Archives for June 2024

Arben Cici,

Profesor i Marrëdhënieve Ndërkombëtare

Universiteti Mesdhetar i Shqipërisë/

Në një epokë të karakterizuar nga ndërlidhjet globale dhe shkëmbimet dinamike kulturore, por edhe nga krizat, konfliktet dhe luftërat, sporti dhe diplomacia e futbollit shfaqet si një mjet i fuqishëm për kombet, për të nxitur marrëdhëniet ndërkombëtare dhe për të projektuar fuqinë e butë në arenën globale. Ndërthurrja e sportit me diplomacinë është bërë gjithnjë e më e modës dhe e rëndësishme sot, për shkak të aftësisë së tij të pashembullt për të kapërcyer kufijtë e ndasive politike, kombëtare, racore e fetare. për të bashkuar kultura të ndryshme dhe për të krijuar një ndjenjë identiteti të përbashkët midis kombeve.

Futbolli, i cilësuar shpesh si sporti më popullor në botë, ka një aftësi unike për të magjepsur miliona njerëz në të gjithë kontinentet, pavarësisht nga gjuha, besimi apo kombësia. Kjo tërheqje universale formon gurthemelin e diplomacisë së futbollit, pasi u siguron kombeve një platformë të përbashkët për t’u përfshirë në konkurrencë, ndërveprim dhe shkëmbim paqësor. Vendet e mençura përdorin strategjikisht arritjet e tyre të futbollit si një mjet për të përmirësuar pozitën e tyre diplomatike dhe për të forcuar lidhjet dypalëshe.

Futbolli ka një histori të pasur në rolin e tij të rëndësishëm diplomatik dhe marrëdhëniet ndërkombëtare. Ka shumë shembuj se si sporti dhe futbolli janë përdorur për të promovuar diplomacinë, për të normalizuar marrëdhëniet diplomatike midis vendeve të mëdha dhe për të ngritur e përmirësuar imazhin e vendeve të vogla gjithashtu.

Ka shumë shembuj konkretë se si suksesi i futbollit mund të shërbejë si një element thelbësor i diplomacisë. Kupa e Botës, ndoshta turneu më prestigjioz në futboll, u ofron kombeve një arenë globale për të shfaqur aftësitë e tyre dhe promovuar imazhin e tyre kombëtar. Vendet pritëse investojnë shumë në infrastrukturë dhe mikpritje për të mirëpritur ekipet dhe tifozët nga e gjithë bota, duke nxitur vullnetin e mirë dhe bashkëpunimin ndërkombëtar. Për më tepër, ndeshjet e futbollit shpesh shërbejnë si mundësi diplomatike për liderët që të përfshihen në diplomaci joformale dhe të ndërtojnë marrëdhënie personale jashtë fushës së blertë. Shpesh e më shpesh, shikojmë kryetarë shtetesh dhe qeverish të krekosur në tribunat VIP të ndeshjeve finale ose në ceremonitë e fillimit apo mbylljes së lojrave, jo vetëm duke bërë selfi, por edhe duke biseduar me njëri-tjetrin, pse jo edhe për çëshje jashtë futbollit.

Ndonëse nuk lidhet drejtpërdrejt me futbollin, koncepti i “Diplomacisë së Ping Pongut” nxjerr në pah fuqinë e sportit në nxitjen e marrëdhënieve diplomatike. Në vitin 1971, në kulmin e Luftës së Ftohtë, një seri ndeshjesh të pingpongut midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës hapi rrugën për normalizimin diplomatik midis dy vendeve. Shkëmbimet sportive miqësore çuan në rritjen e dialogut dhe përfundimisht lehtësuan vizitën historike të Presidentit Richard Nixon në Kinë, duke shënuar një shkrirje të paimagjinueshme në marrëdhëniet kino-amerikane.

Ndeshja e futbollit gjatë Armëpushimt të Krishtlindjeve të Luftës së Parë Botërore

Armëpushimi i Krishtlindjeve përbën një nga ngjarjet më të famshme, të kthyer në mit, të Luftës së Parë Botërore, kur ushtarët britanikë dhe gjermanë braktisën llogoret për të luajtur futboll në tokën e askujt. Natën vonë, në prag të Krishtlindjes të vitit 1914, ushtarët e Forcës Britanike të Ekspeditës (BEF) dëgjuan trupat gjermane në llogoret përballë që këndonin këngë të Krishtlindjes dhe këngë patriotike dhe panë fenerë dhe bredha të vegjël përgjatë llogoreve të tyre. Mes llogoreve armike filluan të shkëmbeheshin mesazhe urimi me zë të lartë. Të nesërmen, ushtarët britanikë dhe gjermanë u takuan në tokën e askujt dhe shkëmbyen dhurata, bënë fotografi dhe improvizuan ndeshje futbolli. Ata gjithashtu varrosën viktimat dhe riparuan llogoret. Ndeshje futbolli u luajtën të paktën në tre ose katër vende midis trupave të ushtrive kundërshtare. Në letrën e një doktori të ushtrisë britanike, botuar në The Times më 1 janar 1915, shpjegohet se si “u luajt një ndeshje futbolli mes tyre dhe nesh përpara llogores”. Një histori tjetër, nga pala gjermane, pohon se është luajtur një lojë midis Regjimentit të 133-të Mbretëror Sakson dhe ushtarëve skocezë, të cilin gjermanët e fituan 3-2.

Një nga skulpturat dedikuar kësaj ngjarjeje, e financuar nga projekti “Futbolli kujton”, u zbulua në Arboretumin Memorial Kombëtar nga Princi William, në përvjetorin e shekullit të Armëpushimit të Krishtlindjes, (2014) së bashku me UEFA-n me pjesëmarrjen, ndër të tjera, të Wayne Rooney, Philipp Lahm dhe Gareth Bale.

Princi William në National Memorial Arboretum (2014)

Organizimi i përbashkët i Kupës së Botës FIFA 2002 nga Koreja e Jugut dhe Japonia tregoi fuqinë e futbollit për të promovuar bashkëpunimin dhe pajtimin midis dy vendeve me një histori marrëdhëniesh të tensionuara. Turneu siguroi një platformë për të dy kombet për të demonstruar aftësitë e tyre organizative, mikpritjen dhe trashëgiminë kulturore në botë. Ngjarja ndihmoi në nxitjen e mirëkuptimit dhe miqësisë më të madhe midis Koresë së Jugut dhe Japonisë, duke hedhur bazat për përmirësimin e lidhjeve diplomatike në vitet që pasuan.

Në një gjest historik, presidenti armen Serge Sarkisian ftoi presidentin turk Abdullah Gul të ndjekin së bashku ndeshjen e futbollit kualifikuese të Kupës së Botës midis ekipeve kombëtare të të dy vendeve me synimin për të nxitur një përparim në marrëdhëniet midis Armenisë dhe Turqisë. Si një gjest i vullnetit të mirë, Presidenti Gul shkoi në Armeni për të parë ndeshjen e futbollit më 6 shtator 2008, e cila u bë raundi i parë i të ashtuquajturës “diplomacia e futbollit” mes dy fqinjëve të trazuar. Vetëm një vit më vonë, presidenti armen bëri një vizitë në provincën veriperëndimore të Bursës të Turqisë për t’u bashkuar me presidentin Gul në ndeshjen e kthimit kualifikuese të Botërorit, të cilën Turqia e fitoi sërish 2-0. Ky takim u cilësua si raundi i fundit në “diplomacinë e futbollit” mes dy vendeve.

Në vitin 2006, ekipi kombëtar i futbollit të Bregut të Fildishtë u kualifikua në Kupën e Botës FIFA për herë të parë në historinë e tij. Pavarësisht se ishte një vend relativisht i vogël, pjesëmarrja e ekipit krijoi vëmendje dhe krenari të gjerë si brenda dhe jashtë vendit. Suksesi i ekipit shërbeu si një forcë bashkuese për vendin, i cili në atë kohë po përjetonte paqëndrueshmëri politike. Qeveria e Bregut të Fildishtë kapitalizoi arritjet e ekipit të futbollit për të promovuar një imazh pozitiv të vendit dhe për të tërhequr investime të huaja dhe më shumë turistë.

Arritjet e jashtëzakonshme të Kroacisë me dy herë në çerekfinalet e Kampionatit Evropian UEFA (1996, 2008), vendin e tretë në Kupën e Botës FIFA (1998, 2022), finalen në Kupën e Botës FIFA (2018) dhe e dyta në Kombet e UEFA-s Liga në vitin 2023 pushtoi imagjinatën e tifozëve të futbollit në mbarë botën. Pavarësisht se është një vend i vogël me një popullsi pak më shumë se katër milionë, suksesi i Kroacisë në fushën e futbollit tërhoqi vëmendje dhe admirim të konsiderueshëm. Arritjet e ekipit shërbyen si burim krenarie dhe uniteti kombëtar, duke kapërcyer ndasitë politike brenda një vendit që sa kishte lënë pas luftën e përgjakshme ballkanike. Suksesi futbollistik i Kroacisë rriti gjithashtu profilin e saj ndërkombëtar, duke tërhequr mbulim pozitiv mediatik dhe duke transmetuar për një audiencë globale trashëgiminë e pasur kulturore, atraksionet turistike dhe mikpritjen e vendit.

Anëtarësimi historik i Kosovës në UEFA, në maj të vitit 2016, shënoi një arritje të rëndësishme diplomatike për vendin dhe pati një ndikim të dukshëm në reputacionin dhe njohjen e saj ndërkombëtare. Ai dëshmoi një njohje të sovranitetit dhe shtetësisë së Kosovës nga komuniteti evropian i futbollit, gjë që më pas u pranua nga organet dhe qeveritë e tjera ndërkombëtare. Ndeshja e parë zyrtare kundër Finlandës më 5 shtator 2016 për garën kualifikuese të Kupës së Botës FIFA 2018 i mundësoi Kombëtares së futbollit të Kosovës të garojë kundër ekipeve më të mira evropiane, duke demonstruar konkurrencën dhe aftësitë e saj në shkallë globale.

Ndeshjet dhe turnetë e futbollit u bënë mundësi për shkëmbim dhe dialog kulturor, duke nxitur mirëkuptimin e ndërsjellë, duke ndërtuar ura midis fqinjëve të Kosovës dhe vendeve të tjera evropiane dhe lehtësuan një angazhim dhe bashkëpunim më të madh diplomatik ndërmjet tyre. Pranimi i Kosovës në UEFA jo vetëm që rriti reputacionin e saj ndërkombëtar si një anëtare legjitime e komunitetit evropian, por gjithashtu kontribuoi në përpjekjet diplomatike që synojnë promovimin e paqes, stabilitetit dhe integrimit në rajon.

Ekipi kombëtar i futbollit të Shqipërisë kualifikohet për herë të dytë në Kampionatin Evropian të futbollit. Për vendet e vogla si Shqipëria, ndikimi i arritjeve të tilla kapërcen fushën e sportit dhe shtrihet shumë përtej saj. Suksesi i futbollit jo vetëm që shëndosh moralin kombëtar, por edhe ngre lart profilin e vendit në skenën ndërkombëtare. Ndërsa Shqipëria konkurron këtë vit në Gjermani, EURO 24, kundër superfuqive të futbollit që në grupin e saj me Italinë, Spanjën dhe Kroacinë, pjesëmarrja dhe performanca e saj bëhet një burim krenarie për qytetarët e saj dhe një simbol i qëndrueshmërisë dhe përsosmërisë të dëshmuar në nivel evropian dhe botëror.

Kualifikimi i Shqipërisë në Euro 2024 ka një rëndësi të jashtëzakonshme për vendin në disa plane. Në përgjithësi, diplomacia e futbollit që shfaqet dhe buron nga kualifikimi i Shqipërisë në Euro 2024 paraqet avantazhe të shumta përtej fushës së blertë, duke i sjellë vendit përfitime ekonomike, sociale dhe diplomatike.

Së pari, ofron një mundësi të artë për Shqipërinë për të shfaqur talentin e saj futbollistik dhe shpirtin konkurrues në arenën ndërkombëtare. Kualifikimi për një turne të madh si Kampionati Evropian UEFA sjell krenari dhe unitet kombëtar, pasi qytetarët mblidhen pas ekipit të tyre, e ndjekin atë dhe festojnë arritjet e tij.

Së dyti, pjesëmarrja e Shqipërisë në Euro 2024 ofron një mundësi për të rritur imazhin dhe reputacionin e saj ndërkombëtar. Turnetë e futbollit tërheqin mbulim të gjerë mediatik dhe vëmendje globale, duke i lejuar Shqipërisë të promovojë kulturën, turizmin dhe mikpritjen e saj tek një audiencë shumë e gjerë. Portretizimet pozitive të Shqipërisë gjatë turneut ndihmojnë në përmbysjen e paragjykimeve dhe stereotipave e keqkuptimeve negative, duke e paraqitur vendin në dritën e një këndvështrim më të favorshëm për pjesën tjetër të botës. Të gjithë jemi dëshmitarë se si mediat botërore u magjepsën nga fotot, imazhet e bukura dhe sjelljet mahnitëse të tifozëve shqiptarë në stadiumet dhe rrugët e Francës për gjatë Euro 2016.

Diplomacia e futbollit mund të shërbejë si një mjet i fuqishëm për forcimin e lidhjeve midis një vendi dhe diasporës së tij, duke nxitur ndjenjën e përkatësisë, unitetit dhe krenarisë midis komuniteteve të diasporës në mbarë botën. Komunitetet e diasporës shpesh mblidhen për të mbështetur ekipin e tyre kombëtar gjatë turneve të mëdha, duke nxitur një ndjenjë festimi dhe lidhje me atdheun e tyre. Për më tepër, suksesi i ekipit shqiptar në EURO 2024 mund të rrisë shikueshmërinë dhe reputacionin global të vendit, duke ndikuar pozitivisht në mënyrën se si shqiptarët e diasporës perceptohen në vendet ku ata jetojnë. Kjo mund të çojë në rritjen e respektit dhe njohjes për kulturën dhe identitetin shqiptar brenda komuniteteve të diasporës, si dhe midis komunitetit më të gjerë ndërkombëtar.

Kualifikimi i Shqipërisë në Euro 2024 mund të ketë ndikime pozitive jo vetëm ekonomike. Por më tepër, suksesi në fushën e futbollit mund të frymëzojë brezin e ri, duke inkurajuar pjesëmarrjen në sport dhe duke promovuar një mënyrë jetese të shëndetshme dhe sociale në epokën e përmbytjes, individualizmit dhe izolimit dixhital. Futbolli zotëron magjinë t’i mbajë fëmijët larg vesve dhe krimeve të rrugës, drogës, duhanit dhe alkoholit dhe pasivitetit dhe obezitetit social dhe fizik të tyre.

Për më tepër, nga një këndvështrim diplomatik, prania e Shqipërisë në Euro 2024 ofron mundësi për angazhim edhe më dinamik diplomatik dhe shkëmbim kulturor me vendet e tjera pjesëmarrëse. Futbolli ka fuqinë për të kapërcyer dallimet politike dhe për të nxitur vullnetin e mirë midis vendeve, duke hapur potencialisht rrugën për forcimin e marrëdhënieve dhe bashkëpunimit dypalësh.

Pra, kualifikimi i Shqipërisë në Euro 2024 është një arritje e rëndësishme që ka rëndësi simbolike dhe të prekshme për vendin dhe kombin. Ai përfaqëson një mundësi për të festuar përsosmërinë sportive, për të promovuar identitetin kombëtar, për të përmirësuar perceptimin ndërkombëtar, për të nxitur ekonominë dhe për t’u angazhuar edhe më fort në përpjekjet diplomatike në arenën globale.

Kjo arritje nuk është vetëm një sukses thjesht dhe vetëm në fushën e blertë. Të gjithë duhet të jemi të vetëdijshëm se falë punës së palodhur, djersës, përkushtimit dhe sakrificave të lojtarëve të kombëtares sonë, privimeve dhe tundimeve me të cilat u përballën kur veshën fanellën “kuq e zi”, Shqipëria dhe shqiptarët janë sot në pikën më të lartë të vëmendjes pozitive ndërkombëtare, si kurrë më parë. Ndaj, pasi t’i falënderojmë thellësisht djemtë e fanellës së kombëtares “kuq e zi” për këtë arritje të merituar, le t’i mbështesim, t’i inkurajojmë dhe t’u falim dashuri, forcë e besim në misionin e tyre sportiv, kombëtar e diplomatik gjatë Evropianit 2024. Edhe vetëm pjesëmarrja e tyre në këtë garë mes më të mirëve të Evropës, është një kontribut i vlefshëm dhe i jashtëzakonshëm për vendin. Çdo arritje tjetër meriton një mirënjohje tjetër, edhe më të madhe prej nesh. Këta djem janë sot përfaqësuesit më të mirë të kombit shqiptar. Janë të përzgjedhurit. Ata janë më të aftët. Pikërisht për këtë suksesi i diplomacisë së tyre të futbollit ka prekur këto kulme të admirueshme dhe të denja për fanellën që përfaqësojnë.

Si përfundim, diplomacia e futbollit shfaqet si një forcë e fuqishme e diplomacisë moderne, duke u ofruar kombeve një rrugë unike për të promovuar bashkëpunimin, për të kapërcyer ndarjet dhe për të përmirësuar pozitën e tyre globale. Për vendet e vogla si Shqipëria, arritjet e futbollit përfaqësojnë më shumë se thjesht triumfe sportive; ato janë simbole të identitetit kombëtar, unitet dhe qëndrueshmëri që lënë gjurmë të pashlyeshme në skenën botërore. Ndërsa loja e bukur vazhdon të magjepsë zemrat dhe mendjet anembanë globit, roli i saj në formësimin e marrëdhënieve diplomatike dhe nxitjen e vullnetit të mirë ndërkombëtar do të bëhet edhe më i rëndësishëm në vitet në vijim.