendari aztek, dhe është i gdhendur si një cilindër graniti me diametër 4 metër dhe peshë 250 kv. Në këtë kalendar një shekull shënohej me 52 vjet, ndërsa dy “shekuj” shënoheshin një epokë. Në vitet 715-672 para lindjes së Krishtit, mbreti romak Numa Pompili përpiloi kalendarin e parë romak që shënonte kohën, madje edhe vetë fjala kalendar e ka prejardhjen nga latinishtja kalendarum, që do të thotë të mbledhësh, të thërrasësh… Gjithsesi, viti 153 para Krishtit shënon festimin e parë të fillimit të vitit. Duke qenë se vitet e brishta atëhere konsideroheshin në çdo tre vjetë e jo si sot në çdo katër vjet, u bënë gabime të cilat u mundua t’i korrigjonte perandori romak Jul Qezari, i cili i vuri muajit korrik emrin e tij Juli, dhe ndërtoi kalendarin e njohur me emrin e tij, kalendarin Julian, i cili kishte një jetë mjaft të gjatë ndër popuj e vende… Për shumë shekuj pas lindjes së Krishtit festimet e vitit të ri dhe festave të tjera u bënë sipas kalendarit Julian, i cili mbështetej në lëvizjet hënore, duke pasur spostime ditësh e datash. E ndërsa kalendarët ndryshonin, u desh të vinte viti 1582, kur Papa Gregori XIII nga Selia e Shenjtë në Romë vuri në funksion kalendarin e saktë që përdorim sot, dhe ky kalendar që atëherë njihet me emrin kalendari Gregorian. Besimtarët katolikë dhe shtetet me dominancë të tillë menjëherë filluan të zbatojnë këtë kalendar që kemi sot, ndërsa disa shtete me popullsi kristiane, por me besim ortodoks apo protestan e pranuan shumë më vonë kalendarin e ri Gregorian… Për shembull Gjermania e pranoi në vitin 1700, Britania e Madhe në vitin 1752, vendet nordike (Suedia) në vitin 1753, Japonia në vitin 1873, Kina në vitin 1912, ndërsa Rusia ortodokse mori vendim ta njohë këtë kalendar në vitin 1918, por që nën presonin e kishës u tërhoq, duke bërë që ta rikthejë zyrtarisht në vitin 1924, por që kisha e saj edhe sot vazhdon të “punojë” me kalendarin e vjetër Julian… Gjithsesi viti 1924 shënon zyrtarisht njohjen dhe zbatimin e kalendarit Gregorian që kemi sot nga thuajse e gjithë bota e civilizuar, duke përfshirë edhe atë Islame, e cila fillimisht kishte njëfarë stepjeje pasi paragjykohej një janari si dita e regjistrimit zyrtarisht të Jezus Krishtit, dhe kalendari ishte mbi motive kristiane, por që sot është sqaruar gjithçka dhe kemi siç thamë një kalendar të përbashkët. Është interesant të thuhet se në Shqipëri kalendari i sotëm u përhap së pari në zonat katolike të Veriut të Shqipërisë nga Kisha Katolike, që në vitin 1590, por mbetet “enigma” kundërshtimi i popullsisë së Mirditës për kalendarin Gregorian në vitin 1610. Shqipëria si shtet e njohu zyrtarisht kalendarin që kemi sot, pas çlirimit nga pushtuesit shumëshekullorë turko-osman, konkretisht në vitin 1914… GJITHSESI GËZUAR VITIN E RI 2022…

DOKTORI QË SHËRON ME FJALË ZEMRE

January 1, 2022 by s p

Nga Ramazan Çeka

Të jesh profesionist në punën që bën është njëlloj si të jesh një idhull në sytë e atyre që besojnë në aftësitë e tua, por kur profesioni lidhet drejtpërdrejt me shëndetin, je akoma më shumë i predispozuar që ta fitosh këtë besim si një shërimtar hyjnor, tek i cili komuniteti dhe pacientët, binden se do gjejnë patjetër shërimin mjekësor dhe shpirtëror.

I tillë ishte edhe rasti i Dr. Bari Cekës nga fshati Millë i Ulqinit, të cilin e njoha falë reputacionit që kishte tek bashkëatdhetarët shqiptarë në Amerikë, falë besimit që kishin ata tek ky mjek e njeri i mrekullueshëm, që të shërbente jo vetëm më dijet e tia profesionale, por edhe me fjalën e ngrohtë që i buronte nga zemra.

Një nevojë emergjente shëndetësore, që pata ato ditë të qëndrimit tim në New York- Amerikë, si pasojë e një problemi gati kritik për jetën time, bëri që unë të njihja nga afër këtë doktor të aftë e kaq vëllazëror.

I përkushtuar i tëri pas punëve të programuara për të cilat kisha shkuar atje, edhe pse isha në atë gjëndje shëndetsore, sërish doja të shfrytëzoja çdo minutë për të realizuar me përpikmëri agjendën që kishim planifikuar si staf, në mënyrë që të mos të isha unë shkaku për dështimin e saj, derisa në një moment mu duk sikur koha ime u ndal.

Në të vërtetë, më herët, miku im z.Naser Nika, menaxher i “Albi’s Party”, i cili ndihmon jo vetëm artistët këngëtarë në koncertet që organizon herë pas here në Amerikë, por edhe ata që kanë nevojë për kontroll mjeksor, që normalisht planifikohen për një kohë të gjatë, por falë shoqërisë dhe miqësisë që Naser Nika ka me doktor Ceken vizita bëhet e mundur brenda ditës.

Kështu edhe mua më kishte rezervuar një vizitë me dr. Bari Cekën, të cilën për shkak të angazhimeve e humba. Dhe, më keq akoma, mbas asaj dite nuk guxoja të kërkoja një vizitë të dytë, ngaqë më vinte zor pasi e humba për shkak të tejzgjatjes së xhirimeve të disa intervistave për dokumentarin televiziv që po realizonim, por edhe për faktin se trafiku në Manhattan ishte super i ngarkuar, gjë që për ne ishte diçka e panjohur, por kurrsesi nga mungesa e korrektësisë sime.

Megjithatë rëndimi i gjendjes sime vuri në lëvizje përsëri z.Naser Nika për të kërkuar një tjetër pronotim, urgjent kësaj rradhe, në bashkëpunim me miqt e mi krajanë e veçanërisht Kryetarin e Shoqatës “Kraja” z.Mirsad Kovaçi, i cili më dërgoi në klinikën e doktorit, para të cilit edhe pse krejt i pafuqishëm fizikisht, më rëndonte ajo ndjesia e të qënit si në faj.

Çuditërisht në takimin me të, edhe pse për herë të parë, më ngjau sikur njiheshim prej kohësh, pasi edhe biseda me të pranishmit kaloi në një afrimitet gati familjar, aq marrëdhënje të mira reciproke kishte krijuar me bashkatdhetarët ky doktor profesionist, vlerat e të cilit peshonin më rëndë se fiziku i tij.

Më ka mbetur në mëndje intuita, aftësia dhe saktësia e tij në të kuptuarit e gjëndjes sime shëndetsore, aq sa, sapo më pa më pyeti: “A nuk e don më veten tënde”? ose, si të thuash: “A e ke veten tepër”?… çka më la të kuptoj se gjëndja ime ishte vërtetë kritike.

Ishte një vizitë mjeksore që nxori në pah aftësitë profesionale të një doktori unik në fushën e tij, jo vetëm në Amerikë por edhe në botë, do të thoja, pasi e gjithë vizita ishte e fokusuar në pyetje – përgjigje, pak vëzhgim me prekje e dëgjim me stetoskop…Dhe më pas, një ekzaminim i menjëhershëm me përpikmëri i gjëndjes sime shëndetsore, me shkak e me pasojë, për të cilën dr. Bahri Ceka lëshoi me firmën e tij edhe recetën e barnave që do i kthenin shëndetit tim normalitetin.

Një gjilpërë paraprake për forcim imuniteti më dha fuqi t’i bashkohem bisedës së të pranishmëve sa me të qeshur iu ktheva: Doktor, praktika jote e punës lë pa punë gjysmën e Shkodrës, se për një recetë doktorët të detyrojnë të bësh një mori analizash: si gjak, urinë, ekografi, skaner, rezonacë, e sa, e sa ekzaminime të tjera, vetëm e vetëm me përfitu, ose me përvetsu “dije” nga halli që të ka zënë.

Biseda u kthye në të qeshur, por po aty mësova se Dr. Bari Ceka kishte mbi 20 vite punë në Mjeksinë Interne, Intensive dhe atë Kardiovaskulare ku përgjatë këtyre viteve kishte fituar shumë çmime prestigjioze si mjek i dalluar në SHBA, me motivacione të virtyteve më të larta humane, i cilësuar si personi që i kishte qëndruar pranë si askush tjetër çdo shqipfolësi me probleme shëndetsore në Amerikë.

Ai me kontributin e tij personal ishte donator i shumave të mëdha monetare të dhëna për blerjen e një sërë pajisjesh tepër të nevojshme për shtëpinë e shëndetit publik në Katërkollë të Ulqinit.

Me porositë e Doktorit dhe dashamirsinë e tij ndjeva se shëndeti im nisi të përmirësohej dukshëm, sikur po më shëronte me fjalë. Ndoshta ky është sekreti i një shëronjësi me zemër të madhe; që të shëron me fjalë zemre, ndjesi të cilën e përjetova edhe unë falë kësaj eksperience të paharruar me patriotin shqiptaro – amerikan dr. Bari Ceka, me humanin që të shëronte me dorën dhe fjalën e tij, si një profet që i rri mbi kokë me përkujdesje e dashuri njerëzve që kanë nevojë për të, prandaj edhe unë po me fjalë zemre i uroj suksese e mbarësi në punën dhe jetën e tij.

Dhjetor 2021

Një urim ndryshe këtë fundvit

January 1, 2022 by s p

PhD (c). Ll M. Igli TOLA

Festimi i Vitit të Ri e ka zanafillën qysh nga epoka e Çezarit. Ishte Julius Caesar (Jul Çezari), në vitin 46 p.e.s., ai që krijoi Kalendarin Julian. Në këtë kalendar diellor, ardhja e Vitit të Ri u bë që të përkonte me festën e Janusit (Giano, Iano: Zoti i fillimeve materiale e jo materiale. Hyjni i Romës antike), nga emri i të cilit e ka prejardhjen Janari. Më vonë ndër shekuj ky kalendar u zëvendësua nga ai Gregorian dhe u vendos që Viti i Ri të jetë më 1 Janar. (për kuriozitet ortodoksët vazhdojnë të ndjekin ende kalendarin Julian dhe Vitin e Ri e festojnë më 14 janar.)

Një festë me zanafillë shumë të lashtë, mileniale; ku në thelb të gjithë celebrojmë një moment magjik në të cilin i themi lamtumirë vitit të vjetër, për të filluar një vit të ri me shpresën që të jetë më i mirë.

E ajo që shpreson gjithësecili prej nesh në rrafshin personal apo profesional varion; ama si Shqiptarë ‘ëndrrat’ kësaj here i kemi disi të kufizuara, sepse paradoksalisht kemi 30 vite që zhgënjehemi, na premtohet dhe serviret ‘sapuni për djath’. Andaj gjatë këtyre 365 ditëve të 2022 e në vijim na mjafton që:

‘Zarfi’ dhe vjedhja nëpër tendera/koncensione/PPP të shkoj të paktën 20%, aq sa ishte disa vite më parë. ‘Është bërë deti kos’ duke shpikur lloj-e-soj ‘yçklash’ e marifetesh që e kanë kthyer përmbys raportin 20:80; ‘zarfi’ është fryrë në mbi 80% të vlerës së projektit dhe ngelet që nga ai 20% të hidhet ndonjë lopat zhavor.

Pavarësisht se nuk reagojmë, ose reagojmë me hope; nuk jemi budallenj dhe e kuptojmë se po e paguajmë kilometrin e rrugës sa ‘frëngu pulën’, pastrimin dhe incenermin e mbetjeve sa ‘arabi ujin’ etj.

Duke zhvatur pronën dhe paratë publike për mëse 3 dekada: mjaft syresh janë bërë milionera, për pak veta thonë se i kanë kaluar edhe 1 miliardë euro nëpër ‘Off-shore’. Uleni pak ritmin se kështu do t’Ia kaloni edhe Elon Musk duke rendur drejt trilionit të dollarëve.

Dakort nuk del hesapi ti rrisni rrogat e administratës se aq është buxheti, kurse privati i cakton vetë në marrëveshje me punedhënësin dhe sipas kërkesë-ofertës; por të paktën mos u tallni kështu barbarisht me mundin dhe dinjitetin e qytetarëve. Një ushti me këshilltarë lokal, që zorr se e merr vesh për çfarë japin mend dhe a kanë shkuar ndonjë ditë të vetme në punë, paguhen sa 2-fishi i një mësuesi. Atij mësuesi që mund të japi mësim edhe në ndonjë fshat të harruar, të bëj nja 2 orë rrugë në borë e shi për të vajtur në shkollë.

Boll me trajtimin ‘ca të nënës e ca të njerkës’. Të duket sureale dhe ndjen neveri kur sheh se ka ca Institucione ku shoferat (këto mbase ish-pilota të Formula 1), apo sanitaret (ndërsa këto mbase me master në Harvard), marrin nga 1 milion e kusur në muaj. Mos të flasim për shefat dhe drejtorat e tyre. Kurse, inxhinierët, ekonomistët, mjekët që së paku kanë nga një karton diplome firmosin në bordo për 600-800 mijë lekë.

Nqs ka një vend të dytë në këtë planet ku ndodh kjo, qoftë Zimbabve apo Honolulu na thoni, mos të ngelim injorant.

Fjala ‘Eurobond’ mbase tingëllon ‘trandy’, por e kemi kuptuar tanimë që është si puna e ‘dardhës që e ka bishtin prapa’; borxh që duhet ta paguajmë cent-për-cent e plus madje me ca interesa të majme. Prandaj, shtrëngohuni pak dhe mos na emetoni nga 2 obligacione brenda 16 muajve, me vlerë mbi 1 miliard euro. Historia ka dëshmuar me dhjetra herë që shtete shumë më të mëdha i ka kolapsuar borxhi dhe korrupsioni.

Sikundër termi ‘Eurobond’, rrishtazi në fjalorin tonë u futën edhe termat ‘Arbitrazh’ dhe ‘vendime të Gjykatës së Strasburgut’, veçse edhe këto vetëm sa na e rëndojnë barrën që bartin përditë në kurriz. Falë këtyre ‘3 strumbullarëve’ borxhi publik de-facto i tejkaloi 90% të PBB-së. E aq më keq kur paratë kanë vajtur dhe janë harxhuar për projekte që ose kanë ngelur në letër-3D, ose kanë ngelur ‘rrugëve’ është për të dhënë alarmin SOS.

Për të bërë një krahasim të thjeshtë: vërtetë çdo bebe që lind merr 400 mijë lekë shpërblim, 800 mijë i dyti dhe i treti 1.2 milion; por marrin edhe një çek prej 4800 deri në 5200 euro borxh. Ne do të paguajmë, nuk kemi zgjidhje tjetër; fundja për të mirën tonë merren ato borxhe.

“Eh sa shume gjëra bëhen në emrin tënd o popull” – Sandër Prosi.

Sistemi gjyqësor të mos harxhoj shumë energji duke menduar dhe folur për kapjen e ‘peshqve të mëdhenj’. Mbase, për to duhen të tjera rrjeta, apo karema-grepa; por të paktën këto ‘peshqit e mesëm’, sardele e cironka ti shohin një herë. U duket vetja Zeus që lëshonte vetëtima: ligjin e shkelin me të dyja këmbët pa iu trembur syri, duke mbajtur veshur mantelin e ‘arrogancës’. Që me të ardhurat e deklaruara nuk justifikojnë dot karburantin për makinën luksoze që bredhin lartë-e-poshtë, jo më makinën vet, rrobat firmato etj.

Kjo është forma më e thjeshë e Vetting-ut, pa kosto të shumta administrative e gjumë mbi dosje voluminoze; thjesht duke bërë një xhiro nëpër rrugët e qytetit.

Të ndalojmë për ca kohë ‘prodhimin’ e VIP-ave, se edhe pak do të kemi më shumë VIP-a se njerëz (jo për gjë, por me dhjetra mijëra shqiptarë po vazhdojnë të largohen nga vendi çdo vit: azilantë, studentë, klandestinë etj). Kurse, VIP-at nuk ikin, se nuk gjejnë dot punë andej, se Europa dhe bota kanë mjaftueshëm VIP-a për vete.

VIP, nuk është akronimi i “unemployed, and very lazy person”/njeri përtac dhe i papunë ; por i “very important person”/njeri shumë i rëndësishëm. Edhe ndodh të bëhesh VIP se ha fara në Tik-Tok, por jo të gjithë që hanë fara aty janë VIP-a.

Antivlerat kurrsesi në afatgjatë nuk mund të jenë Vlera, sado të përmbyset piramida shoqërore.

. . .

Edhe diçka të fundit, kjo më shumë në formën e lutjes. Mirë që po jetojmë në një “Big Brother” të madh (George Orwell këtë realitetin tonë kishte në mendje kur shkroi romanin “1984”): me lista pagash, borxhesh, tualetesh që kemi në shtëpi shëprndarë vërdallë si mall pazari ; të paktën na vendosni edhe një Premio – 100 milionë lekë të motivohemi tamam dhe shijojmë lojën.