(2 prill 1879 – 23 mars 1935)/
Në këtë ditë, plot 145 vjet më parë lindi në Trieste Aleksandër Moisiu (i njohur ndryshe si Alexander, Alessandro Moissi ose Moisi), aktori austriak me origjinë shqiptare që fitoi famë botërore. Moisiu ishte i biri i Moisi Moisiut, një tregtar nga Kavaja dhe Amalia de Radio Radis, një forentine.
Moisiu fitoi famë me interpretimet e tij të Hamletit, të Edipit, të Jedermann-it, të karakterit Fedja në veprën e Leon Tolstoit “Kufoma e gjallë, etj.
Në përvjetorin e lindjes së tij, po sjellim këtu, për kënaqësinë tuaj, zërin e Aleksandër Moisiut, duke lexuar poemën horror të Gëtes, në një stil unik që tashmë është praktikisht i zhdukur. (https://www.youtube.com/watch?v=WhV2WwEQj7U )
Moisiu u admirua nga kritikët, shkrimtarët dhe kolegët dhe performoi në të gjithë Evropën. Megjithatë, fatkeqësisht, për shkak të ndryshimeve të mëdha stilistike që ndodhën në të gjitha format e artit në gjysmën e parë të shekullit të 20-të, Moisiu është sot pothuajse i panjohur.
Njohësit e Moisiut, kryesisht bashkëkohësit e tij, kanë vënë në pah ngjyrimet e intonacioneve jashtëzakonisht shprehëse që përdorte ai për të përçuar dramën e poemës, por kjo nuk konsiderohet arritja e tij më e madhe. Nga këndvështrimi i muzikantëve, aspekti më i rëndësishëm i leximit të Moisiut është mënyra e tij kompensuese, se si ai e përdorte kohën gjatë leximit. Sepse, thonë ata, poezia është, si muzika, një formë arti që ekziston në kohë dhe si e tillë, ajo mund të vlerësohet dhe kuptohet plotësisht vetëm kur kryhet në kohën e duhur. Moisiu bënte pikërisht atë që bënë të gjithë muzikantët e mirë të lindur në shekullin e 19-të — ai merr kohën e duhur për të treguar strukturën e veprës dhe për të theksuar pikat me rëndësi të veçantë, por gjithmonë e kompenson më vonë me finesë kohën e marrë borxh.
Një anekdotë e këndshme, nga një shfaqe e dhënë në Berlin, shpreh edhe një këndvështrim tjetër të botës së Moisiut, atë të dashurisë dhe adhurimit të nënës ndaj tij. Thuhet se në Berlin, ku nëna 83 vjeçare kishte udhëtuar për të parë në skenë djalin e saj, Moisiu ishte duke folur pareshtur në njërën nga skenat e dramës “Jedermann”. Pastaj, krejt papritur një aktor tjetër fillon një monolog, dhe, mendohet se skenari kishte parashikuar që Moisiu të mbetej në heshtje. Thuhet se nëna iu drejtua personit të ulur pranë saj, i cili mendohet të ketë qenë një shkrimtar i njohur berlinez, dhe i shprehet: “Këtë skenë mund t’a kishin hequr fare. Kur Aleksandri nuk flet, skena nuk ka kuptim…”
Foto: Aleksandër Moisiu dhe nëna e tij (rreth vitit 1920)
–Administratori
Marrë nga “Mid’hat Abdyl Frashëri”