Dr. Davida Marku/
Arsimi ka qenë gjithmonë një nga shtyllat kryesore të zhvillimit të shoqërive, duke ofruar mundësi për rritje individuale dhe kolektive. Në epokën moderne, me sfidat globale si ndryshimet klimatike, pabarazia sociale, përparimi teknologjik dhe transformimet ekonomike, arsimi merr një rol edhe më të rëndësishëm për ndërtimin e një të ardhmeje të qëndrueshme.
Edukimi për zhvillim të qëndrueshëm synon të krijojë individë që janë të aftë të kuptojnë dhe të përballojnë sfidat globale si ndryshimet klimatike, pabarazitë sociale dhe burimet e kufizuara natyrore. Nëpërmjet edukimit për zhvillim të qëndrueshëm, studentët pajisen me njohuri, aftësi dhe vlera që i ndihmojnë ata të kontribuojnë në një shoqëri më të drejtë dhe më të qëndrueshme.
Arsimi nxit ndërgjegjësimin për rëndësinë e ruajtjes së mjedisit dhe promovon praktika të gjelbra si riciklimi, energjia e rinovueshme dhe ruajtja e biodiversitetit.
Përmes edukimit gjithëpërfshirës, shoqëritë mund të reduktojnë pabarazitë, të forcojnë barazinë gjinore dhe të ndërtojnë komunitete më harmonike.
Arsimi luan një rol kyç në përgatitjen e fuqisë punëtore për tregun e punës së së ardhmes, duke nxitur risi dhe kreativitet.
Në thelb, arsimi ndihmon në formimin e vlerave universale si bashkëpunimi, respekti dhe solidariteti, të cilat janë thelbësore për një të ardhme të qëndrueshme. Duke edukuar breza të ndërgjegjshëm dhe të përgjegjshëm, ne mund të sigurojmë një botë më të drejtë dhe të qëndrueshme për të gjithë.
Në një botë që ndryshon me ritme të shpejta, mësimi gjatë gjithë jetës bëhet një domosdoshmëri. Ky koncept ndihmon individët të përshtaten me sfidat dhe mundësitë e reja, duke siguruar një kontribut të vazhdueshëm për zhvillimin e qëndrueshëm.
Për të ndërtuar një të ardhme të qëndrueshme, arsimi duhet të shndërrohet në një prioritet global. Me mbështetjen e qeverive, institucioneve dhe shoqërive civile, ai mund të shërbejë si një urë drejt një bote më të mirë dhe më të qëndrueshme për brezat e ardhshëm.
1. Arsimi dhe të ardhmja e qëndrueshme
Arsimi nuk është vetëm një proces i transmetimit të dijes, por një mjet për ndërtimin e një kulture të qëndrueshmërisë.
Edukimi për zhvillim të qëndrueshëm (EDQ) synon të ndërtojë qytetarë të ndërgjegjshëm për sfidat globale dhe të aftë për të vepruar në mënyrë përgjegjëse në mjedisin, ekonominë dhe shoqërinë.
Shkollat, universitetet dhe platformat edukative duhet të përfshijnë në kurrikula çështje si ndryshimet klimatike, energjia e rinovueshme dhe drejtësia sociale.
Arsimi, si një shtyllë e zhvillimit të shoqërisë, përballet me një sërë sfidash të rëndësishme në epokën e sotme. Këto sfida lidhen me ndryshimet teknologjike, sociale, ekonomike dhe mjedisore, që kërkojnë përshtatje të shpejtë dhe zgjidhje të qëndrueshme.
Në shumë vende, qasja ndaj arsimit cilësor mbetet e kufizuar, veçanërisht për vajzat, grupet e margjinalizuara dhe komunitetet rurale.
Pandemia COVID-19 e përkeqësoi këtë problem, duke nxjerrë në pah hendekun dixhital dhe mungesën e burimeve për mësimin online.
Arsimi duhet të integrojë edukimin mbi ndryshimet klimatike, duke përgatitur breza që të marrin vendime të përgjegjshme për mjedisin.
Mungesa e programeve edukative për qëndrueshmërinë mjedisore është një pengesë për formimin e qytetarëve të përgjegjshëm.
Ndërsa teknologjia transformon arsimin, mbetet sfida e sigurimit të aksesit universal në infrastrukturë dixhitale.
Rreziku i përqendrimit në teknologji pa një strategji të qartë mund të kufizojë aftësitë sociale dhe kritike të nxënësve.
Globalizimi dhe automatizimi po ndryshojnë kërkesat e tregut të punës, duke theksuar nevojën për aftësi të reja si të menduarit kritik, kreativiteti dhe fleksibiliteti. Arsimi duhet të adaptohet për të përgatitur të rinjtë për profesione që ende nuk ekzistojnë.
Përmbajtja mësimore shpesh mbetet e papërshtatur me sfidat aktuale dhe zhvillimet globale. Sistemet arsimore tradicionale nuk arrijnë të promovojnë të menduarit inovativ dhe bashkëpunues.
Arsimi duhet të ndihmojë në ndërtimin e qytetarëve globalë, që respektojnë diversitetin dhe bashkëpunojnë për sfidat ndërkombëtare.
Konfliktet kulturore dhe politike mund të pengojnë promovimin e vlerave universale.
Mungesa e financimit të mjaftueshëm për arsimin dhe infrastruktura e dobët pengojnë arritjen e objektivave për zhvillim të qëndrueshëm.
Zgjidhjet dhe Rekomandimet:
Rritja e investimeve në arsim cilësor dhe gjithëpërfshirës.
Përdorimi i teknologjisë për të përmirësuar aksesin dhe cilësinë.
Integrimi i qëndrueshmërisë dhe zhvillimit të aftësive të reja në kurrikula. Forcimi i bashkëpunimit global për ndarjen e burimeve dhe praktikave të mira. Përballja me këto sfida është kyçe për të siguruar një të ardhme të qëndrueshme për brezat e sotëm dhe të ardhshëm.
2. Sfidat kryesore të kohës
Pabarazia në qasje ndaj arsimit pasi miliona fëmijë në botë ende nuk kanë akses në një arsim cilësor për shkak të varfërisë, konflikteve dhe diskriminimit gjinor.
Teknologjia po transformon mënyrën se si mësojmë dhe punojmë, por krijon edhe sfida, si hendeku dixhital ndërmjet grupeve të ndryshme sociale.
Sistemet arsimore shpesh përballen me burime të kufizuara financiare, duke ndikuar cilësinë dhe qëndrueshmërinë e tyre.
Ndryshimi i shpejtë i tregut të punës: Arsimi duhet të përgatisë brezat e rinj për profesione që ende nuk ekzistojnë dhe për një treg pune gjithnjë në ndryshim.
Në një botë që ndryshon me shpejtësi, arsimi duhet të evoluojë për të përmbushur kërkesat e kohës dhe për të ndihmuar në ndërtimin e një të ardhmeje më të qëndrueshme.
Kërkesat kryesore përfshijnë përgatitjen e qytetarëve globalë, zhvillimin e aftësive të reja dhe krijimin e një kurrikule që adreson sfidat bashkëkohore.
- Edukimi duhet të përfshijë tema që lidhen me ndryshimet klimatike, energjinë e rinovueshme, mbrojtjen e biodiversitetit dhe ekonominë qarkulluese.
- Arsimi duhet të nxjerrë në pah ndërvarësinë midis vendeve dhe të promovojë veprime kolektive për të adresuar sfidat globale.
- Përgatitja e nxënësve për të analizuar situata komplekse dhe për të gjetur zgjidhje kreative.
- Aftësi për të punuar në ekipe shumëkulturore dhe për të ndërtuar ura bashkëpunimi në nivele globale.
- Përfshirja e aftësive dixhitale dhe kodimit për të përgatitur nxënësit për tregun global të punës.
- Sigurimi i aksesit të barabartë në arsim, duke përfshirë vajzat, minoritetet dhe grupet e margjinalizuara.
- Arsimi duhet të jetë i personalizuar dhe i ndërtuar mbi nevojat e çdo nxënësi.
- Platformat online dhe burimet e hapura duhet të ofrohen për të mbyllur hendekun e qasjes në arsim.
- Për të personalizuar mësimin dhe për të optimizuar përvojën e të nxënit.
- Edukimi duhet të forcojë respektin për diversitetin kulturor dhe të promovojë barazinë, drejtësinë dhe paqen.
- Përgatitja e nxënësve për të kontribuar pozitivisht në një botë të ndërlidhur.
- Sigurimi i një përshtatshmërie më të mirë midis programeve arsimore dhe kërkesave të tregut të punës.
- Edukimi duhet të nxisë inovacionin dhe krijimin e mundësive për vetëpunësim.
- Krijimi i një sistemi arsimor që i përgjigjet ndryshimeve të shpejta në teknologji dhe shoqëri.
- Nxitja e kulturës së mësimit gjatë gjithë jetës për të përballuar sfidat e kohës.
Arsimi i kohës sonë duhet të jetë një sistem dinamik, i cili jo vetëm që u përgjigjet kërkesave bashkëkohore, por edhe parashikon sfidat e së ardhmes, duke përgatitur individë të aftë dhe të ndërgjegjshëm për të krijuar një botë më të mirë.
Kurrikulat duhet të integrojnë dijet tradicionale me ato bashkëkohore, duke u fokusuar te kreativiteti, zgjidhja e problemeve dhe të menduarit kritik.
Edukimi duhet të përfshijë qëndrueshmërinë në të gjitha nivelet, duke mësuar brezat e ardhshëm të jenë qytetarë globalë të përgjegjshëm.
Përgatitja për epokën dixhitale kërkon adoptimin e teknologjisë si një mjet kryesor për mësimdhënie dhe mësimnxënie.
Përveç njohurive akademike, arsimi duhet të mësojë aftësi për menaxhimin e emocioneve, komunikimin dhe bashkëpunimin.
Mësuesit duhet të jenë të trajnuar dhe të pajisur me mjete moderne për të përmbushur nevojat e studentëve të sotëm.
Arsimi është një faktor kyç për zhvillimin e qëndrueshëm dhe për këtë arsye kërkon përfshirje të gjerë nga qeveritë kombëtare dhe institucionet ndërkombëtare. Këto aktorë luajnë një rol kritik në përcaktimin e politikave, mobilizimin e burimeve dhe mbështetjen e përpjekjeve për edukimin gjithëpërfshirës dhe cilësor.
Roli i qeverive
1. Hartimi i politikave kombëtare arsimore . Vendosja e strategjive për arsim cilësor, gjithëpërfshirës dhe të barabartë, zhvillimi i kurrikulave që integrojnë qëndrueshmërinë dhe aftësitë për shekullin XXI, si dhe krijimi i standardeve për trajnim të mësuesve dhe infrastrukturë arsimore.
2. Investimi në infrastrukturë dhe teknologji. Sigurimi i fondeve për shkolla të pajisura mirë dhe me qasje në teknologji modern, zhvillimi i platformave dixhitale për të siguruar arsimim të vazhdueshëm dhe në distancë.
3. Promovimi i edukimit për zhvillim të qëndrueshëm (EDQ)
Përfshirja e tematikave mbi ndryshimet klimatike, biodiversitetin dhe energjinë e rinovueshme në arsim si dhe mbështetja e projekteve komunitare që lidhen me qëndrueshmërinë.
4. Garantimi i qasjes së barabartë në arsim
Eliminojnë pabarazitë gjinore dhe mbështesin grupet e margjinalizuara, si dhe sigurimi i arsimit falas dhe të detyrueshëm për të gjithë fëmijët.
Roli i institucioneve ndërkombëtare
1. Vendosja e objektivave globale për arsimin
Institucione si UNESCO, UNICEF dhe World Bank luajnë rol udhëheqës në përcaktimin e objektivave globale siç janë objektivat e zhvillimit të qëndrueshëm si dhe promovimi i arsimimit cilësor, gjithëpërfshirës dhe mundësive të të nxënit gjatë gjithë jetës.
2. Mbështetja financiare dhe burimet teknike
Financimi i projekteve arsimore në vendet me të ardhura të ulëta si dhe ofrimi i ekspertizës dhe praktikave të mira për të përmirësuar sistemet arsimore kombëtare.
3. Ndërtimi i rrjeteve ndërkombëtare
Mbështetja e partneriteteve midis vendeve për ndarjen e burimeve, ideve dhe inovacioneve si dhe organizimi i forumeve ndërkombëtare për diskutime mbi politikat arsimore.
4. Monitorimi dhe raportimi
Vlerësimi i përparimit në përmbushjen e qëllimeve arsimore si dhe raportimi i të dhënave globale mbi arsimin dhe ndikimin e tij në zhvillimin e qëndrueshëm.
Literaturë në shqip
1. “Arsimi për zhvillim të qëndrueshëm” – Botim i UNESCO Shqipëri.
2. “Strategjia kombëtare për arsimin 2021–2026” – Ministria e Arsimit dhe Sportit e Shqipërisë.
3. Revista “Polis” – Artikuj që trajtojnë lidhjet midis arsimit dhe zhvillimit të qëndrueshëm në Shqipëri.
4. “Zhvillimi i qëndrueshëm dhe roli i arsimit” – Universiteti i Tiranës, Fakulteti i Shkencave Sociale.
Literaturë në frëngjisht
1. “L’éducation pour le développement durable” – UNESCO.
3. “L’enseignement et les objectifs de développement durable” – OCDE (Organisation de coopération et de développement économiques).
Burime Online
• Portali i UNESCO për Edukimin dhe Qëndrueshmërinë (në shqip dhe frëngjisht): https://www.unesco.org
• Biblioteka e Kombeve të Bashkuara: Artikuj dhe raporte mbi rolin e arsimit në SDG-të.
• Revista “Éducation et Développement Durable”: Artikuj akademikë në frëngjisht mbi temën.