Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for October 2023

Fillimi i kthesës historike

by

Dr. Lulzim Nika*/

Sot kujtojmë heroizmin e studentëve, profesorëve dhe qytetarëve te guximshëm te protestës së 1 tetorit 1997.

Siç e përshkruan ngjarjen një artikull i New York Times nga viti 1998, “data e 1 tetorit 1997, shënoi një ndryshim rrënjësor në politikën e Kosovës,… pasi që u largua tymi dhe gazi, ishte e qartë që diçka te shqiptarët kishte ndryshuar në mënyrë dramatike. Barriera e frikës ishte ulur.”

Me protestat e studentëve, grupet e para të armatosura të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovë filluan të sfidonin shtetin serb ushtarakisht. Ato filluan një betejë kundër regjimit represiv kriminel serb drejt ndërtimit të mirëfilltë të Republikës së Kosovës, që deri në atë kohë kishte ekzistuar vetëm një sistem qeverisjeje paralele që kishte fituar betejën për mbijetesën e arsimit në Kosovë.

Dekada përfundoi me luftën e lavdishme të UÇK-së dhe ndihmën e aleatëve perëndimorë, që i dha fund gjenocidit shtetëror serb në Kosovë, që falë sakrificës së shumë brezave, Kosova, sot gëzon lirinë!

Jam krenar që isha pjesë e këtij fillimi të historisë sonë të lavdishme që kulmoi me lirinë dhe pavarësinë e Kosovës.

*Autori i shkrimit ishte pjesëmarrës i protestës 1 tetor 1997.

Më 1 tetor 1913, përvjetori i 110-të i botimit të numrit të parë të revistës “Hylli i Dritës”

by

At Fishta: “..e kemi quejtë ketë të Përkohëshme tonë: “Hylli i Dritës”, përsé âsht tue lé nepër ag të qytetnisë së Shqipënisë. E porsi Hylli i Dritës me fërfllim t’ambël të vetin ngjall shpënesët e shueme në zemër të shtegtarit, errun ndër shkretí të mjerueme, (ashtu) na do të përkujdesena, qi edhe e Përkohëshmja jonë të mrrijë me ngjall shpënesën ndër zemra të Shqipëtarëvet se prej Hyut ditë mâ të mira kanë me iu reshë Shqipënisë” .

Duke shfletuar kalendarin historik, kujtojmë se si sot, më 1 tetor të vitit 1913, doli numri i parë i revistës së njohur të Françeskanëve shqiptarë “Hylli i Dritës” – pasqyrë e lavdishme, por jo më pak edhe tragjike e historisë së Kombit Shqiptar, për lirinë e të cilit u përpoqën autorët e saj françeskanë e jo françeskanë, duke shkruar sa me bojë, aq me flijimin e jetës deri në derdhjen heroike të gjakut në mbrojtje të vlerave kulturore e shpirtërore të popullit e të vendit.

Numri i parë i revistës “Hylli i Dritës” u botua më 1 tetor 1913, për t’u ndërprerë menjëherë, sepse doli haptas në mbrojtje të lirisë e të drejtave kombëtare shqiptare, seriozisht të kërcënuara një vit pas shpallje së pavarësisë e para fillimit të Luftës I Botërore.

Shkruante Atë Gjergj Fishta: “E tuj kenë se me të hîm t’ ushtrive ndërkombëtare në Shkodër mbaroi nata e errshme e robnisë e për Shqipëtarë filloi me ague e bardha dritë e Lirisë, e kemi quejtë ketë të Përkohëshme tonë: “Hylli i Dritës”, përsč âsht tue lé nepër ag të qytetnisë së Shqipënisë. E porsi Hylli i Dritës me fërfllim t’ambël të vetin ngjall shpënesët e shueme në zemër të shtegtarit, errun ndër shkretí të mjerueme, (ashtu) na do të përkujdesena, qi edhe e Përkohëshmja jonë të mrrijë me ngjall shpënesën ndër zemra të Shqipëtarëvet se prej Hyut ditë mâ të mira kanë me iu reshë Shqipënisë” (H.D. I. 1913, 4-8). (Pater Gjergji).

Revista Hylli i Dritës rifilloi të botohej në maj të vitit 1921, për të heshtur rishtas nga nëntori i 1944-tës deri në nëntor të 1993-shit. Nga 1993 u duk përsëri nën drejtimin e njërit nga françeskanët e paktë që kishin shpëtuar gjallë nga persekutimi i komunizmit: Atë Zef Pllumit. Shumë shpejt u ngrit po në atë rang të lartë që kishte pasur dikur Hylli i Dritës dhe revista tjetër e Etërve Jezuitë “ Leka “.

Në këtë periudhë të pas komunizmit, Hylli i Dritës u botua deri ne vitin 1997 kur iu deshtë të mbyllej sërish. Pas kësaj ndërprerje të re, rifilloi përsëri të botohet në vitin 2006, gjithnjë nën drejtimin e Provincës Françeskane “Zoja Nunciatë” të Shqipërisë.