Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Relations between Kosovo and the Vatican

by

Establishing diplomatic relations between two countries would enable deeper cooperation on issues of mutual concern…

By ALUSH GASHI – DAVID L. PHILLIPS*-

Kosovo and the Vatican share strategic interests, including conflict resolution, preventing violent extremism and promoting interreligious understanding. Establishing diplomatic relations between Kosovo and the Holy See would enable deeper cooperation on issues of mutual concern. The recent agreement to normalize relations between Israel and Kosovo sets an important precedent.

Kosovo is mostly Muslim. However, Kosovars are secular, progressive, and overwhelmingly tolerant. Mother Teresa, honored in the Catholic Church as Saint Teresa of Calcutta, was an ethnic Albanian. Jews were given sanctuary in Albania during World War Two. More Jews lived on Albanian lands after the war than before. Today, Kosovo is a buttress between Islamist extremism and other countries in continental Europe.

Kosovo Albanians have a track record of helping the needy. As Serbia’s repression intensified in the 1990s, Mother Teresa charitable clinics served the suffering. The clinics worked with communities to resolve conflict through the “Forgiveness Campaign.” 

When Serbia abolished Kosovo’s self-governing institutions and prevented students from entering school premises, the Trastevere-based Community of Sant Egidio, encouraged by Pope John Paul II, brokered an agreement to normalize Kosovo’s education system in 1996. At the time, the agreement was considered a significant step towards a peaceful resolution of the conflict. 

More recently, Kosovo has been active preventing violent extremism (PVE). When some Kosovo Albanians joined the Islamic State, the Government of Kosovo developed a PVE response focused on the grass-roots. Deradicalization efforts engaged mothers and family members, as well as local imams, focusing on education and economic development. 

Discussions are underway to establish a PVE academy, codifying best practices and transferring them to other countries challenged by violent extremism. Kosovo envisions the Holy See as a partner on this project.

Kosovo is committed to dialogue and conflict resolution. Islam, Orthodoxy, and Catholicism have long coexisted in Kosovo, which has become a laboratory for interreligious dialogue and understanding. 

Beginning in 1999, the World Conference on Religion and Peace facilitated relations between faith-leaders across Kosovo. Kosovo Albanians protected the sacred Orthodox monastery at Decan from communal strife in 2004. Interreligious peace and minority rights were enshrined by the Ahtisaari principles, as well as Kosovo’s constitution of 2008. 

Kosovo religious leaders were recognized by the New York-based Tanenbaum Center for Interreligious Understanding with its Religious Peacemakers Award. Father Sava Janjic and Albanian counterparts were celebrated as advocates for reconciliation, going beyond dialogue to develop activities with practical cross-communal benefits.

Former Kosovo President Ibrahim Rugova admired the humility and wisdom of John Paul II. After they prayed together, Rugova pledged to build a cathedral in Prishtina, Kosovo’s capital, dedicated to Mother Teresa. In Rugova’s last public appearance before passing away, he laid the cathedral’s cornerstone.

Diplomatic relations between the Holy See and Kosovo would encourage collaborative activities on other issues of mutual interest – peace, human rights, poverty eradication, environmental protection, and assisting migrants.  The Holy See, which already has diplomatic relations with 183 countries and the European Union, can strengthen goodwill towards Kosovo through diplomatic relations.

So far, 112 countries have recognized Kosovo as an independent and sovereign state. When Serbia challenged the legality of Kosovo’s independence declaration, the International Court of Justice found that Kosovo’s declaration conformed to international law, as well as UN Security Council resolution 1244, which provided a path for Kosovo’s independence. 

Cardinal Parolin, the Vatican Secretary of State, travelled to Kosovo in 2019. His visit was affirmation that the Holy See has serious interest and was carefully considering the situation. At the time, the Holy See demured from recognizing Kosovo for some diplomatic opportunity reasons. 

The Holy See is the world’s foremost moral authority. Its recognition of Kosovo would boost EU-facilitated talks between Kosovo and Serbia, strengthening Kosovo as a source of stability and a peace partner. 

Just as Kosovo warmly welcomed Cardinal Parolin last year, Kosovo looks forward to the day when Pope Francis will visit. The occasion will be a celebration of the commitment to peace and humanitarian action shared by Kosovo and the Holy See. We hope his visit also marks a milestone in mutual recognition between Kosovo and Serbia.

* Alush Gashi is a Political and Foreign Policy Adviser to Kosovo Prime Minister Avdullah Hoti. He previously served as Health Minister and a Member of Parliament.

*David Phillips is Director of the Program on Peacebuilding and Human Rights at Columbia University. He served as a senior adviser to the US State Department. Phillips is the author of Liberating Kosovo: Coercive Diplomacy and US Intervention (Harvard’s Kennedy School).

Personalizimi i dialogut 

by

Nga Alfons GRISHAJ-

Mendimtarët jetojnë një botë të thellë shumë dimensionale,  kanë  pak fjalë e shumë punë. I shoqëron një ndrojtje natyrale dhe një leksik i zgjedhur. Ndryshe prej tyre, pjesa dërmuese e opinionistëve, debatuesve të sotëm televiziv ngjajnë me grethat që kanë të njëjtën strukturë, të njëjtën ngjyrë dhe të njëjtën zukamë, për çka dhe kurrë nuk mund t’ua gjesh dallimin. Prandaj dhe dialogu, si pjesë përbërëse e zhvillimit të  arsyes superiore ndaj mendimit të varfër, pëson atë frakturë karikatureske që shihet dhe dëgjohet rëndom. Për të mos përmendur pastaj etikën intelektuale apo dhe thjesht profesionale. Jo rrallë polemistët zelltarë e ngatërrojnë ekranin blu me “elektrik blu”.

Debatuesit, në paraqitjen prezantuese  duken të qetë, pozantë dhe dikushi që ka tagër të posedojë një auditor të gjerë, por pas fillimit të dialogut, arena e rrahjes së mendimeve degjeneron (siç theksova më lart) në rrahje zërash apo zhurmash duke vënë në punë dhe teknikat e provokimit, ku nuk mungojnë thumbimet, fyerjet, sharjet deri dhe kërcënimet. Instikti ia kalon arsyes, duke e shndërruar debatuesin në një karakter statik dhe njëkohësisht qesharak. 

Degradimi i replikave, i ballafaqimit të ideve “intelektuale” zhvillimore, politike apo shoqërore, e kthen banalisht debatin nga fokusi i një çështjeje me vlerë apo interes publik në një konflikt personalizues. Për mendimin tim, personalizimi i debatit ka të bëjë me pjesën thelbësore epistemologjike, por dhe të genit. Personalizimi i debatit, nga njëra anë është shndërruar në një armë militanteske e vrastare e mendimit të pavarur dhe, nga ana tjetër mjeti më i përdorur në fushatën e bombardimit të veshit kolektiv publik. 

Nëse dikush shkruan një shkrim, jep një mendim, një sugjerim, apo mban publikisht një qendrim kritik sipas bindjeve personale, apo thënë më saktë jashtë kodekseve të strukturuara të establishmentit, del “dikush” që idenë pozitive të një subjekti të pavarur ta tërheqë në skenën e përballjes personalizuese, vetëm e vetëm që thelbi i propozimit të sfumohet nga sfida e grindjes thua se arena e ballafaqimit të ideve duhet të ngjallë të njëjtat përjetime histerike që shkaktonte në antikitet arena e gladiatorëve. Personalizim! Një “sëmundje” që shfaqet tek personat me amigdala të dobët.

Kjo tregon se  “inteligjenca” jonë është e dobët, irelevante  pa sensin e frymëmarrjes  dialoguese, pa reflektimin e logjikës objektive, pa respektimin e bashkëfolësit, mendimdhënësit apo rregullave të lojës, të cilat janë empirike në kodin etik. Rrapëllima e nonsensit dhe defiçenca e intelektit nuk ka lidhje me të ashtëquajturën diplomë e cila është  një copë letër, por me formimin e vetëdijes dhe dijes, ku sjellja pasqyron realitetin e pasurisë shpirtërore dhe intelektuale. 

Kur diferenca e dijes dhe vetëdijes është e vogël, dialogu dhe mirëkuptimi i ka portat hapur. Kur dija dhe pseudodija ndeshen, shihet diferenca… dhe honi bëhet i pakapërcyeshëm. 

Dialektika Hegeliane është e qartë, “Shpirt Absolut!”… teza dhe antiteza, jo gjëagjëza dhe “ofeza”! Debati i fundit presidencial Trump dhe Biden qe një tregues i pakontenstueshëm i “Shpirtit Absolut” dhe  defleksionit grotesk.

Paraqitja e jashtme e shumë njerëzve të gënjen përkohësisht, sepse fallsiteti është vetëm një leskër e destinuar për të rënë sapo realiteti nis të stazhionohet para syve të shoqërisë. E në këtë rast, nuk vlen dhe aq metoda e Sokratit sepse nuk mund të pyesësh më për subjektin kur është lakuriq para teje. 

Shoqëria jonë retorike-egoiste për sa kohë që nuk ka një liman shpirtëror ku të ankorohet për të reflektuar do  vazhdojë të shformohet si pjatë plastike nga fuqia e mikrovalëve të kohës dhe ultratingujve dimensionalë… 

Filozofia gjithnjë ka si ligj t’i shkojë gjërave deri në fund me anë të pyetjes dhe përgjigjes. Si përfundim, për të qetësuar nonsensin e personalizimit që sjell dhimbje dhe shformim, do thoja që “shërimi” i kësaj sëmundje deformuese,  vjen nëse ne respektojmë  shpirtin si frymë  në trupin tonë, dhe ushqejmë pareshtur mendimet e bukura rreth të vërtetave. Nëse ato janë të ndara, somatopsikika bëhet pjesë e jetës së përditëshme. Disa doktorë mendojnë se duke shëruar mendjen shërojnë dhe trupin, kjo ka arsyet e veta mjekësore, por mendja dhe trupi shkojnë në unison vetëm nëse njohin shpirtin si çelës i fuqisë së njeriut. Mendimet e tjera duhet të diskutohen. Dialogu për të qënë i frutshëm  duhet të qëndrojë në thelbin e subjektit pa rënë në batakun e Cognitive Bias. Gjithashtu do  këshilloja “inteligjencën” që të mos luftojë për kupën e mençurisë sepse sillogjizma e Aristotelit është ende lapidare: “Të gjithë burrat janë mortalë dhe të gjithë  mortalët  kanë frikë  vdekjen”. 

KOSOVA, ÇMIME NË FUSHËN E MUZIKËS

by

-Çmimi Kombëtar për Vepër Jetësore “Niketë Dardani” i është dhënë kompozitorit Vinçenc Gjini, me motivacionin “Profesionist i shumanshëm dhe me kontribute të shquara gjysmëshekullore në muzikë, me vështrim kozmopolit”. Në një ceremoni sot në Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit janë ndarë edhe çmime tjera në fushën e muzikës/ 

PRISHTINË, 6 Tetor  2020-Gazeta DIELLI/ Në Kosovë, në një ceremoni të organizuar sot, në kabinetin e Ministres së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Vlora Dumoshi, janë ndarë çmimet në fushën e muzikës.

Çmimi Kombëtar për Vepër Jetësore “Niketë Dardani” i është dhënë kompozitorit Vinçenc Gjini, me motivacionin “Profesionist i shumanshëm dhe me kontribute të shquara gjysmëshekullore në muzikë, me vështrim kozmopolit”, vlerësim ky që është bërë nga Juria Profesionale në përbërje të: Prof. dr. Vasil Tole, kompozitor, kryetar i jurisë, Prof. Rafet Rudi, kompozitor dhe Baki Jashari, kompozitor dhe dirigjent, të dy anëtarë.




Çmimet e tjera vjetore u ndanë për laureatët: 


Valton Beqirit iu dha çmimi për vepra vokalo-instrumentale, konkretisht për veprën “Rrugëtimi”, e cila e trajton motivin e qëndresës përmes larmisë muzikore të etnosit shqiptar; 


Kreshnik Aliçkajt iu dha çmimi për veprën “Koncert” për kitarë dhe orkestër, me motivacionin e krijimit të marrëdhënies dinamike mes instrumentit dhe orkestrës, në fushën e veprave orkestrale-simfonike dhe koncertante;

 
Për vepra kamertale, çmimi iu nda Drinor Zymberit për veprën “Trance” për orkestër harqesh, për kompaktësinë dhe gjetjen kompozicionale; 


Çmimi për vepër korale iu dha Hajrullah Sylës për veprën “Ubi Caritas” për kor miks me motivacionin e evidentimit të thelbit antifonal të krijimit përmes strukturave kompozicionale të thjeshta dhe emocionale;


Dhe çmimi për veprat solistike dhe duo iu dha kompozitorit Mendi Mengjiqi për veprën “Discantus” për risjelljen e stilit mesjetar të të kënduarit në kohën moderne duke zbuluar tingëllimat e reja. 


Në rolin e nikoqires së ceremonisë, ministrja Vlora Dumoshi, i uroi laureatët për krijimet dhe punën e tyre, duke pohuar se çmimet e ndara nga MKRS-ja janë vetëm një vlerësim modest institucional për vlerat e mëdha të cilat i përçojnë veprat e kompozitorëve dhe muzikantëve të Kosovës.

 

“Kosova ka krijues të talentuar në fushën e artit e të kulturës, e posaçërisht në fushën e muzikës dhe si shoqëri ne krenohemi me vlerat që kemi, ndonëse si popull me një të kaluar të vështirë historike, kemi arritur të nxjerrim gjithherë vepra të mëdha. Si ministre, jam e nderuar dhe e përkushtuar të përkrah dhe të shtyjë përpara veprat që kanë vlera të mirëfillta e të cilat vlerësohen nga profesionistët dhe kritikët e fushave përkatëse të artit”, tha ndër të tjera ministrja Dumoshi, duke e falënderuar edhe Jurinë Profesionale për vlerësimin dhe punën e tyre.

 
Baki Jashari pjesë e jurisë, tha se “Gjini pa dyshim e meriton çmimin për veprimtarinë e tij dhe për kontributin e tij shumëvjeçar në muzikë.”

Ndërkaq motra e kompozitorit Viçenc Gjinit, Maria Gjini Kurti tregoi se për arsye shëndetësore ai sot nuk ishte i pranishëm në ndarjen e çmimeve.

Kompozitori Valton Beqiri fitues për veprën orkestrale-instrumentale për vitin 2019 për veprën “Rrugëtimi” falënderoi ministren Dumoshi për angazhimin e saj si dhe jurinë për vlerësimin.

“Kjo dëshmon se çmimi është duke e dhënë rezultatin e vet dhe falënderoj ministren për angazhimin e saj dhe shpresoj që në të ardhmen të ketë vepra më të mëdha”, ka thënë ai.

Elmi Berisha: Marrëveshja në Washington Betonoi marrëdhëniet e mira historike të shqiptarëve me Amerikën….

by

Kreu i Shoqatës ‘’Vatra’’, z. Elmi Berisha gjatë nderimit të tij me titullin ‘’Honoris Causa’’ në Universitetin ‘’Luarasi’’ e ka cilësuar marrëveshjen Kosovë- Serbi në Uashington si historike për shqiptarët. Sipas tij ajo betonoi marrëdheniet e mira historike mes shqiptarëve dhe Amerikës ndër vite tashmë, edhe pse disa analistë apo liderë e shohin ndryshe.

z.Berisha gjithashtu theksoi se për shqiptarët, dy kanë qenë shtyllat që i kanë hapur rrugën drejt perëndimit, Nënë Tereza dhe fryma e ish-Presidentit të Kosovës, Ibrahim Rugova.

”Kam dëshirë të diskutoj për situatën që mbretëron tek shqiptarët, në Shqipëri dhe Diasporë. Vatra është formuar 3 muaj para formimit të shtetit shqiptar. Një gjë është e qartë, atëhere ku është dashur më shumë të flitet për shqiptarët, Fan Noli kur Shqipëria ishte në telashe, dhe ndahej nga vendet që na rrethonin, dhe na rrethojnë edhe sot, disa prej tyre negative ndaj nesh. Fan Noli iu lut Uilsonit ta shpëtojë Shqipërinë nga ndarja. Për ju këto punë dhe procese ka marrë kohë dhe ishin të vështira edhe gjatë monizmit. Shqiptarët nuk i ndal asnjëherë, por kanë konsideruar të ardhmen së bashku dhe të lirë në procese demokratike.

Më e mira është periudha 1990 deri në shpalljen e pavarësisë së Kosovës. Kjo lidhet edhe më të tjera, si Kosova, dhe negativiteti pse të rinjtë dhe të rejat, intelektualiteti është larguar nga Kosova. Shihet qartë që ka qenë një dhuratë nga zoti, pasi ata njerëz që ikën nga Shqipëria dhe lanë Shqipërinë, të njëjtit njerëz kontribuan që Shqipëria mos ndahet dhe mos fundoset. E njëjta dhe në vitet ’90, me Kosovën. Këta njerëz u organizuan dhe krijuan një lobim që se kishte parë ndonjëherë historia. Në vitet ’90, vullkani dhe atomi, nisën dhe sollën lirinë e Kosovs. Falë vullnetit të mërgatës dhe diasporës shqiptare. Këtu ka ndikuar filozofia e Presidentit Ibrahim Rugova. E gëzoi Kosovën. E vuri e tregoi dritën në fund të tunelit me origjinën e vërtetë të shqiptarëve. Kombi shqiptar s’ka qenë kurrë më në pozitë të mirë për bashkim dhe kjo edhe falë marrëdhënieve vëllazërore me SHBA.

Nënshkrimi i marrëveshjes së Kosovës në Uashington, kam pasur fatin të punoj me senatorin amerikan, madje një hero shqiptar, pasi ka kontribuar për lirinë e Kosovës dhe pavarësinë e Kosovës. Shqiptarët në vitet ’90 bënë punë të madhe për lobim në funksion të çështjes kombëtare. Rruga e fuqishme e kolosit, rugoviste, me qëndrimet e saj dhe një gjë tjetër që erdhi nga i madhi zot ishte puna dhe vepra shpirtërore që doli për herë të parë, erdhi e shenjta jonë Nënë Tereza. Qëndrimet e saj karshi botës, fuqia e madhe rugoviste, kanë qenë dy shtyllat më të mëdha që i kanë hapur rrugën shqiptarëve drejt Perëndimit.”- tha z.Berisha.

***

Universiteti “Luarasi” i jep titullin “Honoris Causa” kreut të “Vatrës”, Et’hem Ruka jep lajmin: Elmi Berisha ka pranuar të jetë pedagog i jashtëm

Teksa vlerësoi përpjekjet e mëdha të Berishës dhe “Vatrës” për mbrojtjen e interesave të shqiptarëve në SHBA, e kudo në botë, Rektori i Universitetit “Luarasi”, Et’hem Ruka, dha lajmin se Elmi Berisha ka pranuar të jetë pedagog i jashtë i këtij universiteti.

“Z. Berisha ka punuar për vite me radhë dhe ka qenë përfaqësues si këshilltar për Ballkanin. Karriera e tij në SHBA është fantastike. I larguar nga Kosova në moshë madhore, arrin të bëj një karrierë të shkëlqyer dhe të prezantohet si aktivist në SHBA. Të gjithë e njohin “Vatrën” e famshme në SHBA, që ka luajtur një rol të jashtëzakonshëm në mbrojtjen e shqiptarëve jo vetëm në SHBA, por në të gjithë botën.

Ka mbrojtur interesat e shqiptarëve në momente tragjike të kombit tonë, veçanërisht kur Shqipëria rrezikonte të copëtohej. Në SHBA ka pasur shoqata të ndryshme, por mungonte koordinimi dhe kjo është ajo mendja e ndritur e Fan Nolit, Konicës, etj, që formuan “Vatrën” më 1912, që nuk ka reshtur së punuari deri më sot. Vazhdon të punojë për të mbrojtur interesat e shqiptarëve, për të mbrojtur Shqipërinë.

Para disa muajsh pata fatin të shkëmbeja disa email-e me Berishën, sepse dëshira jonë ishte që ai të ishte pedagog i jashtëm në Universitetin tonë. Ai e ka pranuar këtë ftesë dhe ky është një shans i madh për Universitetin tonë, për ta çuar atë përpara. Ne duam t’i forcojmë marrëdhëniet me universitetet ndërkombëtare”, tha Ruka.

NË VEND TË BUQETËS ME LULE!…

by

REKUJEM PËR TESKËN TIME – NË VEND TË BUQETËS ME LULE!–

NGA ELIDA BUÇPAPAJ- Si sot një javë më parë, ndërsa po flisja në viber me një miken time në SHBA, më kërkoi në messanger Teuta, vajza e tezes. I dërgova mesazh se do ta merrja më vonë. Tezja ime e vetme jetonte me vajzën e dytë dhe familjen e saj, ndërsa dy vajzat e tjera i ka jashtë Atdheut, e vogla në Shtetet e Bashkuara, e madhja në Suedi. Vajza e dytë mësuese, gjeti punë si edukatore kopshti në Tiranë dhe, dy vjet më parë, lanë Bilishtin dhe u vendosën në kryeqytetin e stërpopulluar. Teska, kështu e thërrisja, e priti me dëshirë kthimin në Tiranë, ku ka studiuar në Institutin Pedagogjik dhe ka jetuar me gjyshen time deri sa u martua me Xhaxhi Muharremin dhe e la Tiranën për në Stravaj, një fshat i thellë malor në rrethin e Librazhdit, ku të dy bashkë me të shoqin jepnin mësim në shkollën e fshatit dhe rritën tre vajzat e tyre.

Një herë të vetme shkuam dhe i vizituam me mamin. Unë sapo kisha mbaruar maturën. Jetonin në një shtëpizë fshati të vogël me dy dhoma dhe te ajo ku rrinin ishte një sobë e madhe, ku Teska piqte byrekë, ndërsa poshtë sobës kishte arra të shpërndara dhe tri vajzat të vogla ishin mësuar t’i thyenin dhe i hanin. Arra na sillnin çdo vit edhe ne sa herë që vinin në Tiranë, se në Stravaj kishte shumë dhe ishin shumë të mira. Për të larë rrobat, Teska shkonte tek një burim i rregulluar me disa rrasa guri. Aty i lante rrobat në vjeshtë, dimër dhe në pranverë pasi verën e bënin në Bilisht, në vendlindjen e Xhaxhi Muharremit. Ishte jetë shumë e vështirë. Shkolla ku jepnin mësim ishte shumë larg dhe rruga kalonte nëpër pyll. Vajzat e vogla, që ishin lindur njëra pas tjetrës kalonin me orë të tëra vetëm. Teska dhe Xhaxhi Muharremi rrinin me gjak të ngrirë kur jepnin mësim. Pastaj bindnin veten se çupkat i mbronin ëngjëjt. Dhe ëngjëjt i mbronin vërtetë. Dikur u ndërtua një pallat afër shkollës në qendrën e fshatit dhe familja u vendos aty. Jeta u përmirësua disi. Kur ndodhën ndryshimet e regjimit ishin kthyer në Bilisht. Vajzat mbaruan shkollat, u martuan, krijuan familjet e tyre, lindën fëmijët dhe Teska e Xhaxhi Muharremi gëzonin vajzat, nipat e mbesat deri kur një ditë tek ne në Zvicër ra zilja e telefonit. Xhaxhi Muharremit i kishte pushuar zemra tak-fak në mes të rrugës. Sa ishte lodhur në jetë Xhaxhi Muharremi, sepse biografia e keqe e kishte degdisur mësues deri në Stravaj. Gjithë jetën ishte mundur, ishte një bashkëshort dhe baba i shkëlqyer, që ishte përkujdesur për tre vajzat të vijonin shkollimin e tyre. Për shembull Marjana shkollën e mesme e bëri në Vlorë. Xhaxhi Muharremi shkonte në Vlorë rregullisht. Nga Stravaj deri në Librazhd lëvizja ishte zakonisht nëpër makinat e mëdha që transportonin trungje drush nga pyjet e pafund të Stravajt.

Gjyshja dhe gjyshi im nga mami patën katër fëmijë. Dy djem dhe dy vajza. Fëmijët e Gani Pretushës ose Mr. Ganes si e quanin në Pogradec dhe Safije Starovës. E thërrisnin Mr.Gane sepse emigroi në Amerikë në vitin 1907 kur ishte adoleshent. U vendos afër Detroid, në shtetin e Miçiganit, atje ku Henri Ford posa kishte themeluar  Ford Motor Company. Gjyshi ishte anëtar i Vatrës, njihte Fan Nolin dhe paguante kuotizacionin e shoqatës. Në vitin 1919 kthehet në Pogradec të martohet me një vajzë shqiptare, gjyshen time, të bijën e Abdullah Starovës, nga një familje me emër dhe shumë e pasur në Pogradec. Abdullah Starova kishte qenë ish zyrtar i lartë i perandorisë turke dhe midis pronave të tij është edhe gjithë Driloni i sotshëm. Ai  ishte vëllai i madh i Sulejman Starovës, disa herë ministër financash në qeveri të ndryshme pas krijimit të shtetit shqiptar. Mr.Gane shkoi në Pogradec të martohej dhe të kthehej me nusen në Amerikë ku kishte hapur biznesin dhe kishte pasurinë. Në Pogradec lindën katër fëmijët e tyre. Të bukur yje dhe më të mirët e botës. Kështu thonë të gjithë ata që i kanë njohur.  I pari që u largua nga kjo botë ishte dajo Gaferi, në moshën 64 vjeçare, pastaj dajo Fatmiri, pastaj Lili, mami. E fundit e fëmijëve të Safijes dhe Mr.Ganes ishte teze Bukurija ose Teska si i thërrisja unë deri një ditë më parë. Se Teska tani nuk është më.

Iku sa hap e mbyll sytë, duke na shokuar e tronditur të gjithëve ne njerëzit e saj më të afërt.

Si sonte një javë më parë ra zilja e celularit. Më kërkonte Teuta, ndërsa unë po flisja në viber. Mendova se Teskën e kishte marrë malli për mua. Flisnim përmes messanger-it. Një moment e harrova telefonatën e Teutës. Pastaj u kujtova dhe i rashë telefonit menjëherë. Mbeska e Teskës, Adela, m’u lut që ta merrja tek telefoni i saj se i Teutës kishte difekt. Sapo më doli më tha se Nëna ka disa ditë që nuk ha ushqim, vetëm pi ujë dhe pak lëngje. Dhe menjëherë më tregoi me kamerën e celularit Teskën e shtrirë në shtrat. U preva në çast. U trondita shumë, u shemba. Fillova të bëj pyetje, njëra pas tjetrës, po si nuk ha, po pse nuk ha, po çfarë ka ndodhur, po çfarë i dhemb, po si është e mundur ? Teuta dhe Adelka më thanë se Teska nuk pranon të hajë. Në sekondë m’u kujtua koha kur Babi papritmas ra në depresion dhe refuzonte të hante dhe sa mundohej Mami që ta ushqente. Ideja e vdekjes më tmerroi. E largova tutje mendimin se vdekja kishte ardhur për të marrë Teskën time. Fillova që t’i lutem e t’i përgjërohem. Ajo ishte e qetë, nuk dukej e sëmurë, ngjante si në ditët e shkuara kur kishin folur dhe ishim parë përmes telefonit, vetëm kishte një ngjyrë pakëz të verdhë, pasi kishte rreth një javë pa ngrënë. Mendjen e kishte top dhe kishte ende energjinë e një njeriu normal, faleminderit Zotit nuk kishte asnjë dhimbje. Fillova të qaj me të madhe sa tremba Prizrenin që erdhi menjëherë në dhomë, se Endriti kishte dalë me shokët. Skënderi nuk më ndahej. Edhe ai ishte tmerrësisht i tronditur teksa shihnim e dëgjonim Teskën e vendosur për të vdekur. Unë e kam jetuar jetën, më thosh. Jam 83 vjeç. Ka ardhur koha të vdes. Ju mos u mërzisni. Mua po më plaste shpirti. Teska ime njihej në fis për vendimet e saj, që kur i merrte, nuk hiqte dorë prej tyre. Teuta dhe Adelka më thoshin se Nëna nuk ua dëgjon lutjet, se nuk ua pranonte ushqimin. Unë pyesja veten se çfarë u thye në shpirtin e Teskës time, që hoqi dorë prej jetës, ashtu pa provuar asnjë dhimbje fizike. Nuk kam biseduar ende me Teutën dhe Adelën që t’i pyes me hollësi. Nuk kam fuqi ta bëj. E mbaj dhimbjen për veten time. Ndofta kishte vështirësi në fyt, më tha më vonë vajza e dajës së madh, Moza. Si sonte një javë më parë, si tani në mbrëmje, fola gjatë me Teskën. Ajo më qeshte dhe më bindte se vendimi i saj ishte i drejtë, sikur do të shkonte për banim në ndonjë qytet tjetër, jo në botën e përtejme. Unë kisha marrë fund. Ajo pamje nuk më shqitet më nga sytë. Më në fund, biseda jonë duhej të mbaronte. Filluam të putheshim. Unë e afrova telefonin tek faqja e saj dhe e puthja, ajo më dërgonte të puthura me dorë, nuk lodhej duke më dërguar të puthura me dorë, deri sa dikur Teuta i tha, po mjaft mama, se u lodhe.

Dhe kështu u ndamë të dyja përgjithmonë, për të mos u parë më në këtë botë. Nuk munda më ta merrja në telefon Teskën. Nuk kisha fuqi. Ajo ishte gjallë por unë nuk mundja t’ja ktheja mendjen për ta ndalur nga rruga që kishte marrë. Nuk kisha asnjë mundësi nga Zvicra. Nuk kam parë njeri në këtë botë që të shkojë drejt vdekjes me atë qetësi dhe vullnetplotë. Mami im donte të jetonte, e donte jetën me mish e me shpirt. Babi po ashtu, edhe në depresion. Ndërsa Teska ime shkonte drejt vdekjes sikur po e priste një jetë e re. Si ndodhi kjo përmbysje? Veçse kur folëm, si sonte nje javë më parë, i thashë se do t’i lutem Mamit që t’ia kthente dëshirën për të ngrënë. Lutju më tha dhe qeshi. Nuk e di se çfarë do të thoshte me atë të qeshur. Të nesërmen u lidha që në mëngjes me Adelkën. Është njëlloj, më shkruajti në inbox. Kishte pirë më pak lëngje frutash se zakonisht dhe forcat i kishte me të pakta se kur folëm të dyja. Në mbrëmje u lidha përsëri me Adelkën dhe fillova që t’i tregoj historitë e fëmijërisë time me Teskën. Unë shkruaja, ajo i lexonte me zë dhe Teska qeshte. Dikur Adelka më tha se Teska nuk po qeshte më dhe kishte mbyllur sytë.

Këto ditë ishin të një ankthi të pafund. Që më kthyen ditët kur u ndanë nga kjo jetë Babi dhe Mami. Teskës time për çdo ditë forcat i dobësoheshin. Deri sa nuk mundi më të shkonte në banjë e shoqëruar natyrisht nga e bija. E megjithatë Teska ime jetonte. Nuk e disa sa ditë jetoi vetëm me ujë dhe lëngje. Ndofta tri javë! Pastaj i preu edhe lëngjet. Pinte vetëm ujë. Pastaj edhe ujin nuk po e përcillte dot më. Dhe ndërsa po gdhihej e premtja e 2 tetorit mora mesazhin nga Adelka se Teska ime nuk jetonte më.

Kisha një javë që merrja çdo ditë qetësues, sikur gjatë kohës kur u sëmur dhe u nda nga kjo jetë Mami. Nuk desha të komunikoja me askënd. Nuk i ngushëllova vajzat. U mbylla me dhimbjen time. Kujtova gjithë kohën kur isha fëmijë dhe Teska ishte pjesë e jetës time. Të dyja me gjyshen kishin një apartament në rrugën Bardhyl ku kam kaluar ditë të mrekullueshme të fëmijërisë time. Kur shkoja aty kisha liri të plotë. Apartamenti i tyre ishte në katin e parë. Unë bëhesha aq trime sa hidhesha edhe nga dritarja për në oborr. Megjithëse isha një fëmijë pa oreks, kur shkoja tek gjyshja dhe tek Teska më vinte oreksi. Tek Rruga Bardhyl ishte një treg i vogël fshatar. Gjyshja ime blinte zarzavate dhe fruta të freskëta dhe i gatuante në mënyrën e saj të jashtëzakonshme. Teska ime kishte një trup të vogël, por si skulpturë, vepër arti. Numrin e këmbës e kishte 34 dhe, kur ajo ishte në punë, unë ia provoja këpucët me taka dhe i vishja rrobat e saj. Një kohë Teska shiste libra në Librarinë që ishte ku sot është 15 katëshi. Atje më çonte mami dhe Teska më jepte libra me figura për fëmijë. Libra më sillte edhe në shtëpi. Edhe sot e kam parasysh apartamentin e thjeshtë ku jetonin të dyja. Në njërën nga dhomat gjyshja kishte një sënduk të madh të mbyllur me çelës. Unë bëja rrëmujë gjithë shtëpinë, por nuk e gjeta kurrë dot çelësin. Ndofta gjyshja e mbante në ndonjë xhep të rrobave që vishte. Unë merrja ndonjë gozhdë dhe e hidhja në vrimkën e çelësit dhe i thosha gjyshes: “E dëgjove zhurmën si bëri “trink”. Aty ti Nënka ke florinjtë”. Gjyshja ime dhe Teska qeshnin me të madhe. Dhe pastaj filluan ta tregonin si historinë e Lidës me sëndukun dhe florinjtë. Erdhi dita që Teska u martua dhe u largua nga Tirana. Edhe gjyshja iku tek daja i madh në Pogradec. Për mua dhe mamin ishte një trishtim i madh se na u mbyll një derë aq e dashur. Vajzën e parë, Marjankën tezja e lindi në Tiranë. Marjana lindi shumë e vogël, premature dhe të dyja me Teskën ndejtën tek ne deri sa bebja u rrit pak dhe një ditë erdhi Xhaxhi Muharremi i mori që të dyja. Nuk kaloi pak e Teska lindi Teutën. Pastaj vdiq gjyshja dhe vajzës të tretë në kujtim të nënkës Teska ia vuri emrin Sofi. Ishte viti 1974. Kur lindi Marjana unë fillova të mendoj se tani Teska nuk do të më donte mua më shumë, por këtë bebkën që edhe unë e desha aq fort dhe kur na ikën të tre nga shtëpia, unë qava me të madhe.

Këto histori kam kujtuar këto dy ditë që kur Teska tani prehet pranë Xhaxhi Muharremit në Bilisht. Kujtoj se si sonte një javë më parë ajo më dërgonte të puthura pa u lodhur fare, duke më porositur që të mos mërzitem kur ajo nuk do të ishte më midis nesh!

Tezja ime kishte qenë gjithmonë një shpirt i lirë, ishte një njeri shumë i veçantë, ishte ëngjëllore, asnjëherë nuk më kishte sharë kur unë u bëja rrëmujë në shtëpinë kur jetonte me gjyshen, vetëm më përkëdhelte. Por ajo asnjëherë nuk kishte lejuar që të tjerët të merrnin vendimet në emër të saj. Kishte vendosur vetë për fatin e saj deri në momentin e fundit!

Teska ime, nuk e di nëse më shikon tani që po i shkruaj këto rradhë për ty! Fluturat nuk po shfaqen në këtë natë të ftohtë tetori. Por mua do të më mbetet kujtim i gjithë jetës se kur u ndamë bashkë, shkëmbyem plotfuqishmërisht, në atë kohë të shkurtër, dashurinë që kishim patur për njëra tjetrën gjatë gjithë jetës, duke marrë me vete gjithmonë mallin që na ndau për së gjalli!

U prehsh në Paqe Teska ime!