s p – Page 1349 – Dielli

Marjan Hoxhaj u shpall Kampion Bote (over all) ne garen e Bodybuilding-ut

November 3, 2023 by s p

Përgatiti: Albano Kolonjari/

Durrësaku, Marjan Hoxhaj, u shpall Kampion Bote në bodybuilding për kategorinë Fitness “Men’s Physique Junior” për moshat U-20, beri te ditur Komteti Olimpik Shqipëtar. Kampionati Botëror i bodybuilding-ut po zhvillohet në Santa Susanna të Barcelona-s bëri të ditur KOKSH. Shqipëria në këtë eveniment përfaqësohet nga 14-të sportistë të cilët drejtohen nga Sekretari i
“Një përgatitje e gjatë dhe shumë sfiduese u shpërblye. Jam jashzakonisht shumë i gëzuar për këtë sukses, si për veten time ashtu dhe për ekipin tonë përfaqësues”, u shpreh Marjan Hoxha. Ai gjithashtu tha:”Pata shumë emocione kur juria therriti emrin tim. Krenaria me e madhe ishte vendosia e dyfishtë e himnit Kombëtar në atë skenë të madhe botërore. (kampion bote në kategoritë “Men`s Physique junior – 20 vjeç dhe “Men`s Physique junior overall”, në Kampionatin Evropian të “Bodybuilding & fitness). Gjithcka nisi në moshen 17 vjecare dhe me progrese të vogla arritëm të bënim hapa të medhaja. Falenderoj jashtë mase @ifbb_albania ekipin tim, pa ndihmën e të cileve ky sukses nuk do ishte e mundur, palestren @_powerhouse_gym_ e cila është shtepia ime dyte si dhe familjen tim. Shpresoj qe ky rrugetim i ekipit tone te vazhdoj edhe në të ardhmen”.

A MUND TA SULMOJË IRANI SHQIPËRINË ?

November 3, 2023 by s p

Kolonel Hajro Limaj

ÇFARË PËRFAQËSOJNË MUXHAHEDINËT IRANIANË ?

Organizata e Muxhahedinëve të Popullit Iranian (MEK), është krijuar në Iran në vitin 1965 nga një grup studentësh radikalë që ndërthurën marksizmin dhe islamin. Themeluesit janë tre studentë: Mohammad Hanifnejad, Said Mohsen dhe Ali Asghar Badizadegan. Massoud Rajavi u bë udhëheqësi i lëvizjes vite më vonë dhe do të mbetet i tillë deri në 2003, vit kur humb çdo gjurmë e tija, duke lënë pas misterin. Anëtarët e MEK-ut ishin ndër të parët që zhvilluan luftën e armatosur kundër Shahut dhe amerikanëve të shumtë të pranishëm në atë kohë në vend. Ata mbështetën gjerësisht sulmin ndaj ambasadës amerikane në Teheran në vitin 1979 dhe kundërshtuan me vendosmëri vendimin për lirimin e pengjeve në vitin 1981. Ndërmjet viteve 1980 dhe 1981, menjëherë pas revolucionit, ata tërhoqën mbështetje të konsiderueshme publike dhe u shfaqën si opozitë ndaj regjimit të ri teokratik. Në 1981 Irani përjetoi një sezon politik të terrorit të vërtetë, shënuar si nga spastrimet e regjimit të porsalindur, ashtu edhe nga sulmet dhe atentatet e shënjestruara ndaj Iranit nga muxhahedinët.
Po atë vit, një sulm i MEK-ut fshin liderët e Republikës Islamike: u vranë 70 oficerë, duke përfshirë presidentin e atëhershëm iranian Mohammad-Ali Rajai dhe kryeministrin Mohammad-Javad Bahonar. Në vitin 1986, Franca e Presidentit Mitterrand dëbon Rajavin dhe MEK-un, të cilët më pas strehohen në Irakun e Sadam Huseinit.
Nga atje, muxhahedinët do të merrnin pjesë në luftë Iran-Irak (1981-1988) në anën e Sadamit Huseinit. Kjo do të jetë një nga arsyet më të forta të humbjes së simpatisë nga ana e popullsisë iraniane për grupin. Ata ndihmuan regjimin irakian të identifikojë objektivat iraniane për të goditur dhe gjithashtu duke organizuar sulme reale përtej kufirit. MEK-u mbeti në Irak si mysafirë të Sadamit, i cili u jepte para, armë dhe mjete ushtarake deri në vitin 2003. Vit ky që përkon me rënien e regjimit, pas vendimit të SHBA-ve në vitin 2003 për ndërhyrjen ushtarake në Irak, siguria e tyre u vendos në pikëpyetje. Në gjysmën e dytë të viteve 90 muxhahedinët e popullit iranian u përfshin në listën e organizatave terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe për shumë vite janë konsideruar terroristë edhe nga Bashkimi Evropian.
Në 2009 Brukseli vendosi t’i heqë nga lista e organizatave terroristë dhe në shtator të vitit 2012 të njëjtin vendim morën edhe Shtetet e Bashkuara. Në vitin 2013 me një ndërmjetësim të amerikanëve dhe OKB-së u vendos që ata të zhvendoseshin në një vend tjetër, që ishte Shqipëria. Berisha, në vitin e fundit të mandatit të tij ra dakord me Sekretaren e Jashtme të SHBA-ve në vitin 2013, Hillary Clinton, që nga Iraku të mbërrinin në Tiranë 270 muxhahedinë. Këta të fundit morën të gjithë dokumentacionin e nevojshëm dhe u trajtuan me statusin e azilantit politik.Vendimi i Berishës u pasua edhe nga ai i kryeministrit të radhës Edi Rama.Ai ra dakord me autoritetet amerikane që në Shqipëri të strehoheshin një numër rreth 3 mijë muxhahedinësh iranianë. Me ardhjen e këtij kontingjenti të dytë të opozitës iraniane, u ngrit edhe kampi “Ashraf 3” në zonën e Manzës, në periferi të Tiranës. Rama asokohe e konsideroi vendimin si humanitar dhe jo politik. Sipas një artikulli të “Neë York Times”, Qeveria shqiptare shpresonte se mikpritja e tyre do të ishte në favor të Ëashington-it. Zgjedhja e Manzës si vendi për ndërtimin e kampit u bë pasi Këshilli Kombëtar i Rregullimit të Territorit e pa si lokacionin më të përshtatshëm. MEK-u pas marrjes së lejes vendosi të blejë tokën që ndodhet rreth 30 kilometra larg Tiranës dhe të ndërtojë aty qytezën e tij.
SULMI KIBERNETIK I “HOMELAND JUSTICE”

Por vendimi i Shqipërisë për të mbajtur 3 mijë anëtarë të opozitës iraniane ka pasur edhe kosto.Si hakmarrje për strehimin e muxhahedinëve në vëren e vitit të kaluar hakera të sponsorizuar nga Irani sulmuan sistemet dixhitale shqiptare.Shqipëria është përballur me një sulm kibernetik, i cili gjunjëzoi komplet shtetin shqiptarë. Sulmi ka ardhur nga Humëland Justice, organizatë e mbështetur nga Irani. Fillimisht janë sulmuar të gjitha sistemet me të dhënat e qytetarëve në vend, duke nisur nga aplikacioni e-Albania, ku ndodhen çdo rekord i qytetarëve që nga dokumentet mjekësore, të dhënat civile e deri çdo informacion sensitiv i shtetit shqiptarë.
Irani i konsideron pjesëtarët e kësaj organizate si terroristë. Shqipëria ka ndërprerë marrëdhëniet diplomatike me Iranin, pasi e fajësoi Iranin se qëndron prapa një sulmi kibernetik që ndodhi në korrik të vitit 2022.Ndërkaq një vit më parë u anulua, për arsye sigurie nga kërcënime terroriste, Samiti Botëror i Iranit të Lirë, që do të mbahej më 23 dhe 24 korrik në “Ashraf 3” në Manzë të Durrësit. Në Qershor të 2015, disa media irakiane raportuan se MEK po blinte ose kishte blerë prona në Shqipëri për të krjuar një kamp të ngjashëm me atë që kishin dikur në Irak. Sipas tyre, një kamp i tillë mund të shndërrohet në bazë për stërvitjen e organizatave të ndryshme terroriste.

SHQIPËRI-IRAN, NJË DEKADË PËRPLASJE PËR SHKAK TË MUXHAHEDINËVE

Për 10 vite, mes Tiranës dhe Teheranit do të shkëmbeheshin akuza dhe kundër-akuza, si dhe pozicionin kundra njëra-tjetrës në çështje të interesit të tyre kombëtar. Por nga deklarata, u kalua në veprime. Shqipëria do të akuzonte Iranin për planifikimin e sulmeve terroriste në vend gjatë kualifikimeve të Kupës së Botës së vitit 2018. Në media u raportua se iranianët kishin planifikuar sulme në ndeshjen që kombëtarja shqiptare do të luante kundër Izraelit. Qeveria reagoi duke dëbuar diplomatët iranianë, përfshirë ambasadorin e Iranit.Irani, si kundërpërgjigje, akuzoi Shqipërinë për fabrikim nën presionin amerikan dhe izraelit. Në janar 2020, pas vrasjes së gjeneralit iranian Kasem Soleimani nga forcat amerikane, lideri suprem iranian Ali Khamenei dhe presidenti Hassan Rouhani mbajtën fjalime duke fyer Shqipërinë si “një vend të vogël dhe djallëzor” që po përdoret për të përmbysur regjimin islamik në Iran.Sulmet kibernetike të 15 korrikut 2022 ndaj agjencive shtetërore shqiptare i dhanë goditjen e fortë marrëdhënieve me Iranin. Më 7 shtator, kryeministri Edi Rama akuzoi Iranin se qëndronte mbrapa sulmeve dhe njoftoi mbylljen e ambasadës në Tiranë dhe shkëputjen e marrëdhënieve diplomatike me Iranin. Por më pak se një vit nga ky vendim, Irani u rikthye në Shqipëri nëpërmjet Turqisë. Një seksion i posaçëm është hapur nga Teherani brenda Ambasadës turke, që ka për qëllim mbrojtjen e interesave iraniane në vendin tonë.

IRANIANËT “ABUZUAN” ME MBËSHTETJEN QË U DHA SHQIPËRIA

Grupet e muxhahedinëve iranianë abuzuan me mbështetjen që u ofroi shteti shqiptar, i cili rrezikoi edhe sulme terroriste nga Irani, thotë për Radion Evropa e Lirë Enri Hide, profesor i Gjeopolitikës dhe Sigurisë së Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Universitetin Evropian të Tiranës.Sipas tij, “misioni i tyre në Shqipëri ka marrë fund” dhe “ata duhet të largohen”. Kampi i tyre në Manëz të Durrësit u bë cak i bastisjeve të policisë, e cila sekuestroi dhjetëra kompjuterë.
Operacioni rezultoi me dhjetëra të plagosur – në mesin e tyre dhe disa policë – për shkak të rezistencës që shfaqën banorët e kampit. Prokuroria e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar tha se dyshohet për disa vepra penale, përfshirë: provokim lufte, përgjim i paligjshëm i të dhënave kompjuterike, ndërhyrje në të dhënat kompjuterike, ndërhyrje në sistemet kompjuterike dhe keqpërdorim i pajisjeve. 36 të plagosur. Në fakt, ka edhe veprimtari të tjera të natyrës së paligjshme të këtij grupi, brenda vendit tonë. Ambasadorja e SHBA-së: Shkëputja e marrëveshjes me MEK-un i takon Shqipërisë. Por kjo “është e paimagjinueshme” që ky vendim të merret vetëm prej Qeverisë shqiptare. Nuk ka asnjë shans që Shqipëria të vendosë e vetme”, thotë ai. Çështja është se ata kanë blerë shumë hapësira toke rreth e qark, kanë investuar në ngritjen e kampit, rrethimin e tij, sigurinë e tij. Ka shumë pikëpyetje nga kanë ardhur këto fonde. Media të ndryshme të huaja, si Guardian dhe Al Jazeera, shkruajnë se MEK merr fonde nga Arabia Saudite. Policia ka gjetur në kamp shumë pajisje teknologjike, kompjuterë, serverë dhe të tjera, dhe ka tentuar t’i sekuestrojë ato,por ajo ka hasur në rezistencën e muxhahedinëve.
ÇFARË FORCE USHTARAKE KA DHE A PËRBËN KËRCËNIM PËR SHQIPËRINË DHE KOSOVËN ?
Indeksi botëror, që bën renditjen e fuqive ushtarake, e klasifikon Iranin në vendin e 13 në 136 vendet e botës. Popullsia e Iranit prej 82 milionësh, tregon se ushtria mund të rritet. Buxheti i ushtrise 16 miliardë dollarë në vitin 2017.Irani është forcë e madhe ushtarake në Lindjen e Mesme, me 534 mijë persona aktivë në ushtri, marinë, forcë ajrore dhe Korpusin e Gardës së Revolucionit Islamik (IRGC). Strategjia përfshin përdorimin e “aksin e rezistencës”, si levë për të goditur, mposhtur, apo luftuar armiqtë e Iranit që të qëndrojnë ose janë larg tokës iraniane.

RAKETAT BALISTIKE.

Një pikë tjetër e rëndësishme e strategjisë ushtarake të Iranit, janë raketat balistike me rreze të shkurtër, të mesme dhe mbi të ndërmjetme të afta për të goditur Izraelin, shtetet arabe të Gjirit, bazat ushtarake amerikane në rajon dhe pjesë të Evropës. Politika e raketave balistike mund të kombinohet me politikën e mbrojtjes përpara, si përshembull sulmet me armë balistike të rebelevë jemenitë Hauthi kundër Arabisë Saudite, si përgjigje për luftën e saj në Jemen dhe armatimin e hezbullahëve nga Irani me një seri raketash kundër Libanit. Irani nuk pranon të ketë armatosur houthit me komponentë të raketave balistike. Me avionet luftarake dhe me raketat qe disponon Irani, i ka te gjitha mundesite qe te godasë nepermjet hapsirave ajrore Tiranën dhe qendren e strehimit te iranianeve. Me thellimin e krizave Irani nje aggression te tille mund ta marrë pa diskutim. Shqiperia nuk ka mbrojtje te afte kubder ajrore per tiu pergjigjur nje sulmi te tille. Qeveria shqiptare duhet ti largoje pa tjeter kete grumbull iranianesh ne afersi te Tiranes, e cila jeton si një qendër e brendshme terroriste.

Photo: https://baf.epoka.edu.al/news-open-forum-mr-hajro-limaj-political-economical-diplomatic-and-military-relations-between-albania-and-turkey-during-1990-2000-years-755.html

#SiSot, më 3 nëntor të vitit 1443, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, u rikthye në atdhe

November 3, 2023 by s p

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave/

Kjo datë hapi një faqe të re në historinë e qendresës shekullore antiosmane. Zoti i Arbërisë, ashtu siç Gjergj Kastrioti e nënshkroi veten, la fushëbetejën e Nishit, për t’iu drejtuar Krujës në krye të 300 kalorësve.

Me të mbërritur, u bë sundimtar i Krujës, duke ringjallur Principatën e Kastriotëve. “Lirinë nuk jua solla unë po e gjeta këtu në mes tuaj”, citohet (“Historia e Skëndebeut” nga Marin Barleti) të ketë thënë heroi ynë kombëtar duke iu drejtuar turmës entuziaste, më 28 nëntor 1443, kur për herë të parë në histori, në Krujë u ngrit flamuri kuq e zi.

Që prej këtij viti e gjersa u shua, qëndroi i pathyeshëm në krye të Shqipërisë në luftën 25-vjeçare kundër osmanëve. Emri i tij na përfaqëson denjësisht në rrafshin e historiografisë botërore, si një figurë kyçe që i lidh shqiptarët me Perëndimin, botën e qytetëruar europiane.

#ArkivatFrymëzojnë

#ArkivatKujtojnë

#GjergjKastriotiSkënderbeu

#FototekaAQSH

“ANTITABU – për filozofinë filotabu shqiptare”

November 3, 2023 by s p

Dr. Donik Sallova/

Libri “ANTITABU – për filozofinë filotabu shqiptare”, i autorit, diplomatit dhe studiuesit Shaban Murati, është një libër i cili që në titull tregon aspiratën kundërshtuese ndaj temave, çështjeve, aspekteve dhe tipareve tabu të shoqërisë shqiptare, që përfshijnë shtetin dhe kulturën tonë shtetërore, kombin dhe historinë tonë kombëtare, kulturën dhe elitat tona intelektuale. Libri që thekson prirjen tonë filozofike tabuizuese veçanërisht ndaj nevojës, detyrës dhe obligimit për të mbrojtur, kultivuar dhe përparuar të vërtetën dhe interesin tonë kombëtar, denoncon rolin e elitave politike, intelektuale, kulturore e shkencore në mirëmbajtjen dhe ngulitjen e kësaj mendësie e filozofie edhe tek shtresat e gjera shoqërore. Duke u masivizuar si e tillë, kjo prirje tashmë është bërë normë dhe ka prekur pothuajse çdo segment të shoqërisë shqiptare, duke e rrezikuar kështu sistemin vleror që e mbajnë në këmbë kombin dhe shtetin.

Autori Murati, me saktësinë prej kronikani, me përkushtimin prej ditarëshkruesi dhe refleksionin prej intelektuali e studiuesi, ka evidentuar çdo ditë anomali të sjelljes e mendësisë sonë kolektive, por veçanërisht të elitave tona drejtuese politike e kulturore, që në thelb kanë filozofinë tabuizuese ndaj të vërtetave që duhet t’i dimë dhe t’i themi si shoqëri e si politikë, si dhe interesave që duhet t’i mbrojmë e forcojmë si shtete e si komb. Libri që përbëhet nga pasazhe mendimi e elaborimi mbi zhvillimet politike brenda dhe jashtë Shqipërisë (pra edhe brenda dhe jashtë Kosovës) për periudhën e viteve 2020-2023, vë në pah shkaqe dhe pasoja të filozofisë filotabu shqiptare, sikurse identifikon role të luajtura dhe qëndrime të munguara të elitave tona kundrejt kësaj filozofie.

Kompleksi i inferioritetit ndaj të huajve, frika për të etiketuar se kush janë armiqtë e interesave tona kombëtare dhe qasja krahinore në politikat shtetërore janë disa tipare që autori evidenton tek elitat tona politike në Shqipëri e në Kosovë. Mungesa e qëndrimit dinjitoz dhe kundërshtues të elitave politike në Kosovë deri në vitin 2021 ndaj qasjes favorizuese të BE-së kundrejt Beogradit në dialogun Kosovë-Serbi, servilizmi i elitave politike në Shqipëri ndaj Serbisë dhe Greqisë në vend të mbrojtjes së interesit shqiptar në Ballkan, indiferenca e shtetit shqiptar ndaj absurdit të Shqipërisë në NATO me Greqinë që e mbanë në fuqi ligjin e luftës ndaj nesh e deri tek gjuha abstrakte e politikanëve shqiptarë që kur kujtojnë masakra e krime kundër shqiptarëve gjithnjë harrojnë t’i përmendin emrat dhe kombësinë e krimineleve që i kryen këto krime, janë vetëm disa nga tabutë që thyen ky libër.

Studiuesi Murati, konsideron se ky servilitet i elitës politike shqiptare kundrejt shteteve fqinje burimin e ka në faktin që në politikën shqiptare asnjëherë nuk ndodhi tranzicioni i propaganduar nga komunizmi në demokraci, por se kjo klasë politike është reciklim i programuar i nomenklaturave komuniste të cilat u mbollën në Shqipëri pikërisht nga shtetet fqinje, përkatësisht dhe veçanërisht nga Serbia. Ambasadori kritikon me ashpërsi qëndrimin e nënshtruar të qeverisë shqiptare ndaj politikës greke dhe pretendimin e saj të shprehur gjithnjë e më shpesh për kinse cenimin nga shteti shqiptar të minoritetit grek në jug të Shqipërisë. Në të kundërt, qeveria shqiptare asnjëherë nuk ka përfaqësuar ndonjë politikë kushtëzuese në raportet më Greqinë, duke hequr dorë përfundimisht nga hapja e çështjes çame, nga kërkesa për shfuqizimin e ligjit të luftës, apo edhe duke qëndruar krejtësisht indiferente ndaj ambicies së Greqisë për zgjerimin në ujërat e detit Jon.

Si një vazhdimësi e librit “Vetëvrasja diplomatike e Shqipërisë dhe e Kosovës”, ambasadori Murati edhe në këtë libër ka paraqitur kritikat e tij ndaj qëndrimit të qeverisë së Shqipërisë për raportet Kosovë-Serbi. Që nga mbështetja për projektin serb të Mini-shengenit ballkanik që dështoi në “Hapjen e Ballkanit” për influencën ruse, e deri tek marrja nën mbrojtje nga kryeministri shqiptar të “pozicionit të vështirë” të Serbisë për t’i vënë sanksione Rusisë, dëshmohet se qeveria shqiptare nuk e ka parë Serbinë me sytë e Kosovës, por përkundrazi duke i ofruar bashkëpunim pakushte Serbisë në projektin e Ballkanit të Hapur dhe duke e kritikuar qeverinë e Kosovës në politikën e saj, Tirana zyrtare gjithnjë e më shumë i është qasur Kosovës nga pikëvështrimi i Beogradit.

Si një diplomat karriere, që njeh gjuhën diplomatike, autori në libër ka paraqitur kritikat e tij kundrejt qasjes së Bashkimit Europian ndaj Serbisë politika e së cilës vazhdon të zhvillohet e papenguar brenda margjinave të shovenizmit e hegjemonizmit. Pavarësisht se Serbia replikon deri në autenticitet sjelljen e Rusisë me pretendimet territoriale dhe kontrolluese ndaj fqinjëve, BE-ja e ka toleruar, për të mos thënë e ka inkurajuar Serbinë duke mos e dënuar asnjëherë as drejtëpërdrejt e as tërthorazi aspiratën e saj. Ajo çfarë ndodhi në Banjskë të Kosovës më 24 shtator të këtij viti i vërteton venerimiet e këtij libri se Serbia e perkdhelur nga Europa do të bëhet gjithnjë e më shumë si Rusia që pushtoi Ukrainën.

Libri që po promovojmë sot, synon që përmes rrëzimit të filozofisë tabuizuese të elitës politike të ndihmojë në përmirësimin e shoqërisë shqiptare e cila nuk qëndron jashtë fokusit të kritikës së tij. Si një popull që është vonuar në shumë procese historike, dhe siç thotë autori, edhe ka gabuar përgjatë historisë, e ka të nevojshme reflektimin e thellë për të ndryshuar, si kompensim i revolucionit të munguar në historinë tonë kombëtare. Kombet që nuk janë themeluar me revolucion, pra që nuk i kanë për-kufizuar disa vlera dhe norma me vijë të kuqe, atëherë këto kombe përgjatë historisë kanë pasur probleme më të mëdha dhe të ardhmen e kanë ndërtuar me më shumë vështirësi e shpesh edhe me çmim më të lartë. Prandaj, libra si ky të autorit e mendimtarit kombëtarist Shaban Murati janë një pedagogji e domosdoshme kombëtare per shoqëritë si e jona.

Ky libër, sikurse edhe shumë libra të tjerë të Shaban Muratit, do t’i bashkohen korpusit të veprave që përmes kritikës synojnë të nxisin reflektimin, ndryshimin dhe përmirësimin e shoqërisë shqiptare. Këtu kam në mendje vecanërisht dy librat e publikuar së fundmi të Elvis Hoxhës “Parapolitik 1 & 2”, si dhe librin e Hysamedin Ferajt “E pafilozofuara” si një tekst pionier mbi filozofinë e pafilozofuar shqiptare. Shaban Murati është sot ndër figurat e rralla që me vitalitetin e tij prej krijuesi po plotëson boshllëqet e mendimit mbi kombin, interesin e strategjinë kombëtare të krijuara nga mungesa e rolit parësor në shoqëritë tona të Universitetit dhe Shkollës Kombëtare. Përmirësimi i shoqërisë shqiptare padyshim që do ta përmirësojë edhe politikën dhe shtetet tona, sepse siç thotë Aristotetli “virtyti i qytetarit është edhe virtyti i shtetit”.

DARDANËT – EPIQENDËR E BOTËS ILIRE NË ANTIKITET

November 3, 2023 by s p

Nga Jusuf Buxhovi/

Vepra “Dardanët” e arkeologut Luan Përzhita, shënon një kapërcim të rëdësishëm nga ajo e çasjes së deritanishme hipotetike dhe e ngushtuar të problematikës dardane, tek ajo identifikuese në kohë dhe në hapërsirë, gjë që Dardanët si popull dhe Dardaninë si mbretëri të njohur historikisht nga shekulli IV para erës sonë e deri te involvimi i saj në strukturat peranandorake (romake dhe bizantike), i nxjerr në dritën e atyre kundrimeve si njërin ndër faktorët më të rëndësishëm politik, shoqëror dhe kulturor të botës ilire në antikitet, në mos edhe si qendër e një graviteti të përmasave determinonte të qytetërimit të antikit nga koha e bronzit e deri te e hekurit për t’u shtrire edhe në epokat e mëvonshme.

Duke u nisur nga aspekti arkeologjik, si njëri ndër faktorët kryesor që nxjerr në pah themelet e një ngrehine etnike në kontekstin shoqëror, kulturor dhe politik, Përzhita arrin te përfundimi se “kultura ilire është formuar në këtë truall në bazë të kulturave më të vjetra të epokës së bronzit (2100-1200 para Kr.), nga epokat pararendëse, me ç’rast thuhet “se ata janë pasardhës të drejtpërdrejtë të grupeve etnike që populluan këtë pjesë të Evropës që në perudhën e neolitit (6000-4000 para Kr.).

Natyrisht se te konstatimi, që faktimet arkeologjike nga koha e bronzit (shumë prej tyre të dokumentuara nga hulumtimi i zellshëm disavjeçarë i autorit në fushën e trashëgimisë materiale në këto hapësira) të ndërlidhen me atë të neolitit (pjesërisht të identifikuara nga gjetjet arekeologjike të rrënojave të vendbanimeve në formën e fortifikimeve dhe të kështellave të hershme në pjesën e Kosovës dhe të Maqedonisë nga shtrihej mbretëria Dardane), qëndron edhe vlera e këtij studimi. Ngaqë shënon gamën e një kapërcimi tejet të rëndësishëm nga ai, ku Dardanët dhe Dardania janë parë si periferi e botës pellazgo-ilire në antikitet dhe mesjetën e hershme, të shumtën si pjesë e etnive të tjera, tek qendra ndikuese që në njëfarë mënyre del edhe nga studimi kompeks i F. Papazogllut. Pra, studimi i Përzhitës për Dardanët dhe Dardaninë, bashkë me atë të Edi Shkriut “Ancient Kosova” (Kosova Antike), nga pikëpamja arkeolgjike e njohur deri më tani, diskursin e deritanishëm të parjes fragmentare të Dardanëve dhe Dardanisë nga shkollat tradicionale të shekullit të kaluar (asaj të sllaviste të Vjenës dhe ilirie – jugosllavë) e zhvendos te opcioni i faktorit determinues, me çka krijohen mundësitë e një redifinimi, mbi rolin dhe rëndësinë që e kishte në atë kohë, siç konstaton edhe arkeologu i njohur Neritan Ceka në studimin e tij “Ilirët deri te shqiptarët”, me ç’rast ai, duke u mbështetur mbi të arriturat e deritanishme të arkeologjisë shqiptare dhe asaj përreth, qytetërimin dardan e nxjerr si qendër të botës ilire në antikitet nga koha e neolitit e tutje.

Studimi i Përzhitës “Dardanët”, kryesisht i mbështetur në hulumtimet shumëvjeçare të autorit në hapësirën e Kosovës dhe atë të Maqedonisë, ikorporon edhe hulumtimet paraprake të arkeologëve të njohur jugosllavë dhe ndërkombëtarë nga vitet e pesëdhjeta deri në ato të tetëdhejta të shekullit të kaluar, ndër të cilat duhet dalluar ato të E. Çeshkovit, të cilat, ndonëse fragmentare përnga shtrirja hapsinore, ndihmojnë nxjerrjen e konstatimeve që autori sjell në këtë libër për pamjen e gjithëmbarshme historike të Dardanëve dhe të Dardanisë në hapësirat e shtrirjes së saj (Kosovë, Maqedoni dhe Serbi qendrore dhe lindore). Në këtë aspekt, hartës së qyteteve dardane nga antikiteti si dhe tërësisë së saj, i mungon një pjesë e mirë e tyre, veçmas ato jashtë kufinjve shtetërorë të Kosovës, në Serbi, siç janë vendbanimet dhe fortifikimet e njohura nga ato të Damastionit (sipas të gjitha gjaseve në pjesën e Medvegjës), të Naisusit, në Nish dhe të kështjellave të tjera në pjesën e Rashës, të cilat filologu i njohur Budimir i quan “Kështjella të fundit në Bizantin ilir”.

Natyrisht se mungesa e hulumtimeve arkeologjike e hapësirës jashtë asaj të shtetit të Kosovës (në Serbi), studimin e privon nga pamja e saj komplekse, kur dihet roli dhe rëndësia e tyre në antikitet në kuadër të rrethanave shoqërore, politike, kulturore dhe ekonomike, megjithatë atë nuk e hendikepon konceptualisht, ngaqë inkororimi i hulumtimeve të shumta të arkeologëve jugosllavë, ndonëse indikativë, nuk janë në shpërputhje me të. Përkundrazi, shfrytëzimi i tyre i drejtë brenda për brenda një tërësie çfarë ishte ajo e kulturës dardane dhe qytetërimit të saj edhe në rrethanat e mesjetës së hershme e të vonë (krishterimit ku edhe në shekulli e parë të epokës së re shfaqet dhe në atë katër nga perandori dardan, Kontantin i Madh edhe zyrtarizohet), jo vetëm që ndihmon tezën e shtruar nga Përzhita, konforme edhe me atë të N. Cekës te “Ilirët”, por edhe e ndihmojnë atë. Autorit, pra, si dhe arkeologjisë shqiptare, i mbetët që, në kuadër të hulumtimeve arkeologjike, të gjejë forma të bashkëpunimit me institucionet përkatëse të Serbisë për ekzaminimin e plotë të qyteteve dhe lokaliteteve dardane në këtë pjesë, nga Prokupja, Rasha e deri në Nish, veçmas të identifikimit të Damastionit tashmë të identifikuar në hapësirën pranë Medvegjës, meqë aty gjendet edhe enigma e faktorëve kulturor dhe politik në trekëndëshin midis Dardanëve, Pajonëve dhe Maqedonasve. Ndërsa te Nishi e deri në Timok, gjenden ato të raporteve me shumë paqartësi midis Dardanëve dhe Tribalëve dhe Thrakasve, mbi të cilat mbështeten edhe spekulimet e formacioneve politike në mesjetë, veçmas atyre gjatë kohës së Bizantit, kur ato dalin në skenë, e që historiografia serbe, të shumtën, i ka interpretuar për qëlline hegjemoniste.

Në këtë aspekt, studimi i Përzhitës “Dardanët” duhet vlerësuar si një punë tejet të rëndësishme, që duhet vazhduar dhe sforcuar gjithandej hapësirës gjeografike dardane, në mënyrë që binarët e tanishëm në të cilat po vendoset parja arkeologjike e Dardanëve dhe e Dardanisë, si qendër e botës atike ilire, të bartet edhe në planin e githmbarshëm historik.