AKADEMIA E SHKENCAVE E REPUBLIKES SE SHQIPERISE PROPOZON DEKORIMIN E BANDES MUZIKORE TE VATRES

ESHTE PROPOZUAR EDHE DEKORIMI I PROF> THOMA NASSI(PAS VDEKJES)/
Në një mesazh që editori i Gazetës Dielli mori këto ditë nga kompozitori dhe etnomuzikologu i njohur Prof. Dr. Vasil L Tole, mësoi se Akademia e Shkencave të Republikës së Shqipërisë i ka propozuar Presidentit të Repubikës, dekorimin e Bandës Muzikore të Vatrës, e cila luajti një rol të jashtzakonshëm jo vetëm ndër shqiptarët e Amerikës, por edhe në Shqipëri, kur u kthye në shkurt të vitit 1920 me mission kombëtar.
… Është rasti që të ndjekim gjurmët e Bandës së Vatrës nga Worcester-i, Massachusetts në Shqipëri.
Banda”Vatra” kishte për themeluesThoma Nassi. Ajo lindi në Worcester, Massachusetts, më 1917. Kjo e dhënë vjen nga themeluesi i saj Thoma Nassi, por në një shkrim të botuar në Dielli në prill 2012, Frederik Stamati dhe Ariola Prifti, japin datën 17 dhjetor 1916, ndërkohë që po aty konfirmohet se në vulën mbi instrument është stampuar data 11 dhe jo 17. Në kujtimet që ka lënë Nassi e përshkruan bandën Vatra si një krijesë që e kërkoi koha. Ajo përbëhej nga emigrantë të zakonshëm që nuk kishin as përvojë dhe as dije muzikore. Natyrisht që kishte edhe njerëz të dijshëm në të, sic ishte dhe kompozitori i Hymnit të Vatrës, Ajdin Asllani, i diplomuar në Bukuresht. Por pjesa më e madhe ishin punëtorë që punonin tërë ditën në fabrika, por me vullnet dhe dëshirë arritën që brenda një viti të mësonin dhe të përballonin me sukses koncerte të shumta në Boston, Worcester, New Bedford, Massachusetts, në Camp Devens, në Portland, Biddeford, në Maine, dhe në qytete dhe qyteza të tjera, koncerte të cilët u dhanë për llogari të Kryqit të Kuq Amerikan dhe organizatave të tjera të bamirësisë. Ndërkohë ekzistonte në SHBA dhe një bandë tjetër muzikore e djemëve shqiptar të Amerikës, në Jamestown në New York, e cila drejtohej nga korçari tjetër, Thoma Vishnja.Kjo quhej banda “Sofia” për nder të Mbretëreshës Sofia, e shoqja e Princ Wiedit dhe ishte krijuar që më 1915.
Banda e Vatrës luajti një rol të vecantë edhe gjatë fushatës së madhe të Vatrës”Të shpëtojmë Shqipërinë” fushatë që nisi me 3 Qershor 1917. Banda me koncertetet e saj I dha hov fushatës duke nxitur bujarinë e shqiptarëve të Amerikës. Në ditën e parë të nisjes së fushatës edhe anëtarët e Bandës nuk e mënjanuan veten, por i shkundën xhepat dhe iu bashkuan thirrjes që vinte nga vargjet e Nolit” Nëno mos ki frikë/ Se ke djemtë në Amerikë, poezi qe u krijua pikerisht ne ato dite te nxehta kur Vatra ksihte hapur fushaten per Shpetimin e Shqiperise, duke mbledhur per te mbrjte Shqiperine ne Konferencen e Paqes plot 150 mije dollare.…/. Të gjithë anëtarët e Bandës ishin dhurues bujare dhe mesatarja e dhurimit te Bandes se Vatres I afrohej mesatares së degëve. Të mos harrojmë vlerën që kishte dollari në atë kohë, kur punëtori mund të siguronte me shumë mund 7-8 dollarë në jave. Rekoredt e Vatrës nga data 3 qershor 1917 përcillet ky informacion nga fushata për anetarët e Bandës: Profesor Thoma Natssi dhuroi 10 dollarë, Kosta Pano $15, Vangjel Sotir $15, Zissi Morcka $10, Sotir Terptasi 10, Zissi Stavre $10, Petraq Th Peci $10, Vasil Kristo $10, Petro Ndina $5, Petro Themistokli $ 5, Sami Isuf $10, Rauf Grapshi $ 15, Dhimitri Kristo $5, Kosta Shoqo $5, Lambi M. Qirko $10, Stavre Z. Boboshtica $10, Kristaq Vasil $10,Lazo Shagla $10,Bajram Konispoli $10.
Ky rekord na jep dhe një informacion te plote për emrat e pjestarëve të Bandës. Bëmat kombëtare të Bandës muzikore të Vatrës janë të njohura.
Në pranverën e vitit 1920 ishte hedhur idea e dërgimit të një grupimi të konsiderueshëm emigrantësh në Shqipëri për të ndihmuar çështjen kombëtare. Prej kohësh nën drejtim e Aqif Përmetit kishin nisur përgatitjet për stërvitjen e trupave vullnetare dhe rreth 120 ushtarë ishin të gatshëm për t’u nisur drejt Shqipërisë. Bashkë me ta ishte hedhur ideja që të nisej edhe banda muzikore e Vatrës, si dhe disa atdhetarë të dijshëm, që me kontributin e tyre do t’i ndihnin çështjes kombëtare.
Problemi qëndronte se kush do ta drejtonte bandën muzikore të Vatrës? Thoma Nassi ishte i vetmi që kishte përvojën e duhur dhe njohuri profesionale. Ai asokohe sapo qe liruar nga ushtria amerikane, ku kishte shërbyer si drejtues i një orkestre. Nassi e kishte një arsye njerëzore që të hezitonte për t’u nisur, pas lirimit nga shërbimi ushtarak ishte martuar. Në shënimet e lëna në formë kujtimesh ai e pohon se “nusja e re ishte një arsye hezitimi”, por për shkak se banda nuk mund të shkonte pa drejtuesin e saj dhe se ai ishte i vetmi që mund ta kryente atë detyrë, i dha fund mëdyshjes dhe u nis së bashku me grupin muzikor.
Udhëtimi u realizua me një anije italiane, por italianët u nxorën shumë pengesa gjatë kalimit në Itali, siç u nxorën edhe në Shqipëri, ku i shpallën ”persona non grata”. Pas një qëndrimi të shkurtër në Brindizi, anija u lejua që të nisej drejt portit të Durrësit. Populli i priti me brohoritje në port, edhe pse italianët që atë kohë mbanin të pushtuar Durrësin, e shtuan përshëprimën dyshuese për misionin e tyre. Duke qenë se përveç Durrësit, italianët mbanin të pushtuar edhe Vlorën, Tepelenën, Sarandën e Gjirokastrën, i shihnin dhe i trajtonin si persona të dyshmtë bijtë e shqiptarëve të Amerikës. Pas një qëndrimi disaditorë në Durrës u nisën me kamionë drejt Tiranës, ku populli, qeveria e përkohshme dhe klerikët i pritën me brohoritje, lule dhe bujari. Qeveria e kishte kuptuar vlerën e një turneu të bandës së Vatrës për të rritur moralin e popullatës dhe për ta bërë atë më koshiente për çështjen kombëtare, që ishte e kërcënuar….
Banda e Vatrës sipas kujtimeve të Prof. Thoma Nasit arriti deri në frontin e Luftës së Vlorës.
Me 1929, Faik Konica, qe ishte ne Shqiperi per nje vizite te gjate pune, para se te kthehej ne Amerike, shtroi nje darke per Banden e Vatres, e cila tashme ishte kthyer zyrtarisht ne Bande Kombetare e Shtetit Shqiptar. Konitza u tha djemve dhe professor Nasit, fjale shume levduse.
Më shumë mund të lexoni në Gazetën Diellin e printuar, shkruar nga editori.