Doktor Shkencave Selman Meziu

   Populli shqiptar i mbetur, në vlagën e përkoshme të atdheut të tij, sigurisht dhe i mbytur nga lotët e syrgjinosjes të rinisë edhe fëmijëve  që braktisin shkollat, kërkon të  njihet se çfar u vendos në Konferencën e Organizatës së Kombeve të Bashkuara  mbi bioshumëllojshmërinë (COP15) nga data 07.12.2022 – 19.12.2022 në Montreal të Kanadasë. Duke vazhduar më tej populli i varfëruar dibran e lugina e Drinit të Zi e shkretuar e shpopullar më shumë se kudo në Shqipëri, kërkon, dëshiron të dije se çfarë u fol e çfare u vendos në këtë konference mbarë botërore për  ekosistemet natyrore dhe kujdesjet e politikbërsve e njeriut në ndërhyrjet e tyre në këto ekosisteme.

    Në fund të mbledhjes: ‘’Të gjitha vendet pjesmarrëse  kanë vendosur një varg masash për të mbrojtur 30% të  shumëllojshmërisë së gjallesave që gjënden në tokë dhe 30% në dete  brenda vitit 2030 të mbështetura në një investim prej 30 miliard dollar ndihmë vjetore për vendet në zhvillim.,,

   Që e varfëra Shqipëri është pjese e botës së tretë ose vendeve në zhvillim kjo nuk mund të mohohet nga askush, qoftë një njeri, shoqatë, shtet apo organizëm ndërkombëtar i çfardo lloji qoftë. E natyrshëm lind pyetja: Vallë Qeveria Shqiptare, Ministria e Turizmit Mjedisit e Pyjeve a do të bëjë programe e planifikime konkrete se ku do të investohen dollarët e përpjestuar që do t’iu japin? Për pyllëzimet janë domozdoshmëri këto dollar, sigurisht:  ‘’… gjatë periudhës 2007-2019 janë djegur më shumë se 1/3 e sipërfaqes së fondit pyjor Kombëtar, ose rreth 337 800 ha…(Dr. A Diku ‘’Qeverisja per Ndryshim.,, 23.02.2021).  Ndërsa duke hedhur një vështrim në të kaluarën e afërt, para viteve 1990 dime që:’’…rreth 300 000 ha pyje ose rreth 25% e sipërfaqes pyjore të vendit u shpyllëzuan në vitet ‘70-80… (A. Diku po aty, ‘’Qever. për ndrysh…,,) janë shpyllëzuar, për të mbjellur kultura bujqësore, pemtari, sot djerrina të braktisura. Drejtim tjetër është investimi te fermerët e vegjël e të mesëm, apo në luftën kundër gërryerjeve ku transporti i materialeve të ngurta  nga malet plotësisht të xhveshura është  shumëfishuar.  Në të cilat investimet në këto kanë qenë gjithmonë të gjymtuara ose kanë vepruar në krahun shkatërrimtar me hidrocentralin Skavica dhe të vegjël. Ja shembulli: ‘’Për Shqipërinë shifra që jepet është ajo e hidrocentraleve që do të jenë të ndërtuara deri në vitin 2025 që është 436 hidrocentrale.,,(WWW BOTASOT. Info 17.11.2017)  Keto jane minat ekologjik shpërthyese që do të vendosen në perrenjt e lumenjt e shqipërise.

  E kundërta, investim për zhdukje

   Organizma të shumta në mbarë botën, qeveri të shumta kanë ministri të veçanta, programe afat gjata e afat shkurtëra për të zbutur kërcënimet shkatërrimtare te biosferës nga ndryshimet e klimës. Përkundrazi qeveria shqipëtare ecën duke ndjekur klithmat çjerrëse të teknologjive të një kohe të perënduar. Kjo do të thotë që Qeveria Rama 3, edhe pse ka hartuar një program  mbi zbutjen e ndikime të klimës mbi bioshumëllojshmërinë ajo vepron praktikisht në kundërshtim me ato që premton e deklaron në forumet ndërkombëtare, por kjo edhe në programet qeveritare mbi ekonominë.  Dhe ja shembulli konkret:‘’…Investimi në total parashikohet 550 milionë dollar.,,(Belinda Balluku:’’Shmangen përmbytjet, sjell zhvillim për zonën.,, 05.07.2021) për ndërtimin e hidrocentralit të Skavicës, duke synuar edhe kuotën më të lart  485 m. Qeveria shqiptare në kundërshtim me 15 konferencat ndërkombëtare  të OKB, mbi bioshumëllojshmërinë investon për të vendosur mbi ekosistemin natyror te luginës se Drinit te Zi  ‘’6.7 miliard m³  ujë.. (A. Ashiku, Nga cikli: “Skavica nuk do të kalojë”…No passaran,, 20.04.2022)  Si përfundim Qeveria Rama 3 investon për zhdukjen e bioshumëllojshmërine dhe jo per te shtuar e mjekuar mjedisin ‘’shpirt e trup sakatosur,,. Investon per zhdukjen e trojeve shumë shekullore me  shtëpite, kullat, karakollet plotë art e kulture rrethuar me bahçe, livadhe, arat mbjellura me kultura të shumta bujqësore, relievet e kodrave, kodrinave, shpateve e luginave mbuluar me pyje,  deri te llojet e peshqëve e molusqet që jetojn në shtratin ujë rrjedhës të Drinit të Zi prej 75 km.  Veprime të cilat  janë diametralisht të kundërt me politikat programet e një bote të tanë. Politikanët, deputetët,  të dehur nga deliri i madhështise të Kryetarit të tyre, të friksuar e tutur nga shpata me shkëlqim të përkohshëm të tij, ngrejn duart  duke bërë Amen Amen. Akoma nuk e kanë kuptuar se velloja e zezë e turpit e papëgjegjshmërisë dhe krimi apoklipsinshëm mbi biosferen, ekosistemet natyrore e bujqësore do t’i mbuloi, mbyt ato  moralisht, mendërsiht e fizikisht. Dhe çmenduria vazhdon fatkeqësisht. Ja nje shembull tjetër investimesh: ‘’Për Shqipërinë shifra që jepet është ajo e hidrocentraleve që do të jenë të ndërtuara deri në vitin 2025 që është 436 hidrocentrale.,,(WWW BOTASOT. Info 17.11.2017)  Këto janë minat ekologjike shpërthyese që do të vendosen në përrenjt e lumenjt ujërrjedhëse të pastra e bioekologjikisht  të përshtatshme për një larmi të shumtë gjalllesashe ane e mbanë mjedisit natyror  të shqipërisë.

Bioshumëllojshmëria në shërbim të jetës se njeriut

   Politikat e mbrojtjes mjedisore  duhet të jetë dobiprurëse për të gjitha gjallesat në tokë, brenda kapilareve e poreve të saj, në mjediset ujore e ajrore, në ekosistemet e pyjeve si rregullator i fenomeneve klimatike dhe mbajtjes të shëndetshme të tokës e shoqërisë njerëzore, në zhvillimin e bujqësisë në të gjitha hallkat e saja janë domozdoshmëri për jetën e 7.837 miliard (2021) njerëzve në rruzullin tokësor. Pikërisht për të orjentuar drejt politikbërsit konferneca vendosi që:‘’… të vlerësohet, të ruhet bio  shumëllojshmëria  si bazë për prodhimin e të mirave materiale në sherbim të jetës së njeriut.,,  

  E cila ka të bëjë me ruajtjen, nga shkatërrimi i vetë djepit të jetës që është toka me objektet e saja të gjalla, të ngurta dhe të lëngëta që përbëjnë mjedisin natyror.  Lënia djerr, të pa punuara e ish tokave bujqësore ose ish pemtoreve ka çuar në rrënimin e saj, duke shpërlar horizontin biologjik të këtyre sipërfaqeve dhe krijuar vatrat e para të gërryerjeve deri te shkambi amnor. Si rrjedhoj toka mbetet e shkretuar pa gjallesa pa jete  e jo prodhuese për njeriun. Dhe ja një shembull i kohës se kaluar: ‘’Vetëm gjatë viteve 1976- 1980 lumenjt nxorën jashtë përdorimit 450  ha toke bujqësore.,, (Farudin Krutaj, Perikli Qiriazi ‘’ në: Studime  gjeografike.,,  Libri 2. f. 92. Tiranë 1987). Ndërsa sot ajo është katër dhe pesë fishuar, pra qindra mijëra  ha janë të pa përdorshme për  të mbjellë kultura bujqësore e pemë frutore.  Kjo arrihet shume lehtë e për një kohë të shkurtër. Ndërsa për t’u rikthyer në prodhim, në lindjen e zhvillimin e  bioshumëllojshmërise së gjallesave, duhen mijëra vjet sepse është këputur ai zinxhir bioekologjik shoqërimesh i krijuar në miliona vjet.  Lindja rritja dhe zhvillimi i tyre në unitet veprimi e bashkeveprimi në raporte te drejta në mes tyre dhe mjedisin fiziko kimik të tokës kërkohen qindra e mijëra vjet.

     Atëhere gjithë kjo shumëllojshmëri organizmash në mbarë botën rrreth 1.7 milion lloje duhen ruajtur, sepse ato kanë inves- tuar duke krijuar  e ruajtur kopshtin e lulëzuar të quajtur natyrë për të vetmin qëllim, që të mbaj gjallë e zhvilloi njerëzimin.   Dhe ja  si mendojn sot dashuruesit e ekspertët e ekosistemit pyjor: ‘’Vlerësimet më të freskëta parashikojn se, me ritmet e sotme të shpyllëzimeve, brenda 20-30 viteve të ardhshëm do të zhduken 2-8 përqind e llojeve në planet. Kjo përbën tragjedinë mjedisore, por pasojat e saj do të ndihen edhe në ekonomie në zhvillimet shoqeore. Afro 40 për qind e ekonomisë botërore dhe 80 për qind e nevojave tona plotësohen nga resurset (burimet S.M) biologjike.,,  Gj. Fierza, M. Metaj, H. Zoto, ‘’Pylli dhe njeriu,, f.92, Tirane 2012)   Shqipëria e varfëruar e ka ndjer shume këtë humbje të madhe’’…importi (prodhimeve bujqësore S.M) zë 80 milionë euro lekë (35% e prodhimit të përgjithshëm bujqësor)…,,( Engjëll Musai:‘’Si u shkatërrua bujqësia dhe fshati pas vitit 1990.,, Gazeta Telegraf, 18. 03.2022)  nga politikat e gabuara kundrejt  bujqësisë pyjeve e krejt mjedisit ekologjik strehëz e ushqyese e  shqiptarit. E qeveria Rama 3 nuk rreket ta thelloi këtë plagë,  duke zhdukur tokat bujqësore më prodhuese të luginës së drinit të zi që’’… fundos nën ujë 10600 ha (toka bujqësore S.M)…(A. Ashiku,po aty, 20.04.2022 Fb). Kjo politik e gabuar po lenë gjurmë të thella e të pa riparueshme në syrgjinosjen e rinisë dibrane dhe të asaj shqiptare. Pasojat e së cilës  do të ndihen shumë shpejt mbi zhvillimin ekonomikk të shqipërise. Si dhe mbi gjeografinë fizike, shpërndarjes të popullsise, ekonominë kombëtare, strategjinë ushtarake të mbrojtjes etj, etj. 

              Investime në mbrojtje e shëndoshjen e natyres

  Konfernca KOP 15  duke analizuar me kujdes, referimet e punimet e shkencëtarëve në fusha te ndryshme të klimatologjisë, ekologjisë, ekosistemeve të ndryshme etj.  ka caktuar një  detyrë tjetër mjaft të randësishme dhe e zbatueshme për mjaft vende të botës së sotme, dhe ja lexojm:‘’Paksimi i investimeve që shkatërrojn shumëllojshmërinë e qënjeve të gjalla, të paktën në 500 miliard dollar në vit, këto të investohen në mbrojtjen e natyrës, nxitjen e zhvillimit biologjik dhe shtimin  e llojshmërisë në natyrë,, (Cop 15 pika 4)

    Do të analizojm një pjesë të bashkëjetesës biologjike (biocenozëz S.M) të pyllit si një ndër elementët e bioshumëllojshmërisë që janë shpendët e pyllit. Jeta e të cilëve është e lidhur pa zgjithshmërisht me pyllin si shtëpia, vendërritja (biotopi S.M)  i tyre.  Për të kuptuar më mire funksionimin e kësaj bashkësie do ti referohemi studimit bioekologjik të ‘’Pyjeve të virgjëra të shqipërisë,, ku shkruhet: ‘’Në pyje gjenden 60 specie shpendësh. Nga këto 7 specie janë të rrezikuara, 24 specie janë të rralla dhe 20 specie janë të zakonshme.,, (f. 183 Tiranë 1997)

  Shpendët e pyllit  duke organizuar jetën e tyre në këtë bashkësi natyrore, ato  luajn rol të rëndësishën biologjik me treguesit e tyre sasior dhe cilësor në jetën.  Dhe vetë këto me veprimtarinë e tyre me të qenurit në këtë apo ate tip pylli sipas klasifikimit tipologjik dhe përbërjes se tij, të thjeshta apo të përziera. Janë shpendët sipas llojeve e sasisë të cilat na  japin informacione të rëndësishme mbi ekosistemin e pyjeve sigurisht edhe duke ndikuar drejt për drejt ose indirekt mbi  bashkëjetesën e pyjeve.

  Të arsyetojm mbi ekosistemin pyjor se kur ndryshon ai, pra sasia e drurëve, sipërfaqja e tyre, apo dëmtuesit e ndryshëm mbi bashkësinë e jetesës së pyllit, si ndikon, si vepron  kjo situat bioekologjike mbi jetën e shpendëve të cilët në evolucionin e tyre  gjenetik e natyror e kanë lidhur mbijetesën  me pyllin si formë e zhvillimit më dinamik të drurëve e shkurreve. Dhe ja se çfar kanë konstatuar vrojtimet, eksperimentet e punimet shekncore: ‘’Konstatojm se rreth viteve 1962 situata ornitologjike ka ardhur duke u keqësuar si rrjedhojë e zvoglimit gradual të sipërfaqeve pyjore, veçanërisht e pyjeve fletor si dhe degradimit të mjaft zonave pyjore.,,(Pyj. Virgj të Shqipërise f. 184 Tirane 1997)

   Si përfundim duke analizuar vetem një element të ekosistemit pyjor, mund të shprehemi se mbrojtja e pyjeve natyrore  dhe grumbujve pyjor artificial është domozdoshmëri jetike për ruajtjen e baraz peshimeve të gjallesave dhe bioshumëllojshmërinë si kusht i egziztencës së biotopeve.  Prandaj politikbërësit duhet të marrin masa organizative që t’i ruajn ato dhe të zbatojn  ndërhyrje mbi bazat shkencore që rekomandon silvoteknike për regjime  të ndryshme pyjesh.  Të gjitha kërto kerkojn investime të vazhdueshme kudo në pyjet shqiptare për të kryer të gjitha funksionet e tyre por edhe sepse: ‘’Po t’i referohemi aneksit të  II të Konventës së Bernës rezulton se nga speciet e mësiperme 43 specie  ose  71% e tyre kërkojn një mbrojtje të rreptë.,, (Pyj. Virgj të Shqipërise f. 184 Tirane 1997)  Ja pra një nga drejtimet ku kërkohen investime nga qeveria, dhe jo të kryhet veprimi i kundërt duke investuar 550 milion dollar për shkatërrimin e ekosistemit pyjor e atyre të krijuar nga njeriu për të jetuar pikërisht në luginën e Drinit të Zi në Dibër të Poshtëme me ekosisteme të shumta e bioshumëllojshmëri. Nga një studim i kryre del në pah se’’ zhduken përfundimisht 649 ha pyje dushqesh cungishte dhe 554 ha shelgjishte…,, (S. Mëziu,‘’Studim dhe projekt mbi pasurinë e gjelbert, ujore, etj. të shtratit të Drinit të Zi ‘’Fushë Gjoricë  Skavica Mem.,, Studim.  f. 29, 30,  Dorëshkrim. Viti 2022)   

*                          *

            *

        Ruajtja e natyrës, investimet në fushat e shërimit të plagëve të saja ishin objektivat e COP15 për të shëndoshur ekosistemet e plagosura tmerrësisht nga njeriu si qenie individuale dhe kolektive ose e  bashkuar me veprimet e pa menduara të politkbërsve që kanë të plazmuar në mendjen e tyre, vetëm fitimet kolosale.  Ne duhet të jemi të gjithe nxënës të natyrës  ndërsa e vërteta është se ne jemi  vrasësit e saj, plagë hapësit e saj. Qeveria E. Rama 1,2, dhe 3, ende nuk i ka kuptuar gabimet e saja trashanike e me pasoja për brezat e sotëm e të nesërm. Perkundrazi ajo vazhdon të investoi miliarda dollar e euro  për të pregatitur një tragjedi mjedisore e cila ka filluar të ndihet në humbjen e produkteve bujqësore e blektorale si sasi e cilësi, pa folur për humbjen e larmitë  e jetëve të gjalla. Rrjedhimish janë humbur edhe ekuilibret e faktorëve ekoliogjik, të cilat favorizojn urinë e shkretizimin e ardhshëm të  mjedisit gjeografik ku sot gjallon  jeta e lënduar.

14.01. 2023                                                   Dr. Selman Meziu                   

Nga Merlin Tushe

15 Janar 2023

Me rastin e lindjes dhe vrasjes së Heroit të Popullit Isa Boletini (15 Janar – 23 Janar 1916) 

Edhe pse kanë kaluar 107 vite nga vrasja e Heroit të Popullit Isa Boletini, nga forcat malazeze në 23 Janar të vitit 1916 në Podgoricë, për të treguar madhështinë e figurës së Isa Boletinit, populli ynë e ka shprehur imazhin e Tij në mënyra dhe forma të ndryshme. Janë shkruar libra shkencorë dhe letraro-historik dhe, janë mbajtur Konferenca Shkencore mbi jetën dhe veprën e Isa Boletinit.

Në shenjë respekti dhe mirënjohjeje për Heroin tonë, portreti dhe figura e Tij është paraqitur në simbole të shumta shqiptare, si buste, monumete e flamurë. Universitete mbajnë emrin Isa Boletinit, rrugë, bataljone ushtarake jashtë vendit janë quajtur me emrin e Isa Boletinit. Kemi emra njerëzish, filma e dokumentarë të shumtë, bluza të ndryshme me portretin e Tij.

Siç ishte edhe rasti i patriotit Ismail Morina, kur më 14 tetor 2015, ngriti flamurin “Autochthonous” në mes të Beogradit, ku ne stdiumin “Partizani” po përballej kombëtarja e futbollit shqiptar me kombëtaren e Serbisë. Më pas policia serbe e arreston Ismail Morinën. 

Si sot nëntë vite më parë, në mënyrë spektakolare flamuri Shqiptar u valëvit i lirë për disa minuta në qiellin e Beogradit. Kaq mjaftoi që Serbia të dëshmonte edhe një herë frymën e saj antishqiptare…., ku pas 42 minutave lojë një flamur shqiptar me Hartën etnike, portretet e Isamil Qemalit dhe Isa Boletinit, dhe mbishkrimin “Autochthonous” fluturoi me dron përpara 25 mijë tifozëve….

Një figurë të ngjashme të Heroit Isa Boletini e ka paraqitur në filmin e Kinostudios Shqiptare edhe aktori i njohur Reshat Arbana, i cili tek filmi “Nëntori i dytë” u përzgjodh mes shumë aktorëve të tjerë për të interpretuar Isa Boletinin, rol të cilin ai e realizoi me sukses.  

Ndërsa 3 vite më parë, në një fshat të Korçës, një djalë i ri, amator në fushën e artit, në dimër në kohë me borë skaliti e krijoi me dëborë monumentin madhështor të Isa Boletini. Ishte një punim shumë special, që artisti kishte dëshirë të qëndronte gjatë, por bora u shkri, bashkë me të edhe monumenti i Isa Boletinit. Foton me skulpturën prej dëbore të Isa Boletinit, na e dërgoi mikja jonë Merita Bajraktari McCormack i cila është nga Korça dhe jeton me familjen e saj prej vitesh në Washington, D.C. 

Si pjesë e Folklorit Shqiptar janë edhe poezitë e tekstet muzikore që poetët e rapsodët popullorë i kanë krijuar Isa Boletinit. Nëpër veprimtari të ndryshme të komunitetit tonë në New York, rasti më solli të takoj poetin popullor Isa Breçani, emrin e të cilit ja ka vendosur daja i tij Bajram Dula nga krahina e Gashit në Tropojë, për nder të Heroit Isa Boletini, ndërsa nipit tjetër, vëllait të Isait, i ka vendosur emrin Adem, për nder të të atit të Isës, si trim e patriot i madh i shqiptarëve. Edhe Isa Breçani ka shkruar disa poezi kushtuar Isa Boletinit, të cilat i reciton nëpër festa e aktivitete të shqiptarëve në Amerikë.

Siç tregon Isa Breçani, gjyshi i tij Kasem Breçani ka luftuar përkrah Isa Boletinit për 13 ditë në vitin 1910, në njerën nga betejat e Qafës së Morinës, kundër xhonturqve. “Sipas tregimeve të gjyshit, thotë Breçani, Isa Boletini ishte shumë fisnik, patriot i madh, njeri tepër bujar e trim i rrallë. Ishte shtatlartë dhe në Odat e Kuvendeve kur i duhej të hynte përkulej shumë për të hyrë brenda.”

Gjithashtu edhe nëna ime, si pasardhëse e Boletinëve, ka vite që në çdo aktivitet me komunitetin tonë në SHBA, pavarësisht se nuk ka lidhje me jetën dhe veprën e Isa Boletinit, merr me vete edhe portretin e Isa Boletinit dhe e vendos në një kënd të dukshëm në ambjentin ku mbahet tubimi. Pankartë që e ka përgatitur piktori dhe veprimtari i njohur në New York Astrit Tota. Shumë syresh e kureshtarë e kanë pyetur se, çfarë e lidh eventin me figurën e Isa Boletinit. 

Këtë moment unë e lidh edhe me figurën e Heroit të Popullit Gjergj Kastrioti Skënderbeu. Pak ditë më parë më ra në dorë libri me titull “ISKENDER” i shkrimtarit Halit Daci, ish-ushtarak i lartë në Shqipëri, i cili jeton prej vitesh në SHBA, së bashku me familjen. Në libër autori i kushton vëmendje edhe Reklamave fantastike e afisheve që i bëheshin figurës së Skënderbeut për Operetën “ISKENDER” për gjatë viteve 1880-të, në SHBA, të cilat janë paraqitur me një stil krejt të veçantë.

Në Amerikë kjo lloj reklame u bë tepër interesante. Shtoi kuriozitetin, shumë njerëz filluan të blinin bileta për të parë dramën “ISKENDER” mbi Skënderbeun realizuar nga dramaturgu amerikan William D. Eaton. Në çdo faqe gazete, apo postera publicitarë, siç ishin atë kohë, shkruhej me shkronja kapitale emri i Skënderbeut “ISKENDER”. Edhe në rastet kur në një artikull gazete përmbajtja nuk kishte asnjë lidhje me emrin e Skënderbeut, reklama do të shihej vendosur në krye, në mes dhe në fund të artikullit me shkronja kapitale. 

Shkruan: NUHI BYTYÇI/

Lajmin për vdekjen e intelektualit, profesorit universitar dhe komandantit të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës në Ana Drini Prof. Dr. Sabahajdin Cena, ishte ndër lajmet më të dhëmbshme, jo vetëm për familjen, por edhe për bashkëveprimtarët e bashkëluftëtarët e tij në mbarë Kosovën dhe më gjerë. Që në fillim të këtij shkrimi në përkujtim të jetës dhe veprës së tij, mund të them me plot gojë se të rrallë janë intelektualët, sikur ishte Profesor Sabahajdin Cena, i cili përherë ishte në mesin e popullit dhe në shërbim të popullit.                                                                                                                                Fati ka deshtë që ta njoh nga vitet 70-ta. Fillimisht mbaj mend shkrimet e tij në revistat e kulturës së kohës, veçmas në atë “Fjala” dhe në botimin shkencor të Institutit Albanologjik “Gjurmime Albanologjike” për trashëgiminë kulturore të popullit shqiptar në Ana Drini, Llapushë e Drenicë, për mbledhjen e folklorit shqiptar, për Ninullat në Ana Drini, Llapushë dhe në rajone tjera. Mbaj mend në veçanti hulumtimin e Prof. Sabahajdinit botuar në “Gjurmime albanologjike” me titull “Disa elemente të gjuhës shqipe në të folmen e popullsisë së Rahovecit”, “Analiza e Këngës për Halil Hamzën” dhe shumë shkrime tjera me rëndësi të posaçme për letërsinë popullore, folklorin shqiptar në përgjithësi. Ndërkaq, në vitet 80-ta kam pasë nderin që ta takoj disa herë në Prishtinë dhe Rahovec edhe fizikisht dhe të këmbej mendime për pozitën tejet të vështirë të popullit shqiptar në Kosovë e në viset e tjera shqiptare në ish-Jugosllavi. Ai përherë kishte guxim që të shprehte opinionin e tij për të dhe rolin e intelektualëve shqiptarë për çlirim e bashkim kombëtar.

Prof. Sebahajdini iu jepte kurajo luftëtarëve të lirisë

Pas shpërthimit të luftës frontale midis Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe forcave pushtuese serbe në Drenicë, Profesor Sabahajdini ishte ndër intelektualët e parë që iu bashkangjit radhëve të UÇK-së në Ana Drini. Si Udhëheqës i Drejtorisë për Marrëdhënie Civile dhe publike në Zonën Operative të Pashtrikut, Prof. Sabahajdini arriti të kontribuojë shumë në ngritjen e moralit te luftëtarët e lirisë. Duke marrë pjesë edhe vet në shumë beteja frontale me forcat serbe në Ana Drini, ai me guximin dhe vlerat e larta prej intelektuali, përmes vargjeve të rilindasëve shqiptarë iu ka dhënë kurajo edhe më të madhe luftëtarëve të rinj e të reja të UÇK-së që të luftojnë me tërë fuqinë kundër atyre që mundoheshin që ta thyejnë vullnetin e popullit tonë për liri e pavarësi. Vërtetë ai ka prezantuar me dinjitet tfigurën shembullore të një intelektuali dhe luftëtari-eprori të UÇK-së.                              Profesor dhe Komandant Sabahajdin Cenën e kam takuar disa here edhe gjatë periudhës së luftës. Në vjeshtë të vitit 1998 në malet e Kleçkës legjendare më kujtohet fytyra e tij e buzëqeshur dhe optimiste, i bindur se UÇK-ja do ta fitojë luftën. Ai këtë e argumentonte me faktin se asaj iu kishin bashkangjitur të rinjtë dhe të rejat nga të gjitha viset etnike shqiptare dhe diaspora, si dhe që e mbështetnin intelektualët dhe mbarë populli ynë liridashës. Madje, kur më pa mua dhe kameramanin Abaz Zeka duke xhiruar imazhe të luftëtarëve të lirisë nuk e la pa u shprehur me këtë fjali: “Nuhi, kur të pash ty dhe Abazin, po e shoh edhe civilizimin, sepse si intelektualë dhe gazetarë e keni lënë Prishtinën dhe me punën tuaj profesionale po e prezantoni para botës luftën e UÇK-së. Kjo të gjithë neve na inkurajon, na jep zemër se liria është e pashmangshme!” Edhe unë ia kthej: Prof. Faleminderit për këtë vlerësim të çmuar tëndin. Ne jemi pjesë e këtij populli dhe e kemi obligim që ta jemi pranë luftëtarëve të lirisë. Mirëpo, edhe angazhimi yt, si profesor dhe intelektual i jep imazhin e një ushtrie gjithëpopullore dhe që ka mbështetjen e plotë edhe të intelektualëve tanë.”                                                                     Fjalët e Profesorit Sabahajdin edhe mua e Abazit na impresionuan dhe na kanë shërbyer si udhërrëfim deri në fund të luftës që me emisionet tona ta mbajmë gjallë shpirtin liridashës dhe çlirimtar të të gjithë luftëtarëve të Ushtrisë sonë Çlirimtare. Dhe vërtetë, në qershor të vitit 1999 Kosova përfundimisht u çlirua dhe nga ajo u larguan të gjitha forcat pushtuese dhe administrata serbe. 

Kronikani i heronjve të UÇK-së

Pas luftës Profresor Sabahajdinin e kam takuar në Rahovec e Malishevë, duke drejtuar tubimet gjithëpopullore në përkujtim të përvjetorit të betejës së UÇK-së në korrik të vitit 1998 në Rahovec dhe në tubimet përkujtimore për nder të dëshmorëve të Ana Drinisë. Prof. Sebahajdini ishte në krye të protestave gjithëpopullore të qytetarëve të Rahovecit kundër vendosjes së forcave të ushtrisë ruse në kuadër të Misionit të KFOR-it në Rahovec. Ai në një intervistë që e kisha zhvilluar lidhur me këtë protestë dhe barrikadat në mallet afër Rahovecit deklaronte: “Për shkak se në Rahovec dhe rrethinë ende ka kriminelë serbë, të cilët kanë bërë masakra mbi popullartën civile shqiptare në këtë qytet, forcat ruse janë të padëshirueshme. Ne jemi të vendosur që pa dhunë, por në mënyrë civilizuese të kundërshtojmë dhe pengojmë vendosjen e forcave ruse në Rahovec. Rusia ka interesa strategjike për të vendosur ushtarët e vet në Rahovec dhe për të bashkëvepruar me kriminelët serbë, duke e destabilizuar Rahovecin dhe Kosovën.”                                                                                                                Me që fshati im i lindjes – Shkoza është afër Rahovecit dhe Prof. Sebahajdini gjatë luftës  kishte bashkëpunuar edhe me Njësitin e UÇK-së në Shkozë dhe me familjarët e mi, pas luftës ai mori pjesë edhe në tubimet përkujtimore për dëshmorët e këtushëm, që u mbajtnin në Shkozë çdo 2 prill. Madje, disa herë ka qenë edhe në odën e babait tim – Malushit dhe kishin një respekt të ndërsjellë.                                                                                                                                        Kur realizoja një seri dokumentarësh për Radiotelevizionin publik të Kosovës kushtuar heronjve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, kam pasë nderin që të bashkëpunoj edhe me Prof. Sebahajdin Cenën, duke e intervistuar lidhur me kujtimet e tij si bashkëluftëtar për figurat qëndrore të luftës në Ana Drini, Llapushë, Dukagjin e Drenicë. Ai gjithmonë ishte i gatshëm që me mburrje të rrëfente për heroizmin e Komandant Tonit e Micit, të Agim Çelës, Sadik Shalës, Hamdi Berishës, Avdullah Bugarit, Sheh Myhedinit, Feim e Bedrush Gashit, Mensur Zyberajt, Brahim Morinës, Salih Bytyçit, Muharrem Hoxhës dhe dëshmorëve tjerë. Herën e fundit Prof. Sabahajdinin e kam takuar bashkë me djalin e tij shumë të edukuar Samedinin (avokat) në prill të vitit 2021, kur në Lugun e Gjeraqinës me kameramanin Bekim Qyqallën në prani të birit të dëshmorit Brahim Morina – Islamit, e kam intervistuar atë lidhur me kujtimet e tij për kontributin dhe sakrificën sublime të dëshmorit Brahim Morina nga Drenoci i Malishevës.                            Si rëndom, modest dhe i drejtpërdrejtë Prof. Cena rrëfente me pietet edhe për shumë detaje për këtë figure të ndritshme të luftës për liri.                                                                                   Prof. Sabahajdin Cena ishte autor i mëse 20 veprave të ndryshme, ku dominojnë monografitë kushtuar atdhetarëve shqiptarët të të gjitha kohërave. Pra, Profesor Sabahajdini vërtetë ishte njeri i penës dhe i pushkës për liri e pavarësi.                    Ai kurrë nuk u ndal së punuari, duke u bërë kronikan i palodhur i luftës së lavdishme të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të Ushtrisë për Çlirimin e Preshevës, Bujanovcit e Medvegjës, si dhe të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare në Maqedoninë veriore, veçmas duke pasqyruar sakrificën dhe gjakun e dëshmorëve dhe martirëve të kombit tonë. Ai ishte edhe autor i biografive të shumë dëshmorëve  që ranë për lirinë dhe bashkimin e të gjitha trojeve shqiptare botuar në “Feniksët e lirisë”.                                                                                                             Vepra e Prof. Sabahajdinit është e pavdekshme, sepse ai përherë si intelektual ishte në shërbim të plotë të interesave të popullit. Emri i tij padyshim do të shkruhet  në historinë më të re kombëtare. Shkrimet e Prof. Sabahajdin Cenës  për UÇK-në do të vazhdojnë të jehojnë edhe më fuqishëm dhe do ta kompletojnë historinë e lavdishme të UÇK-së dhe të popullit shqiptar në Kosovë e më gjerë.                                                                                        Lavdi e përjetshme bashkëvendasi dhe miku im Profesor Sabahajdin Cena!

PRISHTINË, 11 Janar 2023 -Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë/

Një delegacion i lartë i Departamentit Amerikan të Shtetit, udhëhequr nga zyrtari i lartë Derek Chollet, sot në Kosovë është pritur në takime të veçanta nga Presidentja Vjosa Osmani dhe Kryeministri Albin Kurti.

Komunikatat e plota dërguar nga Presidenca dhe Qeveria e Kosovës:

Presidentja Osmani priti në takim zyrtarin e lartë të Departamentit të Shtetit të SHBA-ve, Derek Chollet

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka pritur sot në takim një delegacion të lartë të Departamentit Amerikan të Shtetit, të udhëhequr nga zyrtari i lartë z. Derek Chollet, i shoqëruar nga ambasadori i ShBA-ve në Kosovë, Jeffrey Hovenier, zëvendës ndihmës sekretari i Shtetit Gabriel Escobar, zëvendës ndihmës sekretari i Mbrojtjes Spencer Boyer, si dhe përfaqësues të tjerë të Departamentit të Shtetit dhe ambasadës amerikane.

Presidentja Osmani dhe z. Chollet kanë konfirmuar marrëdhëniet e shkëlqyera me Shtetet e Bashkuara, aleatin kryesor të Republikës së Kosovës, si dhe janë angazhuar për fuqizimin e mëtejmë të bashkëpunimit ndërmjet dy shteteve. Presidentja Osmani ka falënderuar z. Chollet për angazhimin proaktiv të Shteteve të Bashkuara në procesin e dialogut, duke theksuar se angazhimi i shtuar amerikan në këtë drejtim është vendimtar për të siguruar rezultat të suksesshëm në dobi të qytetarëve të Republikës së Kosovës.

Presidentja Osmani tha se marrëveshja përfundimtare, e cila duhet ta ketë në qendër njohjen e ndërsjellë, ka për qëllim përmirësimin e jetës së qytetarëve, dhe arritjen e paqes së qëndrueshme dhe afatgjate në rajon. “Kosova është e gatshme të vazhdojë, me përkushtim të plotë, të jetë palë konstruktive, e koordinuar me SHBA-të, duke bërë propozime që kontribuojnë në arritjen e një marrëveshjeje të tillë”, tha Presidentja Osmani.

Në takim me z. Chollet, Presidentja Osmani bisedoi për zhvillimet e fundit në vend dhe rajon, duke potencuar aleancën dhe afërsinë e theksuar të Serbisë me Rusinë dhe rreziqet që paraqet ky raport jo vetëm për Kosovën, por edhe për aleancën euroatlantike. Presidentja Osmani theksoi se me mbështetjen e Rusisë, Serbia vazhdon të jetë forcë destabilizuese dhe kërcënim për paqe të qëndrueshme në rajon.

Presidentja Osmani në takim me delegacionin e lartë amerikan, konfirmoi partneritetin historik dhe të pathyeshëm në mes të SHBA-ve dhe Kosovës, ndaj pikërisht kjo është një bazë e fortë për rritjen e bashkëpunimit në fushën ushtarake dhe atë ekonomike. Bazuar në nismën e saj për Dialog Strategjik ndërshtetëror me SHBA-të, të iniciuar formalisht nga Presidentja Osmani para gjashtë muajsh, u shpreh gatishmëri për përshpejtimin e këtij procesi në përfitim të qytetarëve të të dy shteteve.

Kryeministri Kurti priti në takim Këshilltarin e lartë të Departamentit amerikan të Shtetit, Derek Chollet

Prishtinë, 11 janar 2023

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti priti ​sot në ndërtesën e Qeverisë, Këshilltarin e lartë të Departamentit amerikan të Shtetit, Derek Chollet, i cili sot po qëndron në Kosovë në kuadër vizitës së tij në rajon.

Përgjatë takimit, kryeministri Kurti e njoftoi z.Chollet me punën dhe arritjet e qeverisë në vitin që sapo lamë pas. Ai ndau me të indikatorët më të fundit ekonomikë dhe demokratikë në vend, dhe nënvizoi qëllimet e përbashkëta për zhvillim dhe demokratizim. Kryeministri Kurti e falënderoi Këshilltarin e Lartë, Chollet për vizitën, komunikimin e vazhdueshëm dhe për angazhimin e tij. Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë partner dhe aleat i domosdoshëm i Republikës së Kosovës, u shpreh kryeministri Kurti, teksa vuri theksin te synimet e vendit për partneritet edhe më të fuqishëm me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe integrim në NATO.

U diskutua edhe për procesin e dialogut, planin Evropian dhe për raportet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. U theksua nevoja për angazhim aktiv dhe konstruktiv në dialog dhe për intensifikim të përpjekjeve drejt normalizimit të plotë të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë me njohjen reciproke në qendër.

Në takim z. Chollet ishte i shoqëruar nga dërguari i posaçëm amerikan, Ndihmës Sekretari i Shteteve të Bashkuara për Çështje Evropiane dhe Euroaziatike, Gabriel Escobar, Zëvendës Ndihmës Sekretari i Mbrojtës për Politika Evropiane dhe NATO, Spencer Boyer, Ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Jeffrey Hovenier, Shefja e Stafit të Këshilltarit Chollet, Laura Updegrove, Ndihmësja e posaçme e Këshilltarit, Dr. Florence Akinyemi dhe Këshilltarja e Politike dhe Ekonomike në Ambasadën amerikane në Kosovë, Ralan Hill.

Kurse Kryeministri Kurti ishte i shoqëruar nga zëvendëskryeministri i parë, Besnik Bislimi, zëvendëskryeministrja dhe ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla, Ushtruesja e Detyrës së Kryesueses së Grupit Parlamentar të Lëvizjes VETËVENDOSJE!, Mimoza Kusari Lila, Shefi i Stafit të Kryeministrit, Luan Dalipi, Këshilltari Politik i Kryeministrit, Jeton Zulfaj dhe Zëdhënësi i Qeverisë, Përparim Kryeziu.