Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for March 2022

Kryeministri Kurti: Ndërhyrja e NATO-s për të ndalur gjenocidin në Kosovë mban vulën e zonjës Albright

by

Prishtinë, 24 mars 2022

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti bashkë me kryetarin e Kuvendit të Republikës së Kosovës, Glauk Konjufca, kanë bërë homazhe te busti i ish Sekretares së Shtetit amerikan, Madeleine Albright, e cila dje ndërroi jetë. Pas nderimit që i bënë mikes së madhe të popullit të Kosovës, kryeministri Kurti tha se politika, diplomacia dhe historia vështirë se kombinohen në një mënyrë më të përsosur sesa te personaliteti i jashtëzakonshëm i Sekretares Madeleine Albright.“Dija e saj e thellë, mendja e mprehtë, dashuria e paepur për të drejtat dhe liritë e qytetarit në republikë, orientimi i saj për demokracinë sociale dhe gjithashtu edhe njohuritë e jashtëzakonshme për gjeopolitikën, e bëjnë një personalitet i cili do të kumbojë gjatë jo vetëm në politikën dhe qeverisjen në Shtetet e Bashkuara të Amerikës e te ne në Kosovë po edhe në shumë vende tjera të botës”, tha kryeministri Kurti.Para mediave, kryeministri Kurti ka potencuar se ndërhyrja e NATO-s për të ndalur gjenocidin në Kosovë me bombardimet kundër Jugosllavisë dhe Serbisë së Millosheviqit, padyshim që mbanë vulën e zonjës Albright dhe për këtë ne do të jemi përjetë falënderues e mirënjohës.Prononcimi i kryeministrit Kurti para mediave:Politika, diplomacia dhe historia vështirë se kombinohen në një mënyrë më të përsosur se sa te personaliteti i jashtëzakonshëm i zonjës Sekretare, Madeleine Albright. Ajo në politikë ishe historiane, në histori ishte diplomate ndërkaq në diplomaci ishte politikane. Kur kemi parasysh edhe përvojën e saj jetësore si emigrante hebreje në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, e cila fëmijërinë e ka kaluar gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe më pastaj është shkolluar në vendin tempull të demokracisë e është bërë Sekretarja e parë e Shtetit amerikan grua, natyrisht që kemi të bëjmë me një figurë e cila nuk i takon vetëm shekullit 20, por edhe atij 21.Çdo herë kur fliste, vepronte ose shkruante ishte aq profesionale në secilin prej asaj çfarë bënte e thoshte, sa që nuk mund të quhej profesioniste për shkak të qenies së saj të gjithanshme. Dija e saj e thellë, mendja e mprehtë, dashuria e paepur për të drejtat dhe liritë e qytetarit në republikë, orientimi i saj për demokracinë sociale dhe gjithashtu edhe njohuritë e jashtëzakonshme për gjeopolitikën, e bëjnë një personalitet i cili do të kumbojë gjatë jo vetëm në politikën dhe qeverisjen në Shtetet e Bashkuara të Amerikës e te ne në Kosovë po edhe në shumë vende tjera të botës.Ndërhyrja NATO-s për të ndalur gjenocidin në Kosovë me bombardimet kundër Jugosllavisë dhe Serbisë së Millosheviqit, pa dyshim që mban vulën e zonjës Albright dhe për këtë ne do të jemi përjetë falënderues e mirënjohës.

111 VJETORI I FILLIMIT TË KRYENGRITJES SË MALËSISË SË MADHE KUNDËR PERANDORISË TURKE-OSMANE

by

NGA NDUE BACAJ/

Si sot 111 vite më parë , me 24 mars 1911 në trojet e Malesisë Madhe filloi të rilindë drita e diellit të lirisë dhe flamurit të Gjergj Kastriotit , dritë që lengonte nën erresiren turko-osmane rreth 432 vjeçare. Në ato ditë të stuhishme mendja, zemra dhe shpirti i shqiptarisë ishte drejtuar , në Rapsh të Hotit, në zemren e Malesisë, në votren e zjarreve të pashuar te atdhedashurise , në çerdhen e lirisë , në strehen e flamurit të Arberisë.. Këtu në keto troje ku e kishte folenë shqipja me zogjte e saj. Ketu në keto hapsira toksore e qiellore të tejngopura me sakrifica , lotë e gjakë . Ketu ku mbiu kushtrimi e u rrite liria, ketu u ruajt edhe besa ,bujaria , urtia e trimeria , ketu mbiu e mori jetë edhe ënderra europiane qe sot po mundohemi të guxojmë ta shohim zhgjandërr… Ketu historia është e “gjallë”, këtu nuk u shua kurrë “drita” e vepres Skenderbegëjane , dhe porosia e Gjon Lulit-Dedvukaj ,(babes së Dedes): “Se as drita nuk shkelqen dhe as dielli nuk ngrohë në keto troje deri sa të sundoi turku apo shkjau..”. Ketu e kishte fillimin dhe kushtrimin kryengritja antiosmane më e madhe dhe më e lavdishme e Malesisë Madhe me aleatet e saj Shkodren, Nënshkodren, Dukagjinin , Mirditen e më gjërë. Ketu me 24 MARS 1911 prijësi trim e i urtë i atdhetarisë Ded Gjon Luli së bashku me trimat Kolë Marash Vata , Zef Lani , Gjon Pllumi , Pjeter Vogli , Prelë Nika , Lucë Nikë Shabi , Prelë Keri ,Tomë Llesh Dragu ,Vatë Gjon Gojçaj ,Gjelosh Gjokë Mihaj , Gjokë Kolë Shabi , Zef Marash Dojani , Vuksan Lekë Alia , Nikë Gjelosh Luli , Dedë Elez Shabaj , Preç Lulash Lekaj ,Tomë Dedë Gjo’Nishi , Gjon Ujkë Miculi , Prekë Gjeto Marku ,Prekë Gjeto Deda , Lukë Nikë Pllumi , e tjer burra të Hotit e Malesisë , do të mësynin si duhi mali , dy çibanet turke që rendonin mbi keto troje ; posten e Grykes së Leqes dhe posten e Çemerrit , dhe njekohesisht me ketë sulm do të merrte flakë kryengritja heroike e Malesisë , që do të trondiste Stambollin dhe do të mahniste Europen me guximin e trimërinë e malësorve per tu matur me perandorinë turko-osmane para së ciles ndër shekuj ishte dridhur vet Europa…. Ketë ditë të stuhishme të fillimit të kryengritjes antiosmane poeti kombetare At Gjergj Fishta (në “Lahutën e Malcisë) do ta perjetsonte me vargjet plot pathos atdhetarie:“Ded Gjon Luli , si iu lut ZotitSot prej nadjet ,pa zbardh drita ,Me njëzetë djem ,po njezet petrita ,Synin gacë ,zemren duhi ,N’shtatë “mauxerre e në nji allti”M’asqer Mbretit ka sulmue ,N’dy kausha kta ngujue ,T’njehun rrafsh gjashtedhjetë nizamëFusha e Rapshes se ç’ka marrë gjamë..” Kryengritja antiosmane zgjati plot 133 ditë (24 mars-04 gusht 1911) , duke shkruar faqe të reja të lavdishme në historinë e Malesisë e Shqipërisë, ku per Shqiperinë e lirë e Flamurin kombetar dhanë jeten qindra deshmorë , ku si gjithnjë në vend të parë qendron Hoti ,pa mbetur prapa Gruda ,Kelmendi . Kastrati ,Shkreli, Trieshi e gjithë Malesia, por edhe Dukagjini e më gjërë. Gjatë kesaj kohe plot afsh atdhetarie malesoret kryengrites zhvilluan dhjetra beteja nga më heroiket… Por kulmi i kesaj kryengritje arrinë me 6 prill 1911 kur malësorët kryengritës ngriten Flamuri kombetarë në Deçiq (Bratilë) pas 432 viteve erresirë turke-osmane. Nga Deçiqi, do të niste udhetimin 600 ditore (6 prill 1911 – 28 nentor 1912) flamuri kombëtar , i cili si flaka olimpike udhetoi duke lëshuar dritën e dhanë kushtrimin , se kush është shqiptarë i vertet duhet të rrokë armet e t’i dalë zot atdheut… Ketu filloi udhetimin 523 ditor nga veriu në jug të Shqipërisë memorandumi i Greçes (23 qershor 1911) i cili sherbeu si bazë e programit politik të shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë në Vlorë me 28 nentor 1912.. Gjatë ketij udhetimi “Epik” memorandumi i autonomisë i ngjante një kënge majakrahu me “nota” kushtrimi… Nga Malesia e Madhe moren vrullë dhe udhëtuan nëpër Shqiperi e Europë per ditë e muaj edhe korifejt e shpalljes së pavaresisë së Shqiperisë , Ismail Qemali , Luigj Gurakuqi , Isa Boletini, Dom Nikollë Kaçorri etjerë , të cilet kishin marrë besimin , bekimin e sigurinë se koka e Shqiperisë (jo vetem nga ana figurative), Në ketë kujtesë të vogel para vepres së madhe të kryengritësve malësore nuk po munden pa ju permendë emrat disa korifenjëve të kesaj kryengritje si : Dedë Gjon Luli, Sokol Baci , Palok Traboini, Dedë Nikë Bajraktari, Tomë Zoli , Kolë Zefi , Zef Miliq Lulgjuraj , Marash Uci , Markë Gjeka , Pjeter Nikë Daku, Maço Grishi , Lulash Zeka , Zef Peri , Prelë Kolë Shyti , Tomë Nikoll Hasani , Palokë Traboini , Gjeto Marku , Pjeter Gjokë Toshi , Lucë Prelë Nishku , Dodë Preçi , Gjelosh Gjoka , Dedë Gjon Ujka , Gjelosh Doka ,Tomë Nika , Vatë Marashi , Martin Preka , Dok Lani , Kol Kurti , Mirash Luca , Pjetër Zeku, Dedush Marashi , Gjeto Daka , Lukë Marku , Kolë Gjon Leci , Lucë Gjeloshi, Dasha Nika , Smajl Mustafa , Deli Meta , Sokol Mali , Gjon Nikë Plluci , Islam Makalushi , Pretash Zek Ulaj , Dedë Prelë Marashaj , Zenel Shabani , Lucë Mark Gjeloshi , Fran Pali , Gjon Uc Bajraktari , Mirash Pali ,Nikë Zeka ,Bec Tahiri , Gjelosh Toma (Bëkaj), Dul Gjelosh Palushaj , Gala Smajli , Nikollë Ivanaj, Gilë Dosh Margilaj , Marash Mark Gjeloshaj , Istref Alija, Nikoll Mirash Gjokaj , Kole Maci , Lek Ivani-Bekaj , Lekë Shaba –Gojcaj , Dyl Sokol Bajraktari , Lul Rapuka , Llesh Gjergji , e deri te zanat malesore Tringë Smajlja, Nore Kolja , Mitare Lucja etjerë etjera… Per kryengritjen e Malesisë së Madhe që i parapriu shpalljes së pavaresisë së Shqiperisë, gazeta më e madhe britanike “The Times” e dates 21 korrik 1911 do të shkruante : “..Kur të shkruhet historia e kohës sonë , lufta e Malësorve shqiptarë do të kujtohet si një nga epopet më të shkelqyeshme të luftes moderne..” Nderë e lavdi të perjetëshme ,deshmorëve , martireve dhe veprimtarëve që u sakrifikuan per Flamurin e Lirinë e ketyre trojeve nga më shqiptaret dhe Europianet e Shqiperisë Etnike..(VOO: Per këtë kryengritje , në vitin 2016 kam botuar një monografi (modeste) me titull: “Kryekryengritja e Malësisë së Madhe kundër perandorisë Turke-Osmane 1911”, ku jam perpjekuar të memorizoj këtë histori…Monografia është ribotuar me pak shtesa në vitin 2019).Malësi e Madhe, me 24 mars 2022

“KRISTO FLOQI, KOHA DHE VEPRA E TIJ LETRARE” PROMOVIM MBRESËLËNËS NË VATËR

by

Sokol Paja/

New York më 23 Mars 2022, Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra organizoi një promovim mbresëlënës të librit “Kristo Floqi, koha dhe vepra e tij letrare” të studiueses Prof. as. Dr. Jonela Spaho, Dekane, Fakulteti i Edukimit dhe Filologjisë, Universiteti “Fan S. Noli” Korçë. Nën prezantimin dhe drejtimin e promovimit nga Dr. Pashko Camaj, studiues të letërsisë, historisë, vatranë, miq, media, artistë, diplomatë e personalitete shqiptare në diasporë nderuan këtë promovim në respekt të një prej figurave të shquara kombëtare si Kristo Floqi. Studimi “Kristo Floqi, koha dhe vepra e tij letrare” paraqet jetën dhe veprën e gjërë të Kristo Floqit në Vatër, në Diell, në politikë, media, jurisprudencë, kulturë, komedi, dramaturgji, poezi por fokusohet veçanërisht te veprimtaria e Kristo Floqit si Ministër i Arsimit, deputet i Dibrës dhe i Korçës dhe Këshilltar Shteti ku Floqi ishte një nga juristët më të shquar të kohës, sepse ishte organizues i drejtësisë shqiptare në Qeverinë e Ismail Qemalit, Kryetar i Gjykatës së parë në Shqipëri, botues dhe përkthyes i literaturës juridike në shqip. Ambasador Mal Berisha theksoi në fjalën e tij se libri Profesoreshës Spaho përveç se sjell përpara lexuesit tonë një biografi shume të detajuar të një jete a-tipike, epike të një patrioti të madh me një fund të dhimbshëm – si i shumë patriotëve të tjerë shqiptar, që e preken fundin gjatë kohës së  komunizmit – është një kontribut shumë i vyer në historinë e teatrit dhe fjalës artistike në kulturën tonë shqiptare skenike. “Është ky një kontribut i cili vjen natyrshëm në libër përkrah pasqyrimit të jetës së Floqit, dramave, vështirësive, angazhimeve të tij gjatë tërë jetës dhe në pika të ndryshme aty ku çështja shqiptare ishte më e pranishme, më e nxehtë dhe më e nevojshme për neve. Aty gjëndej ai përherë dhe përherë i gatshëm për sfidat” citoi në fjalën e tij Ambasador Mal Berisha. Emri i Kristo Floqit sipas Ambasador Berishës, tani radhitet përkrah dramaturgëve tanë më të mirë të letërsisë shqipe, ndërsa emri Prof Jonela Spahos, në radhën e historianëve por edhe të Estetëve tanë më të mire e një biografjeje shumë të mirë por edhe e një estetje që i mungonte kritikës sonë të teatrit. Ish editori i Diellit, Dalip Greca, tha se libri i studiueses Prof. as. dr. Jonela Spaho “Kristo Floqi, koha dhe vepra e tij letrare”, mendoj se përbën përpjekjen të deritanishme më serioze për nxjerrjen nga errësira në dritë të personalitetit të njërit prej intelektualëve të elitës së kohës, avokatit, gjykatësit, ministrit, gazetarit, drmaturgut, komedianit, poetit, oratorit të shkëlqyer Kristo Floqi. Studiuesja Spaho, duke përdorur të gjitha burimet e kufizuar të literaturës së trashëguar, veçanërisht shënimet autobiografike të K. Floqit në katër vëllime, dokumentet në Arkivin e Shtetit, por dhe shtypin e kohës, dhe burime të tjera, ka bërë të mundur që të kemi ndër duar një studim të plotë, ku nuk mungojnë edhe detajet më të imta të jetës së tij të vështirë, deri në momentin e arrestimit dhe burgosjes nga diktatura komuniste. Autorja e librit ka arritë në përfundimin e argumentuar se: Kristo Floqi është pa dyshim një nga autorët më popullorë të letërsisë shqipe, veçanërisht dramaturgjisë dhe komedisë shqiptare në periudhën 1912-1939. Vepra e tij juridike, politike, publicistike dhe sidomos ajo letrare ka qënë e njohur gjerësisht në periudhën kur ai e shkroi atë, ndërsa pas Luftës së Dytë Botërore, emri i tij u harrua ose u përmend shkarazi. Për ne vatranët, tha Greca, merr rëndësi të veçantë kontributi i Kristo Floqit dhënë në gazetën Dielli si organ i Besa-Besën, dhe roli prijës i tij në themelimin e Vatrës. Edhe pse koha që drejtoi Diellin ishte e shkurtër, 20 Shtator 1911- 28 prill 1912, por ai la gjurmë sepse vuri themelet e bashkimit të shoqatave në Federatën “Vatra”. Floqi i priu bashkimit edhe me oratorinë e tij, shkoi kudo ku jetonin shqiptarët, në 32 shtete të Amerikës, dhe zhvilloi më shumë se 1000 konferenca. Ai hartoi thirrjen për bashkim, drejtoi takimin e parë të shoqatave, dhe dha ndihmesë të madhe gjatë procesit të bashkimit si pjesë e komisionit themelues, proces që nisi me 11 dhjetor 1911 dhe përfundoi me 28 prill 1912. Floqi ishte kontributor edhe në krijimin e degëve të Vatrës. Sipas politologut Akri Çipa Kristo Floqi ndërton një profil të lakmueshëm që do të përfshinte aktivitetin e tij privat e publik në fushën e jurisprudencës, për të kaluar, me qartësimin e fatit të Shqipërisë pas Luftës së Parë Botërore, në poste qeveritare dhe të përfaqësimit politik. Megjithë rikthimet ciklike në profesionin e tij si jurist, angazhimi i Floqit në politikë mbetet tashmë konstante e pandryshuar. “Përgjatë këtyre viteve, ai do të shërbejë si Ministër i Arsimit, në një moment kur arsimi shqiptar lëngonte një prapambetje dhe mungesë zhvillimi të jashtëzakonshëm. Do të jetë përfaqësues i zgjedhur në parlament i Dibrës dhe i Korçës. Do të emërohet anëtar i Këshillit të Shtetit e nënkryetar i tij. Përtej këtyre, si prokuror, gjyqtar dhe një nga mendjet më të artikuluara ligjore të atyre viteve, ai do të ketë një kontribut në sendërtimin e shtetit ligjor, duke nisur që nga qeveria e Ismail Qemalit dhe deri në pushtimin e Shqipërisë nga Italia fashiste” – tha ndër të tjera politologu Akri Çipa. Sipas studiuesit Dr. Paulin Marku rendësia e Kristo Floqit në historinë dhe kulturën shqiptare në SHBA, në krye të  Gazetës Dielli dhe në shërbim të Vatrës e karakterizojnë, si një prej figurave më të spikatura ne diasporë dhe i lidhur ngusht me çështjen kombëtare duke demonstruar gadishmëri dhe bashkëpunim me shoqëri të ndryshme shqiptare.  Pasi mori ftesen më 20 shtator 1911, nga Shoqëria Besa-Besen për të marrë gazetën “Dielli”, ai pati mundesi të shpaloste idene me synimin që shqiptarët të evitonin ndasitë dhe përçarjet krahinore dhe i mëshonte faktit se vetëm në qoftë se shqiptarët janë të bashkuar, siç ndodhi pak më vonë me bashkimin e shoqërive të ndryshme shqiptare në “Federaten Panshqiptare Vatra” dhe forcimin e gazetës “Dielli” dhe të “Vatrës”, komuniteti shqiptar shfaqej më i bashkuar duke shpërndarë frymën kombëtare në ShBA. Sipas studiuesit Dr. Paulin Marku, Kristo Floqi është një figurë e spikatur jo vetëm në aspektin letrar dhe publicistik, por dhe politik, emri i Kristo Floqit është përmendur e analizuar në shumë organe të shtypit të kohës, kur ai dominoi në jetën politike dhe shoqërore Fisnik në pamje, erudit në kulturën e tij, një personalitet poliedrik me botëkuptim të formuar nën ndikimin e disa kulturave, burrë i vërtetë shteti, orator dhe organizator i përkryer, ai i bënte vend vetes në të gjitha mjediset, shoqëritë dhe vendet ku ai jetoi pjesën më dinamike të jetës së tij. “Kjo monografi e profesoreshë Jonela Spahos nderon figurën dhe veprimarinë e Kristo Floqit, një mundësi shumë e mirë për lexuesit që të njihen me këtë vepër që i shërben letërsisë e dramaturgjisë por dhe fushave të tjera studimore për figurën e Kristo Floqit” theksoi në kumtesën e tij studiuesi Dr. Paulin Marku. Profesoreshë Jonela Spaho në përmbyllje të promovimit u ndal në aspekte të veçanta të jetës e veprimtarisë së Kristo Floqit, të kontributit të tij dhe mbi të gjitha të kalvarit të tij jetësor. Profesoreshë Spaho shpalosi për pjesëmarrësit në promovim risi dhe kontribute të panjohura më parë të Kristo Floqit dhe bëri të ditura episode  të veçanta që e kanë shoqëruar kërkimin e saj shkencor rreth figurës së jashtëzakonshme të Kristo Floqit. Në përfundim të promovimit Proferoeshë Jonela Spaho i dhuroi Vatrës 100 usd kontribut në shënjë respekti e mirënjohjeje për organizimin dhe promovimin mbresëlënës. Festa e librit vazhdoi deri në orët e vona me biseda të ngrohta mes miqsh dhe trokitjet e gotave të verës, në një koktejl të servirur nga fisniku Toni Musaj.

Ndërroi jetë Madeleine Albright

by

ZERI I AMERIKES/

Ish sekretarja amerikane e Shtetit, Madeleine Albright, ndërroi jetë të mërkurën në moshë 84 vjeçare.

Familja e saj tha në një njoftim se Madeleine Albright, vdiq nga pasojat e kancerit.

“Ajo ishte e rrethuar nga familjarët dhe miqtë”, thuhet në deklaratën e shpërndarë në rrjetet sociale.

E lindur si Marie Jana Korbelová, zonja Albright iku nga nazistët si fëmijë nga vendlindja e saj, Çekosllovakia gjatë Luftës së Dytë Botërore, për t’u bërë më vonë gruaja e parë Sekretare amerikane e Shtetit.

Ajo u zgjodh në këtë post më 1997 ku shërbeu deri në vitin 2001. Zonja Albright luajti një rol të jashtëzakonshëm në procesin e paqes në Kosovë dhe mbështeti fushatën e bombardimeve të NATO-s kundër Serbisë, që i dhanë fund luftës në Kosovë.LEXONI EDHE KËTËZbulohet busti i ish sekretares amerikane Madeleine Albright

Në qendër të Prishtinës ngrihet busti i saj si shenjë nderimi për rolin e saj në çlirimin dhe pavarësimin e Kosovës.

Zonja Albright, para se të behej sekretare e Shtetit shërbeu si ambasadore e SHBA-së në Kombet e Bashkuara.

SHPALLET KËSHILLI I FEDERATËS PANSHQIPTARE TË AMERIKËS VATRA

by

  1. Kolec Ndoja (Kryetar i Këshillit të Vatrës)
  2. Dritan Demiraj
  3. Agustin Mirakaj
  4. Skender Murtezani
  5. Isuf Spahiu
  6. Simon Qafa
  7. Milaim Tahiri
  8. Adem Malellari
  9. Thanas Gjika
  10. Ylli Dosku
  11. Julian Qefa
  12. Nesti Nikaj
  13. Adriatik Spahiu
  14. Vera Gjata
  15. Florisiana Ahmetaj
  16. Toni Sufaj
  17. Sabit Bitici
  18. Idriz Lamaj
  19. Gjokë Deçkaj
  20. Mark Mrnaçaj
  21. Asllan Bushati
  22. Sejdi Hysenaj
  23. Dalip Greca
  24. Mehmet Kadrija
  25. Lek Mirakaj
  26. Ilir Cubi
  27. Astrit Gjonpali
  28. Eduard Arianitasi
  29. Merita Bajraktari
  30. Lek Perlleshi
  31. Angjelina Nika
  32. Nrek Tonaj
  33. Paulin Mrnaçaj

(KABINETI I KRYETARIT TË VATRËS)

Këshilltarët e Kryetarit për: Ekonominë, Kërkimin Shkencor, Edukimin, Rininë, Organizatat Partnere: Phd Fatjona Lubonja, Dr. Aida Maraj, Dokt. Ornella Darova, Dokt. Rinalda Proko, Anila Niklos.